ژئومورفولوژی
داوود مختاری؛ فریبا همتی
چکیده
ژئوتوریسم آمیزهای از جغرافیا و توریسم است که در این مفهوم، ژئوتوریسم در برگیرنده تنوع زیستی، تنوع فرهنگی، زیباسازی، گردشگری جامعه محور، و حتی نهضت غذاهای محلی میباشد و همانندی دشمن آن به شمار میرود. ژئوتوریسم نوعی از گردشگری است که ضامن برقراری و بهبود ویژگیهای جغرافیایی از قبیل محیط، فرهنگ، دیدنیها، مواریث و رفاه ...
بیشتر
ژئوتوریسم آمیزهای از جغرافیا و توریسم است که در این مفهوم، ژئوتوریسم در برگیرنده تنوع زیستی، تنوع فرهنگی، زیباسازی، گردشگری جامعه محور، و حتی نهضت غذاهای محلی میباشد و همانندی دشمن آن به شمار میرود. ژئوتوریسم نوعی از گردشگری است که ضامن برقراری و بهبود ویژگیهای جغرافیایی از قبیل محیط، فرهنگ، دیدنیها، مواریث و رفاه ساکنان است، تعریف میشود .با این رویکرد حوضه آبریز دیره در شهرستان گیلانغرب در 215 کیلومتری شهر کرمانشاه بهلحاظ وجود منابع طبیعی آن جهت ارزیابی ژئوتوریستی انتخاب و با توجه به اطلاعات حاصل از مطالعات کتابخانهای و بازدیدهای میدانی با استفاده از روش پریرا، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این منطقه با وجود آنکه سالانه انبوهی گردشگر را بهخود جذب میکند، هنوز نتوانسته جایگاه اقتصادی خود را در میان صنعت توریستم بیابد. در این پژوهش، سعی مـیشود ضمن شناسایی اشکال ژئومورفولوژیکی در منطقه و بررسی ویژگیهای آن، به ارزیابی توانمندیهای ژئوتوریستی مرتبط با لندفرمهای موجود در منطقه بپردازیم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مکان ژئومورفیکی گلین با ارزش ژئومورفولوژی 345/5 و ارزش مدیریتی 5 در حوضه آبریز دیره توان بالایی در زمینه جذب توریست دارد. اشکال ژئومورفولوژیکی منطقه بهدلیل توان بالا در زمینه آموزش علوم زمین و ویژگیهایی همچون زیبایی، سهولت دسترسی، و جذابیتهای طبیعی و فرهنگی، توانمندیهای بالایی در زمینه ژئوتوریسم دارند.
ژئومورفولوژی
بهرام ملک محمدی؛ فاطمه جهانی شکیب؛ احمدرضا یاوری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 257-274
چکیده
تالابها با عملکردها و ساختارهای متفاوتی در شرایط پیچیده اکولوژیک سرزمینهای محل استقرار خود همراه با نوسانات و تغییرات در مکان و زمان هستند. بر این اساس نیاز است تالابها قبل از هر نوع بررسی در قالب نوعی ردهبندی، طبقهبندی و شناسایی شوند تا ویژگیهای خاص آن رده را بتوان مشخص نمود. در این مقاله دیدگاه هیدروژئومورفیک ...
بیشتر
تالابها با عملکردها و ساختارهای متفاوتی در شرایط پیچیده اکولوژیک سرزمینهای محل استقرار خود همراه با نوسانات و تغییرات در مکان و زمان هستند. بر این اساس نیاز است تالابها قبل از هر نوع بررسی در قالب نوعی ردهبندی، طبقهبندی و شناسایی شوند تا ویژگیهای خاص آن رده را بتوان مشخص نمود. در این مقاله دیدگاه هیدروژئومورفیک برای ردهبندی تالابها مورد بررسی قرار گرفته و نحوه طبقهبندی تالابها بر این اساس تشریح شده است. روش هیدروژئومورفیک بر اساس سه عامل تأثیرگذار 1) مکان و مقر تالاب (از نظر ژئومورفولوژی)، 2) منبع تأمین آب و 3) جریان و نوسان آب (هیدرودینامیک)، تالابها را به هفت طبقه و سپس با توجه به بیوم، آنها را به زیرطبقات بیشتری تفکیک میکند. طبقات رودخانهای، فروافتی، شیبدار، مسطح (با خاکآلی یا معدنی)، و حاشـیهای (مصبی و دریاچهای) هفت ردهی مطرح شـده مـیباشند. با انـتخاب تالاب بینالمللی چغاخور بهعنوان مطالعه موردی، ردهبندی این تالاب و زیرطبقات آن مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است. بر اساس نتایج این تحقیق، تالاب چغاخور با بیوم کوهستانی از نوع حاشیه دریاچهای و فروافتی است که در زیرکلاس انسانساخت و حوضچهای قرار میگیرد. با توجه به نوع ردهبندی این تالاب، ارزیابی عملکردها و ارزشهای این تالاب نشان میدهد، در برنامههای آینده برای تالاب چغاخور لازم است به عملکردها و ارزشهایی نظیر تغذیه آبهای زیرزمینی، کنترل سیلاب، نگهداری رسوب و مواد رسوبی، تأمین آب، زیستگاه آبزیان و وجود تنوع زیستی توجه خاصی داشت.
