برنامه ریزی روستایی
منصور غنیان؛ امید مهراب قوچانی؛ لطیف محمدزاده
چکیده
این مطالعه تلاش نمود تا با بهرهگیری از دو نظریهی انگیزش حفاظت و ارزشهای فرهنگی به تحلیل عوامل مؤثر بر سازگاری و نیت کشاورزان نسبت به تغییرات اقلیمی در میان کشاورزان پرداخته است. جامعه ی آماری این مطالعه، کشاورزان از استان فارس، شهرستان مرودشت بودند که از میان آنها نمونهای به حجم 256 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ...
بیشتر
این مطالعه تلاش نمود تا با بهرهگیری از دو نظریهی انگیزش حفاظت و ارزشهای فرهنگی به تحلیل عوامل مؤثر بر سازگاری و نیت کشاورزان نسبت به تغییرات اقلیمی در میان کشاورزان پرداخته است. جامعه ی آماری این مطالعه، کشاورزان از استان فارس، شهرستان مرودشت بودند که از میان آنها نمونهای به حجم 256 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. دادههای مورد نیاز با استفاده از پرسشنامهای محقق-ساخت جمعآوری گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان موضوعی و پایایی آن به کمک یک مطالعهی پیشآهنگ و محاسبهی ضریب آلفای کرونباخ (70/0– 83/0) تایید شد. دادهها با استفاده از نرمافزارهای SPSS و AMOS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل مفهومی این مطالعه برازش بسیار خوبی با دادهها داشت و علاوه بر این مقادیر شاخصهای پایایی مرکب، واریانس استخراجی، حداکثر واریانس مشتر و متوسط واریانس مشترک روایی همگرا و واگرای متغیرهای مورد مطالعه را تایید کردند. با توجه به یافتههای مطالعه ارزش فرهنگی مساواتطلبی اثری مستقیم مثبت و معنیدار و همچنین ارزش فرهنگی تقدیرگرایی اثری مستقیم منفی و معنیداری بر باور به تغییرات دارند. نتایج همچنین نشان داد که از میان متغیرهای نظریهی ارزشهای فرهنگی، تقدیرگرایی، فردگرایی و مساوات طلبی و همچنین از میان متغیرهای نظریه ی انگیزش حفاظت، ناسازگاری، ارزیابی سازگاری، ادراک ریسک و باور به تغییرات اقلیمی بر نیت سازگاری در مقابل تغییرات اقلیمی تاثیرگذار بودند. در مجموع چارچوب نظری مطالعه توانست 48 درصد از تغییرات واریانس نیت سازگاری کشاورزان در برابر تغییرات اقلیمی را تبیین نماید.
برنامه ریزی روستایی
فروغ اندستا؛ شهریور روستایی
چکیده
گسترش شهرنشینی و به دنبال آن، مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش توجه به راهبردها و چارههای سودمند برای بهینهسازی زندگی شهروندان را ضروری کرده است. در چند دهه اخیر، با مطرح شدن مفاهیم و رویکردهای دموکراتیک، الگوهای جدید حاکمیتی شکل یافتند. یکی از این اشکال جدید، جنبش حکمروایی خوب شهری بوده است. این الگو به عنوان فرایند مشارکتی تعریف ...
بیشتر
گسترش شهرنشینی و به دنبال آن، مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش توجه به راهبردها و چارههای سودمند برای بهینهسازی زندگی شهروندان را ضروری کرده است. در چند دهه اخیر، با مطرح شدن مفاهیم و رویکردهای دموکراتیک، الگوهای جدید حاکمیتی شکل یافتند. یکی از این اشکال جدید، جنبش حکمروایی خوب شهری بوده است. این الگو به عنوان فرایند مشارکتی تعریف میشود که با مشارکت شهروندان و تغییر نقش و کاکردهای حاکمیت محلی همراه است. در این راستا، برنامه NBN با اصطلاح «همسایهها محیط پیرامون همسایگی خود را میسازند» ، به عنوان یکی از موفقترین راه در زمینه مدیریت شهری و حکمروایی خوب شهری در طی ده سال گذشته در شهر روچستر نیویورک میباشد. در این برنامه ، همه شهروندان سعی در ساماندهی محیط زندگی اطراف خود میباشند. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی عوامل موثر بر اجرای حکمروایی شهری مشارکتی( برنامه NBN) در منطقه 2 کلانشهر تبریز میباشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و جامعه آماری با توجه به فرمول کوکران و جمعیت منطقه 2 کلانشهر تبریز، 382 نفر میباشد. برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل داده-های حاصله از پرسشنامه از نرم افزار لیزرل و SPSS استفاده شده است. با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل دادهها، در محیط برنامه لیزرل مدل از برازش مطلوبی برخوردار بوده و در بین شاخصها، شاخص« توافق جمعی» به عنوان شاخص اول محاسبه گردید. این بدین معنی است که منافع مختلف جامعه به سمت اجماعی گسترده که بهترین و بیشترین منفعت را برای تمام اجماع و همه شهروندان در پی داشته باشد، هدایت شود. هم چنین در نرم افزار SPSS با توجه به آزمون تی تک نمونهای ، عوامل موثر در حکمروایی شهری مشارکتی(برنامه NBN) در منطقه مذکور، از وضعیت خوبی برخوردار نمیباشد.
برنامه ریزی روستایی
کیومرث خداپناه
چکیده
بهبود شبکه جادهای و خدمات حمل و نقل دارای نقش اساسی در تحرک اقتصاد و کاهش فقر در مناطق روستایی است و عامل اصلی برای رشد اقتصادی مناطق روستایی، ارائه اشتغال و از بین بردن محدودیت دسترسی به خدمات مورد نیاز است که منافع متعددی را در مناطق روستایی فراهم مینماید. پژوهش حاضر با هدف واکاوی نقش حمل و نقل روستایی در ابعاد اقتصادی مناطق روستایی ...
بیشتر
بهبود شبکه جادهای و خدمات حمل و نقل دارای نقش اساسی در تحرک اقتصاد و کاهش فقر در مناطق روستایی است و عامل اصلی برای رشد اقتصادی مناطق روستایی، ارائه اشتغال و از بین بردن محدودیت دسترسی به خدمات مورد نیاز است که منافع متعددی را در مناطق روستایی فراهم مینماید. پژوهش حاضر با هدف واکاوی نقش حمل و نقل روستایی در ابعاد اقتصادی مناطق روستایی انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیل است که رویکرد حاکم بر آن کمی محسوب میگردد. جامعه آماری پژوهش 12 روستای دهستان کلخوران شهرستان اردبیل است که دارای 2946 خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 356 نفر برآورد گردید. پراکندگی تعداد نمونهها در روستاها، متناسب با تعداد خانوار موجود بوده و شیوه انتخاب نمونه در هر روستا به صورت تصادفی سیتماتیک انجام گرفته است. جهت بررسی موضوع، چارچوبی از سه شاخص حمل و نقل در قالب 15 نماگر و چهار شاخص توسعه اقتصادی در قالب 23 نماگر انتخاب گردید. پایایی کل پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 84/0 برآورد گردید. جهت تحلیل موضوع از آزمون t تک نمونهای، رگرسیون چند متغیره، آنتروپی شانون و تکنیک تاپسیس فازی بهره گرفته شد. یافتههای پژوهش بیانگر این است که زیرساختهای حمل و نقل با ضریب بتای 658/0 بیشترین نقش را در تبیین ابعاد توسعه اقتصادی داراست و 432/0 از کل واریانس توسعه اقتصادی را تبیین میکند. نتایج حاصل از تکنیک تاپسیس فازی نیز نشان داد روستای اردی از لحاظ شاخصهای حمل و نقل در بالاترین سطح قرار دارد. همچنین آزمون t تک نمونهای نشان داد که ابعاد اقتصادی توسعه دارای میانگینی بالاتر از حد مطلوب هستند. نتایج بیانگر این است در مناطق روستایی سیاستهای حمل و نقل نقش مهمی در توسعه آنها دارد و دسترسی مناسب به آن عامل مهمی در کاهش انزوای جغرافیایی است.
