نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی

3 دانشیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

این مطالعه به منظور بررسی تغییرپذیری بارش­های تابستانه ایستگاه­های منتخب جنوب­شرق ایران انجام شد و ارتباط این بارش­ها با شاخص IOD بررسی گردید. بدین منظور از آمار هفتگی بارش ماه­های ژوئن تا سپتامبر ایستگاه­های زاهدان، کرمان، بندرعباس، ایرانشهر و بم و همچنین داده­های هفتگی شاخص IOD استفاده شد. روش انجام مطالعه آزمون همبستگی و تبدیل موجک گسسته می­باشد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که شاخص دوقطبی با بارش تابستانه ایرانشهر، بندرعباس و زاهدان ارتباط مثبت و معناداری در سطح 99 و 95 درصد دارد ولی با بارش تابستانه کرمان و بم حتی ارتباط نزدیک به سطح معناداری را نشان نداد. همچنین افزایش تعداد سطح تجزیه داده­های بارش در تبدیل موجک به بیش از 4 سطح سبب کاهش همبستگی بین تقریب بارش ایستگاه­ها و شاخص IOD شد. تجزیه داده­ها با تبدیل موجک گسسته نشان داد که مهمترین چرخه در شاخص IOD با تکرار 11 ساله رخ داده است. زاهدان و ایرانشهر چرخه­های تناوبی نسبتاً مشابهی را نشان دادند. در بندرعباس و بم چرخه 11 ساله و در کرمان چرخه غالب 7 ساله آشکار شد. از نظر نواحی تحت تأثیر شاخص IOD به نظر می­رسد که نواحی ساحلی جنوب­شرق و نواحی که تحت تأثیر کم­فشارهای پاکستان و خلیج­فارس هستند بیشتر تحت تأثیر شاخص IOD باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Summer Precipitation Variability Analysis and its Relationship with the Indian Ocean Dipole (Case Study: South-East of Iran)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Armesh 1
  • Mahmood khosravi 2
  • Mohammad Saligheh 3

1 Ph.D. Candidate, University of Sistan and Baluchestan

چکیده [English]

