آب و هواشناسی
واکاوی و آشکارسازی ساختار روزانه بارش در ایستگاه همدید شیراز با رویکرد فراکتالی

مهدی نارنگی فرد؛ مهران فاطمی؛ عبدالعلی کمانه؛ محمدصادق طالبی

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 385-403

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10856

چکیده
  هدف از این پژوهش بررسی ساختار مقاطع مختلف زمانی بارش در ایستگاه همدید شیراز برای شناخت تغییرات و تعیین موقعیت فضایی ساختار بارش در بازه پایداری و ناپایداری، بوده است. در این راستا ساختار حاکم بر فراسنج آب و هوایی بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) در مقاطع سه گانه زمانی مختلف (سه دوره 20 ساله) بارش روزانه با رویکرد فراکتالی مورد واکاوی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شناسایی خودکار جبهه های جوی با استفاده از روش‌های عددی بر روی ایران و شرق مدیترانه (مطالعه موردی:13و 14 آوریل 2017)

ناصر منصوری درخشان؛ دکتر بهلول علیجانی؛ مجید آزادی؛ مهری اکبری

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 405-426

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10859

چکیده
  غلب بارش­های شدید در عرض­های میانی با جبهه­ها همراه هستند. با توجه به استقرار­ایران در­این نواحی، شناسایی و بررسی جبهه­ها بسیار ضروری می­باشد. از طرفی مطالعات اقلیمی جبهه­ها با استفاده از نتایج روش جبهه گذاری دستی که اغلب دارای نتایج متفاوتی نیز می­باشد، بسیار زمان بر و پرهزینه بوده و عملا غیر ممکن است. لذا در­این ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی تغییرات زمانی-مکانی غلظت ریزگرد‌ها در حوضه نفوذ ریزگردهای دریاچه ارومیه در دوره زمانی 2015-2000 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (مطالعه موردی آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی)

خلیل ولیزاده کامران؛ سودابه نامداری

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 427-446

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10826

چکیده
  در سال­های اخیر به دلیل خشک شدن تدریجی بخش­هایی از دریاچه ارومیه، کانون­های متعددی از ریزگردهای نمکی در این مناطق تشکیل شده و منجر به پراکنش حجم عظیمی از ذرات نمک به مناطق اطراف خود شده است. نمک آزاد شده در اتمسفر به عنوان یکی از انواع مهم ریزگرد­های اتمسفری سلامت عموم، کیفیت هوا، توزان انرژی زمین و چرخه هیدرولوژی را تحت تأثیر ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر مقادیر رسوب معلق در تعدادی از حوزه‌های آبخیز استان اردبیل

نیر آقابیگی؛ اباذر اسمعلی عوری؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ محمد گلشن

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 1-21

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10518

چکیده
    برآورد رسوب‌دهی رودخانه‌ها به‌دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف دارای پیچیدگی بالایی می‌باشد. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ. هدف پژوهش حاضر به‌‌دست آوردن تغییرات رسوب ...  بیشتر

آب و هواشناسی
مقایسه مدل های لاجیت و شبکه عصبی مصنوعی در پیش بینی میزان مراجعه کنندگان بیماری آسم در ارتباط با پارامترهای اقلیمی شهر سنندج

علی محمد خورشیددوست؛ کاوه محمدپور؛ سید اسعد حسینی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 45-66

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10530

چکیده
  یش­بینی تعداد افراد مراجعه­کننده به بیمارستان­ها در ارتباط با پارامترهای اقلیمی از موضوعات قابل بحت و تأمل است که با تغییرات اقلیمی و گسترش شهرنشینی و آلودگی­ هوا در دهه­های اخیر دامن­گیر بسیاری از جوامع بشری شده است. استفاده از مدل­های پیش­بینی می­تواند بعنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و کنترل بیماری­ها، کاهش مرگ ...  بیشتر

آب و هواشناسی
واکاوی سینوپتیکی الگوهای فشار مرتبط با بلاکینگ های مؤثر بر رخداد بارش های مداوم و سنگین تبریز (طی سال های 1951 تا 2013)

مجید رضایی بنفشه؛ فاطمه جعفری شندی؛ فرشته حسینعلی پور جزی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 105-123

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10533

چکیده
  ماهیت بارش سنگین و پیامدهای ناشی از آن سبب شده که این پدیده اهمیت ویژه­ای در برنامه ریزی­های محیطی و مدیریت منابع آب داشته باشد. در این پژوهش به منظور واکاوی سامانه­ی بلاکینگ مؤثر بر بارش­های سنگین تبریز در 1379 مورد روز بارشی، نقشه­های فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، مؤلفه­های باد، همگرایی شار رطوبت ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی آلودگی هوای شهر تبریز با استفاده از برآورد های دی اکسید نیتروژن سنجنده اُمی