برنامه ریزی روستایی
سمیرا محمودی؛ سیده فاطمه امامی
چکیده
جبران عقبماندگی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی، نیازمند سرمایهگذاری برای بهرهجویی از مزیتهای نسبی و تواناییهای بالقوه اقتصادی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت سرمایهگذاران به منظور سرمایهگذاری در مناطق روستایی است که بدین منظور صاحبان کارخانههای برنجکوبی مناطق روستایی شهرستان صومعهسرا ...
بیشتر
جبران عقبماندگی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی، نیازمند سرمایهگذاری برای بهرهجویی از مزیتهای نسبی و تواناییهای بالقوه اقتصادی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت سرمایهگذاران به منظور سرمایهگذاری در مناطق روستایی است که بدین منظور صاحبان کارخانههای برنجکوبی مناطق روستایی شهرستان صومعهسرا بصورت تمام-شماری (55 کارخانه برنجکوبی)، مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق حاضر از نظر روش، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز بهصورت کتابخانهای و پیمایشی (مشاهدة مستقیم و پرسشنامه) بود. نتایج تحقیق نشان میدهد، میانگین نمره احساس امنیت مشاهده شده 1/3 است که با نمره معیار (3) اختلاف مثبت و معنیدار دارد. از نگاه سرمایه-گذاران بیشترین احساس امنیت در زمینه امنیت حمایتی با میانگین 26/3 و پس از آن امنیت اقتصادی، محیط جغرافیایی و قانونی در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند. امنیت سیاسی و عملکرد نهادی در نمونه مورد مطالعه، معنادار نیست. نتایج بدست آمده از همبستگی پیرسون نشاندهنده رابطه مستقیم و مثبت بین سرمایه اجتماعی و امنیت محیط جغرافیایی، امنیت حمایتی، امنیت سیاسی و امنیت اجتماعی؛ و رابطه ناقص و منفی بین سرمایه اجتماعی و امنیت قانونی میباشد. همچنین بررسی رابطه بین امنیت سرمایهگذاری و شاخصهای سرمایه اجتماعی نیز نشان داد، بین امنیت سرمایهگذاری و شاخصهای سرمایه اجتماعی (بغیر از مشارکت اجتماعی) رابطه معنادار مستقیم و مثبت وجود دارد. از سوی دیگر، براساس نتایج تحلیل رگرسیونی و ضریب تعیین بدست آمده (799/0)، متغیرهای مستقل حدود 80 درصد از احساس امنیت سرمایهگذاری را در جامعه نمونه تبیین میکنند. نتایج تکنیک چند متغیری تحلیل مسیر نیز نشان داد، شاخصهای امنیت قانونی، امنیت سیاسی، امنیت محیط جغرافیایی، امنیت اجتماعی در ارتباط با متغیر امنیت سرمایه-گذاری؛ و همچنین شاخصهای عملکرد نهادی و اعتماد نهادی و اعتماد بینفردی و تعمیمیافته و مشارکت اجتماعی در ارتباط با متغیر سرمایه اجتماعی، از عوامل مؤثر بر احساس امنیت سرمایهگذاری هستند.
برنامه ریزی روستایی
حبیب آقاجانی؛ سعیده چشمالوس
چکیده
پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فقر، دولتها را بر آن داشته تا بهبود وضعیت فقرا را در صدر اولویتهای خود قرار دهند. از این رو برای سیاستگذاران شناخت درست از میزان فقر و نیز بررسی چگونگی اثرگذاری متغیرهای اقتصادی و سایر عوامل تأثیرگذار بر آن به ویژه در مناطق روستایی، اهمیت بالایی دارد. هدف این تحقیق بررسی تأثیر گسترش ...
بیشتر
پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فقر، دولتها را بر آن داشته تا بهبود وضعیت فقرا را در صدر اولویتهای خود قرار دهند. از این رو برای سیاستگذاران شناخت درست از میزان فقر و نیز بررسی چگونگی اثرگذاری متغیرهای اقتصادی و سایر عوامل تأثیرگذار بر آن به ویژه در مناطق روستایی، اهمیت بالایی دارد. هدف این تحقیق بررسی تأثیر گسترش راههای روستایی بر فقر در مناطق روستایی 28 استان کشور طی دوره 1395-1380، با استفاده از ریز دادههای طرح هزینه درآمد خانوار میباشد. برای این امر ابتدا شاخص فقر سن برای مناطق روستایی کشور به تفکیک استانها محاسبه شده است. این شاخص نشان میدهد، فقر در سالهای انتهایی دوره مورد بررسی برای کل کشور و نیز اکثر استانها افزایش یافتهاست. طبق نتایج، استان سیستان و بلوچستان بدترین وضعیت فقر را در میان 28 استان کشور داشته و استان تهران دارای وضعیت مطلوبی بوده و پایینترین سطح فقر را داراست. نتایج تخمینها نشان میدهند که در کوتاهمدت، توسعه راههای روستایی نمیتواند روی فقر تأثیرگذار باشد ولی در بلندمدت میتواند روی فقر تأثیر معکوس داشته باشد، بهطوریکه سبب کاهش فقر شود.
برنامه ریزی روستایی
محسن آقایاری هیر؛ محمد ظاهری؛ حسین کریم زاده؛ رضا طالبی فرد
چکیده
امروزه فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در نواحی روستایی، نظمی نوین را پیش کشیده و الزامات و مقدمات توسعه پایدار روستاها را برای حضور در جهان آینده فراهم نمودهاند. لذا مطالعه و شناخت وضع موجود توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع روستایی و برنامهریزی براساس این شناخت میتواند زمینهساز پایداری و بازآفرینی ...
بیشتر
امروزه فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در نواحی روستایی، نظمی نوین را پیش کشیده و الزامات و مقدمات توسعه پایدار روستاها را برای حضور در جهان آینده فراهم نمودهاند. لذا مطالعه و شناخت وضع موجود توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع روستایی و برنامهریزی براساس این شناخت میتواند زمینهساز پایداری و بازآفرینی جوامع روستایی براساس اندیشه و باورهای تازه باشد و اجتماعات سالم روستایی را شکل دهد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطاتدر نقاط روستایی شهرستان جیرفت شکل گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی میباشد که جهت گردآوردی دادههای مورد نیاز آن از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شد. قلمرو مکانی پژوهش، شامل 38 روستای واقع در شهرستان جیرفت است که طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 دارای 16170 خانوار بوده و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه، 376 خانواری جهت پرسشگری تعیین و به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب گردیدند. جهت تجزیه و تحلیل دادهها و اطلاعات از مدل تصمیمگیری چندمعیاره کوپراس و تحلیل خوشهای K در محیط نرمافزار SPSS استفاده گردید. نتایج حاصله از تکنیک و تحلیل نشان داد، روستاهای دولتآباد اسفندقه، دولتآباد مرکزی، دریاچه، دوبنه، پشتلر، حسینآباد دهدار، فردوس و سغدر بهعلت برخورداری از شرایط مساعد محیطی، قرار گرفتن در موقعیت دشتی و فاصله کم با مرکز شهرستان، تمرکز جمعیت، دارا بودن تجهیزات و ارائه خدمات مبتنی بر فناوری، به لحاظ توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطحی بالاتر نسبت به روستاهای عباسآباد، دره رود، حیشین سفلی، کهن و آبشور قرار گرفتهاند.
