نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

2 استادیار گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تبریز، تبریز

3 دانشجوی دکتری گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.

2

چکیده

گسترش کلان‌شهر تبریز در حریم گسل، احتمال بروز خطرات زمین‌لرزه‌ را افزایش داده است. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش سعی دارد با استفاده از فن‌آوری سنجش ‌از دور و GIS به ارزیابی فعالیت‌ و توان لرزه‌‌زایی گسل تبریز و برآورد تلفات انسانی در کلان‌شهر تبریز بپردازد. برای دستیابی به هدف، تصویر ماهواره‌ای سنجنده ASTER در محیط نرم‌افزار ENVI5.3 پردازش و شواهد فعالیت گسل تبریز بررسی شد. توان لرزه‌زایی گسل تبریز با مدل‌های تجربی تعیین شد. تلفات انسانی کلان‌شهر تبریز به روش متناسب با شرایط لرزه‌خیزی و بافت عناصر شهری کشورمان برآورد شد. انحراف آبراهه‌‌ آجی‌چای، پرتگاه گسل، پشته‌های فشاری و پدیده‌‌ عدسی‌ شکل مهم‌ترین شواهدی هستند که در تفسیر فعالیت گسل تبریز بر روی تصویر ماهواره‌ای مورد توجه قرار گرفتند. بر اساس نتایج مدل‌های تجربی، گسل تبریز توان ایجاد زمین‌لرزه‌هایی به بزرگی میانگین 8/6 ریشتر را دارد. با فرض وقوع زمین‌لرزه‌ای مطابق سناریوی فعالیت لرزه‌ای گسل تبریز، از کل جمعیت 1605884 نفری کلان‌شهر تبریز (سرشماری سال 1390) به تعداد تقریبی 1252589 نفر تلفات شب‌هنگام شامل 658412 نفر مردگان و 594177 نفر مجروحان در شرایط تخریبی کامل ساختمان‌ها برآورد شد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Activity and Seismic Power of Tabriz Fault and Casualties in Tabriz Metropolitan, the Assessment by Remote Sensing and GIS Techniques

نویسندگان [English]

  • Mousa Abedini 1
  • Khalil Valizadehkamran 2
  • Nader Sarmasti 3

1 Associate Professor of Geomorphology, University of Mohaghegh Ardebili, Ardebil

2 Associate of Remote Sensing and GIS, University of Tabriz

3 Graduate Student of Geomorphology, University of Mohaghegh Ardebili, Ardebil

چکیده [English]

Physical expansion of Tabriz metropolitan increases the possibility of earthquakes risks. Given the importance of this issue, this research is trying to pay to monitor the activities and seismic potential of Tabriz fault and the estimates of casualties in Tabriz metropolitan using remote sensing and GIS techniques. To achieve this goal, ASTER satellite image was processed in ENVI 5.3 software. Fault seismic potential is determined with empirical models and average calculations were used as the basis for assessment. The casualties are determined in accordance with the terms of seismicity and structure of our country urban elements, respectively. Based on visual interpretation of satellite data, along Tabriz fault are exposed geomorphic changes that reflect the tectonic activity is in the range of Tabriz metropolitan. Tabriz fault evidences examples of diversion of watercourse Ajichai, cliffs and lens shape phenomenon are most important that have been considered in the interpretation of the activities on satellite images. Based on empirical models, be created in Tabriz fault earthquakes is average of magnitude 6.8 on the Richter scale. Assuming earthquake seismic activity according to Tabriz fault scenario, the total population of about 1605884 of the Tabriz metropolitan was estimated approximate number 1252589 casualties consist of 658412 people dead and 594177 people injury at night

