برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ شیوا علیزاده یوالاری
چکیده
کی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه‌های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدمات شهری بوده که زمینه‌ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این میان، موضوع خدمات‌رسانی و برخورداری نامناسب و گاه متناقض مناطق مختلف شهرها از خدمات عمومی، با مفهوم عدالت فضایی در تضاد است، به طوری که کاستیهای ...
بیشتر
کی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه‌های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدمات شهری بوده که زمینه‌ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این میان، موضوع خدمات‌رسانی و برخورداری نامناسب و گاه متناقض مناطق مختلف شهرها از خدمات عمومی، با مفهوم عدالت فضایی در تضاد است، به طوری که کاستیهای موجود در این خدمات از اساسی‌ترین چالشهای موجود در شهرهای جهان به ویژه شهرهای کشورهای در حال توسعه است.رویکرد حاکم براین پژوهش، توصیفی، تحلیلی است و ماهیت آن می تواند کاربردی باشد بدین منظور دادههای آماری مورد نظر، از سازمانهای مربوطه تهیه شده است با توجه به این که بسیاری از زیر ساختهای اقتصادی و سرمایه گذاریها در شهرستانهای بزرگ استان صورت گرفته و باعث جمعیت پذیری شهرستانهای کاملا برخوردار می شود این امر باعث توزیع نابرابر خدمات و امکانات در سطح استان است در این تحلیل سطح توسعه یافتگی شهرستانهای استان آذربایجان غربی در 5 دسته از برخوردار تا عدم برخورداری تقسیم بندی گردید. از این رو پژوهش حاضر با توجه به مفهوم عدالت فضایی، به تحلیل برخورداری ساکنین شهرستانهای مختلف استان آذربایجان غربی از خدمات عمومی پرداخته است. به این منظور۴۱شاخص فرم سازی، انتخاب و با استفاده از روش تحلیل عاملی به تجزیه و تحلیل شاخص‌ها پرداخته و آنها را در ۱۰عامل معنیدار دسته‌بندی کرده است و رتبهبندی شهرستانها بر مبنای این ۱۰عامل انجام شده است. بر اساس این نتایج شهرستانهای ارومیه، خوی، نقده به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم و شهرستانهای پیرانشهر، تکاب، بوکان به ترتیب در رتبه‌های آخر قرارگرفته‌اند.لذا وجود این تفاوت در سطح استان، لزوم اجرای برنامهها و طرحهای هدفمند را جهت تعدیل نابرابریها را ایجاد می کند.
برنامه ریزی روستایی
محمد ظاهری؛ موسی واعظی؛ اکبر اسمعیلی؛ هابیل خرمی؛ توحید احمدی
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 143-173
چکیده
با توجه به اهمیت آب شرب در نواحی روستایی، توجه هر چه بیشتر به عوامل تأثیرگذار بر مصرف بیرویه آب و شناسایی این عوامل، رویکردی مناسب جهت شناسایی تهدیدات این حوزه خواهد بود. این مقاله به بررسی وضعیت مصرف آب شرب در سطح روستاهای شهرستان تبریز و شناسایی عوامل تأثیرگذار و همچنین به تعیین وزن تأثیرگذاری هر یک از آنها و نهایتاً ...