برنامه ریزی روستایی
یوسف قنبری؛ راضیه رحیمی؛ حمید برقی
چکیده
گردشگری خلاق از دیدگاه روستاییان، به این مفهوم است که ساکنان محلی، به محیط فرهنگی، طبیعی و کالبدی روستا متعصب و مفتخر باشند، اثرات گردشگری را مثبت ارزیابی نمایند، مشارکت در برنامه-های توسعه گردشگری را بپذیرند تا در نهایت میزبانی مناسبی داشته باشند. در تحقق این نوع از گردشگری، عوامل مختلفی مؤثر میباشند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش ...
بیشتر
گردشگری خلاق از دیدگاه روستاییان، به این مفهوم است که ساکنان محلی، به محیط فرهنگی، طبیعی و کالبدی روستا متعصب و مفتخر باشند، اثرات گردشگری را مثبت ارزیابی نمایند، مشارکت در برنامه-های توسعه گردشگری را بپذیرند تا در نهایت میزبانی مناسبی داشته باشند. در تحقق این نوع از گردشگری، عوامل مختلفی مؤثر میباشند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش عوامل رفتاری و محیطی بر میزبانی روستاییان در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان با رویکرد تحلیل معادلات ساختاری بوده است. همچنین برای تفکیک روستاهای هدف، از روش خوشهبندی استفاده شد. جامعه آماری، ساکنان روستاهای هدف گردشگری بودند و به روش نمونهگیری در دسترس، 187 نفر انتخاب و پرسشنامهها در بین نمونه آماری توزیع گردید. نتایج نشان داد هر دو عامل، تاثیر مثبت و معناداری بر تحقق گردشگری خلاق داشتند و تاثیر عامل رفتاری بر میزبانی بیشتر بوده است. بدین مفهوم که ادراک، نگرش و مشارکت روستاییان پیشبینیکنندههای خوبی برای تحقق میزبانی خلاق خواهند بود. همچنین نتایج خوشهبندی بیانگر این بود که بالاترین میانگین پذیرش میزبانی، در شرق استان اصفهان گزارش گردید و روستاهای مصر، گرمه و بیاضه بهترین شرایط را داشتند.
برنامه ریزی روستایی
سعید نصیری زارع؛ وحید ریاحی
چکیده
دسترسی مناسب به خدمات در مناطق روستایی از جمله ضرورتهای توسعه روستایی است. بررسی این ضرورت در مناطق کوهستانی با توجه به آن که رفاه ساکنان آن به دلیل محدودیتهای دسترسی، وابستگی بسیار زیادی به آن دارد از مهمترین اقدامات بوده است. تحقیق حاضر به تبیین نقش عوامل فضایی بر استقرار الگوی بهینه مراکز خدمات روستایی در شهرستان طارم پرداخت. ...
بیشتر
دسترسی مناسب به خدمات در مناطق روستایی از جمله ضرورتهای توسعه روستایی است. بررسی این ضرورت در مناطق کوهستانی با توجه به آن که رفاه ساکنان آن به دلیل محدودیتهای دسترسی، وابستگی بسیار زیادی به آن دارد از مهمترین اقدامات بوده است. تحقیق حاضر به تبیین نقش عوامل فضایی بر استقرار الگوی بهینه مراکز خدمات روستایی در شهرستان طارم پرداخت. عوامل فضایی در سه عامل، انسانی، فیزیکی و طبیعی و در 12 زیرمعیار تعیین شد. اهمیت زیرمعیارها در پرسشنامه تخصصی و در تحلیل شبکه(ANP) به دست آمد. پس از کنترل نرخ سازگاری میان عاملها و زیرمعیارها، نقشه پهنهبندی زیرمعیارها بر وزن آنها اعمال و پهنههای کاملاً مناسب تعیین شد. در پایان نیز پس از کمیسازی زیرمعیارها، برای هر دهستان سه نقطه روستایی بر حسب نمره ویکور، به عنوان نواحی کاملاً مناسب برای استقرار مراکز خدمات روستایی تعیین شد. به ترتیب عاملهای انسانی، طبیعی و فیزیکی مهمترین عوامل در استقرار الگوی خدماترسانی بودند. 6 % درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه، به دلیل قابلیت خدماترسانی دارای پهنه کاملاً مطلوب است. در این پهنه 20 نقطه روستایی قرار دارند. نقاط روستایی منتخب(برای هر دهستان سه روستا) از جمعیت و نرخ رشد مثبت و اشتغال بالایی برخوردار هستند. این نواحی در مسیرهای ارتباطی مناسب، مناطق پست و هموار قرار دارند. فاصله تمام نقاط روستایی به این نواحی مناسب بوده و همچنین به لحاظ پایداری خدمات در فاصله مناسبی از خط گسل و رودخانه قرار دارند. همچنین تعداد خدمات بیشتری نیز دارند که به لحاظ توجیه اقتصادی و هزینههای عمرانی برای توسعه خدمات مناسب هستند. بدینترتیب با تعیین نواحی مناسب برای مراکز خدمات روستایی، میتوان بسترهای لازم برای رشد خدمات در این مناطق را فراهم و با دسترسی مناسب تمام نواحی روستایی مورد مطالعه به این خدمات، موجب توسعه روستایی شد.
برنامه ریزی روستایی
علی آذر؛ قربان محبوبی؛ مهسا صلاحی رنجبری
چکیده
یکی از پدیدههای نوظهور دوره شهرنشینی معاصر که تاثیر زیادی در بروز انواع معضلات مناطق کلانشهری گذاشته ، مهاجرت معکوس شهری به روستاهای پیرامونی شهرها میباشد. مهاجرتهای معکوس، باعث تنزل کیفیت زندگی و فشار مضاعف بر محیط روستاها شده است. خزش شهری تبریز باعث توسعه لجام گسیخته سکونتگاههای روستایی گردیده و نوعی از حاشیهنشینی جدید ...
بیشتر
یکی از پدیدههای نوظهور دوره شهرنشینی معاصر که تاثیر زیادی در بروز انواع معضلات مناطق کلانشهری گذاشته ، مهاجرت معکوس شهری به روستاهای پیرامونی شهرها میباشد. مهاجرتهای معکوس، باعث تنزل کیفیت زندگی و فشار مضاعف بر محیط روستاها شده است. خزش شهری تبریز باعث توسعه لجام گسیخته سکونتگاههای روستایی گردیده و نوعی از حاشیهنشینی جدید را پدید آورده است. هدف این تحقیق، مشخص نمودن تاثیر عوامل مختلف در بروز مهاجرت از شهر تبریز به روستاهای اطراف الحاقی به تبریز می باشد . روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و ماهیت آن از نوع کاربردی است و از ابزار اسنادی- کتابخانهای و مطالعات میدانی (پرسشنامه) برای جمعآوری اطلاعات استفاده گردیده است. جامعه آماری این مطالعه، مهاجران بازگشتی از شهر تبریز به روستاهای مورد مطالعه (هفت روستا) هستند. تعداد 114 نفر با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس انتخاب گردیدند. برای تعیین پایایی پرسشنامهها از روش ضریب آلفایِ کرونباخ استفاده شده است و مجموع میانگین پایایی به دست آمده از گویهها 7/. محاسبه گردید. متوسط رشد جمعیت روستایی کشور در طی ده سال اخیر (1395- 1385) 69/.- درصد میباشد؛ در حالی که متوسط رشد جمعیت روستاهای مورد مطالعه در این فاصله زمانی 83/43+ درصد میباشد. این امر بیانگر پرتاب توسعه فیزیکی متصل شهر تبریز به روستاهای اطراف (منطقه کلانشهری) میباشد و اینگونه از مهاجرتهای روستا - شهری در سالهای اخیر به دلیل گرانی زمین و مسکن در شهر تبریز فزونی گرفته است. بر اساس مدل تحلیل عاملی، عامل اقتصادی و مسکن با مقدار ویژه 753/3، بیش از ده درصد واریانس متغیرهای مهاجرت معکوس را به خود اختصاص داده است و مهمترین علت تاثیرگذار در مهاجرت معکوس به روستاهای الحاقی تبریز میباشد. بالا بودن هزینه زندگی شهری، پایین بودن درآمد، گرانی زمین در شهر، پایین بودن قیمت خرید و اجاره مسکن در روستا از متغیرهای موثر عامل اقتصادی در مهاجرت معکوس محسوب میگردند.
برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ فرهاد عزیزپور؛ زری قاسمیان
چکیده
حقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر تهیه برنامه چشم انداز توسعه در ناحیه روستایی هزارجریب می پردازد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه، خبرگان ناحیه روستایی هزارجریب و خبرگان دستگاههای اجرایی مرتبط با امور روستایی هستند. خبرگان محلی(دهیاران و شوراها) 152 روستا به تعداد 152 نفر ...
بیشتر
حقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر تهیه برنامه چشم انداز توسعه در ناحیه روستایی هزارجریب می پردازد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه، خبرگان ناحیه روستایی هزارجریب و خبرگان دستگاههای اجرایی مرتبط با امور روستایی هستند. خبرگان محلی(دهیاران و شوراها) 152 روستا به تعداد 152 نفر و خبرگان دستگاههای اجرایی 35 نفر هستند که با روش تعیین حجم نمونه با جامعه نامعلوم تعیین شده اند. برای انتخاب نمونهها از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. برای جمعآوری دادهها واطلاعات از روش کتابخانهای و میدانی، از فن پرسشگری و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای دوربین واتسون(بررسی استقلال خطاها از یکدیگر)، رگرسیون، تحلیل مسیر و همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS بهره گیری شده است. مبتنی بر یافتههای پژوهش این نتیجه حاصل شده است که عوامل مؤثر در تهیه برنامه چشم انداز توسعه روستایی در دو گروه ظرفیتها و موانع شناسایی شدند که ظرفیتها شامل جاذبههای گردشگری روستایی، توانمندیهای بخش کشاورزی و سرمایه انسانی و موانع شامل محدودیتهای ساختاری و برنامه ریزی، ناکارآمدی نهادی، ضعف مدیریت محلی و سازمانی، ضعف قوانین، غفلت از بخش کشاورزی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی می باشند. با تعمق در ماهیت این عوامل و روابط مستقیم و غیر مستقیم، این نکته کلیدی مشخص شده است که محدودیتهای ساختاری ـ برنامه ریزی، ناکارآمدی نهادی، ضعف مدیریت محلی ـ سازمانی و ضعف قوانین، موانع کلیدی تهیه برنامه چشم انداز توسعه در ناحیه روستایی هزار جریب می باشند.
برنامه ریزی روستایی
صدیقه کیانی سلمی؛ سعید عباسیان
چکیده
دف از تحقیق بررسی نقش گردشگری در توانمندسازی ساکنان روستاهای بخش مرکزی شهرستان نطنز است. پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی - تحلیلی است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با 85 سوال است که روایی آن به روش صوری و ساختاری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. جامعه آماری 4046 نفر است که حجم نمونه با جدول مورگان ...
بیشتر
دف از تحقیق بررسی نقش گردشگری در توانمندسازی ساکنان روستاهای بخش مرکزی شهرستان نطنز است. پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی - تحلیلی است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با 85 سوال است که روایی آن به روش صوری و ساختاری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. جامعه آماری 4046 نفر است که حجم نمونه با جدول مورگان 354 نفر برآورد گردید. برای انجام تحلیل های آماری از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج میانگین توانمندی در روستاهای گردشگرپذیر با مقدار 34/3 آن را در جایگاه بالاتری از روستاهای غیر گردشگر پذیر با میانگین 15/3 قرار داده است. نتایج آزمون تی، اثر گردشگری بر توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی را در سطح اطمینان 95 درصد مورد تأیید قرار می دهد. وجود سطح معناداری 155/0 اثر گردشگری بر توانمندی اقتصادی را رد نموده است. مقدار آماره مقایسه توانمندسازی در قالب ابعاد سهگانه بین روستاهای گردشگرپذیر و غیرگردشگر پذیر در آزمون فیشر با درجات آزادی 1 و 298 برابر با 967/5 شده است. به این صورت اختلاف بین توانمندسازی کل در روستاهای گردشپذیر و غیر گردشپذیر معنادار است. مقادیر صفر سطح معناداری برای آزمون ویلکاکسون بین ابعاد توانمندسازی، نشان میدهد که این ابعاد دو به دو با هم دارای اختلاف معنادار هستند. به این ترتیب توانمندسازی فرهنگی با میانگین 48/3 در بالاترین سطح و توانمندسازی اقتصادی با میانگین 98/2 در پایینترین سطح قرار دارند. نتایج حاصل از خوشهبندی متغیرها نیز حاکی از آن است که ابعاد فرهنگی و اجتماعی بر اساس درونمایه مفهومی به مراتب، به هم نزدیکتر هستند.
برنامه ریزی روستایی
اسدالله حیدری؛ مصطفی طالشی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 189-206
چکیده
یکی از پیامدهای ناپایداری نظام سکونتگاهی در فضاهای محلی_ منطقه ای، ناتوانی فضایی _عملکردی سکونتگاههای روستایی و شهری در برقراری پیوند سکونتگاهی از طریق شبکه فضایی کارآمد است. در بسیاری از نواحی جغرافیایی کشور، الگوهایی از شبکه نظام سکونتگاهی مبتنی بر فعالیت های اقتصادی شکل گرفته است که بدلیل بی توجهی در شناخت و تحلیل ...
بیشتر
یکی از پیامدهای ناپایداری نظام سکونتگاهی در فضاهای محلی_ منطقه ای، ناتوانی فضایی _عملکردی سکونتگاههای روستایی و شهری در برقراری پیوند سکونتگاهی از طریق شبکه فضایی کارآمد است. در بسیاری از نواحی جغرافیایی کشور، الگوهایی از شبکه نظام سکونتگاهی مبتنی بر فعالیت های اقتصادی شکل گرفته است که بدلیل بی توجهی در شناخت و تحلیل ساختاری _کارکردی این شبکه های محلی، ناپایداری سکونتگاههای شهری و روستایی تشدید یافته است. در نواحی روستایی هشترود و چاراویماق (کلان منطقه آذربایجان)، شبکه محلی - منطقهای مبتنی بر تولید و فرآوری محصول شیر در حال شکل گیری است. برای شناخت و تحلیل ساختاری _کارکردی این محصول در روابط و مناسبات سکونتگاهی و جریانات فضایی، 119 کارگاه شیرپزی (فرآوری شیر)، 269 سکونتگاه روستایی و 5 سکونتگاه شهری تحت پوشش شبکه مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق این پژوهش، ترکیبی از روشهای توصیفی-تحلیلی است. شیوه نمونه گیری داده ها به روش گلوله ی برفی و تحلیل داده ها با نرم افزار NodeXL و GIS صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد، روابط و جریانات شبکه تولید شیر در سطح درون قلمروی با مانع و در ارتباط با مراکز برون ناحیهای دوسویه، تعاملی و مکمل است. برمبنای شاخص های دوسویگی مناسبات، مرکزیت درجه ای، مرکزیت بینابینی و مرکزیت ویژه، شهر بستان آباد در خارج از ناحیه مورد پژوهش به عنوان گره اصلی در ساختار شبکهای شیر مورد مطالعه شناخته شد و بعد از آن با فاصله معنی دار مراکز شهری تبریز، مراغه، قره آغاج و هشترود و روستای گنجینه کتاب قرار دارند. الگوی پایدار شبکه محلی_منطقهای در این کلان منطقه با اصلاح در ساختار عملکردی سکونتگاههای روستایی و شهری از طریق تخصیص عملکردی فعالیت و خدمات قابل دستیابی است.
