نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

4 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران

چکیده

شهر به­مثابه بخشی از سلسله­مراتب سیستم فضایی و تقسیمات سیاسی- جغرافیایی هر کشور بر اساس شاخصه­­های مختلفی مانند نوع حکومت، مدیریت، سطح آگاهی، علاقمندی اجتماعی و مشارکت مردم در نظام تصمیم­گیری شکل می‌گیرد. از آنجا که هر عنصر در چارچوب ویژگی‌های عملکردی‌اش قابل تعریف است، لذا براساس نقش‌های مختلفی که در زیرسیستم‌های نظام شهری تعریف می‌شود، می‌توان انواع مختلفی از اجزای تشکیل­دهنده سیستم را شناسایی نمود. با توجه به نقش مدیریت یکپارچه شهری به­عنوان سیستم و عامل کنترل و هدایت نظام شهری در کلان­شهرها، مـی‌توان از عناصر تحت نظارت مدیریت یاد شده یـعنی مناطق شـهرداری به­عنوان عناصر تشکیل­دهنده سیستم شهری نام برد. از طرفی دیگر وسعت و پراکندگی کلان­شهرها نیازمند تعادل در حجم عملیاتی متناسب با توان آن می‌باشند. هدف از این تحقیق اولویت­بندی فضایی سیستم مدیریت یکپارچه شهری مناطق تهران به­منظور حل مسائل مدیریت شهری بوده است. روش تحقیق در این مقاله به دو صورت توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. به­منظور دستیابی به هدف پژوهـش از روش‌های تصمیم­گیری چـندمعیاره، مدل‌های تحلیلی (VIKOR و AHP) جهت رتبه­بندی مناطق  شهری تهران استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داده که از میان مناطق شهری تهران، منطقه 6 شهرداری از مسأله­خیزترین مناطق شهری بوده، پس از آن نیز مناطق شهری 2 و 14 قرارداشته است. هم­چنین نتایج این مدل نشان داده که مناطق شهری 16، 8 و 22 از نظر سیستم مدیریت شهری مشکلات کم­تری نسبت به دیگر مناطق دارابوده است. در نهایت تحلیل‌های فضایی جهت اولویت­بندی فضایی سیستم مدیریت یکپارچه شهری در منطقه مورد مطالعه صورت گرفته و پیشنهاداتی نیز ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Prioritizing of Integrated Management Systems in Urban Districts (Case Study: Tehran municipality districts)

نویسندگان [English]

  • Seyedali Alavi 1
  • Mahammad Molayee Ghelich 2
  • Hadi Javadzad Aghdam 3
  • Bahman Najafpour 4

1 Assistant Professor, Tarbiat Modaress University, Tehran.

2 Ph.D. Student in Geography and Urban Planning, Tehran University

3 Ph.D. Student in Geography and Urban Planning, University of Tabriz.

4 M.A. Student in Geography and Urban Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran

چکیده [English]