عاطفه شاهمحمدی؛ علی بیات؛ سعید مشهدی‌زاده ملکی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 201-219

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10537

چکیده
  لودگی هوا یکی از مهم­ترین مشکلات شهرهای بزرگ است که می­تواند برای سلامت انسان­ها و محیط ­زیست زیان­آور باشد. دی­اکسید نیتروژن، یکی از آلاینده­های مهم آلودگی هوا است که با استفاده از ایستگاه­های زمینی و برآورد­های ماهواره­ای پایش می­شود. در این مطالعه، داده­های دی­اکسید نیتروژن برآورد شده توسط سنجنده اُمی و ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی تغییرپذیری تداوم بارش در استان کردستان

محمدحسین قلی زاده؛ سمیرا حمیدی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 197-217

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10541

چکیده
  ین پژوهش به منظور ارزیابی تغییرپذیری تداوم بارش در استان کردستان انجام گرفت. یک پایگاه داده در ابعاد ۸×۹۶۲۰ با استفاده از داده­های روزانه­ی بارش ایستگاه­های همدید استان کردستان در بازه­ زمانی ۱/۱/۱۹۸۹ تا ۳۱/۱۲/۲۰۱۴ تهیه شد و به کمک آزمون ناپارامتریک من­کندال در سطوح اطمینان ۹۰، ۹۵ و ۹۹ درصد، معناداری روند داده­ها ارزیابی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
برآورد رواناب حاصل از ذوب برف با استفاده از مدل SRM (مطالعه موردی: حوضه آبریز سهزاب)

سکینه کدخدایی؛ سعید جهانبخش اصل؛ خلیل ولیزاده کامران

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 319-337

https://doi.org/10.22034/gp.2020.10542

چکیده
  خایر برفی حوضه‌های کوهستانی از منابع آبی مهم کشور محسوب می­شوند که شناخت دقیق کمیت این منابع به لحاظ ارزش روزافزون آب شیرین و هم به دلیل بهره‌برداری بهینه از منابع آب ضروری است. در این پژوهش از تصاویر سطح برف MODIS (MOD 10 A2)و تغییرات سطح پوشش برف در سال 90- 1389 برای شبیه‌سازی رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه آبریز سهزاب (از زیر حوضه­های قسمت ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل سازوکار همدیدی بارش سنگینِ خسارت بار در شمال غرب ایران (مطالعه موردی: 14 آوریل 2017)

عاطفه حسینی صدر؛ غلام حسن محمدی؛ فیرزو عبدالعلی زاده؛ وحید خجسته غلامی

دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 79-100

چکیده
      در روز 14 آوریل 2017 (24 فروردین 1396) بارش سنگینی در شمال­غرب ایران به وقوع پیوست که منجر به ایجاد سیل و خسارات جانی و مالی در این منطقه شد. در این مطالعه به منظور بررسی سازوکارهای همدیدی-دینامیکی وقوع این بارش، از داده­های بارش ایستگاه­های هواشناسی، پارامترهای همدیدی ترازهای مختلف جو و نمودار ترمودینامیک SkewT استفاده ...  بیشتر

آب و هواشناسی
مکانیابی نیروگاه های بادی در استان آذربایجان شرقی با استفاده از روش AHP

مهدی اسدی؛ علی محمدخورشیددوست

دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 101-122

چکیده
      محدودیت ذخایر انرژی فسیلی در جهان و افزایش سطح مصرف انرژی، همواره بشر را برای جایگزین کردن منابع انرژی جدید به چالش کشیده است. در این بین، باد به عنوان یکی از مظاهر انرژی­های نو از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. استان آذربایجان شرقی با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود یکی از مناسب­ترین مکان­ها برای احداث ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل آماری ـ همدید بادهای توفنده زمستانه و تابستانه شهرستان‌های اردبیل، پارس‌آباد و خلخال در بازه زمانی 1992- 2012

نفیسه رحیمی؛ سعید جهانبخش؛ برومند صلاحی

دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 145-167

چکیده
      بادهای توفنده از پدیده­های مخرب اقلیمی می­باشند که همه ساله خسارات­ جبران­ناپذیری به مزارع، تاسیسات و جاده­ها وارد می­نمایند. با توجه به اینکه ِخطه شمال غرب ایران بخصوص استان اردبیل یکی از مناطق بادخیز کشور است، این پژوهش به منظور شناسایی الگوهای همدید مسبب بادهای شدید آن انجام گرفته است. بدین جهت با ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل روند شاخص های حدی بارش در حوضه دریاچه ارومیه و ارتباط آن با الگوهای پیوند از دور

