نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مهاجرت جوانان روستایی می­تواند زمینه­ساز بحران­های اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و فرهنگی متعددی در مقصد و مبدأهای مهاجرت باشد. یکی از راه­های کاهش مهاجرت جوانان، افزایش رضایت­مندی آنان از زندگی می­باشد. بر این اساس پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری و تعلق مکانی جوانان در روستا انجام شد. برای رسیدن به هدف پژوهش از روش­شناسی تحلیلی- تبیینی از طریق شیوة مطالعة اسنادی و پیمایشی(پرسشنامة محقق ساخته) استفاده شد. جامعة نمونه پژوهش را 127 نفر از خانوارهای روستایی(با محوریت جوانان هر خانواده) دهستان فضل شهرستان نیشابور تشکیل داده­اند که از طریق روش کوکران(با خطای 1/0) به دست آمده است. برای جمع­آوری داده­ها از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای با ابزار پرسشنامه بر اساس شاخص­ها و مؤلفه­های ابعاد 4 گانه استفاده شد. پایایی ابزار اندازه­گیری با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (944/0)، تأیید شد. یافته­های این پژوهش با استفاده از آزمون Tحاکی از آن است که تمامی مؤلفه­ها و شاخص­های مورد بررسی در سطح آلفا 05/0 معنادار بودند. بیش­ترین میانگین نیز مربوط به مؤلفه اقتصادی با شاخص­های اشتغال روستایی و هزینه­های زندگی می­باشد. از طرفی دیگر نتایج رگرسیون نیز مؤید این مطلب است که  مؤلفه اقتصادی بیش­ترین اثر را در ایجاد حس تعلق مکانی و ماندگاری جوانان روستایی داشته و روستای ادگ با توجه به مدل کوپراس  بالاترین سطح را جهت ایجاد حس تعلق مکانی و ماندگاری جوانان داراست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effective factors on the increase place belonging and Durability of youth in rural environments (case study: Fazl county of Neyshabur)

نویسندگان [English]

  • hamdollah sajasi geidari 1
  • reyhaneh saadati 2

چکیده [English]

Rural youth migration can Underlie different economic, social and ecological crisis in both migration origin and destinations. Increase Satisfaction of life, considered as an important way to reduce the rate of youth migration. Accordingly; the present study aimed to investigate the affecting factors on rural youth Place belonging. To do this and reaching to the research goal; descriptive - analytical methodology based on documentary study and survey through questionnaires was used. The sample consisted of 127 rural households (Focused on the youth of each family) of Neishabour Fazl rural district. To collect data; Stratified random sampling and the questionnaire based on 4 dimensions’ components and indicators used. Instrument reliability was approved by Cronbach's alpha coefficient (0/944). By considering T-test results, the findings indicated that all investigated components were significant at the alpha level 0/05, and the average is higher than the theoretical one. The highest average was referred to economic component with rural employment and living expenses indicators. The regression results confirmed the T-test results, and based on the obtained Beta, it was shown that the economic component has the most effect on rural youth Place belonging. Based on COPRAS Model; the highest level of rural youth Place belonging referred to Adg village.

کلیدواژه‌ها [English]

