TY - JOUR ID - 6537 TI - بررسی تطبیقی ساختار فضایی و صرفه‌های مکانی شهرنشینی (یک مطالعه موردی از شیراز و مازندران مرکزی) JO - جغرافیا و برنامه‌ریزی JA - GP LA - fa SN - 2008-8078 AU - لطفی, صدیقه AU - شهابی شهمیری, مجتبی AU - روشن, ساسان AD - دانشگاه مازندران AD - کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا AD - کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی. Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 21 IS - 60 SP - 197 EP - 220 KW - ساختار فضایی KW - صرفه‌های مکانی KW - کلانشهر KW - مازندران مرکزی KW - شیراز DO - 08 N2 - در سال­های اخیر، ادبیات گسترده­ای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفه­های تجمع به­وجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا می­کنند که این مناطق می­توانند با ایجاد تعادل بین صرفه­ها و عدم صرفه­های مقیاس مزایای رقابتی ویژه­ای را نسبت به مناطق تک­مرکزی خلق کنند، در حالی که از تمرکز بیش ­از اندازه و ازدحام مناطق رقیب جلوگیری می­کند. با این وجود مطالعات اندکی وجود دارند که این انگاشت­ها را به­طور تطبیقی مورد سنجش قرار داده باشند. از این رو، مقاله حاضر در پی آن است تا با مطالعه تطبیقی دو منطقه کلانشهری شیراز و مازندران مرکزی، به بررسی برخی از ادعاها مبنی بر ارتباط میان ساختار فضایی بهینه و صرفه­های تجمع بپردازد. روش­شناسی تحقیق مبتنی بر  روش­های توصیفی و تحلیل آماری مانند شاخص سیسونه- هال و هرفیندال است. نتایج تحقیق نشان می­دهد ساختار فضایی منطقه با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و پراکنش، بیانگر الگوی پراکنده و چندمرکزی مازندران مرکزی در مقابل الگوی متمرکز و تک­مرکزی منطقه کلانشهری شیراز است. در این راستا، از منظر بعد مصرف، نبود شهری غالب با محیط و فرهنگی کلانشهری را باید مهم­ترین عامل در عدم دستیابی به صرفه­های شهری تلقی کرد. این امر مانعی بر سر دستیابی به کارایی بالاتر خدمات و امکانات به­ویژه سرمایه­گذاری کم­تر بخش خصوصی خواهد بود. با این وجود، یافته­های تحلیل از تنوع تولیدی نسبتاً برابر منطقه مازندران مرکزی در مقابل منطقه کلانشهری شیراز نشان می­دهد که خود عاملی مهم در ایجاد پیوندهای مکمل در بین مراکز شهری این منطقه می­باشد. هم­چنین، به­نظر می­رسد یک الگوی چندمرکزی بدون به اشتراک گذاشتن منابع خود جهت تأمین بیش­تر زیرساخت­ها و تسهیلات در سطح منطقه­ای، نمی­توانند در دستیابی به صرفه­های مکانی، خود را به­عنوان رقیبی نزدیک به مناطق کلانشهری تک­مرکزی تعریف کند. UR - https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_6537.html L1 - https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_6537_6196a0234bea67e689fc39108821e418.pdf ER -