بیشتر
با توجه به اهمیت آب شرب در نواحی روستایی، توجه هر چه بیشتر به عوامل تأثیرگذار بر مصرف بیرویه آب و شناسایی این عوامل، رویکردی مناسب جهت شناسایی تهدیدات این حوزه خواهد بود. این مقاله به بررسی وضعیت مصرف آب شرب در سطح روستاهای شهرستان تبریز و شناسایی عوامل تأثیرگذار و همچنین به تعیین وزن تأثیرگذاری هر یک از آنها و نهایتاً به اولویت‌بندی عوامل و ارایه راهکارهایی جهت مدیریت بهینه مصرف آب شرب پرداخته است. نتایج حاصل از اطلاعات میدانی از طریق پرسشنامه‌هایی به تعداد 1320 نفر از مصرف‌کنندگان، 28 نفر از کارشناسان و از سطح 44 روستای شهرستان و تجزیه و تحلیل عاملی و تحلیل کلاستر نشان می‌دهد که عوامل مدیریتی، فرهنگی، بهداشتی و رفاهی، فنی، حقوقی- قانونی، اقتصادی، روانی، اجتماعی و ... از جمله مهمترین عوامل تأثیرگذار در مصرف بیرویه آب شرب به شمار می‌آیند. با توجه به مدل تحلیلی تحقیق (مدل برایسون) و پس از شناسایی نقاط ضعف و تهدیدات و نقاط قوت و فرصت‌ها، اقدام به ارایه راهبردهای چهارگانه: 15 راهبرد تدافعی، 8 راهبرد رقابتی، 23 راهبرد بازنگری و 14 راهبرد تنوعی گردید، همچنین در این تحقیق روایی صوری و محتوایی ابزار تحقیق براساس نظر کارشناسان بررسی و تایید شده و پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از آلفای کرونباخ در مطالعه مقدماتی با حجم نمونه 82 نفر، با مقدار 71/0 مورد تایید قرار گرفته است و نکته بسیار مهم اینکه، فراوانی نقاط ضعف و تهدیدات در زمینه مصرف آب و موارد و علل مصرف بیرویه آن، بسیار بیشتر از نقاط قوت و فرصت‌ها آن بوده و این مسأله بیان کننده پایین بودن آستانه آسیب‌پذیری از نظر توسعه‌ی منطقه‌ای در حوزه‌ی آب شرب میباشد. لازم است تا با بهرهگیری از راهبردهای تدافعی و بازنگری به کاهش و رفع نقاط ضعف و تهدیدات با استفاده از نقاط قوت و فرصت‌ها پرداخته شود.
برنامه ریزی روستایی
جواد بذرافشان؛ محسن شایان؛ سجاد بازوند
چکیده
شاخصهای مسکن پایدار به عنوان یک برنامه و ابزار ضروری برای بیان پایداری ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی وکالبدی مسکن از جایگاه ویژه‌ای در امر برنامهریزی مسکن روستایی برخوردار هستند. لذا تدوین یک برنامه در بخش مسکن پایدارروستایی نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار است. از این رو هدف پژوهش حاضرتحلیل ...
بیشتر
شاخصهای مسکن پایدار به عنوان یک برنامه و ابزار ضروری برای بیان پایداری ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی وکالبدی مسکن از جایگاه ویژه‌ای در امر برنامهریزی مسکن روستایی برخوردار هستند. لذا تدوین یک برنامه در بخش مسکن پایدارروستایی نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار است. از این رو هدف پژوهش حاضرتحلیل عوامل مؤثر بر شاخصهای پایداری مسکن روستایی شهرستان زرین دشت میباشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از پنج شاخص خدماتی- رفاهی، اقتصادی، استحکام‌بنا، همسازی با محیط‌زیست وبهروری انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای واحدهای مسکونی روستاهای شهرستان زرین دشت میباشد که با استفاده از فرمول-کوکران حجم نمونه‌ای معادل 300 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردیده و با ابزار پرسشنامه مطالعه شدهاند. نتایج بانرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. پایایی پرسشنامه‌ها با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است که در این پژوهش بیش از 84/0 درصد به دست آمده است که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش بوده است. نتایج حاصل تحلیل عاملی نشان می‌دهد که پنج عامل خدماتی- رفاهی، 434/21 درصد اقتصادی 695/10 درصد، استحکام بنا626/9 درصد، بهره‌وری557/8 درصد و همسازی با محیط زیست587/7 درصد و درمجموع 917/57 درصد از واریانس متغیرهای تحقیق را قادرند تبیین کنند و توجه به این عوامل در برنامهریزی مسکن پایدار ضروری به نظر می‌رسد.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
اسماعیل نصیری هند خاله؛ رباب حسین زاده؛ اسماعیل صفرعلی زاده
چکیده
چکیده امروزه توسعه گردشگری بهعنوان فعالیتی سودآور، در اولویت برنامهریزی کشورها قرار گرفته است. اما توسعه گردشگری نیاز به توسعه زیرساختها دارد که معمولاً در کشورهای جهان سوم تمرکز زیر ساختهای گردشگری در شهرهای بزرگ و مراکز استانها، باعث رونق گردشگری در شهرهای بزرگ شده و شهرهای کوچک و حتی روستاهای با پتانسیل بالای ...