  • place dependency
  • life satisfaction
  • persistent
  • youth
  • Fazl county of Neyshabur
- انجمنی، زینب و مهوش، پریسا و کشاورز، مرضیه (1393)، بازشناسی هویت فرهنگی و اجتماعی در مجموعه­های مسکونی گذشته، مطالعه موردی: مجموعه عرب­ها یزد، .و÷، آموزشکده فنی و حرفه ای سما واحد ملایر.
- آستین فشان، ثریا و علی بیگی، امیرحسین و غلامی، مصیب (1394)، بررسی تأثیر میزان تعلق خاطر و رضایت از زندگی روستایی بر میزان مشارکت جوانان در فعالیت­های کشاورزی(مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه)، مجله پژوهش­های روستایی، شماره 2، 432-411.
-  بهفروز، فاطمه ( 1388)، زمینه­های غالب در جغرافیای انسانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
-  پورطاهری، مهدی (1389)، کاربرد روش­های تصمیم­گیری چند شاخصه در جغرافیا، انتشارات سمت.
-  تقوی، نعمت اﷲ (1383)، جامعـه­شناسـی روسـتایی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشـگاه پیـام نور.
- توکلی، مرتضی و موسوی، سید محمود (1388)، تحلیل تأثیرحس تعلق مکانی زنان شیعه مرزنشین بر مهاجرت در (منطقه سیستان)، فصلنامه بانوان شیعه، شماره 21، 185-161.
- حبیبی، سید محسن (1387)، چگونگی الگوپذیری و تجددی سازمان استخوان­بندی محله، نشریه هنرهای زیبا، شماره 13، تهران.
- رستمعلی­زاده، ولی­اله و اردهائی، قاسم و رستمی، نیر(1392)، عوامل مؤثر بر ماندگاری جوانان روستایی(مطالعه موردی: شهرستان اهر)، پژوهش­های روستایی، دوره 4، شماره 3،534-505.
- رضوانی، محمدرضا (1391)، برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، چاپ چهارم، انتشارات قومس.
- رضوانی، محمدرضا و صادقلو، طاهره و سجاسی قیداری، حمدالله (1390)، سنجش درجه روستاگرایی با استفاده از مدل تاپسیس فازی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان مرکزی شهرستان خدابنده)، فصلنامه پژوهش­های روستایی، شماره 1، 1-31.
- رضویان، محمد تقی و شمس پویا، محمد کاظم و ملاتبارلهی، عبدا... (1393)، کیفیت محیط کالبدی و حس مکان، موردشناسی: دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی تهران، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، شماره 10، 96-87.
- زنجانی، حبیب الله (1380)، مهاجرت، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
- سرمست، بهرام و متوسلی، محمدمهدی (1389)، بررسی و تحلیل نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان(مطالعه موردی: تهران)، مدیریت و برنامه ریزی شهری، شماره 26، 83-82.
    
