لشکری, حسن, زارعی, یوسف, مرادی, محمد. (1396). تحلیل همدیدی ـ ترمودینامیکی مکانیسم ابر در منطقه آذربایجان. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 21(59), 281-301. doi: 20
حسن لشکری; یوسف زارعی; محمد مرادی. "تحلیل همدیدی ـ ترمودینامیکی مکانیسم ابر در منطقه آذربایجان". نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 21, 59, 1396, 281-301. doi: 20
لشکری, حسن, زارعی, یوسف, مرادی, محمد. (1396). 'تحلیل همدیدی ـ ترمودینامیکی مکانیسم ابر در منطقه آذربایجان', نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 21(59), pp. 281-301. doi: 20
لشکری, حسن, زارعی, یوسف, مرادی, محمد. تحلیل همدیدی ـ ترمودینامیکی مکانیسم ابر در منطقه آذربایجان. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی, 1396; 21(59): 281-301. doi: 20
تحلیل همدیدی ـ ترمودینامیکی مکانیسم ابر در منطقه آذربایجان
به‌منظور بررسی ویژگی‌های همدیدی ـ ترمودینامیکی سازوکار ابر در منطقه آذربایجان در دوره آماری 2009-2000 با استفاده از دو شاخص بارش متوسط 15 میلی‌متر و بارش فراگیر، 13 روز شاخص انتخاب شد. برای بررسی نحوه تکوین سامانه‌های همدیدی از میدان فشار سطح دریا و ارتفاع ترازهای 850 و 500 هکتوپاسکال استفاده شد. از مقدار نمویژه 850 و 700 هکتوپاسکال برای بررسی فرایند تشکیل ابر و نحوه انتقال بخار آب به منطقه مورد مطالعه، استفاده شد. برای بررسی حرکت‌های بالاسو که سبب شکل‌گیری و افزایش رشد عمودی یا ضخامت ابرهای همرفتی می‌شود، از مؤلفه قائم سرعت باد در دستگاه مختصات فشاری در تراز 500 هکتوپاسکال استفاده شد. همچنین شرایط پایداری و ناپایداری جو نیز بر اساس نمودار اسکیوتی تبریز تحلیل شد. نتایج همدیدی نشان داد که در نمونه‌های موردمطالعه، مکانیسم تشکیل سامانه‌های کم‌فشاری که از منطقه عبور کرده‌اند، به عوامل مختلفی بستگی دارند. در اثر تعمیق ناوه ارتفاع تراز میانی از عرض‌های جغرافیائی جنب قطبی به‌سوی جنوب دریای مدیترانه، ناوه وارون فشاری دریای سرخ در راستای نصف‌النهاری به‌سوی جنوب دریای مدیترانه توسعه می‌یابد. بخش شمالی این ناوه با ناوه ارتفاع تراز میانی، یک سامانه کم‌فشار تشکیل می‌دهند که هوای سرد آن از عرض‌های میانی و رطوبت آن از عرض‌های جنوبی تأمین می‌شود. این سامانه که با جبهه‌های جوی گرم و سرد همراه است، با حرکت شرق سوی خود از روی آذربایجان عبور می‌کند و عامل ایجاد بارش در منطقه می‌شوند. نتایج ترمودینامیکی نشان داد که بین ضخامت ابر و شدت و مقدار بارش ارتباط مثبت غیر‌خطی وجود دارد یعنی بین مقدار و شدت بارش به‌غیراز ضخامت ابر، عوامل دیگری مؤثرند همچنین نتایج بررسی شاخص‌های ترمودینامیکی نشان دادند که صعود همرفتی در فصل‌های بهار و پاییز بههمراه جبهه سرد و گرم باعث بارشهای سنگینی در منطقه می‌شوند.
Synoptic - thermodynamic analysis of cloud mechanism in Azerbaijan
نویسندگان [English]
Hasan Lashkari1؛ Yousef Zarei2؛ Mohammad Moradi
1Danesgah SHahid beheshtiKeshvarIran
2Daneshgah Tabriz KeshvarIran Share Tabriz
چکیده [English]
To study the synoptic - thermodynamic characteristics of the cloud mechanism in Azerbaijan in 2009-2000 period using the average rainfall of 15 mm and inclusive precipitation, 13 days was chosen indicators. To evaluate the development of the synoptic systems, sea level pressure and high levels of 850 and 500 HP respectively. 850 and 700 hPa specific humidity of the review process of cloud formation and water vapor transmission to the regional case study was used. To review upward movement that causes the formation of convective clouds to grow vertically or thickness, the vertical component of wind velocity in the coordinate system pressure at the level of 500 HP, were used. The stable and unstable atmospheric conditions were analyzed based on the graph skeu-t Tabriz. Synoptic results showed that the samples case study, the formation mechanism of the regional systems that have passed careful, depend on many factors. As a result of the deepening trough in the middle level of the high latitudes near the poles towards the south of the Mediterranean, the Red Sea along the meridian pressure inverted trough extends towards the south of the Mediterranean Sea. The northern part of the trough to trough height of the middle level, a Low pressure systems form when cold air and moisture from the middle latitudes of the Southern latitudes. Warm weather and cold fronts associated with this system is that, by moving his hand from the East Azerbaijan passes are causing precipitation in the region. Thermodynamic results showed that the thickness of the cloud and precipitation intensity and positive relationship is nonlinear. That the amount and intensity of precipitation than the thickness of the cloud, other factors are involved. The results of thermodynamic parameters showed that the convective rise in spring and autumn with warm and cold fronts are causing heavy rainfall in the region.
