ژئومورفولوژی
غلام حسن جعفری؛ فروزان ناصری
چکیده
دولین یکی از شاخصترین و اساسیترین اشکال سطحی و مورفولوژیکی کارست، درنتیجه تأثیر شیمیایی آب بر سنگهای آهکی است که در شکلها و اندازههای مختلفی به وجود میآید. دولینها ازلحاظ ویژگیهای مورفولوژیکی متفاوت هستند. در تحقیق حاضر پس از شناسایی دولینها در زاگرس، پراکندگی و تغییر ویژگیهای مورفولوژیکی آنها مانند طول، عرض، ...
بیشتر
دولین یکی از شاخصترین و اساسیترین اشکال سطحی و مورفولوژیکی کارست، درنتیجه تأثیر شیمیایی آب بر سنگهای آهکی است که در شکلها و اندازههای مختلفی به وجود میآید. دولینها ازلحاظ ویژگیهای مورفولوژیکی متفاوت هستند. در تحقیق حاضر پس از شناسایی دولینها در زاگرس، پراکندگی و تغییر ویژگیهای مورفولوژیکی آنها مانند طول، عرض، مساحت و عمق در ارتباط با ارتفاع و اقلیم، با استناد به منابع اسنادی همچون نقشههای زمینشناسی 1:100000، لایه مدل رقومی ارتفاع باقدرت تفکیک 5/12 متر، تصاویر ماهوارهای، نقشههای توپوگرافی 1:50000 و پایگاه دادههای اسفزاری 49ساله دما و بارش، در نرمافزارهای Arc GIS، Mapper Global و Excel مورد بررسی و تجزیهوتحلیل قرار گرفت. بررسی پارامترهای مختلف دولینهای زاگرس در طبقات ارتفاعی و اقلیمی مختلف دال بر این است که شکل و عمق آنها از تغییرات اقلیمی کواترنری متأثر شده است. در ارتفاعات پایینتر که آب بیشتر از دمای کم در انحلال نقش داشته، دولینها شکل نزدیک به دایره دارند و در مناطق مرتفعتر کشیده میشوند و هرچه دما پایینتر و احتمال تبدیل دولین به سیرک یخچالی-دولین بیشتر باشد، دولین شکل کشیدهتری به خود گرفته است. همچنین ضریب فشردگی دولینها دال بر این است که کشیدگی و طول آنها با افزایش ارتفاع بیشتر میشود؛ به این صورت که در فاصله ارتفاعی 1000-500متر، نسبت دایرهای به ازای هر 1000متر افزایش ارتفاع، 8/0 بیشتر میشود و ضریب فشردگی 9/0 کاهش مییابد. در فاصله ارتفاعی 1000-2000 متر، با افزایش هر 100متر، نسبت دایرهای 44/0 و ضریب فشردگی 1/0 کمتر میشود. در طبقه 3700-3000 متر، نسبت دایرهای با افزایش هر 1000متر ارتفاع، 2/1 کاهش و فشردگی 3/1 افزایش مییابد.
آب و هواشناسی
غلام حسن جعفری؛ هژیر محمدی
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 47-69
چکیده
غییرات سطوح اساس از مهمترین عوامل ناتعادلی فرمها و فرایندهای در حوضههای آبریز است. حوضه آبریز قزلاوزن از زیرحوضههای دریای خزر، در طی کواترنری بهشدت تحت تأثیر نوسانات سطح اساس بوده است. برای بررسی ژئومورفولوژیکی این اثرات در سراب قزلاوزن، با استفاده از نرمافزار GIS و نقشههای توپوگرافی و زمینشناسی آبراههها و لیتولوژی ...
