نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه اصفهان

2 جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه اصفهان

3 جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه اصفهان

چکیده

اکوتوریسم شاخه‌ای از گردشگری است که می‌تواند توان بالقوه طبیعی و ویژگی‌های فرهنگی را به سرمایه‌های بالفعل تبدیل کند. بدیهی است بدون آگاهی و شناخت پتانسیل‌ها و توان‌های بالقوه و بالفعل هر منطقه، امکان برنامه‌ریزی و پیش‌بینی وجود نخواهد داشت. بر این اساس در این پ‍‍ژوهش به شناسایی نقاط قوّت، ضعف، فرصت‌ها، تهدیدها و راهکارهای توسعه اکوتوریسم در بند ارومیه پرداخته شده است. هدف این پژوهش علاوه­بر معرفی روستای بند به­عنوان یکی از مناطق توریستی استان، بررسی مشکلات و تنگناها از نظر امکانات و زیرساخت‌های گردشگری، پتانسیل‌های اکوتوریسم و ارائه راهکارهایی در رابطه با رفع موانع اکوتوریسم در آن می‌باشد. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و علّی و با توجه به هدف نوع تحقیق کاربردی است. داده‌های آن از طریق پرسشنامه تهیه شده و جامعه آماری پژوهش حاضر گردشگرانی که در تابستان 1388 به بند سفر کرده‌اند، می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات از نرم­افزار SPSS و آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده و جهت ترسیم نقشه از نرم‌افزار  Arc/GISبهره گرفته شده است. همچنین جهت ارزیابی پتانسیل‌ها و قابلیت‌های اکوتوریستی از مدل SWOT در راستای تقویت نقاط قوّت و فرصت و کاهش تهدید و ضعف‌ها استفاده شده است. نتایج به­دست آمده نشان می‌دهد: هر چه میزان تبلیغات افزایش یابد به همان اندازه میزان گردشگران ورودی افزایش پیدا می‌کند. که نتیجه به­دست آمده از این رابطه 41/0درصد است و بیانگر یک رابطه قابل قبول و متوسط به بالا می‌باشد. هر چه میزان امکانات و خدمات و تسهیلات مکان‌های گردشگری بیشتر باشد به همان اندازه میزان رضایت گردشگران افزایش می‌یابد. که در بند ارومیه رابطه بین رضایت گردشگران از امکانات و خدمات ارائه شده 36/0 بوده که یک رابطه متوسط به پایین می‌باشد. ارزیابی منطقه با مدل SWOT ، نشان‌دهنده 35 نقطه ضعف و تهدید در مقابل 25 نقطه قوت و فرصت است؛ که نیازمند توجه جدّی مدیران و برنامه‌ریزی‌های منسجم و کلان در جهت تبدیل نقاط ضعف و تهدید به نقاط قوّت و استفاده از فرصت‌ها در راستای توسعه اکوتوریسم منطقه مورد مطالعه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Tourism Infrastructures in the Ecotourism Destination of Band Village of Urmia Using SWOT Model

نویسندگان [English]

  • Asghar Zarrabi 1
  • Jabbar Alizadeh Asl 2
  • Esa Bahari 3

1 Department of Geography and Urban Planning, University of Esfahan

2 Geography and Urban Planning, University of Esfahan

3 Geography and Rural Planning, University of Esfahan

چکیده [English]