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل مشکینی؛ مهدی پورطاهری؛ مصطفی نوروزی
چکیده
مبحث کیفیت در محیطهای سکونتی خاص همچون بافتهای فرسوده شهری بهواسطه برخورداری این سکونتگاهها از ویژگیهایی همچون سطح بالای تراکم جمعیتی و ساختمانی و تمرکز در محیطی بعضاً فاقد ارتباطی ارگانیک با ساختار شهر، دارای حساسیت و پیچیدگی مضاعفی نسبت به سایر بافتهای شهری است. بدین منظور، با هدف شناخت و بررسی شاخصهای ...
بیشتر
مبحث کیفیت در محیطهای سکونتی خاص همچون بافتهای فرسوده شهری بهواسطه برخورداری این سکونتگاهها از ویژگیهایی همچون سطح بالای تراکم جمعیتی و ساختمانی و تمرکز در محیطی بعضاً فاقد ارتباطی ارگانیک با ساختار شهر، دارای حساسیت و پیچیدگی مضاعفی نسبت به سایر بافتهای شهری است. بدین منظور، با هدف شناخت و بررسی شاخصهای کیفیت محیط شهری و سنجش وضعیت فعلی آن در بافتی فرسوده و مسئلهدار، شناسائی مؤلفههای تأثیرگذار بر میزان ادراک ساکنان از کیفیت محل سکونتشان و همچنین تأثیر متغیرهای اجتماعی و اقتصادی ساکنان همچون سن، نوع مالکیت، سطح تحصیلات، بعد خانوار، مدت زمان سکونت در محله بر نحوه ادراک فردی از این مؤلفهها و در نهایت ارائه راهکارهای مناسب جهت ارتقاء کیفیت محیط زندگی، محله آبکوه واقع در شهر مشهد که دارای بافتی با هسته روستایی، ارگانیک و بسیار متراکم میباشد، بهعنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردید. یافتههای پژوهش حاکی از رضایتمندی پایین ساکنان از کیفیت محیط در محدوده مورد مطالعه و تأثیرات ناشی از ویژگیهای فردی در ادراک رضایتمندی و یا نارضایتی آنان میباشد. ویژگیهای فردی نقش مؤثری در نحوه نگرش و ادراک ساکنان به مقوله کیفیت محیط، را دارند و متغیرهای سن، مدت زمان سکونت در محله و سطح تحصیلات، بیشترین ارتباط را با ادراک افراد از کیفیت محیط محله خود دارا میباشند. بهطوری که با بالا رفتن سطح تحصیلات، میزان رضایتمندی از کیفیت محیط پایین میآید. همچنین با افزایش سن و مدت زمان سکونت در محله، رضایتمندی نیز افزایش پیدا میکند.
برنامه ریزی شهری
اکبر کیانی؛ احمد رئیسی
چکیده
رشد و توسعه شهرها باعث استفاده نابجا از زمین شهری و توسعه پراکنده شهرها گردیده است. این مسأله باعث شکلگیری رویکردی با عنوان رشد هوشمند شهری شده است که هدف آن نظم دادن به توسعه شهرها است. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی توسعه فیزیکی-کالبدی شهر فنوج پرداخته میشود. در واقع هدف اصلی پژوهش، تعیین راهکارهای جلوگیری از ...
بیشتر
رشد و توسعه شهرها باعث استفاده نابجا از زمین شهری و توسعه پراکنده شهرها گردیده است. این مسأله باعث شکلگیری رویکردی با عنوان رشد هوشمند شهری شده است که هدف آن نظم دادن به توسعه شهرها است. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی توسعه فیزیکی-کالبدی شهر فنوج پرداخته میشود. در واقع هدف اصلی پژوهش، تعیین راهکارهای جلوگیری از رشد «پراکنده» شهر فنوج و در نتیجه کاهش هزینههای اقتصادی ناشی از آن است. روششناسی تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی است. در این راستا اطلاعات و دادههای مورد نیاز در مورد توسعه شهر، نحوه توزیع کاربریها و میزان افزایش هزینههای اقتصادی توسعه پراکنده شهری، از اسناد معتبر و بخشی از طریق پرسشنامه تهیه گردیده و بهوسیله نرم‌افزارهایArcGIS و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. نتایج حاصل از بررسی رابطه رشد هوشمند و کاهش هزینههای توسعه بر اساس آزمون T نشان داد که مقدار معناداری (000/0Sig) با سطح کمتر از 01/0 میباشد، بنابراین میتوان با اطمینان 99/0 اذعان داشت که راهبرد رشد هوشمند بر کاهش هزینههای توسعه شهر فنوج، مؤثر خواهد بود. در صورت اجرای راهکارهای رشد هوشمند در شهر فنوج، میزان هزینههای اقتصادی و تخریب محیط زیست کاهش مییابد و باعث افزایش کیفیت محیط زندگی شهر و رضایتمندی شهروندان از محیط زندگی خود خواهد شد.
