نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• محسن آقایاری هیر ¹
• کلثوم ذاکری میاب ²

¹ استادیار دانشگاه تبریز

² دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز

چکیده

شناخت و تحلیل ریسک زلزله در نواحی روستایی در کاهش خسارات و تلفات آنها، عامل تعیین کننده­ای است. چرا که در چرخه مدیریت پیش از بحران، برنامه­ریزی و شناخت خطرپذیری سکونتگاههای روستایی برای دستیابی به سیاست عدم اتلاف منابع و بهره­گیری از حداکثر توان­ها ضرورت دارد. به­عبارتی بسیاری از خطرپذیری­های روستاها در برابر زلزله، با شناخت دقیق و کاهش ریشه­های آسیب­پذیری، قابل پیشگیری می­باشد. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل ریسک زلزله در سکونتگاههای روستایی بخش مرکزی شهرستان مرند با روش­شناسی توصیفی- تحلیلی پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق شامل 74 روستای بخش مرکزی شهرستان مرند می­باشد که به­صورت تمام­شماری مورد مطالعه قرار گرفته­اند. برای ارزیابی ریسک زلزله در منطقه­ی مورد مطالعه، ابتدا مدل ارزیابی ریسک زلزله در نواحی روستایی مبتنی بر چهارچوب مفهومی و عملیاتی ارائه گردید و سپس با وزندهی به شاخصها با استفاده از نظر متخصصان دانشگاهی و پردازش اطلاعات در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، میزان در معرض خطر بودن (با استفاده از تحلیلهای سیستم اطلاعات جغرافیایی) و آسیب­پذیری (با استفاده از تکنیک تاپسیس) محاسبه گردید. در نهایت با استفاده از تحلیل روی­هم­گذاری لایه­ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، ارزیابی ریسک زلزله در منطقه مورد مطالعه صورت گرفت. براساس نتایج حاصله، حدود 32 درصد از روستاهای مورد مطالعه در پهنه­های دارای ریسک بسیار بالا و بالا قرار گرفته­اند که ضرورت برنامه­ریزی مبتنی بر اصول مدیریت بحران را مطرح می­نماید.

کلیدواژه‌ها

• مدلسازی
• مخاطره
• آسیب پذیری
• ریسک زلزله
• روستا
• شهرستان مرند

موضوعات

• برنامه ریزی روستایی

عنوان مقاله [English]

The Assessment of Earthquake Risk Based on Hazard and Vulnerability in Rural Areas Case study: Central District of Marand County

نویسندگان [English]

• Mohsen Aghayari Hir ¹
• Kolsoom Zakeri Miab ²

¹ Assistant Professor, University of Tabriz

² M.A in University of Tabriz

چکیده [English]

Earthquake risk identification and analysis in rural areas is the decisive factor in the reduction their damages and casualties. Because in the cycle of crisis management, planning and identification of rural settlements risk is necessary to achieve the waste resources prevent policy and utilization of the maximum power. In other words, many of the villages risk in the earthquake, is preventable with causes recognition and reduction of vulnerability roots.Therefore this study pays to discuses and analysis of the earthquake risk in the rural settlements of central District of Marand County with the descriptive- analytic methodology. The population of this study is consisted of 74 villages in the central District of Marand County, that all of them have been studied. To assess earthquake risk in study area, initially the earthquake risk assessment model was presented in rural areas based on the conceptual and operating framework and then weighting to the indexes using the academic professionals (30 analytical hierarchical process questionnaire) and data process in the GIS environment, indexes of exposure (using GIS analysis) and vulnerability (with using of TOPSIS technique) was calculated. It should be noted that, each of the parameters was measured and modeled within several indicators and finally, using of layers overlay analysis in the GIS, earthquake risk assessment was conducted in the study area. According to the results, about 32 percent of the studied villages are located in high and very high risk zones that raised the necessity of planning, based on principles of crisis management.