نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
گروه پژوهش های جغرافیایی دانشگاه تبریز
چکیده
با تداوم روند خشکی محیط و مدیریت غیراصولی آن، فرسایش خاک به یکی از مهمترین مسائل دامنههای شرقی سهند تبدیل شده است. در این محدوده و در مقیاس حوضهای، عوامل متعددی در زمینهسازی و تشدید فرسایش خاک دخیل هستند. در محدوده مورد مطالعه - به عنوان یک منطقه نیمهخشک واقع در دامنههای شرقی کوهستان سهند (شمال غرب ایران) - خاک تحت فرسایش شدید آبی قرار گرفته است. آثار این فرسایش در محدوده مورد مطالعه - به عنوان یک محدوده کشاورزی و دامپروی مهم کشور ـ به صورت سطوح آشفته با خندقها و شیارهای متعدد ظاهرشده است. برای بررسی علل و عوامل فرسایش آبی و شناسایی محدودههای تحت خطر فرسایش از مدل USLE استفاده و از تکنیک GIS بهرهگیری شده است. در این مقاله، با استفاده از مدل مذکور که اساس آن بکارگیری پارامترهای توپوگرافی، اربری، بارندگی و نوع خاک است، فرسایش آبی مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت محدودههای تحت خطر، پهنهبندی شده است. نتایج این بررسیها نشان میدهد که در بین عوامل مورد بررسی، طول و شیب دامنه به عنوان عوامل توپوگرافی، نقش اصلی در فرایند فرسایش ایفا میکنند. در محدوده مورد مطالعه، طول دامنه، نوع و الگوی فرسایش را تعیین میکند. در بخشهایی که طول دامنه افزایش افته، خندقهای عمیق تشکیل گردیده و با افزایش میزان سیلت، فرسایش خطی نیز تشدید شده است. نقشه پهنهبندی خطرفرسایش نشان مـیدهد که شیبهای منتهی بـه دشتهای سیلابی از پتانسیل بالایی بـرای تشدید فرسایش آبی برخوردارند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Assessment of Soil Erosion Risk in Sareskandar Chay Catchment, Eastern Slope of Sahand Mountain Using USLE Model and GIS
نویسندگان [English]
- Maryam Bayati Khatibi
- Fariba Karamy
Geographical Research Group, University of Tabriz
چکیده [English]
Soil erosion is a serious problem, due to progressive arid condition and incorrect management on the eastern slopes of Sahand Mt. Many parameters are aggravating soil erosion in this study area and in catchment scale. Soil is under intensive water erosion as a semi arid area on the slopes of Sahand (NW of Iran).The traces of this erosion has become apparent with the shapes of surface disturbances and gullies and rills in agricultural and grazing lands. In order to investigate causes and factors of water erosion and defining risky lands, we used USLE model and GIS techniques. In this article water erosion and susceptible land erosion, were analyzed using topographic factors, landuse, and precipitation and soil type. The results of study suggested that length and gradient of slope is play important role in erosion processes. In study area, the pattern and type of erosion is defined by length. In some parts of the area where length of slope is increased, depth of gullies is also increased. In addition, when silt composition is increased, linear erosion is also aggravated. The zoning map shows that slopes toward flood plains have very high potential for water erosion.
کلیدواژه‌ها [English]
- Soil erosion
- Linear erosion
- Soil erosion risk zoning
- USLE
- Sareskandar Chay
- Eastern slope Sahand Mt
)