برنامه ریزی شهری
رحمت محمدزاده؛ ملیحه جاویدمهر
چکیده
در پی افزایش توجه دولت به مقوله سلامت و ایجاد فضای رقابتی در عرصه ارائه خدمات سلامت، اهمیت کیفیت خدمات درمانی و سطح انتظارات مردم از سیستم سلامت و درمان نیز در پی ارتقای استانداردهای کیفیت زندگی به نحو مؤثری افزایش یافته است. انتخاب مکان مناسب برای راه‌اندازی یک مرکز درمانی ازجمله تصمیمات استراتژیک است که بالقوه میتواند تأثیرات ...
بیشتر
در پی افزایش توجه دولت به مقوله سلامت و ایجاد فضای رقابتی در عرصه ارائه خدمات سلامت، اهمیت کیفیت خدمات درمانی و سطح انتظارات مردم از سیستم سلامت و درمان نیز در پی ارتقای استانداردهای کیفیت زندگی به نحو مؤثری افزایش یافته است. انتخاب مکان مناسب برای راه‌اندازی یک مرکز درمانی ازجمله تصمیمات استراتژیک است که بالقوه میتواند تأثیرات پایدار بر عملکرد آن مرکز در بلند مدت داشته باشد. معیارهای تصمیم‌گیری متعددی می‌توانند بر تصمیم ارزیابی مکان یک مرکز درمانی تاثیرگذار باشند که می‌بایست به‌صورت توأمان در نظر گرفته شوند. در مقاله حاضر، معیارهای ارزیابی مکان مناسب برای راه‌اندازی یک مرکز درمانی جدید در سه شهر تهران، مشهد و تبریز با استفاده از روش دلفی و به‌کارگیری مدل رقابتی الماس پورتر مبتنی بر اطلاعات پیمایشی دریافت‌شده از خبرگان ارائه شده است. با توجه به ماهیت مسئله تصمیم‌گیری از منظر وجود ارتباطات متقابل مابین معیارهای تصمیم‌گیری ، از روش تحلیل شبکه با بکارگیری نرمافزار Super Decision برای انتخاب گزینه مناسب استفاده شده است. نتایج حاصل از پیاده‌سازی مدل کمی تصمیم‌گیری چند معیاره در این تحقیق، حاکی از انتخاب شهر تهران به عنوان مکان منتخب برای راه‌اندازی یک مرکز جدید با امتیاز 722/0و قرار گرفتن دو گزینه نسبتا همتراز مشهد و تبریز در جایگاه بعدی به ترتیب با امتیازهای 526/0 و 517/0 است. توسعه زیرساختها و استفاده از فرصت‌های بالقوه گردشگردی در دو شهر مشهد و تبریز به عنوان دو راهکار برای ارتقای جایگاه رقابتی آنها با توجه به یافتههای تحقیق پیشنهاد میشود.
آب و هواشناسی
مصطفی کریمی احمدآباد؛ عادل نبی زاده
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 265-285
چکیده
امروزه پیشبینی بلندمدت متغیرهای اقلیمی برای اطلاع از میزان تغییرات و درنتیجه درنظر گرفتن تمهیدات لازم برای تعدیل اثرات سوء ناشی از تغییر اقلیم مورد توجه اقلیم شناسان و پژوهشگران قرار گرفته است، در این تحقیق اثرات احتمالی تغییر اقلیم بر پارامترهای بارش روزانه، حداقل و حداکثر دما و ساعات آفتابی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه (ایستگاههای ...