برنامه ریزی روستایی
علی اکبر عنابستانی؛ محمد جوانشیری؛ ام البنین هراتی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 249-277
چکیده
امروزه طرح هادی روستایی مهمترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای اینگونه طرحها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای اینگونه طرحها چه نتایجی به خصوص در ابعاد فیزیکی- کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی طرح به بحث کاربریهای ...
بیشتر
امروزه طرح هادی روستایی مهمترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای اینگونه طرحها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای اینگونه طرحها چه نتایجی به خصوص در ابعاد فیزیکی- کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی طرح به بحث کاربریهای پیشنهادی پرداخته و در این زمینه به ارزیابی میزان تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی، و در ادامه میزان انطباق این کاربریها را در مرحله اجرای طرح با نقشه کاربریهای مصوب این طرحها را در روستاهای شهرستان خواف مورد توجه قرار داده است. برای برآورد میزان تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی طرحهای هادی روستایی از مقایسه نقشه پیشنهادی مصوب روستاهای مورد مطالعه در سالهای 80-82 و نقشه وضع موجود آنها در سال جاری (1392) استفاده شده است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روشهای میدانی و اسنادی استفاده شده و نیز تهیه و تحلیل کلیه نقشهها با استفاده از نرمافزار ArcGIS انجام گرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین درصد تحققپذیری مربوط به کاربری ورزشی با 8/87 درصد و کمترین مربوط به کاربری فضای سبز با 1/12 درصد میباشد. همچنین کمترین میزان انطباق یافتگی در بین کاربریهای پیشنهادی مربوط به روستای سده با 8/71 درصد انطباق و بیشترین مربوط به روستای خرگرد با 3/99 درصد میباشد. در زمینه اجرایی شدن کاربریهای پیشنهادی، با توجه به تحقق تنها 53 درصد مساحت کاربریها میتوان نتیجه گرفت که تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی در این روستاها ضعیف بوده اما همین میزان مساحت اجرا شده با کاربریهای نقشه پیشنهادی انطباق لازم را داشته است.
برنامه ریزی روستایی
اسلام بشکار؛ جواد بذرافشان؛ مهرشاد طولابی نژاد
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 41-64
چکیده
حمایت اجتماعات محلی از توسعه گردشگری یک عامل مهم در مدیریت گردشگری جامعه محور است که میتواند نقش مهمی در توسعه آن و به تبع بر معیشت پایدار خانوارها بازی کند. هدف این مطالعه بررسی حمایت اجتماعات محلی از توسعه گردشگری و ارتباط آن با معیشت پایدار روستایی میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- ...
بیشتر
حمایت اجتماعات محلی از توسعه گردشگری یک عامل مهم در مدیریت گردشگری جامعه محور است که میتواند نقش مهمی در توسعه آن و به تبع بر معیشت پایدار خانوارها بازی کند. هدف این مطالعه بررسی حمایت اجتماعات محلی از توسعه گردشگری و ارتباط آن با معیشت پایدار روستایی میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بوده است. جامعه آماری خانوارهای روستاهای شهرستان چابهار میباشد (3441N=). 345 سرپرست خانوار با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونهگیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شد. برای تحلیل دادهها، ابتدا با استفاده از آزمون t تک نمونهای به بررسی میزان حمایت مردم محلی از توسعه گردشگری پرداخته شد. برای بررسی اثرات شاخصهای حمایت اجتماعات محلی در توسعه گردشگری از مدل تحلیل مسیر، و برای بررسی ارتباط بین توسعه گردشگری و معیشت پایدار از ضریب همبستگی V کرامر استفاده شد. یافتهها نشان داد که حمایت اجتماع محلی از توسعه گردشگری در حد مطلوبی بوده و درک منافع حاصل از گردشگری و تعلق مکانی بیشترین تاثیر را بر توسعه گردشگری داشته است. همچنین یافتهها در مورد ارتباط بین توسعه گردشگری و معیشت پایدار نشان داد که توسعه گردشگری بیشترین رابطه را با پایداری اقتصادی داشته است. لذا میتوان گفت که دخالت دادن نظرات ساکنین محلی در بخش گردشگری منجر به توسعه آن و این امر بالتبع باعث پایداری معیشت خانوارهای روستایی میگردد.
برنامه ریزی روستایی
حمدالله سجاسی قیداری؛ ریحانه سعادتی
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 105-126
چکیده
مهاجرت جوانان روستایی میتواند زمینهساز بحرانهای اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و فرهنگی متعددی در مقصد و مبدأهای مهاجرت باشد. یکی از راههای کاهش مهاجرت جوانان، افزایش رضایتمندی آنان از زندگی میباشد. بر این اساس پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری و تعلق مکانی جوانان در روستا انجام شد. برای رسیدن به ...
بیشتر
مهاجرت جوانان روستایی میتواند زمینهساز بحرانهای اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و فرهنگی متعددی در مقصد و مبدأهای مهاجرت باشد. یکی از راههای کاهش مهاجرت جوانان، افزایش رضایتمندی آنان از زندگی میباشد. بر این اساس پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری و تعلق مکانی جوانان در روستا انجام شد. برای رسیدن به هدف پژوهش از روششناسی تحلیلی- تبیینی از طریق شیوة مطالعة اسنادی و پیمایشی(پرسشنامة محقق ساخته) استفاده شد. جامعة نمونه پژوهش را 127 نفر از خانوارهای روستایی(با محوریت جوانان هر خانواده) دهستان فضل شهرستان نیشابور تشکیل دادهاند که از طریق روش کوکران(با خطای 1/0) به دست آمده است. برای جمعآوری دادهها از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای با ابزار پرسشنامه بر اساس شاخصها و مؤلفههای ابعاد 4 گانه استفاده شد. پایایی ابزار اندازهگیری با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (944/0)، تأیید شد. یافتههای این پژوهش با استفاده از آزمون Tحاکی از آن است که تمامی مؤلفهها و شاخصهای مورد بررسی در سطح آلفا 05/0 معنادار بودند. بیشترین میانگین نیز مربوط به مؤلفه اقتصادی با شاخصهای اشتغال روستایی و هزینههای زندگی میباشد. از طرفی دیگر نتایج رگرسیون نیز مؤید این مطلب است که مؤلفه اقتصادی بیشترین اثر را در ایجاد حس تعلق مکانی و ماندگاری جوانان روستایی داشته و روستای ادگ با توجه به مدل کوپراس بالاترین سطح را جهت ایجاد حس تعلق مکانی و ماندگاری جوانان داراست.
برنامه ریزی روستایی
محمد ظاهری؛ موسی واعظی؛ اکبر اسمعیلی؛ هابیل خرمی؛ توحید احمدی
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 143-173
چکیده
با توجه به اهمیت آب شرب در نواحی روستایی، توجه هر چه بیشتر به عوامل تأثیرگذار بر مصرف بیرویه آب و شناسایی این عوامل، رویکردی مناسب جهت شناسایی تهدیدات این حوزه خواهد بود. این مقاله به بررسی وضعیت مصرف آب شرب در سطح روستاهای شهرستان تبریز و شناسایی عوامل تأثیرگذار و همچنین به تعیین وزن تأثیرگذاری هر یک از آنها و نهایتاً ...