Ecotourism is a branch of tourism which could change natural potentials and cultural characteristics into actual resources. It is obvious that, without knowing potential and actual powers of each region, planning and prediction is deemed impossible. In the face of this fact, current research seeks to identify advantages, disadvantages, opportunities, threats and strategies of ecotourism development in BandVillage, Urmia. This research aims at introducing BandVillage as one of touristic regions of West Azerbaijan, investigating issues and problems in terms of tourism facilities and infrastructures and ecotourism potentials and suggesting strategies regarding tackling ecotourism obstacles. Dominant approach to this research is descriptive, causal and of applied nature. To collect data, questionnaires were used and the population consisted of tourists who traveled to Band in summer 1388. To analyze data, SPSS was employed and ArcGIS software was used to draw maps. The statistical technique used in the research was Pearson correlation. Also, to analyze ecotourism potentials, SWOT model was used in order to augment the advantages and opportunities and to decrease disadvantages and threats. The findings indicate that:
- The more advertisement, the higher the umber of arriving tourists. The result from this relationship was 41% and showed acceptable and middle toward high relationship.
- The more the facilities and services, the more the satisfaction of tourists. In Band, the relationship between satisfaction of tourists and facilities and services was 36% showing middle toward low relationship.
- The evaluation of this region by SWOT model shows 35 disadvantages and threats and 25 advantages and opportunities which require serious attention of managers and macro and coherent planning in order to change disadvantages and threats into advantages and opportunities regarding ecotourism development in the study region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism
  • Ecotourism
  • Tourism Services
  • Band Village of Urmia
  • SWOT
1- ارمغان، سیمین (1386)، «توریسم و نقش آن در جغرافیا»، اسلامشهر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
2- اکبرپور، محمد و فاطمه نوربخش (1389)، «نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار شهری و روستایی نمونه موردی: جزیره قشم، مسکن و محیط روستا، زمستان، 29(132)، 76-61.
3- اکبری سعید و بمانیان محمدرضا (1387)، «اکوتوریسم روستایی و نقش آن در توسعه پایدار روستای کندوان، روستا و توسعه، بهار 11(1)، 150-131.
4- بهاری، عیسی (1390)، «برنامه‌ریزی توسعه پایدار توریسم شهرستان شبستر با استفاده از GIS» ، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی.
5- بی‌ریا، فریناز (1386)، «سهم ایران از صنعت گردشگری جهانی»، حکم، سال سوّم، شماره ششم، دانشگاه اصفهان.
6- پاپلی‌یزدی، محمدحسین و مهدی سقایی (1388)، «گردشگری ماهیت و مفاهیم»، تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم.
7- پیراسته، اسما و علی جوزی (1386)، «بررسی جاذبه‌های اکوتوریستی در جزیره قشم و تفکیک انواع جاذبه گردشگری بر حسب منابع با ارائه به­صورت نقشه GIS و ارائه راهکارهای مدیریتی»، مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای جغرافیا، گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
8- تولایی، سیمین (1386)، «مروری بر صنعت گردشگری»، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت معلّم، چاپ اول.
9- جوزی، سیّدعلی؛ رضایان، سحر؛ ایران­خواهی؛ مهدی و مرجان شاکری (1389)، «ارزشگذاری اقتصادی محدوده دریاچه سد کارون 3 به­منظور ارائه برنامه­ راهبردی توسعه اکوتوریسم با استفاده از  SWOTو A»، محیط زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران)، زمستان 1389؛ 63(4): 329-345.
10- راحلی، حسین؛ خداوردیزاده، محمد و حامد نجفی علمدارلو (1389)، «برآورد ارزش تفرجی روستای بند ارومیه به روش ارزش‌گذاری مشروط»، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد2، شماره 4، صص 62-49.
11- رخشانی‌نسب، حمیدرضا و اصغر ضرابی (1388)، «چالش‌ها و فرصت‌های توسعه اکوتوریسم در ایران»، فضای جغرافیایی، زمستان، 9(28)، 555-41.
12- رضوانی، علی‌اصغر (1374)، «جغرافیا و صنعت توریسم»، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
13- رضوانی، علی‌اصغر (1382)، «نقش اکوتوریسم در حفاظت محیط زیست»، مجله محیط‌شناسی، شماره 31.
14- رضوانی، محمدرضا (1387)، «توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