محمدرضا عزیززاده ورزقان؛ خدیجه جوان

دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 227-246

چکیده
  یکی از مهم­ترین اثرات تغییر اقلیم، افزایش رخدادهای حدی اقلیمی است. هر گونه تغییر در فراوانی یا شدت رخدادهای حدی، می­تواند اثرات عمیقی بر محیط طبیعی و جوامع انسانی داشته باشد؛ بنابراین تجزیه و تحلیل آنها بسیار مهم است. هدف این تحقیق، شناخت روند شاخص­های حدی بارش در حوضه دریاچه ارومیه و بررسی ارتباط آنها با الگوهای پیوند از دور ...  بیشتر

آب و هواشناسی
توزیع مکانی شاخص تمرکز بارش روزانه در شمال غرب ایران

علی اکبر رسولی؛ الناز استادی؛ محمدرضا عزیززاده

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 87-103

چکیده
      از پیامدهای تغییر اقلیم در مناطق خشکی نظیر ایران، تغییرات زمانی و مکانی توزیع و تمرکز بارش است که می­تواند منابع آبی را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر افزایش تمرکز بارش می­تواند موجب وقوع مخاطراتی مانند سیل­ شود. اهمیت موضوع توزیع و تمرکز بارش پژوهشگران را علاقمند به مطالعه در این زمینه کرده است. شاخص تمرکز (CI) روشی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی مدل موجک جهت برآورد تبخیر تعرق با استفاده از اطلاعات تصاویر ماهواره‌ای (ایستگاه‌های انار، کرمان، رفسنجان و شهربابک)

جابر سلطانی؛ مسعود احمدی نیک؛ احمد احمدی نیک

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 127-147

چکیده
  تبخیر تعرق مرجع یکی از پارامترهای لازم جهت تعیین نیاز آبی گیاه و برنامه­ریزی آبیاری است. داشتن برآورد دقیق از این پارامتر برای برنامه­ریزی و مدیریت منابع آبی امری ضروری است. مدل‌های تجربی مختلفی بمنظور برآورد تبخیر تعرق ارائه شده است. با توجه به تغییرات مکانی پارامترهای هواشناسی، استفاده از روش­های مبتنی بر سنجش از دور که این ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شناسایی و واکاوی شرایط همزمان با رخداد توفان‌های رعد و برقی شدید ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه

اسماعیل عباسی؛ مهدی خزایی

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 175-190

چکیده
      یکی از مخرب­ترین پدیده­های هواشناسی که گستره فضایی و بازه زمانی آن کاملا متغییر است و در مقیاس­های مختلف خودنمایی می­کند توفان­های تندری است. پدید­ه­ای که مقیاس مکانی آن زمانی که در دل چرخندهای حاره­ای و مناطق همرفتی کمربند همگرایی بین حاره­ای قرار می­گیرد بسیار گسترده بوده و از سویی بسیار حیرت­آور، ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل تغییرات سالانه پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران

حسین عساکره؛ مختار فتاحیان

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 191-211

چکیده
  به منظور بررسی تغییرات زمانی- مکانی  پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران، از داده­های دوباره تحلیل شده میانگین ماهانه NCEP/NCAR با تفکیک افقی 5/2 درجه قوسی استفاده شد. بدین منظور از داده­های ارتفاع ژئوپتانسیل، مؤلفه مداری - نصف­النهاری باد  در یک دوره 52 ساله، برای تعیین جایگاه مرز شمالی پشته، ­در محدوده 80 درجه غربی تا 120 درجه شرقی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
الگوهای گردشی پر ارتفاع جنب‌ حاره‌ای عربستان در تراز میانی و ارتباط آن با بارش ایران

مصطفی کریمی؛ فرامرز خوش اخلاق؛ علی اکبر شمسی پور؛ فهیمه نوروزی

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 233-255

چکیده
  الگوهای گردشی بزرگ مقیاس، شرایط اقلیمی به ویژه بارش یک ناحیه را کنترل می­­کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین الگوهای گردشی پر ارتفاع جنب­حاره­ای عربستان در تراز میانی با بارش­های ایران است. به این منظور با استفاده از داده­­های دوباره تحلیل ارتفاع ژئوپتانسیل مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپا (ECMWF) در ترازهای 700 و 500 ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شناسایی و تحلیل همدیدی تیپ‌های هوای شهر اهر

کریم امینی نیا؛ علی محمودی

دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 23-45

چکیده
  یکی از کارهایی که در زمینه اقلیم شناسی همدید انجام می­شود تیپ بندی هواست. در­این پژوهش به منظور شناسایی تیپ­های هوای­ایستگاه اهر ، داده­های روزانه مربوط به 16 پارامتر جوی طی دوره آماری 1/1/1365 تا 10/10/1391 استفاده شده است. برای­این کار یک تحلیل خوشه­ای با روش ادغام وارد بر روی ماتریس استاندارد شده با آرایه P( 16 ×9227)، انجام گرفت ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی بعد فرکتالی چاله بیجار با تأکید بر تغییرات سطح اساس