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         - سعیدی، عباس (1389)، مبانی جغرافیای روستایی، چاپ دهم، تهران، انتشارات سمت.
- سیاوش پور، بهرام و شادلو جهرمی، مجتبی و مولایی رامشه، زهره (1393)، ابعاد تشکیل دهنده حس تعلق به مکان، با تأکید بر عوامل کالبدی، اجتماعی و احساسی(ادارک وشناخت)، کنفرانس ملی مدیریت و برنامه ریزی شهری با تأکید بر مؤلفه­های شهراسلامی، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد.
- شکوئی، حسین (1391)، دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری، چاپ پانزدهم، تهران، انتشارات سمت.
- ضرابیان، فرناز و منعام، محمد رضا، (1389)، بررسی میزان و عوامل تأثیرگذار بر حس مکان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 89، 28-23.
- طاهرخانی، مهدی (1381)، بازشناسی عوامل مؤثر در مهاجرت­های روستا – شهری (با تأکید بر مهاجرت جوانان روستایی استان قزوین)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 2، 14.
- عبدالله زاده، غلامحسین، اژدرپور، علیرضا، شریف زاده، محمد شریف (1398)، بررسی عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت در بین روستاییان شهرستان زابل، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 23(67)، 173-195.
- قادرمرزی، حامد(1386). حس مکان و احساس تعلق به آن.  فصلنامه روستا و توسعه ، شماره 2، 3-8.
- قاسمی سیانی، محمد (1388)، پیامدهای مهاجرت روستا – شهری نسل جوان روستایی، مجله پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2، 165-145.
- قلندریان، ایمان، داداش‌پور، هاشم (1396)، تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت بین شهرستانی در فضای سرزمینی ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی، شماره 21(62)، 223-246.
- لسانی، محمدتقی و جعفری، حمید و محمدپور، طاهره و جاهدی پور، سعید (1393)، تغذیه مصنوعی قنوات، رویکردی در جهت رضایت­مندی و کاهش انگیزه­های مهاجرتی روستاییان مطالعه موردی: (شهرستان باخرز)، دومین همایش بین المللی توسعه روستایی، انجمن علمی توسعه روستایی ایران، مشهد، نمایشگاه بین المللی، 85-30.
- لهاسایی زاده، عبدالعلی (1368)، نظریات مهاجرت، چاپ اول، شیراز، انتشارات نوید.
- ماجدی، مسعود و لهاسایی زاده، عبدالعلی (1385)، بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه­ای، سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی؛ مطالعه موردی: (روستاهای استان فارس)، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 4، 137-91.
- مطیعی لنگرودی، حسن و رضوانی، محمد رضا و نور­ بخش، محمد­رضا و اکبرپور سراسکانرود، محمد(1394)، تبیین الگوی راهبردی مناسب بر ماندگاری جمعیت در سکونتگاه­های روستایی (مطالعه موردی دهستان سلوک شهرستان هشترود(. مسکن و محیط روستا، شماره 19(52)، 322-303.
- مطیعی لنگرودی، سیدحسن، رضوانی، محمدرضا، نوربخش، سیدمرتضی، اکبرپور، محمد(1394)، تبیین الگوی راهبردی مناسب بر ماندگاری جمعیت در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی دهستان سلوک شهرستان هشترود)،  نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، 19(52)، 303-322.
- مکانیکی، جواد و قالیبافان، حسن (1382)، اثرات مهاجر فرستی بر ساختار جمعیت مناطق روستایی (مطالعه موردی شهرستان بیرجند)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 1، 179-165.
- ملکی، محمدرضا و پارسا، سپیده و وثیق، بهزاد و مرادی، ابراهیم(1393). بررسی حس تعلق به مکان با توجه به تفاوت­های جنسیتی(مطالعه موردی: ایلام). مسکن و محیط روستا، شماره 148.
- موسوی، یعقوب (1387)، بازسازی شهری با تکیه بر توسعه نظام محله­ای، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
- وارثی، حمید رضا و عامل بافنده، مهدی و محمدزاده، محمد (1389)، بررسی و تحلیل مؤلفه­های هویت شهری و رابطه آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید؛ (مطالعه موردی : شهر گلبهار)، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره 2، 36-17.
- Amin, Samir (1974), Modern Migration in western Africa, Oxford university press.
- Bajma, DH, Miller, w.w & Williams, D.L (2002), Aspirations of Rural Youth. Journal of Agricultural Education, vol 43, p 61-71.
-Bilsborrw, E. Richard (1996), Migration Urbanization and Development: Direction an Issuese, United Nations Population Fund Puplisher.
-Christakopoulou, Sophia, Dawson, Jon, Gari, Aikaterini (2001), the community Well Being Questionnair: Theoretical context and Initial Assessment of Its Reliability and validity, Social Indicators Research, vol 56, p 321-351.
-Holly, Barcuse (2004), Urban-Rural Migration in the USA: Analysis of Residentiol Satisfaction, Regional studies, vol 38, p 657-643.
-Shamai, Shmuel (1991), Sense of place: An Empical Measurment, Geoforum, vol 22, 347-358.
-Simon, Schuster (1982), Webster New Dictionary, USA, Western Corporation, seventh edition.
-Thissen, Frans; Droogleever Fortuijn, Joos; Strijker, Dirk and Haartsen, Tialda (2012), Igration Intentions of Rural Youth in the Westhoe, Flanders, Belgium and the Veenkoloniën, the Netherlands, Journal of Rural Studies, 428-436.
--Trell, Ellan& Maarja, Van Hoven, Bettina and Huigen, Paulus (2012), It’s good to Live in jarva – jaani but We Can’t Stay Here: Youth and Belonging in Rural, Journal of Rural Studies, vol 28, p 139- 148.
-Tuan, Yi – Fu (zoo) (1974), Topophila, Englewood cliffs: Prentiss Hall, 1.
Twigger-Ross, C. L. & Uzzell, D. L )1996(, Place and identity process, Journal of Environmental Psychology, 16, 205-220.
-Williams, D. R. & Vaske, J. J (2003), The Measurement of place Attachment: Validity and Generalizability of a psychometric Approach, Forest Science, vol 49(6), p 830-840.