بیشتر
با توجه به اهمیت آب شرب در نواحی روستایی، توجه هر چه بیشتر به عوامل تأثیرگذار بر مصرف بیرویه آب و شناسایی این عوامل، رویکردی مناسب جهت شناسایی تهدیدات این حوزه خواهد بود. این مقاله به بررسی وضعیت مصرف آب شرب در سطح روستاهای شهرستان تبریز و شناسایی عوامل تأثیرگذار و همچنین به تعیین وزن تأثیرگذاری هر یک از آنها و نهایتاً به اولویتبندی عوامل و ارایه راهکارهایی جهت مدیریت بهینه مصرف آب شرب پرداخته است. نتایج حاصل از اطلاعات میدانی از طریق پرسشنامههایی به تعداد 1320 نفر از مصرفکنندگان، 28 نفر از کارشناسان و از سطح 44 روستای شهرستان و تجزیه و تحلیل عاملی و تحلیل کلاستر نشان میدهد که عوامل مدیریتی، فرهنگی، بهداشتی و رفاهی، فنی، حقوقی- قانونی، اقتصادی، روانی، اجتماعی و ... از جمله مهمترین عوامل تأثیرگذار در مصرف بیرویه آب شرب به شمار میآیند. با توجه به مدل تحلیلی تحقیق (مدل برایسون) و پس از شناسایی نقاط ضعف و تهدیدات و نقاط قوت و فرصتها، اقدام به ارایه راهبردهای چهارگانه: 15 راهبرد تدافعی، 8 راهبرد رقابتی، 23 راهبرد بازنگری و 14 راهبرد تنوعی گردید، همچنین در این تحقیق روایی صوری و محتوایی ابزار تحقیق براساس نظر کارشناسان بررسی و تایید شده و پایایی پرسشنامهها با استفاده از آلفای کرونباخ در مطالعه مقدماتی با حجم نمونه 82 نفر، با مقدار 71/0 مورد تایید قرار گرفته است و نکته بسیار مهم اینکه، فراوانی نقاط ضعف و تهدیدات در زمینه مصرف آب و موارد و علل مصرف بیرویه آن، بسیار بیشتر از نقاط قوت و فرصتها آن بوده و این مسأله بیان کننده پایین بودن آستانه آسیبپذیری از نظر توسعهی منطقهای در حوزهی آب شرب میباشد. لازم است تا با بهرهگیری از راهبردهای تدافعی و بازنگری به کاهش و رفع نقاط ضعف و تهدیدات با استفاده از نقاط قوت و فرصتها پرداخته شود.
برنامه ریزی روستایی
احمد رومیانی؛ طاهره صادقلو؛ سروش صناعی مقدم
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 135-156
چکیده
فضاهای عمومی روستاها، فضاهایی هستند که به عموم مردم تعلق داشته و نیاز ذاتی مردم محلی در برقراری روابط اجتماعی چهره به چهره را در درون اجتماعات محلی افزایش داده است. این فضاها سبب شده است که خیابانها، میادین و گرهگاههای روستایی جایگاه با ارزشی در برنامهریزی و طراحی روستاها به دنبال داشته باشند، و زمینه برای افزایش کیفیت سرزندگی ...
بیشتر
فضاهای عمومی روستاها، فضاهایی هستند که به عموم مردم تعلق داشته و نیاز ذاتی مردم محلی در برقراری روابط اجتماعی چهره به چهره را در درون اجتماعات محلی افزایش داده است. این فضاها سبب شده است که خیابانها، میادین و گرهگاههای روستایی جایگاه با ارزشی در برنامهریزی و طراحی روستاها به دنبال داشته باشند، و زمینه برای افزایش کیفیت سرزندگی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی در مناطق روستایی فراهم کنند. هدف از این پژوهش تحلیل نیازهای روستائیان از فضاهای عمومی در راستای ارتقای کیفیت سرزندگی در محدوده مورد مطالعه میباشد. روش تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر مطالعات میدانی و از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری تحقیق شامل دهستان دهدشت غربی از توابع شهرستان کهگیلویه میباشد که1460 خانوار برآورد شده است، که براساس فرمول کوکران و با خطای 06/0، تعداد 226پرسشنامه به صورت تصادفی بین سرپرستان خانوارها توزیع و تکمیل شده است تا نیازهای خود را نسبت به افزایش کیفیت سرزندگی مورد سنجش قرار دهند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای آماری(فریدمن و رگرسیون و t نمونهای) بهره گرفته شده است. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که شاخصهای آسایش، لذت و محافظت هر کدام به ترتیب 26/7، 90/4 و 78/3 بیشترین اولویتبندیها رو به خود اختصاص دادهاند. آزمون رگرسیون نشان داد که بیشترین میزان همبستگی بین شاخصهای سرزندگی زیست محیطی و سرزندگی اجتماعی با میزان (382/0) و(275/0) میباشد و این شاخصها نیز تاثیر مثبتی بر روی بقیه شاخصهای تحقیق به دنبال داشته است.
برنامه ریزی روستایی
غلامحسین عبدالله زاده؛ علیرضا اژدرپور؛ محمد شریف شریف زاده
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 173-195
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت در روستاهای شهرستان زابل انجام شد. از روش تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی پیمایش پرسشنامهای استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل شامل کلیه خانوارهای روستایی شهرستان زابل به تعداد 26034 نفر میباشند که از طریق فرمول کوکران 170 نفر به عنوان نمونههای این تحقیق انتخاب شد. ابزار ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت در روستاهای شهرستان زابل انجام شد. از روش تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی پیمایش پرسشنامهای استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل شامل کلیه خانوارهای روستایی شهرستان زابل به تعداد 26034 نفر میباشند که از طریق فرمول کوکران 170 نفر به عنوان نمونههای این تحقیق انتخاب شد. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی صوری و محتوایی آن بر اساس نظر کارشناسان محلی و اساتید دانشگاهی تأیید شد و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای گرایش به مهاجرت (75/0)، جاذبههای مقصد (83/0) و دافعههای مبدا (91/0) تأیید شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین تأثیر بر گرایش به مهاجرت مربوط به متغیر سطح تحصیلات (با میزان تأثیر کل 691/0+) است. متغیرهای میزان درآمد (511/0-)، جاذبه مقصد (463/0+)، دافعه مبدا (373/0+)، مالکیت زمین (363/0-)، جنسیت برای مردان (308/0+)، وضعیت شغل برای شاغلان (274/0-)، مدت اقامت (240/0-)، وضعیت تاهل برای افراد مجرد (207/0+)، عضویت در نهادها (150/0-)، مهاجرت اعضا خانواده (093/0+)، سن (072/0-)، تعداد فرزندان (068/0-) در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند.
برنامه ریزی روستایی
علی اکبر عنابستانی؛ لیدا علیزاده
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 223-243
چکیده
تحقق سلامت، مستلزم محیطی سالم و بسترهای مناسب اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی است به طوری که شناخت ماهیت و ابعاد سلامت و عوامل شکل دهنده و مؤثر بر آن از یک سو و اقدام برای ارتقای آن در نواحی روستایی از سوی دیگر و در نهایت رهایی از دور تسلسل فقر اهمیتی انکار ناپذیر است که میتواند نقش مهمی در پایداری مناطق ...
