نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• سارا شیخ فخرالدینی ¹
• احمد عباس نژاد ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد زمین‌شناسی زیست محیطی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

² دانشیار بخش زمین‌شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان.

چکیده

چکیده
رودخانه بیدخوان کالدرای آتشفشان غیرفعال بیدخوان را زهکش می­کند که در 40 کیلومتری جنوب­شرق بردسیر کرمان واقع شده است. هدف این تحقیق تعیین منشأ عناصر و ترکیبات محلول در آب و ارزیابی تأثیر هوازدگی شیمیایی بر کیفیت آب آن است. بدین منظور تعداد 12 نمونه از نقاط مختلف مسیر این رودخانه برداشت و هدایت الکتریکی (EC)، pH و درجه حرارت آن­ها در صحرا و غلظت یون­های اصلی و چند فلز سنگین با روش­های استاندارد آزمایشگاهی تعیین گردید. پس از کنترل صحت و دقت نتایج آنالیز، از نـمودار پایپر، نسبت­های یونی و تـکنیک­های آماری (آنالیز چند­متغیره، آنالیز خوشه­ای و ماتریس همبستگی) برای تحلیل و تفسیر داده­ها استفاده شد. برمبنای آن، تمامی نمونه­ها در محدوده آب­های با سختی موقت قرار داشته و تیپ آ­ن­ها بی­کربناته کلسیک و بی­کربناته منیزیک می­باشد. نسبت­های یونی هوازدگی سیلیکات را نشان می­دهند. در تفسیر فاکتورها، کاتیون­های لیتیم، استرانسیم، باریم، کلسیم، سدیم و منیزیم و آنیون­های بی­کربنات، سولفات و کلرید در فاکتور 1 قرار گرفتند که منشأ کاتیون­ها هوازدگی سیلیکات، منشأ عمده کلرید آب باران، منشأ بی­کربنات گاز دی­اکسید­کربن هوا و خاک و منشأ سولفات آب باران و احتمالاً تا حدی هوازدگی پیریت در نظر گرفته می­شود. آهن، منگنز و آلومینیوم هر سه در فاکتور 2 قرار دارند که به­معنی منشأ یکسان است (هوازدگی سیلیکات­های تیره). لذا منبع اصلی کاتیون­های اصلی و فلزات سنگین هیدرولیز سیلیکات­های منطقه است. براساس ترکیب شیمیایی آب، هم سیلیکات­های روشن و هم تیره، نقش داشته­اند. این امر با تنوع جنس سنگ­های تشکیل­دهنده این آتشفشان هماهنگی دارد.

کلیدواژه‌ها

• هوازدگی شیمیایی
• هیدروژئوشیمی
• رودخانه بیدخوان
• سنگ‌های آتشفشانی

عنوان مقاله [English]

The Influence of Weathering on Hydrogeochemistry of Streams Draining Volcanic Rocks: Bidkhan Stream, Southeast of Bardsir in Kerman

نویسندگان [English]

• Sara Sheikh Fakhradini ¹
• Ahmad Abbasnejad ²

چکیده [English]

Bidkhan stream drains the caldera of the inactive volcano of Bidkhan which lies at a distance of 40 Km southeast of Bardsir town of Kerman Province. The main purpose of this study was to determine the source of ions and compounds dissolved in this stream water, with specific regard to chemical weathering. Therefore, 12 samples were taken along the route of this stream. EC, pH and temperature were determined in the field and the concentration of ions and compounds were determined using standard laboratory methods. After controling precision and accuracy of the analyses, the Piper diagram, ionic ratios and statistical techniques (multivariate analysis, cluster analysis and correlation matrix) were used to interpret the data. Accordingly, all samples belonged to “temporary hardness” class and were of calcium bicarbonate and magnesium bicarbonate type. Ionic ratios indicate silicate weathering. In factor analysis, Li, Sr, Ba, Ca, Na and Mg cations and bicarbonate, sulphate and chloride anions all groups in factor 1. So, almost all of the cations are released from silicate weathering, chloride from rainwater, bicarbonate from CO₂ gas of air and soil and sulphate from rain water and probably pyrite oxidation. Fe, Mn and Al are grouped in factor 2 which means source (mafic silicate weathering). Hence, a common silicate weathering is the main source of major cations and heavy metals. Considering the chemical composition of waters, both mafic and felsic silicates have played a role. This is attested by the lithological diversity of the volcanic rocks of the area

کلیدواژه‌ها [English]

• Chemical weathering
• Hydrogeochemistry
• Bidkhan stream
• Volcanic rocks