نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) دانشگاه تبریز، کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
2 گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریز
3 مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
چکیده
واحدهای مارنی در قلمروی حوضههای آبخیز استان آذربایجانشرقی گسترش قابل ملاحظه داشته، و موجب انواع ناهنجاریهای طبیعی از جمله فرسایش خاک، انواع رخساره‌های فرسایشی (سطحی، شیاری - گالی) و رسوبزایی بالا در حوضهها هستند. در این پژوهش ابتدا نقشه زمینشناسی استان رقومی شـده و نقشه سنگشـناسی تـهیه گردید. پس از آن نواحی رخنمون مارنی با توجه به سازندهای زمینشناسی اسخراج شدند. بر این اساس سه واحد مارنی شامل مارن ائوسن، مارن کرتاسه و مارن میوسن تعیین گردید سپس نقشه اقلیم و نقشه شیب استان در سیستم GIS و نرمافزار ILwis قطع داده شدند و در نهایت نقشه نهایی مارنهای استان و واحدهای کاری تعیین گردیدند. میزان روانآب و رسوبزایی مارنها بر روی پهنه‌های مارنی با استفاده از بارانساز صحرایی اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که بیشترین رواناب و رسوب جمع آوری شده مربوط به مارن میوسن میباشد که حداکثر رسوب جمعآوری شده با مقدار 145 گرم بر لیتر در فرسایش خندقی و در شیب 10-30 درصد اتفاق افتاده است. حداقل رسوب و روانآب جمعآوری شده مربوط به مارن کرتاسه به خصوص در فرسایش سطحی بوده که مقدار آن 94/0 گرم بر لیتر میباشد. ضریب هبستگی شیب توپوگرافی با مقدار روانآب برابر با 479/. بوده و از نظر آماری ارتباط آنها با هم کاملاً معنیدارهستند. ضریب هبستگی ساده بین روانآب با مقدار رسوب برابر 452/. بوده و ارتباط آنها باهم خیلی معنیدار است. ضریب هبستگی بین مقدار رسوب ناشی از فرسایش خاک توسط بارانساز با کربن آلی و مواد خنثی شونده برابر با 374/.- و 382/.- بوده و ارتباط معنیدار دارند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Evaluation of Runoff and Sediment in the Marl Outcropping in East Azerbaijan
نویسندگان [English]
- Ahad Habibzadeh 1
- Mohammadreza Nikjoo 2
- Hamidreza Peyrovan 3
1 Physical Geography (Geomorphology), University of Tabriz, East Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research Center, MS
2 Department of Geography of tabriz university
3 State Soil Conservation and Watershed Management Research Center
چکیده [English]
Marl units in territory-watershed basin in East Azerbaijan province have expanded significantly, and cause natural malformation, including soil erosion, erosion facieses types (surface, rill-gully) and sedimentation in the basin. In this study, digitized geological stratigraphy and lithology maps that were prepared. Marlstone regions were drawn, Accordingly, three units, including Eocene, Miocene and Cretaceous marlstone were determined. The climate and slope maps of the province were crossed in GIS system and ILwis software and final maps of the area and working units were determined. Amount of runoff and sediment on marlstone regions were measured using artificial showers. Results indicated that the correlation coefficient of topographic slope was equal to the amount of runoff 0.479 and the statistical significance of their relationship together. Simple correlation coefficient between runoff and sediment calculated to be (0.452) and their relationship was acceptable was significantly meaningful. Correlation coefficient between the amount of sediment from soil erosion caused by rain instrument with organic carbon neutral materials were equal to -0.374 and are -0.382.
کلیدواژه‌ها [English]
- Runoff
- Sediment
- Outcropping
- Marlstone
- East Azerbaijan
)