بیشتر
تحقق سلامت، مستلزم محیطی سالم و بسترهای مناسب اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی است به طوری که شناخت ماهیت و ابعاد سلامت و عوامل شکل دهنده و مؤثر بر آن از یک سو و اقدام برای ارتقای آن در نواحی روستایی از سوی دیگر و در نهایت رهایی از دور تسلسل فقر اهمیتی انکار ناپذیر است که میتواند نقش مهمی در پایداری مناطق روستایی و افزایش سطح سلامت روستاییان داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر با هدف رابطه سنجی فقر و میزان مراجعه روستاییان به مراکز بهداشتی، درمانی به صورت مطالعه موردی در مراکز درمانی شهر سبزوار انجام شده است. در این تحقیق نمونه ای مشتمل بر 140 نفر از روستاییان مراجعه کننده به بیمارستانها و مراکز درمانی شهر سبزوار به شیوه تصادفی و در دسترس انتخاب و تعداد 100 نفر از آزمودنی ها، پرسشنامه مذکور را تکمیل نمودند. برای شناسایی عوامل مؤثر 33 متغییر در قالب 4 شاخص عوامل تأثیرگذار وارد بحث شده اند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش همبستگی، و به منظور همسانی درونی از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد بین فقر روستایی و میزان مراجعه به مراکز درمانی شهرستان سبزوار رابطه معنا داری با سطح همبستگی 0.729 و سطح معناداری (0.000) وجود دارد و همچنین نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد؛ بین متغیر مراجعه به مراکز درمانی و سایر شاخصها رابطه معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها، حاکی از آن است که تمامی شاخصها نسبت به متغیر مراجعه به مراکز درمانی دارای رابطه معناداری میباشند.
برنامه ریزی روستایی
سیدعلی بدری؛ مسعود انبارلو؛ زهرا ملک جعفریان
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 67-94
چکیده
آگاهی اندک مدیران از قوانین و مقررات حوزه عملکردی خود، یکی از چالشهای اساسی مدیریت روستایی در دستیابی به مدیریت مطلوب است. در این مطالعه تلاش میشود نقش میزان آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات در ارتقاء مدیریت مطلوب روستایی مورد کنکاش قرار گیرد. تحقیق حاضر به شیوه توصیفی ـ تحلیلی از طریق سنجش نظرات 38 تن از دهیاران که به صورت ...
بیشتر
آگاهی اندک مدیران از قوانین و مقررات حوزه عملکردی خود، یکی از چالشهای اساسی مدیریت روستایی در دستیابی به مدیریت مطلوب است. در این مطالعه تلاش میشود نقش میزان آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات در ارتقاء مدیریت مطلوب روستایی مورد کنکاش قرار گیرد. تحقیق حاضر به شیوه توصیفی ـ تحلیلی از طریق سنجش نظرات 38 تن از دهیاران که به صورت نمونه تصادفی از میان سکونتگاههای روستایی شهرستان طارم انتخاب شدهاند، صورت گرفت. سطح برخورداری سکونتگاههای روستایی به عنوان پیش نیاز انتخاب نمونهها و برایندی از تأثیرگذاری مدیریت مطلوب با استفاده از مدل تاپسیس انجام شد. سپس ارتباط سه سطح حاصل از سنجش توسعه با میزان آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات در قالب پنج نظام اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی، فیزیکی-کالبدی و نهادی تحلیل شد. همچنین برای سنجش متغیر مدیریت مطلوب روستایی نیز از چهل شاخص در قالب نظامهای پنجگانه استفاده شد. یافتهها نشان میدهد بین سه مولفه نهادی، اجتماعی و اقتصادی میزان آگاهی از قوانین و مقررات و سه مولفه نهادی، اجتماعی و اقتصادی ارتقاء مدیریت مطلوب روستایی رابطه معنادار و همبستگی نسبتا قوی وجود داشت. به طور کلی سه مولفه نهادی، اجتماعی و اقتصادی توانستهاند به ترتیب 1/29 درصد، 5/14 درصد، 2/15درصد از تغییرات درونی سه مولفه نهادی، اجتماعی و اقتصادی مدیریت مطلوب را تبیین کنند. در عین حال تایید رابطه بینسطح توسعه یافتگی روستاها و میزان آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات و مدیریت مطلوب روستایی، نشان میدهد که با بالارفتن سطح توسعه یافتگی روستاها، میزان آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات و همچنین مدیریت مطلوب روستایی نیز به میزان قابل قبولی بهبود مییابد. در واقع نتایج تحقیق نشان دادند که سطح توسعه یافتگی روستاها در بالا رفتن آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات روستایی و همچنین ارتقاء مدیریت مطلوب روستایی تاثیر گذار است. همچنین راهکارهایی در جهت ارتقاء آگاهی دهیاران از قوانین و مقررات حوزه عملکردی ارائه شد.
برنامه ریزی روستایی
مهرشاد طولابی نژاد؛ سیروس قنبری؛ محسن شایان
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 163-185
چکیده
سرمایه اجتماعی یکی از عوامل مهم در توسعه پایدار روستایی میباشد. لازمه رسیدن به توسعه پایدار روستایی توجه به سرمایه اجتماعی، رفاه اقتصادی و اجتماعی میباشد. در این مطالعه نیز با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی اثرات سرمایههای اجتماعی بر رفاه اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی در دهستان میانکوهشرقی پرداخته ...
بیشتر
سرمایه اجتماعی یکی از عوامل مهم در توسعه پایدار روستایی میباشد. لازمه رسیدن به توسعه پایدار روستایی توجه به سرمایه اجتماعی، رفاه اقتصادی و اجتماعی میباشد. در این مطالعه نیز با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی اثرات سرمایههای اجتماعی بر رفاه اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی در دهستان میانکوهشرقی پرداخته شد. جامعه آماری شامل خانوارهای روستایی دهستان میانکوه شرقی در شهرستان پلدختر میباشد (1700N=). 103 سرپرست خانوار به روش نمونهگیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی (ضریب موریس، همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر) استفاده شد. نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی خانوراهای روستایی در منطقه مورد مطالعه در سطح مطلوبی قرار دارد. همچنین بین سرمایه اجتماعی و رفاه خانوارها در منطقه مورد مطالعه رابطهی معناداری وجود داشته و از میان مولفههای سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی بیشترین تاثیر و انسجام اجتماعی کمترین تاثیر را بر رفاه خانوارهای روستایی داشته است.
برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ فرهاد جوان
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 183-203
چکیده
سکونتگاههای روستایی ایران در طول سالهای متمادی با توجه به نیروهای محیطی و اجتماعی ـ اقتصادی الگوی پراکنش خاصی پیداکردهاند. که در این میان عوامل جغرافیایی نقش بسزایی در استقرار و نحوه پراکندگی سکونتگاههای روستایی دارند، بعضی از این عوامل میتواند نقش موثرتری نسبت به سایر عوامل داشته باشند، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی ...