بیشتر
امروزه پیشبینی بلندمدت متغیرهای اقلیمی برای اطلاع از میزان تغییرات و درنتیجه درنظر گرفتن تمهیدات لازم برای تعدیل اثرات سوء ناشی از تغییر اقلیم مورد توجه اقلیم شناسان و پژوهشگران قرار گرفته است، در این تحقیق اثرات احتمالی تغییر اقلیم بر پارامترهای بارش روزانه، حداقل و حداکثر دما و ساعات آفتابی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه (ایستگاههای سینوپتیک ارومیه، تبریز و سقز) که دارای آمار بلند مدت بودند در دوره 2009- 1980 مورد بررسی قرار گرفت. پیشبینیها تحت سناریوی منطقهای A2 با استفاده از مدل گردش عمومی جو HadCM3 برای دوره زمانی 2040-2011 انجام شد، برای ریز مقیاس نمایی از مدلLars-WG استفاده گردید. نتایج حاکی از کاهش بارش میباشد. بیشترین کاهش مربوط به ماه آوریل به میزان 5/7 درصد و بیشترین افزایش آن مربوط به ماه فوریه به میزان 28/5 درصد خواهد بود. درمجموع کاهش 03/4 درصدی بارش سالانه درکل حوضه آبریز دریاچه ارومیه پیش بینی میشود. میانگین دمای حداقل، افزایش 64/0 تا 35/1 درجه سانتیگرادی درکل حوضه خواهد داشت و بیشترین افزایش دمای حداکثر درماه نوامبر به میزان 27/1 و کمترین افزایش آن در ماه ژانویه به میزان 33/0 درجه خواهد بود. میانگین ساعات آفتابی حوضه دردوره محاسباتی تغییرات اندک و نامحسوسی خواهد داشت.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ خلیل غلام نیا؛ سید محمد موسوی
دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 267-287
چکیده
امروزه توسعه بی‌رویه شهر به عنوان یک نوع مخاطره مطرح میگردد. تغییرات شدید کاربری اراضی اطراف و داخل محدوده‌های شهری باعث تخریب زمین‌های مرغوب و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی میشود که میتواند سلامت جوامع انسانی و محیط زیست پیرامونی را تهدید کند. این پژوهش برای پیش بینی توسعه شهر ساری و روستاهای اطراف آن صورت گرفته است و برای حصول ...
بیشتر
امروزه توسعه بی‌رویه شهر به عنوان یک نوع مخاطره مطرح میگردد. تغییرات شدید کاربری اراضی اطراف و داخل محدوده‌های شهری باعث تخریب زمین‌های مرغوب و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی میشود که میتواند سلامت جوامع انسانی و محیط زیست پیرامونی را تهدید کند. این پژوهش برای پیش بینی توسعه شهر ساری و روستاهای اطراف آن صورت گرفته است و برای حصول نتیجه مناسب از تصاویر ماهوارهای سری لندست (سالهای 1365و 1394) و لایه‌های اطلاعاتی دیگری همچون فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از خطوط انتقال نیرو، حساسیت واحدهای سنگی، فاصله از جاده‌ها و... بمنظور مدل سازی احتمال توسعه شهری با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک پرداخته شد. با استفاده از روش ROC ارزیابی صحت مدل 0.7603 محاسبه گردید که صحت نتایج احتمال مدل برای پیش بینی رشد شهری را تأیید میکند. پس از تهیه نقشه احتمال توسعه شهری و پیش بینی رشد جمعیت، دو سناریو با رویکردهای تاریخی بادرنظر گرفتن رشد عادی شهر و رویکرد زیست محیطی درجهت حفظ اراضی جنگلی، باغی و سطوح آبی برای محدوده مورد مطالعه تا سال 1404تعریف گردید و براین اساس توسعه شهر درجهت اراضی مذکور محدود گردید. بر حسب محاسبات انجام گرفته در محدوده شهر ساری مساحتی حدود 481.88هکتار و جمعیتی بالغ بر50507 نفر و در محدوده‌های بیرون از شهر 151.36 هکتار جمعیتی بالغ بر 12805نفر درسال1404 افزوده خواهد شد. باتوجه به نتایج این پژوهش، می‌طلبد مدیریت شهری و روستایی تدابیر مدیریتی لازم برای رعایت مسائل زیست محیطی را برای مناطقی که در10سال آینده به بافت شهری و روستایی این منطقه اضافه میگردد لحاظ کنند.
ژئومورفولوژی
حسین نظم فر؛ مسعود مرادی
چکیده
چکیده با توجه به کمبود اطلاعات اقلیمی در مورد مقادیر بارش برف در ارتفاعات، استفاده از تصاویر ماهوارهای میتواند در بررسی توزیع پوشش برف و راواناب حاصل از آن در حوضه‌های آبی کمک کند. لذا هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ارتباط رواناب سطحی در خروجی حوضه آبی دهگلان در ارتباط با تغییرات پوشش برف در ارتفاعات حوضه است. رواناب ناشی از ذوب ...
