محمدی, جمال, احمدیان, مهدی, آزادی قطار, سعید, غلامحسینی, رحیم. (1394). تحلیل و ارزیابی توسعه شاخصهای خدمات شهری در شهرهای استان آذربایجان غربی با استفاده از روشهای MCDM. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 19(53), 299-323.
جمال محمدی; مهدی احمدیان; سعید آزادی قطار; رحیم غلامحسینی. "تحلیل و ارزیابی توسعه شاخصهای خدمات شهری در شهرهای استان آذربایجان غربی با استفاده از روشهای MCDM". نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 19, 53, 1394, 299-323.
محمدی, جمال, احمدیان, مهدی, آزادی قطار, سعید, غلامحسینی, رحیم. (1394). 'تحلیل و ارزیابی توسعه شاخصهای خدمات شهری در شهرهای استان آذربایجان غربی با استفاده از روشهای MCDM', نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 19(53), pp. 299-323.
محمدی, جمال, احمدیان, مهدی, آزادی قطار, سعید, غلامحسینی, رحیم. تحلیل و ارزیابی توسعه شاخصهای خدمات شهری در شهرهای استان آذربایجان غربی با استفاده از روشهای MCDM. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 1394; 19(53): 299-323.
تحلیل و ارزیابی توسعه شاخصهای خدمات شهری در شهرهای استان آذربایجان غربی با استفاده از روشهای MCDM
1استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه اصفهان.
2کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه اصفهان.
3کارشناس ارشد جی ای اس و سنجش از دور دانشگاه تهران.
4کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه زنجان.
چکیده
با توجه به پیوند تفکیکناپذیر توزیع متعادل تسهیلات و خدمات شهری با رفاه اجتماعی، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری، در مطالعه حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، قیاسی، شهرهای استان آذربایجانغربی براساس برخورداری از برخی شاخصها و سرانههای خدمات شهری، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و رتبهبندی و سطحبندی شده است. براساس نتایج حاصل از روش مجموع ساده وزنی، شهرهای ماکو، سیلوانا، سرو، ارومیه و میاندوآب بهترتیب در رتبههای اول تا پنجم و شهرهای بازرگان، نوشین، محمدیار، میرآباد و ربط نیز در رتبههای سی و دوم تا سی و ششم استان از نظر توسعه شاخصها و کارکردهای خدمات شهری قرار دارند. بر اساس روش ویکور نیز از نظر توسعه شاخصهای مورد بررسی، شهر سیلوانا شهر برتر استان شناخته شد و شهرهای سرو، ماکو، ارومیه و سردشت نیز در رتبههای دوم تا پنجم و شهرهای نالوس، شوط، قره ضیاالدین، میرآباد، ربط و محمدیار نیز بهترتیب در رتبههای سی و یکم تا آخر استان قرار گرفتند. تلفیق نتایج دو روش ویکور و مجموع ساده وزنی نشان داد که شهرهای سیلوانا و ماکو مشترکاً رتبه اول و شهرهای سرو، ارومیه، ...، میرآباد، محمدیار و ربط به ترتیب در رتبههای دوم تا آخر استان قرار میگیرند. در نهایت با استفاده از روش تحلیل خوشهای سلسلهمراتبی شهرهای استان با توجه به رتبه برخورداری از سرانههای خدمات شهری در سه خوشه طبقهبندی شدند. همچنین محاسبات نشان داد که همبستگی معنیداری بین رتبه توسعه خدمات شهری و رتبه جمعیتی شهرهای استان وجود ندارد.
Analysis and Evaluation of Development of Urban Services Indicators in West Azerbaijan Province Cities by Using MCDM Techniques
نویسندگان [English]
Jamal Mohammadi1؛ Mehdi Ahmadian2؛ Saeed Azadi Ghatar3؛ Rahim Golamhoseyni4
چکیده [English]
Abstract
The present paper, seeks to analyze and ranking the cities of west Azerbaijan province in terms of urban services development indicators with regard to the inseparable linkage between balanced distribution of urban facilities and services with social welfare, social justice and urban sustainable development. This research was implemented with descriptive- analytical approach by using MCDM techniques. According to the SAW model results, the cities of Maku, Silvana, Sero, Urmia and Miandoab are placed within first to fifth ranking, respectively, and the cities of Bazargan, Nooshin, Mohammadyar, Mir Abad and Rabat are in the ranking of 32 to 36 across the province in terms of development of indicators and functions of urban services. In this regard, based on the VIKOR technique, according to the development of studied indicators the city of Silvana became the provincial superior and the cities of Sero, Maku, Urmia and Sardasht are in the 2nd to 5th rankings and the cities of Nalas, Shut, Qarazia’eddin, Mir Abad, Rabt and Mohammadyar are in the rank of 31 to the end. Combining the results of both Vikor and SAW models, displayed that the cities of Silvana and Maku together are in first ranking and the cities of Sero, Urmia, Mir Abad, Mohammadyar and Rabat are placed in the 2nd to end ranking. Finally, the province cities, according to the ranking of developing the urban services per capita, were classified in three levels using hierarchical cluster analysis. The research finding also indicated that there was no significant correlation between ranking of developing the urban services and province cities population ranking.
کلیدواژه‌ها [English]
Keywords: Development of urban services, West Azerbaijan, MCDM
مراجع
منابع
- احمدیان، مهدی؛ تقوایی، مسعود و علیزاده، جابر (1390)، «تحلیل فضایی و سنجش سطح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان میاندوآب با استفاده از مدل تاپسیس فازی»، فصلنامه برنامهریزی فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 154-131.
- اکبری، نعمتالله و زاهدی کیوان، مهدی (1387)، «کاربرد روشهای رتبهبندی و تصمیمگیریهای چندشاخصه»، چاپ اول، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، تهران.