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tectonic
  • Tabriz fault
  • Seismic Potential
  • Casualties
  • Remote Sensing and GIS
ـ احدنژاد‌روشتی، محسن؛ قرخلو، مهدی و کرامت‌الله زیاری (1389)، «مدل‌سازی آسیب‌پذیری ساختمانی شهرها در برابر زمین‌لرزه با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی»،جغرافیا و توسعه، شماره‌ 19، صص 171-198.
ـ اسفندیاری، فریبا، غفاری‌گیلانده، عطا و لطفی خداداد (1393)، «بررسی توان لرزه‌زایی گسل‌ها و برآورد تلفات انسانی ناشی از زمین‌لرزه در مناطق شهری (مطالعه‌ موردی: شهر اردبیل)»،پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی، شماره‌ 4، صص 17-36.
ـ بابااحمدی، عباس (1388)، «کاربردهای سنجش ‌از دور در زمین‌شناسی»، چاپ دوم، تهران: انتشارات آوای قلم، 178 ص.
ـ حسین‌پور، مارال (1386)، «بررسی‌های سایزموتکتونیکی شمال‌غرب ایران و پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه در شهر تبریز»،پایان‌نامه‌ کارشناسی‌ارشد، دانشکده‌ علوم زمین، دانشگاه تبریز.
ـ زهرایی، سیدمهدی و لیلی ارشاد (1384)، «بررسی آسیب‌پذیری لرزه‌ای ساختمان‌های شهر قزوین»،نشریه‌ دانشکده‌ فن‌آوریی، جلد 39، شماره‌ 3، صص 287-297.
ـ زارع، مهدی (1380)، «خطر زمین‌لرزه و ساخت‌و‌ساز در حریم گسل شمال تبریز و حریم گسلش گسل‌های زمین‌لرزه‌ای ایران»،پژوهشنامه‌ زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، شماره‌ 2 و 3، صص 46-57.
ـ سادات‌ریاضی‌راد، زهره؛ کی‌نژاد، آناهیتا و جعفر قمی‌اویلی (1388)، «بررسی لرزه‌زمین‌ساخت و لرزه‌خیزی در نوشهر و تعیین مناطق پتانسیل خطر بالا»،فصلنامه‌ علوم زمین، شماره 4، صص 77-89.
ـ کیانی‌فر، رضا و محسن پورکرمانی (1390)، «تحلیل ساختاری گسل رباط‌کریم و توان لرزه‌زایی آن»، فصل‌نامه‌ علوم زمین، شماره‌ 21، صص 27- 49.
ـ محمودزاده، مریم؛ الماسیان، محمود؛ پورکرمانی، محسن و ماهیار سلطانی (1390)، «تحلیل ساختاری گسل تبریز با استفاده از داده‌های دورسنجی»، فصل‌نامه‌ علوم زمین، سال ششم، شماره‌ 19، صص 119- 131.
ـ ولیزاده‌کامران، خلیل (1380)، «پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه در شهرستان تبریز با استفاده از سنجش‌ از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی»، نشریه فضای جغرافیایی، شماره‌ 4، صص 50-65.
-Alok, K. and Verma, K. (2014), “Estimation of maximum magnitude (Mmax): Impending large earthquakes in NortheastRegion,India”, Journal Geological Society of India, Vol. 83, PP. 635-640.
-Erini, S. and Stelios, P. (2011),“Identification of lineaments with possible structural origin using ASTER images and DEM derived products in Western Crete Greece”, Earsele Proceeding, Vol. 10, PP. 1-18.
-Hassanzadeh, R. Zorica, N. Alavir, A. Norouzzadeh, M. and Hodhodkian, H. (2013), “Interactive approach GIS-based earthquake scenario development and resource estimation”, Computers & Geosciences, Vol. 51, PP. 324-338.
-Karimzadeh, S. Miyajima, M. Hassanzadeh, R. Amiraslanzadeh, R. and Kamel, B. (2014), “A GIS-based seismic hazard, building vulnerability and human loss assessment for the earthquake scenario in Tabriz”, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, Vol. 66, PP. 263-280.
-Lantada, N. Pujades, L.G. and Barbat, H.A. (2009), “Vulnerability index and capacity spectrum based methods for urban seismic risk evaluation”, Nat Hazards, Vol. 51, PP. 501-524.
-Mansouri, B. Nourjou, R. and Hosseini, K.A. (2008), “Comprehensive GIS-Based solution for road blockage due to seismic building collapse in Tehran, the 14th World Conference Earthquake Engineering, October 12-17, Beijing, China, PP.1-6.
-Safari, H.O. Pirasteh, S. Pradhan, B. and Gharibvand, L.K. (2010), “Use of remote sensing data and GIS tools for seismic hazard assessment for shallow oilfields and its impact on the settlements at Masjed-i-Soleiman area, Zagros Mountains, Iran, Open Access Remote Sensing, Vol. 2, PP. 1367-1377.
-Zhang, W. Liu, W. Yang, J. and Chen, L. (2012), “Remote sensing data analysis for structural information of active faults, International Conference on Ecology”, Waste Recycling and Environment Advances in Biomedical Engineering, Vol. 7, PP. 13-18.