بیشتر
چکیده با توجه به کمبود اطلاعات اقلیمی در مورد مقادیر بارش برف در ارتفاعات، استفاده از تصاویر ماهوارهای میتواند در بررسی توزیع پوشش برف و راواناب حاصل از آن در حوضه‌های آبی کمک کند. لذا هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ارتباط رواناب سطحی در خروجی حوضه آبی دهگلان در ارتباط با تغییرات پوشش برف در ارتفاعات حوضه است. رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه آبی دهگلان با استفاده از مدل رواناب-ذوب برف بررسی شده است. بدین منظور ابتدا خصوصیات فیزیکی حوضه شامل محیطْْْ، مساحت و طبقات ارتفاعی با استفاده از اطلاعات رقومی موجود محاسبه شد، اطلاعات اقلیمی و هیدرومتری نیز از سازمانهای ذیربط گردآوری شدند. نسبت پوشش برفی حوضه با استفاده از تولیدات 8 روزه سطح پوشش برف در مقیاس جهانی از دادههای پوشش برف مودیس موجود در سایت سازمان ناسا که توسط الگوریتم SNOWMAP تولیدشده است. در ادامه اطلاعات مورد نیاز وارد مدل شده و عمل شبیهسازی متناسب با خصوصیات حوضه مورد مطالعه صورت گرفت. پارامترهای ارزیابی که توسط مدل جهت ارزیابی دقت جریان شبیه سازی شده مورد استفاده قرار میگیرد ضریب تبیین و تفاضل حجمی میباشد. فرآیند شبیهسازی جریان حاصل از ذوب برف با محاسبه عوامل و فراسنجهای لازم در دوره دسامبر 2004 تا آوریل 2005 (آذر ماه 1383تا فروردین ماه 1384) صورت گرفته است. نتایج شبیهسازی نشان میدهد که مدل رواناب- ذوب برف قادر به شبیهسازی رواناب با ضریب تبیین 52 درصد و تفاضل حجمی 2/23 است. ضریب تبیین و تفاضل حجمی بهدست آمده دقت متوسط مدل را در شبیهسازی رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه نشان میدهد که میتواند ناشی از خصوصیات فیزیکی حوضه باشد. در کل نتایج این پژوهش نشان میدهد که با توجه با اینکه مدل SRM برای حوضه‌های کوهستانی طراحی شده است در منطقه مورد مطالعه که تلفیقی از دشت و کوهستان است به دلیل تأثیر عوامل دیگری مانند نفوذ به آبهای زیرزمینی کارآیی پایین‌تری را نشان میدهد.
مجتبی قدیری معصوم؛ محمد سلمانی؛ محمدجواد قصابی
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 281-304
چکیده
واژه «پایدار» امروزه بهطور گسترده‌ای بهمنظور توصیف جهانی که در آن نظامهای انسانی و طبیعی تواماً بتوانند تا آینده‌ای دور ادامه حیات دهند، به کار گرفته میشود. توجه به این مسئله و لزوم ارزیابی توان اکولوژیکی و ظرفیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مباحث مختلف توسعه بهخصوص گردشگری، برنامهریزان توسعه را ملزم ...
بیشتر
واژه «پایدار» امروزه بهطور گسترده‌ای بهمنظور توصیف جهانی که در آن نظامهای انسانی و طبیعی تواماً بتوانند تا آینده‌ای دور ادامه حیات دهند، به کار گرفته میشود. توجه به این مسئله و لزوم ارزیابی توان اکولوژیکی و ظرفیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مباحث مختلف توسعه بهخصوص گردشگری، برنامهریزان توسعه را ملزم به شناسایی منابع از ابعاد مختلف و بهرهبرداری درست و عقلانی از آنها میکند. در این راستا پژوهش پیش رو با هدف توسعه گردشگری پایدار به مطالعه و ارزیابی توان توسعه گردشگری در شهرستان خور و بیابانک پرداختهاست. تحقیق حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر روشهای کتابخانهای و میدانی است، بدین صورت که ابتدا با بهرهگیری از روش سیستمی و مدل‌های ارزیابی توان اکولوژیکی دکتر مخدوم، توان اکولوژیکی منطقه ارزیابی گردید. در مرحله بعد، با استفاده از مدل مقایسه زوجی ساعتی ارزشگذاری شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و کالبدی صورت پذیرفت و ظرفیتهای اقتصادی-اجتماعی منطقه گردشگری شهرستان خور و بیابانک با بهرهگیری از مدل ELECTRE، به لایه‌های اطلاعاتی قبل اضافه گردید؛ و در نهایت با استفاده از مدل برنامهریزی راهبردی SWOT راهکارهای اساسی جهت توسعه بخش گردشگری منطقه مورد مطالعه، ارائه گردید. نتایج حاصل از مطالعات صورتگرفته حاکی از آن است که این محدوده دارای پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری بیابان و گردشگری قومی- فرهنگی بوده و میتوان از طریق برنامهریزی منطقی و عقلانی در راستای ظرفیت و پتانسیل منطقه و توجه بنیادین به مفاهیم و آموزههای گردشگری پایدار، مقدمات توسعه هرچه بیشتر گردشگری منطقه را فراهم نمود.
آب و هواشناسی
رضا مکاریان؛ حسین صدقی؛ سمیرا نعمتی؛ حسین بابا زاده
چکیده
تبخیر را میتوان نقطه آغازین چرخه هیدرولوژیک آب به شمار آورد، که برآیند مجموعه عوامل اقلیمی و جغرافیایی منطقه هیدرولوژیک میباشد و مستقیماً بر منابع آب اثر بخش است. این پدیده از یک سیستم پیچیده و غیرخطی پیروی میکند، که تخمین دقیق آن بسیار دشوار است. از این رو استفاده از مدل‌های ریاضی مانند سیستم استنتاج فازی و شبکه عصبی کوهنن ...
