نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• هاشم داداش پور ¹
• سعید حسین آبادی ²
• مهدی پورطاهری ³

¹ دانشگاه تربیت مدرس تهران

² جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تربیت مدرس تهران

³ جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

سکونتگاه­های غیررسمی یکی از مهم­ترین چالش­های شهری امروز ایران محسوب می­شود؛ به طوری که نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای میانی و کوچکنیز چنین پدیده­ای وجود دارد. شهر سبزوار از جمله شهرهای میانی است که با مسأله اجتماعات غیررسمی و خودساخته روبروست؛ به طوری که نزدیک به 30 هزار نفر از جمعیت آن (نزدیک به یک هشتم) در سکونتگاه­های غیررسمی که دور تا دور شهر را فرا گرفته است زندگی می­کنند. در این میان محدوده شرق کال عیـدگاه بزرگ­ترین کانون اسکان غیررسـمی این شهر هم از نظر جمعیت و هم وسعت محسوب می­شود، که نیازمند برخوردی جامع و چند بعدی است. با درک این موضوع، تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که آیا با توانمندسازی اجتماعات محلی شرق کال عیدگاه ـ به عنوان مهم­ترین هسته اسکان غیررسمی این شهر­ـ­ بهسازی کالبدی­ـ­فضایی این محدوده امکان­پذیر است یا خیر؟ روش تحقیق مقاله، توصیفی ـ تحلیلی می­باشد. شیوه گردآوری داده­ها ترکیبی از روش کتابخانه­ای، اسنادی و میدانی بوده و ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه است. روش نمونه­گیری، تصادفی ساده و حجم نمونه 150 خانوار است که از طریق همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی به تحلیل آن اقدام شده است. در این تحقیق هر کدام از حوضه­های توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و نهادی به عنوان متغیرهای مستقل با مولفه­های معنی­داری، خودتعیینی، شایستگی، تأثیر و اعتماد و متغیر تمایل به مشارکت در بهسازی کالبدی نیز به عنوان متغیر وابسته مورد توجه قرار گرفته است. نتایج یافته­ها نشان می­دهد که بین سطح توانمندی ساکنان و میزان تمایل آن­ها برای مشارکت در بهسازی کالبدی ـ محیطی رابطه معناداری وجود دارد. ضریب تعیین برای توانمندی­های اجتماعی 4 درصد، اقتصادی 9/2 درصد  و نهادی 4/4 درصد به دست آمد. اما تأثیر هریک از ابعاد توانمندی به یک اندازه نیست بلکه در درجه­ اول توانمندسازی نهادی، سپس توانمندسازی اجتماعی و در درجه­ بعدی توانمندسازی اقتصادی می­تواند در افزایش مشارکت ساکنان در برنامه­های بهسازی کالبدی ـ محیطی موثر باشد.  

کلیدواژه‌ها

• سکونتگاه غیررسمی
• توانمندسازی
• بهسازی کالبدی ـ محیطی
• شرق کال عیدگاه
• شهر سبزوار

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Role of Enablement of Residents in Physical-Environmental Improvements of Informal Settlements, Case Study: East Kale Eydgah, Sabzevar City

نویسندگان [English]

• Hashem Dadashpour ¹
• Saeed Hosseinabady ²
• Mahdy Pourtahery ³

¹ Tarbiat Modarres University, Tehran

² Geography and Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran

³ Geography and Rural Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran

چکیده [English]

Informal settlements are one of the main aspects of urbanization in Iran so that, such a phenomenon exists not only in big cities but also medium and small cities. Sabzevar is one of the most important cities of the country involved in this field due to the presence of about one eighth the populations residing in informal settlements; which is highly needed comprehensive approach. Hence this study is to seek to measure whether the enabling of local communities in East kal e eydgah - as the main core of the city’s informal settlements-physical improvements of this location is possible or not?
The research methodology is analytical-descriptive. The method of data gathering is based on the combination of librarian, documentary and survey studies. Data gathering tool is a questionnaire. The method of sampling is simple random and sample size is 150 households. The Pearson correlation and linear regression through SPSS software has been used for the analysis the Results of findings. In this study, each of the dimensions of economic, social and institutional enabling including, meaning, competence, self-determination, influence and trust has been discussed as independent variables, and variable of willingness to participation in physical improvements is considered as the dependent variable. The results of findings show that there is a significant relationship between the levels of enabling of residents and their willingness to participation in physical-environmental improvements. R² was determined for social enabling, 4 percent, economic enabling 2.9 percent and institutional enabling 4.4 percent. On the whole, it can be said that institutional enabling is much more effective than social and economic ones for increasing participation of residents in physical improvement programs.

کلیدواژه‌ها [English]

• Informal settlements
• Enabling
• Physical-Environmental Improvements
• East Kale Eydgah
• Sabzevar City