بیشتر
چکیده امروزه توسعه گردشگری بهعنوان فعالیتی سودآور، در اولویت برنامهریزی کشورها قرار گرفته است. اما توسعه گردشگری نیاز به توسعه زیرساختها دارد که معمولاً در کشورهای جهان سوم تمرکز زیر ساختهای گردشگری در شهرهای بزرگ و مراکز استانها، باعث رونق گردشگری در شهرهای بزرگ شده و شهرهای کوچک و حتی روستاهای با پتانسیل بالای توریستی از مزایای آن کم بهره بودهاند. شناسایی سطوح توسعهیافتگی شهرستانها بهلحاظ زیرساختهای گردشگری میتواند در برنامهریزی برای مناطق کمتر توسعهیافته کمک شایانی نماید. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی سعی در تحلیل زیرساختهای گردشگری شهرستانهای استان آذربایجان غربی دارد که در این راستا 14 متغیر انتخاب گردیده و با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی درspss مورد تحلیل قرار گرفته است. متغیرهای فوق به 2 عامل تأثیرگذار کاهش یافت و در نهایت با تلفیق امتیازات عاملی حاصله، شهرستانها رتبهبندی شده و سطوح توسعهیافتگی آنها مشخص گردید. نتایج حاصله حاکی از آن است که، شهرستان ارومیه بهلحاظ برخورداری از زیرساختها در رتبه اول و شهرستان خوی در رتبه دوم و شهرستانهای شوط و پلدشت در رتبه شانزدهم و هفدهم قرار گرفتهاند. و سطحبندی شهرستانهای استان نشان از وجود ناهمگنی در سطح استان دارد بهطوری که، شهرستان ارومیه در سطح کاملاً توسعهیافته و شهرستانهای خوی و سردشت، توسعهیافته و شهرستانهای چالدران، ماکو، مهاباد، سلماس، میاندوآب، نقده، بوکان در حال توسعه و بقیه شـهرستانها محروم میباشند و بین رتبه هر شهرستان بهلحاظ بـرخورداری از زیرساختها و جاذبههای گردشگری شهرستانها رابطه مثبت وجود دارد.
شهریور روستایی؛ محسن احدنژاد؛ اکبر اصغری زمانی؛ علیرضا زنگنه؛ شهرام سعیدی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، ، صفحه 137-166
چکیده
چکیده اسکان غیررسمی، که بهموجب شهرنشینی شتابان در جهان معاصر بهوجود آمده است، نتیجه نابرابریهای اقتصادی-اجتماعی است که در سطح مناطق شکل گرفته، که شهرها و خصوصاً کلان شهرهای کشور را با مشکلات فراوانی مواجه ساخته است. شهر کرمانشاه بهعنوان یکی از کلان شهرهای کشور با پدیده اسکان غیررسمی مواجه است. از جمله سکونتگاههای ...
بیشتر
چکیده اسکان غیررسمی، که بهموجب شهرنشینی شتابان در جهان معاصر بهوجود آمده است، نتیجه نابرابریهای اقتصادی-اجتماعی است که در سطح مناطق شکل گرفته، که شهرها و خصوصاً کلان شهرهای کشور را با مشکلات فراوانی مواجه ساخته است. شهر کرمانشاه بهعنوان یکی از کلان شهرهای کشور با پدیده اسکان غیررسمی مواجه است. از جمله سکونتگاههای اسکان غیررسمی در شهر کرمانشاه محله دولتآباد و محله شاطرآباد است که در این مقاله به ارزیابی، اسکان غیررسمی در این محلات پرداخته پرداخته شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی اسکان غیر رسمی در شهر کرمانشاه است. که به این منظور از روش تحلیلی-کمی با رویکرد کاربردی برای انجام پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش محله دولتآباد در حاشیه غربی و محله شاطرآباد در ضلع شرقی شهر کرمانشاه میباشد و برای این منظور از اطلاعات بلوکهای آماری سال 1385 و از 30 شاخص که با روشهای آماری به 3 عامل ترکیبی تبدیل شده و نتایج با بهرهگیری از مدل تحلیل عاملی و با کمک نرمافزارهای Arc/Gis و Arc/View ارزیابی شده، استفاده گردیده است. نتایج بهدست آمده، در محله دولتآباد حاکی از آن است که تعداد 20 بلوک معادل 1/11% درصد در وضعیت مناسب، 31 بلوک معادل 2/17% درصد نسبتاً مناسب، 57 بلوک معادل 7/31% درصد متوسط، 50 بلوک معادل 8/27% درصد نسبتاً نامناسب و 16 بلوک معادل 9/8% درصد نامناسب بودهاند. نتایج تجزیه و تحلیل برای محله شاطرآباد نمایانگر این است که تعداد 12 بلوک معادل 5/4 درصد نامناسب، 74 بلوک معادل 28 درصد نسبتاً نامناسب، 92 بلوک معادل 8/34 درصد متوسط، 60 بلوک معادل 7/22 درصد نسبتاً مناسب و 13 بلوک معادل 9/4 درصد مناسب شناخته شدهاند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بلوکهای شهر کرمانشاه مکانی برای تبلور تمایزات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی است. این سکونتگاهها جلوه فقر بهشمار میروند که از لحاظ پویایی روند متفاوتی را طی میکنند. وجود نواحی نابرابر در فضای شهر کرمانشاه به جدایی گزینی فضایی، اجتماعی و اقتصادی منجر گردیده است. که ذکر این نکته لازم است که نتایج حاصله صرفاً با تکیه بر شاخصهای مورد استفاده در این مقاله میباشد و در صورت عدم مشکلات آماری و به کارگیری شاخصهای بیشتر این احتمال وجود دارد که نتایج تحت تأثیر قرار گیرد.
