نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس.

2 عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس

2

چکیده

مبحث کیفیت در محیط­­های سکونتی خاص هم­چون بافت­های فرسوده شهری به­واسطه برخورداری این سکونت­گاه­ها از ویژگی­هایی هم­چون سطح بالای تراکم جمعیتی و ساختمانی و تمرکز در محیطی بعضاً فاقد ارتباطی ارگانیک با ساختار شهر، دارای حساسیت و پیچیدگی مضاعفی نسبت به سایر بافت­های شهری است. بدین منظور، با هدف شناخت و بررسی شاخص­های کیفیت محیط شهری و سنجش وضعیت فعلی آن در بافتی فرسوده و مسئله­دار، شناسائی مؤلفه­های تأثیرگذار بر میزان ادراک ساکنان از کیفیت محل سکونتشان و هم­چنین تأثیر متغیرهای اجتماعی و اقتصادی ساکنان هم­چون سن، نوع مالکیت، سطح تحصیلات، بعد خانوار، مدت زمان سکونت در محله بر نحوه ادراک فردی از این مؤلفه­ها و در نهایت ارائه راهکارهای مناسب جهت ارتقاء کیفیت محیط زندگی، محله آبکوه واقع در شهر مشهد که دارای بافتی با هسته روستایی، ارگانیک و بسیار متراکم می­باشد، به­عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردید. یافته­های پژوهش حاکی از رضایتمندی پایین ساکنان از کیفیت محیط در محدوده مورد مطالعه و تأثیرات ناشی از ویژگی­های فردی در ادراک رضایتمندی و یا نارضایتی آنان می­باشد. ویژگی­های فردی نقش مؤثری در نحوه نگرش و ادراک ساکنان به مقوله کیفیت محیط، را دارند و متغیرهای سن، مدت زمان سکونت در محله و سطح تحصیلات، بیشترین ارتباط را با ادراک افراد از کیفیت محیط محله خود دارا می­باشند. به­طوری که با بالا رفتن سطح تحصیلات، میزان رضایتمندی از کیفیت محیط پایین می­آید. هم­چنین با افزایش سن و مدت زمان سکونت در محله، رضایتمندی نیز افزایش پیدا می­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sabjective Indexes Assessment of Environmental Quality In Deteriorated Textures (Case Study: Abkouh Neighborhood, Mashhad)

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Meshkini 1
  • Mehdi Pourtaheri 2
  • Mostafa Norozi 3

1 Academic Member, Tarbiat Modares University.

2 Academic Member, Tarbiat Modares University.

3 M.A. Student, Tarbiat Modares University.

چکیده [English]

The concepts of quality of life and the quality of the environment is the action against the single dimension economic development at national level and physical development of urban scale. It merely is an effort to achieve quality standards in the urban board. Meanwhile the issue of quality in special residential areas such as deteriorated textures, due to the their large population and building density and their lack of organic relation with urban structure, has more importance and complicacy in comparison with other residential areas. Accordingly, trying to understand the concept of the quality of environment, indicators and affecting criteria on the amount of quality of these textures are identified. Indicators used in this research by looking at the subjective quality of the urban environment are the product of individual perception and satisfaction of citizens from their environment life. The study area is located in Abkouh in the Mashhad Metropolis region 1 Having the fact, this research is practical and its methodology is based on descriptive and analytical research method. For the measurement of the amount of environmental quality indicators of satisfaction, T test, to determine the significant relationship between individual variables and environmental quality indicators-Chi-square test and to determine the intensity and direction of the correlation between them Kendall Tau and Kramer test were used in the SPSS software. The results of research show that the rate of satisfaction of environmental quality indicators in the study area is on the lower level. It also was clear that the satisfaction of quality of environment has been taken the greatest impact of three variables including٫ education level and duration of residence in Abkouh