بیشتر
غییرات سطوح اساس از مهمترین عوامل ناتعادلی فرمها و فرایندهای در حوضههای آبریز است. حوضه آبریز قزلاوزن از زیرحوضههای دریای خزر، در طی کواترنری بهشدت تحت تأثیر نوسانات سطح اساس بوده است. برای بررسی ژئومورفولوژیکی این اثرات در سراب قزلاوزن، با استفاده از نرمافزار GIS و نقشههای توپوگرافی و زمینشناسی آبراههها و لیتولوژی رقومی گردید و با توجه به شواهد تغییرات سطح اساس (اسارت و انحراف رودخانهها و آبراهههای شعاعی همگرا) محدودهی ژئونرون بیجار شناسایی شد. با استفاده از تئوری هندسه فراکتال و روش رتبهبندی هورتن- استرالر، نسبت انشعاب، طول آبراههها و بعد فرکتالی زیرحوضه ها محاسبه گردید. آثار تغییرات سطوح اساس محلی، بهصورت سطوح تراکمی در 6 زیرحوضه انگوران چای، حسنآباد یاسوکند، یول کشتی، قروه و دهگلان، گرماب و سجاسرود شناسایی و تجزیهوتحلیل شد. در اطراف چاله بیجار 3 تراس دریاچهای در ارتفاع 1561، 1540 و 1515 متری مشاهده گردید درحالیکه در مرکز چاله فرایند کاوشی غلبه دارد. عدد 12/2 بعد آشوبناکی (فرکتالی) حوضهی آبریز بیجار، دال بر شرایط تقریباً متعادل شبکهی آبراههای در کل حوضه است که نشاندهنده متوقف شدن فرسایش قهقرایی در سرشاخههای رتبهی یک است. در دو زیرحوضه یول کشتی و قروه دهگلان با بعد فرکتالی کمتر از 2 دال بر ضریب انشعاب بیشتر نسبت به مساحت حوضه است؛ در سر آب زیرحوضههای انگوران چای، سجاسرود و گرماب سرشاخهها قادر به شکلگیری و عقبنشینی هستند. زیرحوضه حسنآباد یاسوکند با بیشترین عدد فرکتالی در بین زیرحوضهها (25/3) به بیشترین حد تعادل خود رسیده و کمترین فرسایش قهقرایی در سرشاخههای آن مسلط است. بررسی رابطهی بین بعد فراکتال نسبت انشعاب با مساحت حوضههای موردمطالعه دال بر یک رابطهی معکوس و منفی است.
ژئومورفولوژی
غلام حسن جعفری؛ مهدی عباسی
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 117-139
چکیده
بررسی پادگانهها از عمدهترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانهای میباشد. آنها سطوح با شیب کم هستند که بهموازات محور درهی رودخانه، در سطوح بالاتر از بستر امروزی درنتیجهی برش بستر، توسط رودخانه و در انعکاس پاسخ به تغییرات عوامل خارجی مانند آبوهوا، تکتونیک و سطح اساس ایجادشدهاند. رودخانهی قزلاوزن بهعنوان ...
بیشتر
بررسی پادگانهها از عمدهترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانهای میباشد. آنها سطوح با شیب کم هستند که بهموازات محور درهی رودخانه، در سطوح بالاتر از بستر امروزی درنتیجهی برش بستر، توسط رودخانه و در انعکاس پاسخ به تغییرات عوامل خارجی مانند آبوهوا، تکتونیک و سطح اساس ایجادشدهاند. رودخانهی قزلاوزن بهعنوان یکی از طویلترین سیستمهای رودخانهای، به تغییرات عوامل خارجی (آبوهوا، تکتونیک و سطح اساس) بهخوبی پاسخ داده است. به این منظور، پس از تقسیمبندی مسیر رودخانه به نه بازه، نیمرخهایی بر روی پادگانههای مجاور گسلها رسم گردید تا ازنظر تغییر ارتفاع سطوح و تقارن بررسی شوند. همچنین برای ﺑﺮرﺳﻲ میزان تأثیر فعالیتهای ﺗﻜﺘﻮﻧﻴﻜﻲ بر حوضهی آبریز قزلاوزن، چهار زیر حوضهی دیواندره، زنجانرود، قرنقوچای و هشتچین- طارم، به ترتیب از سر آب به پایاب، به کمک دو شاخص، ﮔﺮادﻳﺎن ﻃﻮل رودﺧﺎﻧﻪ (SL) و ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻬﻨﺎی ﻛﻒ دره ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع دره (Vf) با مقاطع مشخص، بررسی شدند. نتایج بررسیها نشاندهندهی ارتباط ساختمان پادگانهها با عامل زمینساخت بوده است. به این معنی که فرم پادگانهها در پایاب رودخانه بیشتر انعکاسی از اثرات نئوتکتونیک و زمینساخت است درصورتیکه در سر آب، بیشتر اثرات زمینساخت اولیه را منعکس کردهاند. بازخورد چنین فعالیتهایی در پایاب حوضه بهصورت مخروطافکنههای متداخل و جداره قائم پادگانهها در سنگبستر و در سر آب به شکل پادگانههای متداخل در رسوبات آبرفتی با کنارههایی کم شیب است.