سمانه مسیبی؛ سیداسکندر صیدایی؛ علی زنگی آبادی؛ علیرضا رحیمی
دوره 18، شماره 47 ، فروردین 1393، ، صفحه 197-213
چکیده
فزونی جمعیت جوان کشور و افزایش نرخ بیکاری نسبت به سالهای قبل از آن به ویژه دهه اخیر، سبب شده است که، موضوع اشتغال یکی از چالشهای جدی و بحثانگیز کشور باشد. بنابراین شناخت وضعیت اشتغال و بیکاری، درک نقاط قوت و ضعف و کاستیهای آن در برنامهریزیهای اشتغال و توسعه انسانی تأثیر بسزایی دارد. علیرغم اینکه موضوع اشتغال و ...
بیشتر
فزونی جمعیت جوان کشور و افزایش نرخ بیکاری نسبت به سالهای قبل از آن به ویژه دهه اخیر، سبب شده است که، موضوع اشتغال یکی از چالشهای جدی و بحثانگیز کشور باشد. بنابراین شناخت وضعیت اشتغال و بیکاری، درک نقاط قوت و ضعف و کاستیهای آن در برنامهریزیهای اشتغال و توسعه انسانی تأثیر بسزایی دارد. علیرغم اینکه موضوع اشتغال و معضل بیکاری و عواقب ناشی از آن یکی از دغدغههای موجود استان اصفهان نیز میباشد. بنابراین لازم است موضوع اشتغال و بیکاری در استان مورد پژوهش قرار گیرد و عوامل، مؤلفهها و شاخصهای مؤثر در این زمینه تبیین گردد، تا از این طریق امکان تدوین مدیریت جامع اشتغال در استان اصفهان فراهم شود. هدف اصلی پژوهش که از نوع توصیفی- تحلیلی ژرفانگر است، روشن شدن بخشی از نابرابریهای اجتماعی در زمینه اشـتغال به منظور توزیع عادلانه امکانات در شـهرستانهای استان اصـفهان است. در این مـقاله از 36 متغیر نرمسازی شده استفاده شد و این متغیرها با تکنیک تحلیل عاملی[1] به 5 عامل کاهش یافته و به صورت ترکیبی در مؤلفههای معنیدار ارائه شد. سپس شهرستانها با تکنیک تحلیل خوشهای به 4 طبقه همگن تقسیم شدند. نتیجه تحقیق گویای این واقعیت است که عدم تعادلهای شدیدی در سطح شهرستانها وجود دارد بهطوری که شهرستان اصفهان بهترین شرایط را از لحاظ شاخصهای اشتغال داشته و از لحاظ توسعه اشتغال، شهرستانی برخوردار است ولی شهرستان خوانسار در ردیف آخر و جزو شهرستانهای محروم قرار میگیرد.
5- Factor analysis
سیدحسین میرموسوی؛ ندا خائفی؛ هوشنگ آبختی گروسی
دوره 18، شماره 47 ، فروردین 1393، ، صفحه 215-233
چکیده
تقسیمبندیهای آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر اقلیم هر ناحیه، یکی از راههای شناخت شناسنامه اقلیمی نواحی است. به منظور انجام این تحقیق، از دادههای سالانه 22 متغیر اقلیمی 12 ایستگاه سینوپتیک دو استان کرمانشاه و کردستان طی دوره آماری 20 ساله (1989-2008) استفاده شده است. جهت افزایش دقت میانیابی، 7 ...