بیشتر
سکونتگاههای روستایی ایران در طول سالهای متمادی با توجه به نیروهای محیطی و اجتماعی ـ اقتصادی الگوی پراکنش خاصی پیداکردهاند. که در این میان عوامل جغرافیایی نقش بسزایی در استقرار و نحوه پراکندگی سکونتگاههای روستایی دارند، بعضی از این عوامل میتواند نقش موثرتری نسبت به سایر عوامل داشته باشند، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی نقش عوامل جغرافیایی در پراکندگی سکونتگاههای روستایی در شهرستان زنجان میپردازد تا عامل و یا عواملی که نقش بیشتری نسبت به سایر عوامل دارند مشخص شود. همچنین نقشه پهنه بندی مناطق روستایی در سه تیپ متفاوت از لحاظ استقرار در گروههای روستایی با مقر مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسب ارائه گردد. برای نیل به این هدف، 8 عامل طبیعی شامل رودخانه، گسل، بارش، دما، تبخیر، ارتفاع، شیب، لیتولوژی، به عنوان عوامل مؤثر در محل استقرار سکونتگاههای روستایی انتخاب گردید. در تحقیق حاضر با استفاده از نرمافزار Arc GIS نقشههای عامل به صورت رقومی تهیه و سپس با استفاده از مدل AHP در نرمافزارExpertChoice، وزن هر شاخص به دست آمد. نتایج تحقیق نشان میدهد در شهرستان زنجان 31 درصد سکونتگاههای روستایی با تعداد 103روستا دارای الگوی استقرار مناسب، تعداد 149 روستا(45درصد) نسبتاً مناسب و تعداد 81 روستا(24 درصد) نیز در الگوی استقرار نامناسب واقعشدهاند، که تقریباً تمام آنها در شمال شرق شهرستان استقراریافتهاند. از اینرو در برنامهریزیهای ایمنی و مدیریت بحران به سکونتگاههای روستایی در موقعیت نامناسب توجه ضروری و بیشتری مورد نیاز است.
برنامه ریزی روستایی
مصطفی طالشی؛ کیومرث خداپناه؛ محسن آقایاری هیر
دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 169-188
چکیده
امروزه توسعه بهعنوان یک فرآیند، مهمترین بحث کشورها بهویژه کشورهای درحالتوسعه است، مهمترین هدف توسعه پایدار برطرف کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسانی می باشد. تحقیق حاضر بر آن است به ارزیابی و تحلیل توسعه پایدار روستاهای پیرامونی کانون های گردشگری در ناحیه اردبیل بپردازد. برای این منظور روش تحقیق توصیفی- ...
بیشتر
امروزه توسعه بهعنوان یک فرآیند، مهمترین بحث کشورها بهویژه کشورهای درحالتوسعه است، مهمترین هدف توسعه پایدار برطرف کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسانی می باشد. تحقیق حاضر بر آن است به ارزیابی و تحلیل توسعه پایدار روستاهای پیرامونی کانون های گردشگری در ناحیه اردبیل بپردازد. برای این منظور روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مورد توجه قرار گرفت. ابتدا با استفاده از ادبیات تحقیق به عملیاتی نمودن مفاهیم و متغیرهای مطرح در سؤالات پرداخته شده و روایی آن به روش نظرسنجی از نخبگان مورد ارزیابی قرار گرفته و پایایی آن نیز به روش آلفای کورنباخ 80 درصد محاسبه گردیده است. سپس برای ارزیابی توسعه پایدار گردشگری، از تکنیک فرآیند شبکهای با بهرهگیری از نرم افزار Super Decisions استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را 79 روستای پیرامون 5 کانون گردشگری ناحیه اردبیل تشکیل میدهد که داده های لازم به صورت تمام شماری از مدیران محلی جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که کانونهای گردشگری اردبیل، سرعین و نمین در وضعیت نسبتاً پایدار وکانونهای گردشگری نیر و هیر در وضعیت پایداری متوسط قرار دارند. از کل روستاهای موردبررسی در ناحیه اردبیل17روستا در وضعیت پایدار، 25 روستا در وضعیت نسبتاً پایدار، 28 روستا در وضعیت متوسط پایداری و 9 روستا در وضعیت نسبتاً ناپایدار قرار دارند.
برنامه ریزی روستایی
جواد بذرافشان؛ محسن شایان؛ سجاد بازوند
چکیده
شاخصهای مسکن پایدار به عنوان یک برنامه و ابزار ضروری برای بیان پایداری ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی وکالبدی مسکن از جایگاه ویژهای در امر برنامهریزی مسکن روستایی برخوردار هستند. لذا تدوین یک برنامه در بخش مسکن پایدارروستایی نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار است. از این رو هدف پژوهش حاضرتحلیل ...
بیشتر
شاخصهای مسکن پایدار به عنوان یک برنامه و ابزار ضروری برای بیان پایداری ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی وکالبدی مسکن از جایگاه ویژهای در امر برنامهریزی مسکن روستایی برخوردار هستند. لذا تدوین یک برنامه در بخش مسکن پایدارروستایی نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار است. از این رو هدف پژوهش حاضرتحلیل عوامل مؤثر بر شاخصهای پایداری مسکن روستایی شهرستان زرین دشت میباشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از پنج شاخص خدماتی- رفاهی، اقتصادی، استحکامبنا، همسازی با محیطزیست وبهروری انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای واحدهای مسکونی روستاهای شهرستان زرین دشت میباشد که با استفاده از فرمول-کوکران حجم نمونهای معادل 300 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردیده و با ابزار پرسشنامه مطالعه شدهاند. نتایج بانرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. پایایی پرسشنامهها با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است که در این پژوهش بیش از 84/0 درصد به دست آمده است که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش بوده است. نتایج حاصل تحلیل عاملی نشان میدهد که پنج عامل خدماتی- رفاهی، 434/21 درصد اقتصادی 695/10 درصد، استحکام بنا626/9 درصد، بهرهوری557/8 درصد و همسازی با محیط زیست587/7 درصد و درمجموع 917/57 درصد از واریانس متغیرهای تحقیق را قادرند تبیین کنند و توجه به این عوامل در برنامهریزی مسکن پایدار ضروری به نظر میرسد.
برنامه ریزی روستایی
منیژه احمدی
چکیده
چکیده
امروزه بروز بحرانهای زیست محیطی ناشی از دخالت بیرویه انسان باعث شده است اندیشههای مربوط به نحوه تعامل انسان با محیط و از جمله مفهوم اخلاق و جایگاه آن در حفظ و بهرهبرداری بهینه از محیط زیست مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته و ضرورت ارزیابی مواضع کنونی انسان نسبت به طبیعت با توجه به ابعاد اخلاقی و معنوی ...
بیشتر
چکیده
امروزه بروز بحرانهای زیست محیطی ناشی از دخالت بیرویه انسان باعث شده است اندیشههای مربوط به نحوه تعامل انسان با محیط و از جمله مفهوم اخلاق و جایگاه آن در حفظ و بهرهبرداری بهینه از محیط زیست مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته و ضرورت ارزیابی مواضع کنونی انسان نسبت به طبیعت با توجه به ابعاد اخلاقی و معنوی مورد تأکید قرار گیرد. تحقیق حاضر به تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی در اخلاق زیست محیطی روستائیان پرداخته است. نوع تحقیق، کاربردی و ماهیت و روش آن توصیفی - تحلیلی میباشد. روش گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمارهای توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و استنباطی (کای دو و رگرسیون خطی) صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق، روستاهای دهستان چایپاره بالای شهرستان زنجان است که در سرشماری سال 1390 دارای 15022 نفر جمعیت و در قالب 3584 خانوار بوده است. واحد تحلیل، خانوارهای روستایی ساکن در این دهستان میباشند، بهمنظور سازگاری درونی و پایایی پرسشنامه گویههای طرح شده از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده که مقدار آن 86/0 درصد بهدست آمد. نتایج تحقیق نشاندهنده وجود تفاوت معنادار آماری میان متغیر وابسته اخلاق زیست محیطی و متغیر مستقل سرمایه اجتماعی است. بررسیهای پژوهش حاضر نشان میدهد براساس سرمایه اجتماعی، تفاوت معناداری در میزان اخلاق زیستمحیطی روستایی به دست آمده و جهت این رابطه نیز مثبت برآورد شده است که نشاندهنده وجود رابطه مستقیم میباشد. براین اساس میتوان گفت که با افزایش سرمایه اجتماعی، میزان اخلاق زیست محیطی نیز افزایش پیدا میکند.