نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• میرستار صدرموسوی ¹
• رسول یزدانی چهاربرج ²

¹ استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

² دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.

چکیده

توسعه سریع شهری در دهه­های اخیر موجب تغییرات وسیعی در الگوی کاربری زمین پیرامون شهرها شده و تأثیرات زیست­محیطی و اجتماعی–اقتصادی زیادی را به همراه داشته است. در این زمینه، ارزیابی تغییرات کاربری زمین و شبیه­سازی تغییرات آتی آن می­تواند در برنامه­ریزی­ها و سیاستگذاری­های شهری راهگشا باشد. ترکیب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) می­تواند ابزار مناسبی برای گردآوری داده­ها و تحلیل تغییرات کاربری زمین باشد. این مقاله برای ارزیابی و شبیه­سازی تغییرات کاربری زمین صورت گرفـته در شهر میاندوآب از مدل CA-Markov استفاده می­نماید. ابتدا، با استفاده از تصاویر ماهواره­ای چندزمانه­ای مربوط به سال­های 1363، 1376 و 1390 نقشه­های پوشش/کاربری زمین شهر و اراضی اطراف آن ایجاد گردید و تغییرات صورت گرفته مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حکایت از افزایش 1013 هکتاری مساحت شهر و مناطق ساخته­شده اطراف شهر و کاهش 1114 هکتاری کاربری مزارع طی 27 سال گذشته دارد. سپس، با استفاده از مدل مارکوف، ماتریس مناطق گذار کاربری­ها در فاصله سال­های 1390-1363 محاسبه گردید. در مرحله بعد، نقشه­های تناسب مکانی کاربری­ها با استفاده از روش­های ارزیابی چندمعیاره (MCE) ایجاد گردید. در نهایت، برای پیش­بینی تغییرات آتی کاربری زمین تا سال 2025 از مدل CA-Markov استفاده گردید. نتیجه شبیه­سازی، حاکی از روند مداوم کاهشی در اراضی کشاورزی  و روند مداوم افزایشی در اراضی شهری می­باشد. بنابراین، اگر روند کنونی تغییرات بدون اتخاذ یک سیاست توسعه پایدار ادامه یابد افت شدید شاخص­های زیست­محیطی و اجتماعی-اقتصادی را به­دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

• تغییر کاربری زمین
• مدل CA-Markov
• رشد شهری
• سنجش از دور
• شهر میاندوآب

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Evaluation and Simulation of Urban FringeLand-use Changes by Using CA-Markov Model (Case Study: Miandoab City)

نویسندگان [English]

• Mir Sattar Sadr Mousavi ¹
• Rasul Yazdani Chaharborj* ²

¹ Professor, Dep. of Geography and Urban Planning, Tabriz University.

² PH.D. Candidate, Dep. of Geography and Urban Planning, Tabriz University.

چکیده [English]

The rapid urban growth of recent decades in Iran has resulted in extensive changes in urban fringe land-use patterns.It has also had considerable environmental and socio-economic impacts on these areas.Assessing changes of the past land-use patterns and simulation of their future changes are of vital importance inpolicy making and planning processes. Combination of geographic information system (GIS) and remote sensing (RS) may producea suitable tool for gathering and analyzingdata regarding land use changes. This articleuses the CA-Markov model to assess and simulate changes in land use patterns in Miandoab city.In the first stage, by using the multi-temporal satellite imagery for the years 1984, 1997 and 2010, the urban and urban fringe cover/land-use maps was created and changes was evaluated. Results indicate thatin the period of 27 years, urban and urban fringe land area increased to 1013 hectares and farm land-use area decreased to 1114 hectares. Then, by using Markov model, matrix of transition area of land-uses for the period of 1984-2010was calculated. In the next stage, the suitability maps of land-uses by using of mulicriteria evaluation methods were created. Finally, for forecasting the future changes of land-uses until the 2025 year, we used the CA-Markov model. Simulation results, indicatethat thedecline trend in farm lands and the trend increase in urban lands will continue. Therefore, if the current trend of changes continues without a sustainable development policy, it will have to a serious downfall in environmental and socio– economic conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Land-use change
• CA-Markov model
• Urban growth
• remote sensing
• Miandoab city