This study aimed to evaluate the variability of summer precipitation in the South East of Iran was selected stations and the precipitation associated was investigated with IOD index. For this purpose was used weekly precipitation data from June to September stations of Zahedan, Kerman, Bandar Abbas, Iranshahr and Bam and weekly IOD index data. The method of this study is the correlation coefficient and discrete wavelet analysis. The results showed that in the positive phase of the IOD Index, warm air and humid of West Africa, sucked by low pressure the Persian Gulf and Pakistan and conditions creates convection in southeast of Iran, while IOD negative phase, in addition to shiftting the intertropical Convergence Zone, low pressure Persian Gulf and Pakistan are gone and West Indian Ocean for cooling than normal, stable atmosphere reigns. Summer precipitation correlation analysis between Bandar Abbas and Iranshahr with IOD index showed the strongest association. After the precipitation signal analysis of the stations showed of the Zahedan station on Level 4 and 3, respectively, at 99 and 95% was related to IOD index. The following series Kerman and Bam precipitation did not show any relationship with IOD index. Data analysis by the discrete wavelet transform showed that the most important cycle repeating 11-year occurred in the IOD index. Zahedan and Iranshahr showed periodic cycles relatively similarly. In Kerman was appeared 7-year cycle dominant and in Bandar Abbas and Bam the 11-year cycle. The process of reducing the number of weeks along with summer precipitation in the form of stations is contrary to the IOD index. But the increased intensity of precipitation stations is directly related to this index. Also Bandar Abbas, Iranshahr and Zahedan have more balanced precipitation cycles, but summer precipitation anomalies are intense in Kerman and Bam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Summer precipitation
  • variability
  • IOD index
  • wavelet transform
  • South East of Iran
- اداره کل هواشناسی استان­های سیستان و بلوچستان،  کرمان و هرمزگان (1394).
- جلالی، مسعود؛ شاهبایی، علی و وهاب کمریان (1396)، شناسایی الگوهای همدید بارش­های شدید تابستانه در سواحل جنوبی دریای خزر، جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 21، شماره 59، 39-23.
- جهانبخش، سعید؛ ساری صراف، بهروز؛ قائمی، هوشنگ و فرناز پوراصغر (1390)، بررسی تاثیر پدیده دوقطبی دمایی اقیانوس­هند بر تغییرپذیری بارش­های فصلی استان­های جنوبی کشور، تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره 103، صص 46-27.
- خسروی، محمود و محمدرضا پودینه (1389)، تحلیلی بر تأثیرات اقلیمی چرخند حاره­ای گونو(خرداد 1386) بر جنوب­شرق ایران، پژوهش­های جغرافیای­طبیعی، شماره 72، صص 72-53.
- خسروی، محمود، محمد سلیقه، و بهروز صباغی (1390)، تأثیر آنومالی­های دمای سطح دریای عمان بر بارندگی فصول پاییز و زمستان سواحل جنوب­شرقی ایران، جغرافیا و برنامه­ریزی، شماره 37، صص 81-59.
- خورشیددوست، علی محمد و یوسف قویدل رحیمی (1385)، ارزیابی اثر پدید انسو بر تغییرپذیری بارش­های فصلی استان آذربایجان­شرقی با استفاده از شاخص چندمتغیره انسو، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 57، صص 26-15.
- رورده، همت­الله؛ یوسفی، یدالله؛ معصوم­پور سماکوش، جعفر و وحید فیضی (1393)، تغییرپذیری زمانی ـ مکانی بارش­های حدی در ایران، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 25، شماره 54، صص 36-25.
- سلیقه، محمد؛ عساکره، حسین؛ ناصرزاده، محمدحسین و یدالله بلیانی(1394)، تحلیل روند و چرخه­های سری زمانی بارش سالانه حوضه­های آبریز حله و مند، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 15، شماره 37، صص 271-245.
- لشکری، حسن و قاسم کیخسروی (1389)، تحلیل سینوپتیکی طوفان گونو و اثرات آن بر جنوب شرق ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 21، شماره 39، صص 20-1.
- لشکری، حسن؛ متکان، علی­اکبر و زینب محمدی (1397)، تحلیل الگوهای همدیدی منجر به بارش­های زودرس جنوب و جنوب­غرب ایران طی دوره آماری (1979-2015)، جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 24، شماره 64، 272-253.
- Chen Y., Guan Y., Shao G. and Zhang D. (2016), Investigating Trends in Streamflow and Precipitation in Huangfuchuan Basin withWavelet Analysis and the Mann-Kendall Test, Water, 8, 77, 1-32.
-Harou A. P., Lajoie R. F., Kniveton D. R. and Michael R. F. (2006), The influence of the Indian Ocean Dipole Mode on precipitation over the Seychelles, Int. J. Climatol, Vol. 26, 45–54.
-Hea X., Guana H. and Qin J.,  (2015), A hybrid wavelet neural network model with mutual information and particle swarm optimization for forecasting monthly rainfall, J. of Hydrology, Vol. 527, 88–100.
-Hermida L., López L., Merino A., Berthet C., García-Ortega E., Sánchez J. L. and Dessens J. (2015), Hailfall in southwest France: Relationship with precipitation, trends and wavelet analysis, Atmospheric Research, Vol. 156, 174–188.
-Kantelhardta J. W., Rybskia D., Zschiegnerb S. A., Braunc P., Koscielny-Bundea E., Livinae V., Havline S. and Bunde A.  (2003), Multifractality of river runoff and precipitation: comparison of fluctuation analysis and wavelet methods, Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, Vol. 330, Issues 1–2, 240–245.
-Kisi O. and  Cimen M.  (2012), Precipitation forecasting by using wavelet-support vector machine conjunction model, Engineering Applications of Artificial Intelligence, Vol. 25, Issue 4, 783–792.
-Maity R., Suman M. and Verma N. K.  (2016), Drought prediction using a wavelet based approach to model the temporal consequences of different types of droughts, Journal of Hydrology, Vol. 539, 417–428.
-Nalley D., Adamowski J. and B. Khalil (2012), Using discrete wavelet transforms to analyze trends in streamflow and precipitation in Quebec and Ontario (1954-2008), J. of Hydrology, Vol. 475, 204–228.
-Okkan U. (2012), Wavelet neural network model for reservoir inflow prediction, Scientia Iranica, Vol. 19, Issue 6, 1445-1455.
-Ozgera M., Mishrab A. K. and Singh V. P. (2010), Scaling characteristics of precipitation data in conjunction with wavelet analysis, J. of Hydrology, Vol. 395, Issues 3–4, 279–288.
-Partala T. and Kişi O. (2007), Wavelet and neuro-fuzzy conjunction model for precipitation forecasting, J. of Hydrology, Vol. 342, Issues 1–2, 199–212.
-Rashida M. D. M., Beechama S. and Chowdhury R.K.  (2015), Assessment of trends in point rainfall using Continuous Wavelet Transforms, Advances in Water Resources, Vol. 82, 1–15.
-Saji N. H., Goswami B. N., Vinyachadran P. N. and Yamagata T., (1999), A Dipole Mode in the Tropical Indian Ocean, Nature, Vol. 401, 360-363.
-Vinayachandran P.N., Francis P.A., Rao S.A. (2009), Indian Ocean dipole: processes and impacts, In: Current trends in science, platinum jubilee special volume of the Indian Academy of Sciences, Indian Academy of Science, Bangalore, India, 569–589.
-Zhao Y., Zou X., Cao L. and Xu X. (2014), Changes in precipitation extremes over the Pearl River Basin, southern China, during 1960–2012,Quaternary International, Vol. 333, 26–39.