بیشتر
تبخیر را میتوان نقطه آغازین چرخه هیدرولوژیک آب به شمار آورد، که برآیند مجموعه عوامل اقلیمی و جغرافیایی منطقه هیدرولوژیک میباشد و مستقیماً بر منابع آب اثر بخش است. این پدیده از یک سیستم پیچیده و غیرخطی پیروی میکند، که تخمین دقیق آن بسیار دشوار است. از این رو استفاده از مدل‌های ریاضی مانند سیستم استنتاج فازی و شبکه عصبی کوهنن با درک رفتار های غیر خطی سیستم برای حل این مشکل مناسب است. طبقهبندی پایگاه اطلاعات بزرگ نظیر ایستگاههای تبخیرسنجی موجب میگردد حجم زیادی از اطلاعات با اختصاص به چند دسته متجانس کوچکتر براحتی در روشهای مختلف مدلسازی مورد استفاده قرار گیرد. خوشهبندی در این پژوهش با استفاده از دادههای اقلیمی منجر به قرار گرفتن ایستگاههای تبخیرسنجی در 7 خوشه گردیدهاست و بین مقادیرحداکثر شاخصRS و حداقل واریانس محاسباتی خوشهها همخوانی وجود دارد، بطوریکه نسبت به ضریب تعیین RS و واریانس خوشهها روش شبکه عصبی کوهنن نسبت به روش فازی نتایج بهتری را نشان میدهد. تبخیر را میتوان نقطه آغازین چرخه هیدرولوژیک آب به شمار آورد، که برآیند مجموعه عوامل اقلیمی و جغرافیایی منطقه هیدرولوژیک میباشد و مستقیماً بر منابع آب اثر بخش است. این پدیده از یک سیستم پیچیده و غیرخطی پیروی میکند، که تخمین دقیق آن بسیار دشوار است. از این رو استفاده از مدل‌های ریاضی مانند سیستم استنتاج فازی و شبکه عصبی کوهنن با درک رفتار های غیر خطی سیستم برای حل این مشکل مناسب است. طبقهبندی پایگاه اطلاعات بزرگ نظیر ایستگاههای تبخیرسنجی موجب میگردد حجم زیادی از اطلاعات با اختصاص به چند دسته متجانس کوچکتر براحتی در روشهای مختلف مدلسازی مورد استفاده قرار گیرد. خوشهبندی در این پژوهش با استفاده از دادههای اقلیمی منجر به قرار گرفتن ایستگاههای تبخیرسنجی در 7 خوشه گردیدهاست و بین مقادیرحداکثر شاخصRS و حداقل واریانس محاسباتی خوشهها همخوانی وجود دارد، بطوریکه نسبت به ضریب تعیین RS و واریانس خوشهها روش شبکه عصبی کوهنن نسبت به روش فازی نتایج بهتری را نشان میدهد.
برنامه ریزی شهری
سیدهدایت اله نوری؛ آمنه جوزی خمسلوئی
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 285-305
چکیده
مطالعه و شناخت توانمندیهای نواحی جغرافیایی جهت ایجاد زمینههای علمی لازم به منظور نیل به بهرهمندی بهتر از منابع موجود در راستای توسعه کشاورزیِ سودمند و پایدار ضروری است. ساختار کوهستانی منطقه فریدونشهر، اهمیت فضای جغرافیایی این ناحیه را از دیدگاه توسعه روستایی و کشاورزی دوچندان نموده است. بنابراین، رویکرد اصلی ...
