آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی
چکیده
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلفی تجربه کردهاست. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکیاز جلوههای دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دههای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، بهعنوان نمایهای از تغییر اقلیم ...
بیشتر
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلفی تجربه کردهاست. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکیاز جلوههای دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دههای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، بهعنوان نمایهای از تغییر اقلیم این سرزمین، طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355) از پایگاه دادهای اسفزاری نسخۀ سوم (حاصل میانیابی دادههای بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از 1349 تا 1394 و مجموعاً 16801 روز و با تفکیک مکانی 10 کیلومتر و درنتیجه با ابعاد 16801×205×167) استفاده شدهاست. به منظور بررسی وردایی دههای بارش، میانگین بارش دهههای منتهی به دهۀ 1394-1385 محاسبه و ویژگیهای مکانی بارش ایران طی چهار دورۀ دهساله به روش توصیفی - ترسیمی بررسی و مطالعه شد. دراین راستا میانگین بارش هردهه با کل دورۀ آماری و دهۀ پیش از آن مقایسه شد. نقشههای بارش هر دهه، نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با میانگین کل و نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با دهۀ پیشین ترسیم و بررسی شد. میانگین بارش در انتقال از دهۀ اول به دوم افزایشی و پس از آن کاهشی بوده است. از آنپس رفتار عمومی کاهشی بارش، هم در نواحی کمبارش و هم نواحی پربارش در طی دهههای متوالی دیده میشود. بارش عموماً در نواحی توأم با بارش زیاد (درکرانههای دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس، دامنههای غربی رشته کوههای زاگرس و دامنههای شمالی رشته کوههای البرز)، تغییرات بیشتری را نسبت به بخشهای کمبارش کشور (نظیر نواحی مرکزی، شرقی و شمال شرقی) متحمل شدهاند؛ به تبع آن بسیاری آمارههای مکانی بارش، نظیر ضریبتغییرات، چولگی، کشیدگی، آستانههای بارش (آستانههای کم و زیاد)، تغییر یافتهاست. اینامر در جابهجایی خط همبارش میانگین هر دهه و کاهش سرزمینهای توأم با بارشی بیشاز میانگینِ دههای نیز منعکس شدهاست.