TY - JOUR ID - 10096 TI - تحلیل سازوکار همدیدی بارش سنگینِ خسارت بار در شمال غرب ایران (مطالعه موردی: 14 آوریل 2017) JO - جغرافیا و برنامه‌ریزی JA - GP LA - fa SN - 2008-8078 AU - حسینی صدر, عاطفه AU - محمدی, غلام حسن AU - عبدالعلی زاده, فیرزو AU - خجسته غلامی, وحید AD - مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور(واحد بستان آباد) AD - کارشناسی هواشناسی کاربردی / سازمان هواشناسی کشور AD - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی دانشگاه تبریز، کارشناس هواشناسی سازمان هواشناسی کشور، اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی، AD - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 23 IS - 70 SP - 79 EP - 100 KW - بارش سنگین KW - سازوکار همدیدی KW - وزش رطوبت KW - SkewT KW - شمال‌غرب ایران DO - N2 -     در روز 14 آوریل 2017 (24 فروردین 1396) بارش سنگینی در شمال­غرب ایران به وقوع پیوست که منجر به ایجاد سیل و خسارات جانی و مالی در این منطقه شد. در این مطالعه به منظور بررسی سازوکارهای همدیدی-دینامیکی وقوع این بارش، از داده­های بارش ایستگاه­های هواشناسی، پارامترهای همدیدی ترازهای مختلف جو و نمودار ترمودینامیک SkewT استفاده شد. در ابتدا پراکندگی بارش پهنه­بندی شد، سپس نقشه­های ارتفاع ژئوپتانسیل، چرخندگی، امگا، سمت و سرعت باد، رطوبت ویژه، تابع همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر ترسیم و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد کانون حداکثر بارش به صورت کریدری از جنوب غرب استان آذربایجان غربی، محدوده دریاچه ارومیه تا مناطق میانی استان آذربایجان شرقی بوده است که در بازه زمانی 36 ساعت بین 30 تا 57 میلی­متر بارندگی داشتند. نقشه­های همدیدی نشان داد در این روز استیلای منطقه چرخندی ناوه مدیترانه در تراز میانی جو به همراه جریان هسته رودباد قطبی در سطوح فوقانی شرایط مساعدی برای ناپایدار کردن جو و صعود هوا در منطقه شمال غرب ایران فراهم کرد به طوری که مقدار امگا به کمتر از 3/0- پاسکال در ثانیه رسید. نقشه­های رطوبت ویژه حاکیست که همزمان با استقرار منطقه چرخندی ناوه، شار رطوبتی قابل ملاحظه­ای از مسیر دریای سرخ به سمت شمال غرب ایران صورت گرفته است. لذا تبدیل سریع رطوبت جو به بارش در منطقه چرخندی ناوه عامل اصلی وقوع بارش سنگین در این روز بوده است. این موضوع از طریق ترسیم نقشه همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر اثبات شد. نمودارهای SkewT و شاخص­های ناپایداری نیز وجود رطوبت زیاد در جو و فراهم بودن شرایط مناسب جهت ناپایداری و صعود هوا در روز 14 آوریل را تأیید کردند. UR - https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_10096.html L1 - https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_10096_1e371d1bc016b2a81fa14e9c82b38775.pdf ER -