بیشتر
مطالعه و شناخت توانمندیهای نواحی جغرافیایی جهت ایجاد زمینههای علمی لازم به منظور نیل به بهرهمندی بهتر از منابع موجود در راستای توسعه کشاورزیِ سودمند و پایدار ضروری است. ساختار کوهستانی منطقه فریدونشهر، اهمیت فضای جغرافیایی این ناحیه را از دیدگاه توسعه روستایی و کشاورزی دوچندان نموده است. بنابراین، رویکرد اصلی پژوهش حاضر، شناخت و معرفی توانمندیها و محدودیتهای مرتبط بر سطح زمین برای فعالیت کشاورزی در شهرستان میباشد. این مطالعه میتواند بخشی از طرح جامع تعیین قابلیتهای اراضی ناحیه برای توسعه پایدار کشاورزی در منطقه باشد. در این مطالعه، ارزیابی توان زمین و تهیه نقشههای تعیین پتانسیل از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بر مبنای رویکرد تحلیلی تصمم گیری چند معیاره (MCDM) انجام پذیرفته است. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) جهت وزن دهی به معیارها و در نهایت روش ترکیب خطی وزنی (WLC) نیز جهت تلفیق نقشهها در دستیابی به این نتیجه مورد استفاده قرار گرفته است. پارامترهای مورد استفاده در این مطالعه عبارتند از: توپوگرافی شامل مدل رقومی ارتفاع و شیب، ویژگیهای خاک شامل: عمق خاک، بافت خاک و سنگریزه خاک و همچنین کاربری و پوشش زمین. نتایج ارزیابی توانمندی کشاورزی شهرستان نشان میدهد 25/6 درصد از منطقه در طبقه مناسب، 15/6 درصد اراضی منطقه در طبقه نسبتاً مناسب، 88/12 درصد از اراضی منطقه در طبقه کمی مناسب و 88/6 درصد از زمین منطقه در طبقه تقریباً نامناسب قرار گرفته اند. این در حالی است که 84/67 درصد از منطقه در محدودیت کامل برای فعالیت کشاورزی قرار دارد.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
ملیحه گل زاده؛ مصطفی میرآبادی
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 287-307
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی و تبیین وضعیت و سطح توسعه و ترویج گردشگری بازی‌های بومی و محلی در شهرستان تبریز و همچنین سنجش مهمترین عوامل اثرگذار در این زمینه میباشد. این تحقیق در سال 1395 انجام گرفته و روش آن توصیفی و تحلیلی است. بهمنظور جمع‌آوری دادههای مورد نیاز جهت تجزیه‌وتحلیل‌های مدنظر تحقیق، از روش میدانی و توزیع پرسشنامه بین ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی و تبیین وضعیت و سطح توسعه و ترویج گردشگری بازی‌های بومی و محلی در شهرستان تبریز و همچنین سنجش مهمترین عوامل اثرگذار در این زمینه میباشد. این تحقیق در سال 1395 انجام گرفته و روش آن توصیفی و تحلیلی است. بهمنظور جمع‌آوری دادههای مورد نیاز جهت تجزیه‌وتحلیل‌های مدنظر تحقیق، از روش میدانی و توزیع پرسشنامه بین 103 نفر از کارشناسان و متخصصان مربوط استفاده شده است. لازم به ذکر است جهت انجام مدل معادلات ساختاری از نرمافزار PLS و برای انجام سایر آزمون‌ها از نرمافزار SPSS بهره گرفته شده است. سنجش انجام شده توسط آزمون‌های آلفای کرونباخ، KMO و بارتلت، نشان داد که متغیرهای اندازه‌گیری شده از پایایی و روایی سازه‌ای مناسبی برخوردار میباشند. نتایج به دست آمده از آزمون T.test نشان داد که به‌جز عوامل محیطی که بهعنوان نقاط قوت منطقه در زمینه توسعه و ترویج گردشگری بازی‌های بوم و محلی مطرح میباشند، در سایر شاخصها، شهرستان تبریز با وضعیت نامطلوب و نازلی در این زمینه روبرو میباشد. همچنین نتایج برگرفته از مدل معادلات ساختاری و آزمون فریدمن، بهطور مشابهی، متغیرهای سرمایه‌گذاری و تامین منابع مالی، زیرساختها و تاسیسات مختلف گردشگری و عوامل محیطی را بهعنوان اثرگذارترین و مهمترین عواملی که می‌توانند موجب رونق و توسعه گردشگری بازی‌های بومی و محلی شهرستان تبریز شوند را مشخص می‌سازند.
یوسف قویدل رحیمی
دوره 19، شماره 51 ، فروردین 1394، ، صفحه 289-309
چکیده
در این پژوهش با بررسی و تحلیل دادههای دمای بیشینه روزانه 13 ایستگاه استان خوزستان از روز اول خرداد تا 31 شهریور 1389 با استفاده از روش خوشهبندی وارد ایستگاهها به چهار خوشه طبقهبندی گردید. نتایج خوشهبندی نشان داد که ایستگاههای آبادان و بستان گرمترین ایستگاههای خوزستان هستند و ایذه به نسبت دیگر ایستگاهها گرماهای ...
بیشتر
در این پژوهش با بررسی و تحلیل دادههای دمای بیشینه روزانه 13 ایستگاه استان خوزستان از روز اول خرداد تا 31 شهریور 1389 با استفاده از روش خوشهبندی وارد ایستگاهها به چهار خوشه طبقهبندی گردید. نتایج خوشهبندی نشان داد که ایستگاههای آبادان و بستان گرمترین ایستگاههای خوزستان هستند و ایذه به نسبت دیگر ایستگاهها گرماهای ضعیفتری دارد. همچنین بر اساس دادههای متوسط دمای بیشینه ایستگاههای استان خوزستان، معیاری برای تعیین و جداسازی دماهای اَبَر گرم ارایه شده، که همان عدد آستانه 17/47 درجه سیلسیوس است. استمرار زمانی بیش از یک روز دماهای اَبَر گرم امواج اَبَر گرم را بهوجود آوردهاند. در بازه زمانی مورد مطالعه 5 موج گرمایی در استان خوزستان شناسایی گردید. برای تحلیل سینوپتیک گرمترین آنها از میان 5 اَبَر موج که یک موج اَبَر گرم 4 روزه به وقوع پیوسته از روز 14تا 17 تیرماه بود، برای مطالعه انتخاب گردید.