- آقابابایی، محبوبه (1388)، «تحلیل فضایی ایستگاهها و خدمات آتشنشانی شهر خمینی شهر»، پایاننامه کارشناسـی ارشد رشـته جغرافیا و برنامهریزی شهری، استاد راهـنما دکتر علی زنگیآبادی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
- تقوایی، مسعود و کیومرثی، حسین (1390)، «سطحبندی محلات شهری براساس میزان بهرهمندی از امکانات و خدمات شهری با بهرهگیری از تکنیک تاپسیس»، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال دوم، شماره پنجم، صص 42-23.
- تقوایی، مسعود و قائدرحمتی (1385)، «تحلیل شاخصهای توسعه فرهنگی استانهای کشور»، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره هفتم، صص132- 117.
- دفتر آمار و اطلاعات معاونت برنامهریزی استانداری استان آذربایجان غربی (1389)، «نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 استان آذربایجان غربی».
- دفتر آمار و اطلاعات معاونت برنامهریزی استانداری استان آذربایجان غربی (1389)، «سالنامه آماری سال 1387 استان آذربایجان غربی».
- رهنمایی، محمدتقی؛ پوراحمد، احمد و اشرفی، یوسف (1390)، «ارزیابی توسعه شهری مراغه با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-ANP»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 24، صص 100-77.
- زیاری، کرامتالله، زنجیرچی، سیدمحمود و سرخ کمال، کبری (1389)، «بررسی و رتبهبندی درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان خراسان رضوی با استفاده از تکنیک تاپسیس»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 42، صص 30-17.
- سرور، رحیم و موسوی، میرنجف (1390)، «ارزیابی توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجان عربی، فصلنامه جغرافیا، دوره جدید، سال نهم، شماره 28، صص 28-7.
- سعیدنیا، احمد (1383)، «مدیریت شهری (کتاب سبز شهرداریها)»، جلد 11، تهران، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، چاپ سوم.
- شکوئی، حسین و موسیکاظمی، سیدمهدی (1378)، «مولفههای اجتماعی-اقتصادی توسعه پایدار شهری (پژوهش موردی: قم)»، اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، دانشگاه تبریز.
- عبدی دانشپور، زهره (1387)؛ «تحلیل عدم فضایی در شهرها»، مورد تهران، نشریه صفه، سال نهم، شماره 29، صص 57-37.
- عطائی، محمد (1389)، «تصمیمگیریچندمعیاره»، شاهرود، انتشارات دانشگاه صنعتی شارود، چاپ اول.
- فرهمند، شکوفه و عسگری، علی (1387)، «تحلیل فضایی توسعه شهری در ایران (رشد اندازه شهرها)». فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال دهم، شماره 34، صص 98 -73.
- قائد رحمتی، صفر-خادم الحسینی، احمد و محمدی فرد، علی (1389)، «تحلیلی بر درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان»، فصلنامه آمایش، شماره 3، صص97- 113.
- مرکز آمار ایران (1391)، «جمعیت شهرستانهای کشور بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 به تفکیک نقاط شهری و روستایی».
- مرکز آمار ایران (1392)، «تعداد جمعیت و خانوارهای شهرهای ایران بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 به تفکیک استان و جنسیت».
- موسیکاظمی، سیدمهدی (1385)، «ارزیابی توسعه شهری؛ مفاهیم، روشها و شاخصها»، مجله پیک نور، سال پنجم، شماره دوم. صص 24-9.
- مولایی، محمد (1386)، «مقایسه درجه توسعهیافتگی بخش خدمات و رفاه اجتماعی استانهای ایران طی سالهای 1373 تا 1383»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 24، صص 258-241.
- نسترن، مهین، ابوالحسنی، فرحناز و ایزدی، ملیحه (1389)، «کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و
اولویتبندی توسعه پایدار مناطق شهری (نمونه موردی: مناطق شهری اصفهان)، فصلنامه جغرافیا و برنامهریزی محیطی، شماره 2، پیاپی 38، صص 100 – 83 .
- نسترن، مهین؛ ابوالحسنی، فرهناز و ایزدی، ملیحه (1389)، «کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویتبندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان)»، فصلنامه جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال21، شماره 2، صص100-83 .- نظریان، اصغر (1388)؛ پویایی نظام شهری ایران، تهران، انتشارات مبتکران، چاپ اول.
- Bolary, J.C., Pedrazzini, Y., Rabinovich, A., Catenazzi, A. and Plen, C.G., (2005), “Urban environment, spatial fragmentation and social segration in Latin America: Where does innovation lie?” Habitat International, 29: 62-645.
- Boyne, G., Powell, M. and Ashworth, R., (2001), “Spatial Equity and Public Services: An empirical analysis of local government finance in England”, Public Management Review, 3: 19-34.
- Chen, Y.Ch., Liou, J.H. and Tzeng, G.H., (2009), “Using a hybrid MCDM model to evaluate the environmental impacts of regional shopping centers”, Asia Pacific Industrial Engineering and Management Society (APIEMS), Dec14-16, Kitakyushu, 3030-3042.
- Fouladgar, M.M., Yazdanichamzini, A., Hajiyakhchali, S., Ghasempourabadi, M.H and Badri, N., (2011), “Project portfolio Selection Using VIKOR Technique under Fuzzy Environment”, International Conference on Construction and Project Management, vol. 15: 236-240.
- Opricovic, S and Tzeng, G.H (2004), “Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, 156: 44-455.
- Sayadi, M.K, Heydari, M and Shahanaghi, K (2009), “Extension of VIKOR method for decision making problem with interval numbers”, Applied Mathematical Modeling, 33: 2257-2262.
ابتدای صفحه