بیشتر
تقسیمبندیهای آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر اقلیم هر ناحیه، یکی از راههای شناخت شناسنامه اقلیمی نواحی است. به منظور انجام این تحقیق، از دادههای سالانه 22 متغیر اقلیمی 12 ایستگاه سینوپتیک دو استان کرمانشاه و کردستان طی دوره آماری 20 ساله (1989-2008) استفاده شده است. جهت افزایش دقت میانیابی، 7 ایستگاه سینوپتیک نیز از استانهای همجوار انتخاب شده است. در این مطالعه، جهت بررسی ویژگیهای اقلیمی استانهای کرمانشاه و کردستان از تحلیل عاملی و خوشهای استفاده شده است. بعد از انجام بررسیهای مربوط به تحلیل عاملی بر روی 22 متغیر اقلیمی دو استان کرمانشاه و کردستان و با توجه به همبستگی درونی آنها نتایج نشان داد که اقلیم این دو استان تقریباً تحت تأثیر 6 عامل اقلیمی میباشد. مجموعه این 6 عامل، حدود 91 درصد رفتار اقلیمی منطقه مورد مطالعه را توجیه میکنند. این عوامل به ترتیب عبارتند از: گرما، بارش، رطوبت، ابر، تندر، باد و غبار. با اعمال روش خوشهبندی سلسلهمراتبی و با روش ادغام وارد عناصر اقلیمی ایستگاه های مورد مطالعه به 5 خوشه اقلیمی تقسیم گردید.
سیدعلی علوی؛ مسلم آقایاری؛ تقی حیدری
دوره 16، شماره 42 ، اسفند 1391، ، صفحه 199-221
چکیده
بخش مسکن عرصه ظهور مشکلات متعددی بوده است که اغلب از سایر بخش‌های جامعه به آن تحمیل گردیده و موجبات برهم خوردن تعادل در آن را فراهم نموده است. یکی از مسائلی که همواره در بخش مسکن مطرح و با توالی نامنظم تکرار گردیده است، موج افزایش بیرویه قیمت مسکن بوده، که به دنبال خود مسائل عدیدهای به همراه آورده است. به نظر می‌رسد عوامل متعددی ...
بیشتر
بخش مسکن عرصه ظهور مشکلات متعددی بوده است که اغلب از سایر بخش‌های جامعه به آن تحمیل گردیده و موجبات برهم خوردن تعادل در آن را فراهم نموده است. یکی از مسائلی که همواره در بخش مسکن مطرح و با توالی نامنظم تکرار گردیده است، موج افزایش بیرویه قیمت مسکن بوده، که به دنبال خود مسائل عدیدهای به همراه آورده است. به نظر می‌رسد عوامل متعددی در افزایش بیرویه قیمت مسکن و شکل‌گیری موج‌های افزایشی آن نقش داشته است. این پژوهش کنکاشی در این موضوع بوده که به صورت توصیفی و تحلیلی انجام شده است. در بخش توصیفی با استفاده از مطالعات کتابخانه و استادی اطلاعات مورد نیاز تحقیق جمعآوری شده است، در بخش تحلیلی جهت بررسی عوامل اصلی و همچنین تعیین آثار و پیامدهای افزایش بیرویه قیمت مسکن، پیمایش و تحلیل‌های آماری صورت گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه تحلیل آماری از دادههای تحقیق، که از نظرات نخبگان و کارشناسان بخش مسکن استفاده گردیده، نشان داده است که مؤلفه متغیرهای اجتماعی (Social) به عنوان تبیینکننده اثر متغیرهای اجتماعی - فرهنگی با ضریب همبستگی (84/0) بیشترین تأثیر را بر افزایش بیرویه قیمت مسکن در منطقه مورد مطالعه داشته است. همچنین متغیرهای فیزیکی- کالبدی و اجرایی به ترتیب با ضرایب همبستگی (66/0 و 61/0) در رتبه‌های بعدی قرار داشته است. برخلاف انتظار، مولفه متغیرهای اقتصادی (Economic) از منظر خبرگان و کارشناسان بخش مسکن کمترین تأثیر را بر افزایش قیمت مسکن در کلان‌شهر تهران بر عهده داشته است. بنابراین این متغییر علیرغم آنکه با ضریب همبستگی (45/0) را به خود اختصاص داده است هنوز نقش آن، تأثیر ضعیفی تلقی نشده است، و در افزایش بیرویه قیمت مسکن به همراه سایر عوامل نقش بسزایی داشته است.