15- زاهدی، شمس‌السادات (1385)، «مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تأکید بر محیط زیست)»، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول.
16- زنگی‌آبادی، علی و همکاران(1385)، «تحلیل بازار گردشگری داخلی شهر اصفهان، مجله جغرافیا و توسعه، زاهدان: انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان.
17- سجادیان ناهید و مهیار سجادیان (1390)، «قابلیت‌های اکوتوریسم روستایی در مازندران (پهنه­بندی، مدیریت حفظ و توسعه)»، مدیریت شهری، بهار و تابستان، 9(27)، 78- 59.
18- شایان شیاوش و اسماعیل پارسایی (1386)، «امکان سنجی نواحی مستعد توسعه اکوتوریسم در استان کهگیلویه و بویراحمد»، مدرس علوم انسانی، بهار 11(پیاپی 53)، 181- 153.
19- صدرموسوی، میرستار و جواد دخیلی کهنموئی (1386)، «ارزیابی وضعیت تسهیلات گردشگری استان آذربایجان‌شرقی از دید گردشگران»، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 61، صص 143-129.
20- طیبی، کمیل و همکاران (1386)، «بررسی رابطه توسعه گردشگری و رشد اقتصادی در ایران (1338-1383)»، مجله پژوهش‌های علوم انسانی و اجتماعی ویژه اقتصاد، شماره 26، بابلسر: انتشارات دانشگاه مازندران.
21- کیانی، شهلا؛ دهزاد رجب­زاده، بهزاد؛ قطرمی، ابراهیم (1390)، «مدیریت اکوتوریسم در تالاب میانگران با تعیین ارزش حفاظتی تالاب با استفاده رویکرد مناطق 6گانه IUCN»، تالاب، بهار، 2(7)، 70-65.
22- گی‌چاک، وای و همکاران (1382)، «جهانگردی در چشم‌اندازی جامع»، ترجمه علی پارسائیان و سیّدمحمد اعرابی، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ دوم.
23- محرم‌نژاد ناصر و مزدک دربیکی (1386)، «تدوین مدیریت اکوتوریسم در منطقه حفاظت شده جهان­نما»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، پاییز، 9(34)، 82- 71.
24- محرم‌نژاد، ناصر و مهسا آقاخانی (1388)، «ارزیابی تهدیدها و فرصت‌های عوامل راهبردی صنعت اکوتوریسم مطالعه موردی، منطقه حفاظت شده جاجرود»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره یازدهم، شماره سه، پاییز.
25- محلاتی، صلاح‌الدین (1380)، «درآمدی بر جهانگردی»، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
26- محمدی ده‌چشمه، مصطفی و علی زنگی­آبادی (1387)، «امکان سنجی توانمندی‌های اکوتوریسم استان چهار محال بختیاری به روش SWOT»، مجله محیط شناسی، 34(47):1-10.
27- مرادی هوسین، نصرت (1390)، «تحلیل جاذبه‌ها و پتانسیل‌های اکوتوریسمی شهرستان ارومیه»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی.
28- مشیری، سیّدرحیم و سیداحمد سیدابوسعیدی (1389)، «نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار و روستایی مورد مطالعه شاندیز (خراسان رضوی)»، جغرافیای سرزمین، زمستان، 7(28)، 17- 1.
29- منشی‌زاده، رحمت‌الل ه(1384)، «جهانگردی»، تهران: انتشارات مسعی.
30- مهدوی، مسعود؛ مجتبی قدیری، معصوم و نسرین قهرمانی (1387)، «اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان دره­کن و سولقان»، فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شماره 2، صص 60-39.
31- نوری، جعفر؛ زارعی، هادی­ و میرحسنی سیدابوالقاسم (1389)، «امکان سنجی جذب اکوتوریسم در مناطق کویری (مطالعه موردی: تله­کابین طزرجان)»، فضای جغرافیایی، زمستان، 10(32)، 93- 75.
32- هاشمی نیلوفر (1389)، «نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار روستایی»، روستا و توسعه، پاییز، 13(3)، 188- 173.
33- Abby L., Geoffrey W. (2006), “Planning Tourism Dmployment, a Developing Country Perspective”, Tourism Management, 2006, pp159 -170.
34- Adabowa Aidoo, A. (2009), “A Critical Assessment of Tourism as a Development Strategy in Ghana: With Particular Emphasis on the Opportunities and Dilemmas of Ecotourism and Cultural Tourism”, A Dissertation Submitted to the Faculty of the University of Delaware in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy in Urban Affairs and Public Policy.
35- Bin, L. Soucheng, D. Mei, E. )2008(, “Ecoutourism Model and Benefits of Periphery Region in WesternSichuanProvince”, Chinese Journal of Population, Resource and Environment, Vol. 6, No 2.
36- Fennell, D. (2008), “Ecotourism”, London and New York: Routledge, 281 Pages.
37- Goodwin, H. (1996), “In Pursuit of Ecotourism”, Biodiversity and Conservation, 5, 277-91.
38- Morales S., A. (2007). “Ecotourism in Mexico”, A Thesis Submitted in Conformity with the Requirments Forthe Degree of Master of Laws (LLM), Graduate Department of Law, in the University of Toronto.
39- Swarbrooke, J. (1988), “Sustainable Tourism Management”, Newyork, Cobi.
40- Thampi, S., P. (2005), “Ecotourism in Keral India: Lesson from Eco Development Project in Periyar Tiger Reserve”, No. 13.
41- Wearing, S., Neil, J. (2009), “Ecotourism: Impacts, Potentials and Possibilities?, Butterworth-Heinemann, Oxford, UK. 286 pages.