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Quality of urban environment
  • Satisfaction
  • Sabjective indexes
  • Deteriorated texture
  • Abkouh Neighborhood
ـ آمارنامه شهر مشهد 1391 (1392)، «انتشارات معاونت برنامه­ریزی و توسعه شهرداری مشهد با نظارت مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات».
ـ بحرینی، سیدحسین (1377)، «فرایند طراحی شهری»، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ـ حاجی­نژاد، علی؛ رفیعیان، مجتبی و حسین زمانی (1390)، «بررسی و رتبه­بندی عوامل مؤثّر بر میزان رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی، (مطالعه موردی: مقایسه بافت قدیم و جدید شیراز)»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 77، صص 129- 143.
ـ چرخچیان، مریم (1393)، «بررسی نقش ویژگی­های فردی در میزان دلبستگی کاربران به فضاهای شهری (نمونه موردی: خیابان خیام در قزوین)»، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 18، شماره 47، صص 55- 69.
ـ رفیعیان، مجتبی؛ مولودی، جمشید و مهدی پورطاهری (1390)، «سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید(مطالعه موردی: شهر جدید هشتگرد) »، فصلنامه مدرس علوم انسانی – برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره پانزدهم، شماره 3، صص 19-38.
ـ شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری (1391)، «بافت­های فرسوده و ناکارآمد شهری»، پایگاه اینترنتی وزارت راه و شهرسازی، تاریخ بازدید: 8/9/1391.
شکویی، حسین؛ مشیری، سیدرحیم و احمد خادم­الحسینی (1385)، «بررسی و شناخت توانهای بازار اصفهان در جذب گردشگر»، فصلنامه علوم جغرافیایی، شماره 1، صص 7-36.
ـ شهرداری مشهد (1393)، «معاونت برنامه­ریزی و توسعه، مدیریت آمار و تحلیل اطلاعاتSDI, Mashhad.ir».
ـ مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390.
ـ مقدم آریایی، علی؛ ایزدی، سیده­سمانه و مریم تمیز (1387)، «امکان سنجی تحقق رویکرد تنظیم مجدد زمین در بافت­های فرسوده شهری نمونه موردی: قلعه آبکوه مشهد»، مشهد، اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت­های فرسوده شهری.
ـ مولودی، جمشید (1388)، «سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید(مطالعه موردی: شهر جدید هشتگرد)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری به راهنمایی مجتبی رفیعیان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
ـ مهندسان مشاور نقش­آذین شهر (1385)، «طرح توانمندسازی محله آبکوه مشهد».
-Anderws, Clinton. J. (2001), “Analysing Quality of Place”, Environment and Planning, No: 28, PP: 201-217.
-Bonaiuto, Marino & Fornara, Ferdinando & Ariccio, Silvia & Cancellieri, Uberta. G. & Rahimi, Leila (2015), “Perceived Residential Environment Quality Indicators (PREQIs) relevance for UN-HABITAT City Prosperity Index (CPI)”, Habitat International, Vol: 45, part 1, PP: 53-63.
-Das, Daisy (2008), “Urban Quality of Life: A Case Study of Gawahati”, Social Indicators Research, No: 88, PP: 297-310.
-Delfim, L & Isabel, M. (2006), “Monitoring Urban Quality of Life: the Porto Experience”, Social Indicators Research, Vol: 80, PP: 411-425.
-Discoli, Carlos & Martini, Irene & San Juan, Gustavo & Barbero, Dante & Dicroce, Luciano & Ferreyro, Carlos & Esparza, Jésica (2014), “Methodology aimed at evaluating urban life quality levels”, Sustainable Cities and Society, Vol: 10, PP: 140-148.
-Keles, Rusen (2012), “The Quality of Life and the Environment”, Social and Behavioral Sciences, Vol: 35, PP: 23-32.
-Kitchin, Robert. M & Mark, Blades & Reginalal, G. Golledy (1997), “Relation between Psychology and Geography”, Environment and Behavior, Vol: 29, No: 4, PP: 554 – 573.
-Lee, Yung. Jaan, (2008), “Subjective Quality of Life Measurement in Taipei”, Building and Environment, Vol: 43, PP: 1205–1215.
-Li, G. & Weng. Q. (2007), “Measuring the Quality of Life in City of Indianapolis by Integration of Remote Sensing and Census Data”, International Journal of Remote Sensing, Vol: 28, No: 2, PP: 249-267.
-Marans, Robert. W. (2015), “Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities”, Vol: 45, Part 1, PP: 47- 52.
-Pacione, Michael (2003), “Urban Environmental quality and human wellbeing-a social geographical perspective”, Landscape and Urban Planning, No. 65, PP: 19-30.
-Seik, F.T. (2000), “Subjective Assessment of Urban Quality of Life in Singapore”, Habitat International, Vol: 24, PP: 31-49.
-Senlier, Nihal & Yildiz, R & Aktas, D. (2009); “A Perception Survay for the Evaluation of Urban Quality of Life in Kocaeli and Comparison of the Life Satisfaction with the European Cities”, Social Indicator Research, Vol: 94, No: 2, PP: 213-226.
-Van Kamp, Irene & Leidelmeijer, Kees & Marsman, Gooitske & De Hollander, Augustinus (2003), “Urban Environmental Quality and Human Well-being toward a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts: Literature Stud”، Journal of Landscape and Urban Planning, No. 65, PP: 5-18.
-Van poll, Ric (1997), “The Perceived Quality of the Urban Residential Environment: A Multi Attribute Evaluation”, PhD-Thesis, Center for Energy and Environmental Studies (IVEM), University of Groningen (RUG), The Netherland.
-Veenhoven, Ruut (1996); “Happy Life-expectancy: A Comprehensive Measure of Quality-of-Life in Nations”, Social Indicators Research, No: 39, PP: 1-58.
-Wish, Naomi Bailin (1986), “Are we measuring the Quality of Life? Well-being has Subjective Dimensions, as well as Objective Ones”, American Journal of Economics and Sociology, Vol: 45, Issue: 1, PP: 93-99.