نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 جغرافیای طبیعی (آب و هوا)

3 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

چکیده

شهر اردبیل که در شرق منطقه آذربایجان واقع شده است، به­عنوان سومین شهر پرجمعیت آذربایجان از دیرباز یکی از کانون­های عمده جمعیتی بوده و از سال 1372 به عنوان مرکز استان اردبیل شناخته شده است، تعدادی شهرک صنعتی در اطراف آن احداث شده است و همچنین رشد روزافزون جمعیت در این شهر، بی­شک باعث تولید مواد زائد زیادی شده است. هدف نخست در تحقیق حاضر که برگرفته از طرح پژوهشی یک ساله است، شناسایی مکان مناسب جهت دفن زباله در شهرستان اردبیل می­باشد. برای نیل به این هدف از روش­های همپوشانی وزنی، تحلیل سلسله­مراتبی (AHP)، منطق فازی و منطق بولین استفاده شده است. هدف دوم این پژوهش مقایسه روش­های فوق و شناخت روش مناسب جهت مکانیابی دفن زباله­های جامد شهر اردبیل می­باشد. برای جمع­آوری داده­های مورد نیاز، از نقشه­های زمین­شناسی، توپوگرافی، هیدرولوژی، کاربری اراضی، عناصر اقلیمی موثر در محل دفن زباله و همچنین تیپ اراضی بهره گرفته شد. داده­های مورد نیاز برای مکان­یابی دفن زباله در نرم افزارهای IDRISI و  ArcGIS9/3 پردازش شده و در نهایت نقشه نهایی ترسیم گردید. نتایج مکان­یابی برای دفن زباله­های شهر اردبیل زمینی به مساحت 45 هکتار است که در 17 کیلومتری شمال شهر اردبیل (سمت چپ جاده اردبیل ـ مغان) قرار دارد. مشاهدات میدانی نیز موید مناسب بودن منطقه فوق برای دفن زباله می­باشد. همچنین نتایج حاکی از کاربرد موثر روش­های AHP، شاخص همپوشانی وزنی و منطق فازی است که به ترتیب بیشترین تناسب را برای مکانیابی دفن زباله در شهر اردبیل دارا می­باشند. در این بین روش بولین با ارائه مکانیابی نادرست، جزو روش­های نامناسب محسوب می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modeling the Appropriate Location for Landfilling Using AHP, Fuzzy Logic, Weight Overlay Index and Boolean Logic Methods (Case Study: Ardebil City)

نویسندگان [English]

  • Aghil Madadi 1
  • Mohammad Azadi Mobaraki 2
  • Fereydon Babaee Aghdam 3

1 University researcher ARDABILI

2 Geography (weather)

3 Department of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

چکیده [English]

Ardebil city has located in East Azerbaijan. As the third most populated city of Azerbaijan; it has been one the main centers regarding the population. Since 1993 it has been recognized as the center for Ardebil Province. A number of industrial towns have been built around it and have created much waste. The prime objective of the present study is identifying suitable locations for landfill in Ardebil city. To achieve this objective, the weighted overlay, analytic hierarchy (AHP), fuzzy logic and Boolean logic methods are used. The second objective of this study was to compare the above methods and identify appropriate methods for locating solid wastes of Ardebil city. In order to collect the required data geologic, topographic, hydrologic, and use and climatic factors maps were used. Required data for locating the landfill has been processed in IDEISI and ArcGIS.3 software and the final maps have been drawn. The results show that Ardebil city landfill location is a piece of land with 45 hectares area which has located 17km north of Ardebil (left side of the Ardebil-Moghan road). Field observations also confirm the suitability of the area for the landfill. Also the results show that the methods of AHP, index of overlap weight and fuzzy logic have the highest correlation with locating landfills in Ardebil, respectively. Boolean method presented wrong location for landfill and it is an inappropriate method for this purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Locating methods
  • Garbage
  • Ardebil city
  • GIS
  1- امینی، موسی (1385)، «مکانیابی محل دفن مواد زائد شهری بااستفاده از تکنولوژی سنجش ازدور در محیط GIS (ساری)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
  2- حبیبی، کیومرث (1384)، «مکانیابی محل دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از منطق فازی در محیط GIS در شهر سنندج»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 23، صص 15-24.
  3- سرخی، ولی (1384)، «دفن بهداشتی مواد زائد جامد شهری با استفاده از GIS»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، تهران.
  4-  شمسایی فرد، خدامراد (1382)، «دفن بـهداشتی مواد جامد شهری با استفاده از GIS»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، تهران.
  5- عادلی، زهرا (1386)، «بررسی ویژگی­های ژئومورفولوژیک در مکانیابی کاربری­ها؛ مطالعه موردی مکانیابی محل دفن مواد زائد شهری بناب»، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
   6- فرجی­سبکبار، حسنعلی؛ کریم­زاده، حسین؛ صحنه، بهنام؛ کوهستانی، حسین (1388)، «الگوسازی مکان­یابی دفن زباله در نواحی روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی- مطالعه­ موردی نواحی روستایی شهرستان بستان­آباد»، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی (دانشگاه تبریز)، سال 14. ش 27، بهار 1388، صص 45-17.
   7-  قدسی پور، حسن (1384)، «فرایند تحلیل سلسله­مراتبی»، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر (پلی تکنیک تهران)، ص 20.
   8- محمودزاده، حسن (1389)، «کاربرد نرم­افزار ArcGIS در برنامه­ریزی شهری»، انتشارات علمیران تبریز، صص 95 - 91.
   9- نیرآبادی، هادی (1386)، «کاربرد تکنیک­های GIS درمکانیابی دفن زباله تبریز»، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
   10- ولیزاده کامران، خلیل و همکاران (1386)، «طرح ملی مکانیابی محل دفع و دفن پسماندهای ویژه صنعتی شمال غرب کشور» دانشگاه تبریز.
 11- Bagchi, Amalendu (2004), “Design of Landfills and Integrated Solid Waste Management”, New Jersey, John Wiley, Third Edition. 
12- Charnpratheep, K., Zhou, Q., Garner, B. (1997), Preliminary Landfill Site Screening using Fuzzy Geographical Information System, Waste Management &Research. V. 15, No. 2, (April), pp. 197-215.
 13- Hubina, Tonya. (2005), “GIS-based Decision Support Tool for Optimal Spatial Planning of Landfill in Minsk Region Balarus”.
 14- Kao, J., Lin, H., Chen, W. (1997), “Network Geographic Information System for Landfill Sitting”, Waste Management & Research, V. 15. No. 3, pp. 45-49.
 15- Leao, Simone, Bishop, Ian, Evans, David. (2001), “Assessing the Demand of Solid Waste Disposal in Uurban Region by Urban Dynamics Modeling in a GIS Environment”, Resources, Conservation and Recycling, Volume 33. Issue 4, pp 289-313.
16- Proske. H. Veicro, J. (2005), “Special Purpose Mapping for Waste Disposal Sites”, Bulling Geoenvironment, Volume 64, Pages 1-54
 17- Vastava and nathawat, (2003), “Selection of Potential Waste Disposal Sites around Ranchi Urban Complex Using Remote Sensing and GIS Techniques”, Urban Planning, Map Asia Conference.