نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه جغرافیاو برنامه ریزی دانشگاه تبریز

چکیده

فضاهای باز نقش مهمی در کاهش وسعت، میزان عمل و نتایج اکثر حوادث طبیعی و مصنوعی دارند. از عمده‌ترین عملکردهای آن در هنگام بروز زلزله، جدا ساختن یک منطقه دارای پتانسیل خطر از دیگری و بدین ترتیب متمرکز کردن فعالیت نیروهای مخرب و جلوگیری از توسعه زنجیره‌ای وقایع می‌باشد. بررسی­های این پژوهش نشان می­دهد که فضاهای باز شهری در محدوده شهر تبریز را می‌توان به چهار دسته اصلی فضاهای سبز عمومی شهری، اراضی بایر شهری، باغات موجود در محدوده شهر و زمین‌های زراعی و مزارع موجود در محدوده شهر تقسیم نمود که هر کدام می‌توانند به­عنوان فضاهای باز موثر در کاهش تلفات ناشی از زمین­لرزه و مدیریت بهینه بحران در مراحل مختلف بروز بحران ناشی از زلزله نقش مهمی ایفا کنند. مساحت کلیه فضاهای باز شهری شامل 4 دسته کاربری مذکور حدود 11722 هکتار می‌باشد که این سطح معادل 47٪ از سطح کل محدوده شهر تبریز می‌باشد. نتایج نشان می­دهد که اولاً، هر چند این مقدار در مقایسه با شهرهای دیگر از منظر کمی بیش از حد معمول فضاهای باز به نظر می‌رسد، اما بایستی توجه داشت که نحوه توزیع این فضاها در مناطق مختلف تبریز به­صورت بسیار ناهمگن می‌باشد و دوم آنکه بخش عمده‌ای از سطوح مذکور شامل زمین‌های بایر (7158 هکتار) و اراضی زراعی (3592 هکتار) می‌باشد که در مناطق حاشیه‌ای شهر قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Assessment of Quality of Access to Urban Open Spaces Based on Condensation Analysis of Open Space in the Time of a Natural Disaster in Urban Areas (The Case Study of Tabriz)

نویسنده [English]

  • Akbar Asghari Zamani

Planning geo university faculty members

چکیده [English]

Open spaces play an important role in reducing the amount of work and the results of natural and artificial disasters. The main function of it, in the time of earthquake, is separation of one area with potential risk from another, and thus prevents the development of chains of events and focused of activity of destructive forces. This study shows that open spaces within the city of Tabriz can be divided in to four main categories as urban green spaces, arid lands, urban gardens and farms within city limits in which open spaces can be effective in reducing losses from earthquakes and play important role to optimal management of crises in various stages of crises caused by the earthquake. Results show that all open spaces in urban area of Tabriz, including aforementioned 4 categories have an areas of about 11722 ha, the level of which is equivalent to 47% of the total surface area of ​​Tabriz. Analytical results of this study show two major subjects; the first however, from the perspective of quantity compared with other cities open spaces seems a little too common but it should be noted that the distribution of these spaces in different parts of Tabriz is very heterogeneous. Secondly, most of the aforementioned levels include arid lands (7158 ha) and form land (3592 ha) in located in the outlying areas of city of Tabriz.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Access quality
  • Disasters events
  • OSR index
  • City of Tabriz
1ـ تیموری، سارا و همکاران (1387)، «برآورد سرانه فضای سبز با استفاده از تصاویر Ikonos»، فصلنامه تحقیقات جنگاصنوبر ایران، جلد 16، شماره 2، ص 14.
2ـ زنگی­آبادی، علی و تبریزی، نازنین (1385). «زلزله تهران و ارزیابی فضایی آسیب­پذیری مناطق شهری»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 56، تهران، صص 130-115.
3ـ زینی، عباس (1384)، «جایگاه و اهمیت فضای سبز در توسعه پایدار شهری»، قربانی، رسول؛ نمونه موردی: شهر مرند، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تبریز، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری.
4ـ سعیدنیا، احمد (1383)، «فضای سبز شهری» انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، جلد نهم، تهران.
5ـ سعیدی، عباس و همکاران (1387)، «دانشنامه مدیریت شهری و روستایی»، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، تهران.
6ـ عسگری، علی و همکاران (بی­تا)، «کاربرد روش­های برنامه­ریزی شهری (کاربری زمین) در کاهش آسیب­پذیری خطرات زلزله (با GIS)»، مطالعه موردی منطقه 17 تهران، تحقیقات جغرافیایی، ص 78-63.
7ـ عزیزی، محمدمهدی و اکبری، رضا (1387)، «ملاحظات شهرسازی در سنجش آسیب­پذیری شهرها از زلزله»، مطالعه موردی، منطقه فرحزاد تهران، هنرهای زیبا، شماره 34، تهران، صص 36-25.
8ـ توکلی، علیرضا؛ شمشیربند، مصطفی (1389)، «بررسی روند کاهش فضاهای باز شهری در فرآیند توسعه شهری»، دوفصلنامه آرمانشهر، سال سوم شماره 5، پائیز و زمستان 1389.
9ـ غمامی، مجید (1371)، «بررسی و نقد اجمالی طرح­های جامع شهری»، آبادی، سال دوم، شماره 7.
10ـ محمدقلی­نیا، جواد (1386)، «آشنایی با مدیریت بحران»، دفتر آموزش و مطالعات کاربردی سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
11ـ منصوری، امیر و مینو قره­بیگلو (1390)، «مطالعات شهر ایرانی اسلامی زمستان»، 2(6): 63-72.
12ـ مهدیزاده، جواد (1382)، «برنامه­ریزیراهبردیتوسعه شهری»، مرکز تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
13- Dunnet & Others (2002), “Improving Urban Parks, Play Areas and Green Spaces”.
14- Forrest, T.R., (1978), “Group Emergence in Disasters, in Disasters: Theory and Research”, Ebi by E.L. Quarantelli, U.S.A. SAGE pub.
15- Nateghi, A.F., (1998), “Existing and Proposed Disaster Management Organization for Iran”, Proceedings of the First Iran- BJapan Workshop on Recent Earthquakes in Iran & Japan.
16- Nikolopoulou, M. (2004), “Rediscovering the Urban Realm and Open Spaces”, CRES.
17- Palm، R. (1998), “Urban Earthquake Hazards”, Applied Geography، Vol. 18، No.1, PP. 35-46.
18- Simon, M.F. (2003), “System Development for Flood Hazard Management at a Local Level Scenario”, ITC.NL.
19- Sutcliffe (1980), “Anthony, the Rise of Modern Urban Planning”, 1800-1914, Mansell, London.
20- RICS (2007), “The Royal Institution of Chartered Surveyors”, London, PP 1-8.