غلام حسن جعفری؛ هژیر محمدی

دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 47-69

چکیده
  غییرات سطوح اساس از مهم‌ترین عوامل ناتعادلی فرم‌ها و فرایندهای در حوضه‌های آبریز است. حوضه آبریز قزل‌اوزن از زیرحوضه‌های دریای خزر، در طی کواترنری به‌شدت تحت تأثیر نوسانات سطح اساس بوده است. برای بررسی ژئومورفولوژیکی این اثرات در سراب قزل‌اوزن، با استفاده از نرم‌افزار GIS و نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی آبراهه‌ها و لیتولوژی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
برآورد مقدار تبخیر با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک (مطالعه موردی: ایستگاه تبریز)

علی محمد خورشیددوست؛ حمید میرهاشمی؛ موسی نظری

دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 71-90

چکیده
  به سبب تأثیر متقابل عناصر هواشناختی در محاسبه قدرت تبخیر جو، تخمین آن یک کار پیچیده و غیر خطی است. لذا برای تخمین آن باید از مدل‌های پیشرفته ریاضی استفاده نمود. در این مطالعه جهت برآورد قدرت تبخیر جو در سطح ایستگاه تبریز از شبکه‌های عصبی مصنوعی بر پایه دو الگوریتم آموزشی لونبرگ ـ مارکوئت و الگوریتم ژنتیک، رگرسیون خطی چند متغیره و ...  بیشتر

آب و هواشناسی
مقایسه روش‌های زمین آمار در پهنه‌بندی شاخص فرسایندگی باران (مطالعه موردی: استان فارس)

سمیه سلطانی گردفرامرزی؛ سهیلا زارع؛ مهدی تازه

دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 157-177

چکیده
   عامل فرسایندگی باران مهم ترین عامل تاثیرگذار بر فرسایش خاک است که جهت کمی نمودن آن شاخص های مختلفی توسعه داده شده است. انتخاب شاخص مناسب با توجه به شرایط اکولوژیکی منطقه ضروری است. هدف از انجام این تحقیق، انتخاب بهترین روش زمین آمار جهت تهیه نقشه فرسایندگی باران در استان فارس می باشد. بدین منظور شاخص فورنیه برای 42 ایستگاه در استان ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل سینوپتیکی – دینامیکی روند شکل‌گیری الگوهای رودباد تراز پایین خلیج فارس و بررسی نقش آن در شار رطوبت منطقه

بهروز ساری صراف؛ شعیب آب خرابات

دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 179-193

چکیده
  در این تحقیق با بررسی 2448 روز طی ماه‌های می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر 2015-2011 بصورت 4 دیده‌بانی در روز، در 241 روز تشکیل رودباد تراز پایین بر روی خلیج‌فارس شناسایی گردید. مطالعه این روزها حاکی از آنست که رودباد تراز پایین خلیج فارس در ماه می و بویژه از نیمه دوم این ماه، با گسترش کم‌فشار گنگ در جنوب آسیا و تشکیل زبانه‌ای از آن بر روی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تأثیر تغییر اقلیم بر رواناب ناشی از ذوب برف (مطالعه موردی: حوضه آبریز شهرچای ارومیه)

سعید جهانبخش؛ یعقوب دین پژوه؛ محمدحسین عالی نژاد

دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 91-107

چکیده
      با توجه به اهمیت بارش برف در تأمین آب مناطق مختلف بویژه در نواحی کوهستانی، برآورد دقیق آب معادل­ برف و همچنین تغییرات سطح پوشش آن می­تواند در بخش­های کشاورزی، انرژی، مدیریت­ مخزن و هشدار سیل مؤثر باشد. در این مطالعه، رواناب ناشی از ذوب­ برف در حوضه­ شهرچای تحت شرایط تغییر­اقلیم، بررسی شد. برای این منظور ...  بیشتر

آب و هواشناسی
واکاوی زمانی- مکانی درجه روز سرمایشی در شمال شرق ایران

عبدالرضا کاشکی؛ سید محمد حسینی؛ فرحناز خرم ابادی

دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 263-286

چکیده
      گرمایش جهانی، یکی از مشکلات کنونی و آتی بشر است که می­تواند بر فعالیت­های کشاورزی، حمل‌ونقل، منابع آب، تولید انرژی، معماری، نیازهای گرمایشی و سرمایشی، فنولوژی گیاه و ... اثرگذار باشد. در این پژوهش، برای واکاوی زمانی- مکانی نیاز درجه­­روز سرمایشی از داده­های روزانه دمای کمینه و دمای بیشینه 16 ایستگاه همدید ...  بیشتر