ـ اشجعی، محمد (1379)، «بررسی و ارائه مدل‌های سینوپتیکی بارشهای سنگین در شمال غرب ایران»، استاد راهنما، خیراندیش، محمد؛ دانشگاه تربیت مدرس.
ـ ایزد نگهدار، زهرا (1370)، «بررسی سینوپتیکی بعضی از سیستم‌های مدیترانه‌های مخصوص و اثرات آن بر روی ایران»، پایاننامه ارشد هواشناسی، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران.
ـ باقری، جلیل (1389)، «ارتباط الگوی گردشی تراز 500 هکتوپاسکال با تیپ‌های هوای منطقه کوهستانی ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 25، شماره 96، صص 176ـ153.
ـ خوشحال دستجردی، جواد و تیمور علیزاده (1389)، «بررسی همدیدی و ترمودینامیک رگبار موجد سیلاب 6/24/88 در خراسان رضوی»، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، شماره 4.
رسولی، علی‌اکبر؛ جهانبخش، سعید و احمدرضا قاسمی (1393) «بررسی ارتباط بین پارامتر‌های ابر و بارش روزانه»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 112، صص 42 ـ23.
ـ زاهدی، مجید، چوبدار، اصغر (1386)، «مقایسه شاخص‌های ناپایداری جوی حوضه آبریز آجی چای با استاندارد‌های ناپایداری جوی و تعیین الگو برای حوضه»، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 9، صص 44-23.
ـ عزیزی، قاسم؛ نیری، معصومه؛ رستمی جلیلیان، شیما، (1388)، «تحلیل سینوپتیک بارشهای سنگین غرب کشور (مطالعه موردی: بارشهای دوره 7ـ 14 مارس 2005، 16ـ 24 اسفند 1385)»، فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره 4،
ـ علیجانی، بهلول؛ زاهدی، مجید (1381)، «تحلیل آماری و سینوپتیکی بارندگی آذربایجان»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره مقاله 549.
ـ علیزاده، امین؛ کمالی، غلامعلی؛ موسوی، فرهاد و محمد موسویبایگی (1384)، «هوا و اقلیم‌شناسی»، دانشگاه فردوسی مشهد.
ـ فخاری واحد، مجتبی (1391)، «تحلیل ترمودینامیکی مکانیسم ابر در جنوبغرب ایران»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهیدبهشتی، گروه جغرافیا، گرایش اقلیم‌شناسی در برنامه‌ریزی محیطی.
ـ قویدل رحیمی، یوسف (1390)، «کاربرد شاخص‌های ناپایداری جوی برای آشکارسازی و تحلیل دینامیک توفان تندری روز 5 اردیبهشت (1389) تبریز»، فصلنامه فضای جغرافیایی.
ـ لشکری، حسن (1375) «الگوهای سینوپتیکی بارشهای شدید جنوبغرب ایران»؛ پایاننامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
ـ لشکری، حسن (1382)، «مسیریابی سامانه‌های کم‌فشار سودانی ورودی به ایران»، مجله مدرس، دوره ششم، شماره 2.
ـ محمدی، بختیار و ابوالفضل مسعودیان (1389)، «تحلیل همدیدی بارشهای سنگین ایران مطالعه موردی : آبان 1373»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 70 ـ 47.
ـ مسعودیان، سیدابوالفضل؛ دارند، محمد و سکینه کارساز (1390)؛ «پهنه‌بندی بارش غرب و شمال غرب ایران به روش تحلیل خوشه‌ای»؛ فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال 4، شماره11.
ـ مفیدی، عباس (1383)، «اقلیم‌شناسی سینوپتیکی بارشهای سیلزا با منشأ منطقه دریای سرخ در خاورمیانه»، فصلنامهتحقیقات جغرافیایی، شماره 75، صص 93-71.
ـ مفیدی، عباس؛ زرین، آذر و غلامرضا جانبازقبادی (1385)، «تعیین الگوی همدیدی بارشهای شدید و سیل زای پاییزه در سواحل جنوبی دریای خزر»، فیزیک زمین و دریا، دوره 33، شماره 3، صص154ـ131.
-Krichak, S; Alpert, P. (1994). “Effects of winter monsoon Variability in the eastern Mediterranean,” 616, WCRP-84, pp 215-222.
-Yonghan Choi, Joowan Kim and Dong-kyou Lee (2012), “Characteristics and nonlinear growth of the singular vector related to a heavy rainfall case over the Korean peninsula”, Advances in Atmosph Eric Sciences, Vol. 29, No. 1, PP 10 -28.
-Yukari Shusse Y; Kazuhisa Tsuboki (2005), “Dimension characterristics and precipitation efficiency of cumulonimbus cloud in the region far south the mei-yu front over the eastern Asian continent”, Hydrospheric Atmospheric ResearchCenter, Nagoya University, Nagoya, Japan.
ابتدای صفحه