The city as part of a hierarchy of spatial systems and divisions of political-geographical in each country based on various criteria such as type of governance, management, knowledgement, social interest and public participation in decision-making system is formed. Since each element can be defined within functional features, so according to different roles that is defined in the subsystems of urban systems, can be identified by a variety of constituting components of the system. According to the role of urban management as system of control and guidance of urban in metropolises, can be named the elements mentioned under the management of municipal areas as elements of urban systems. On the other hand, the extent and distribution of metropolises are needed to balance in the volume of operations with it. The purpose of this research is spatial priority of integrated urban management system in districts of Tehran to solve the problems of urban management. Method of research is descriptive-analytic. To achieve the goal of research is used multi-criteria decision making models such as AHP and VIKOR for ranking of districts of Tehran. Results of the research show that among the urban districts of Tehran, district 6 is one of the most problem areas. Subsequently, is located the regions of 2 and 14. Also The results show that regions 8, 16 and 22 have fewer problems than other areas. Finally, spatial analysis for prioritizing of integrated urban management system in study area has been studied and suggestions are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban management
  • Spatial prioritizing
  • Vikor
  • Tehran
ـ اس ام ویلرونی، بیتلی (1384)، «بیانیه استانبول در نوشتارهایی درباره توسعه پایدار شهری»، ترجمه کیانوش ذاکر حقیقی، وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران.
ـ اصغرپور، محمدجواد (1383)، «تصمیم­گیری چندمعیاره»، انتشارات دانشگاه تهران، جلد 3.
ـ بیگدلی، الهه و لطف­محمدی، مژگان (1376)، «نارسایی‌های مدیریت شهری در تهران»، چهارمین کنفرانس دانشجویی عمران، صص 137- 129.
 ـ بیگلری، شادی (1389)، «ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله­ای ناحیه2 شهرداری منطقه 4 تهران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
ـ چیما، شابیر (1382)، «چالش‌های مدیریت شهری در مدیریت شهری خط و مشی‌ها و نوآوری‌ها در کشورهای در حال توسعه»، ترجمه پرویز زاهدی، انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
ـ حسین­پور، سیدعلی (1390)، «تحلیل موانع ایجاد مدیریت یکپارچه شهری با تأکید بر نقش نهادهای حکومتی (نمونه موردی: کلانشهر تهران)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
ـ دانش­شهر (1390)، «مسأله­یابی در مدیریت شهری»، مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهری تهران، شماره 33.
ـ  زبردست، اسفندیار (1380)، «کاربرد فرآیند تحلیلی سلسله­مراتبی در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای»، تهران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 10، 21-13.
 ـ رجب صلاحی، حسین (1381)، «ساختار حکومت محلی، مدیریت شهری و شهرداری، برنامه­ریزی و مدیریت شهری؛ مسائل نظری و چالش‌های تجربی»، تهران، انتشارات شهرداری‌ها.
ـ سعیدنیا، احمد (1383)، «مجموعه کتاب‌های سبز شهرداری، مدیریت شهری»، جلد یازدهم، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.
ـ شیعه، اسماعیل (1382)، «لزوم تحول مدیریت شهری در ایران»، مجله جغرافیا و توسعه، 62-37.
ـ فتحعلی، جعفر و میرجلالی، فرشته­سادات (1388)، «مکان­یابی فرودگاه سمنان با استفاده از روش‌های تاپسیس و مکان­یابی مرکز»، پژوهشنامه حمل و نقل، سال ششم، شماره 4.
ـ قراگوزلو ، علی­رضا و برزگر، مجید (1387)،«برنامه­ریزیآرمانیبااستفادهاز رویکردAHP  جهتبهینه­سازیترکیبتولید».
ـ قلی­زاده، محمدحسین و دیگران (1388)، «ارتباط آلودگی هوا با مرگ و میر جمعیت شهر تهران»، مجله پژوهشی حکیم، دوره 12، شماره 2، صص 71-65.
ـ کاظمیان، غلامرضا (1376)، «مدیریت کلانشهر تهران، نوگرایی عملکردی و فضایی»، معماری و شهرسازی، شماره­های 36 و 37.
ـ کلینیک مدیریت شهری (1389)، «مرکز مشاوره تخصصی راهبردی برنامه ریزی و مدیریت شهری»، تهران.
ـ محمدی، کاوه (1387)، «مدیریت شهری یکپارچه و اهداف ایران 1400»، ماهنامه شهرداری‌ها، شماره 92، تهران.
ـ مخدوم مجید و همکاران (1380)، «ارزیابیو برنامه­ریزیمحیطزیستباسامانهاطلاعات جغرافیایی»، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
ـ مومنی، منصور و اسماعیلیان، مجید (1385)، «کاربرد شبیه­سازی در عدم اطمینان فرایند تصمیم­گیری چندمعیاره (MCDM)»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 13، شماره 4.
ـ نتایج سرشماری نفوس و مسکن مناطق 22 گانه شهر تهران (1385)، مرکز آمار ایران.
ـ وبر، مارکس (1369)، «شهر در گذر زمان»، ترجمه شیوا کاویانی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- Cengiz, K, Ufuk, C, Ziya, U (2003), “Multi-criteria supplier selection using fuzzy AHP” .Logistics Information Management
- Opricovic, Serafim and Tzeng, Gwo-Hshiung, (2004),“Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, Vol. 156, No. 2, pp. 445-455
- Opricovic, Serafim and Tzeng, Gwo-Hshiung (2006), “Extended VIKOR Method in Comparison with Outranking Methods”, European Journal of Operational Research.
- Ronald McGill, (1998), “Urban management in developing countries”, Cities, Vol. 15, No. 6, pp. 463-471
- Whitaker, R, (2001), “Validation Examples of the Analytic Hierarchy Process and Analytic Network Process”, Creative Decisions Foundation, Pittsburgh, USA.