نتایج تحلیل سینوپتیک موج اَبَر گرم یاد شده نشان داد که استقرار یک کمفشار در سطح زمین و استیلای پرفشار در سطوح میانی تا 500 هکت وپاسکال و همچنین افزایش شدید ضخامت جو بر روی استان خوزستان که موجب فرونشینی هوای گرم و گرمایش بیش از حد سطح زمین میشود، عوامل دینامیک- سینوپتیک وقوع روزهای اَبَر گرم هستند. تحلیل نقشههای وزش دمای جو نشان داد که منشأ ورود گـرما به ایـران و خوزستان، فرارفت و انتقال هوای سـوزان و خـشک آفریقا، شبهجزیره عربستان و عراق است که بانی و باعث وقوع امواج اَبَر گرم 14 تا 17 تیرماه سال 1389 در بخش وسیعی از ایران بویژه خوزستان بوده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فرزاد ویسی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 299-327
چکیده
مهاجرت یکی از چهار عامل اصلی تغییرات جمعیتی است مهاجرت فصلی و چرخشی نیروی کار روستایی به شهر یکی از منابع درآمدی خانوارهای روستایی در برخی نواحی روستایی می باشد. این پژوهش در نظر دارد الگوهای مهاجرت فصلی و دوره ای نیروی کار روستایی به شهر را تحلیل نماید. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی می باشد. حمع آوری ...
بیشتر
مهاجرت یکی از چهار عامل اصلی تغییرات جمعیتی است مهاجرت فصلی و چرخشی نیروی کار روستایی به شهر یکی از منابع درآمدی خانوارهای روستایی در برخی نواحی روستایی می باشد. این پژوهش در نظر دارد الگوهای مهاجرت فصلی و دوره ای نیروی کار روستایی به شهر را تحلیل نماید. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی می باشد. حمع آوری دادهها بر اساس مطالعات اسنادی و روش میدانی است که در روش میدانی از پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان سروآباد را شامل می شود. روایی پرسنامه از طریق ارائه به اساتید و کارشناسان که سابقه پژوهشهای مشابه را داشتند تایید گردید و پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه آلفای کرونباخ ( میانگین81. برای تمام شاخصها) انجام پذیرفت و با توجه به تعداد کل خانوارهای روستایی شهرستان تعداد 324 نفر به عنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران انتخاب گردیده اند و از کل 60 روستای موجود 13 روستا( 20 درصد روستاهای شهرستان) به صورت تصادفی انتخاب شده اند در هر روستا نیز به تعداد مساوی پرسشنامه از سرپرستان خانوار تکمیل شد. با مقایسه وضعیت 5 نوع دارایی خانوار در دو قسمت مهاجران و غیر مهاجران مشخص شد در 3 نوع سرمایه فیزیکی(مهاجرین: 4.56غیر مهاجرین: 4.42) و مالی( مهاجرین: 3.28غیر مهاجرین:2.91 ) و انسانی(مهاجرین:3.51 غیر مهاجرین:3.02 ) وضعیت مهاجران بهتر از غیر مهاجران است و در 2 سرمایه اجتماعی( مهاجرین: 3.39غیر مهاجرین: 3.78) و طبیعی( مهاجرین:1.63 غیر مهاجرین:2.73 ) وضعیت غیر مهاجران مناسب تر است. همچنین در سرمایه کلی (مهاجر:3.51 غیر مهاجر: 3.19)وضعیت مهاجران بهتر بوده و در سرمایه عینی یعنی سرمایه فیزیکی(4.56) و طبیعی(4.42) نیز غیر مهاجران وضعیت مناسب تری دارند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که وضعیت مهاجران فصلی و چرخشی که به طور منظم و سالانه اقدام به مهاجرت می نمایند در دو الگوی ذکر شده یعنی مهاجرت از روی ناچاری و مهاجرت انباشتی، در الگوی مهاجرت انباشتی قرار می گیرد.
برنامه ریزی روستایی
سیدحسن مطیعی لنگرودی؛ محمدرضا رضوانی؛ سیدمرتضی نوربخش؛ محمد اکبرپور
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394، ، صفحه 303-322
چکیده
مهاجرت از روستا به شهر همواره وجود داشته و دارد و این از پویایی جامعه حکایت دارد. موضوع مهاجرت‌های روستایی- شهری همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف است. اما مهاجرت بی‌رویه و تخلیه روستاها از نیروی کارامد امروزه یکی از نارسایی‌های اجتماعی- اقتصادی جامعه روستایی کشورمان است. ادبیات توسعه در کشورهای در حال توسعه نشان میدهد که ...
بیشتر
مهاجرت از روستا به شهر همواره وجود داشته و دارد و این از پویایی جامعه حکایت دارد. موضوع مهاجرت‌های روستایی- شهری همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف است. اما مهاجرت بی‌رویه و تخلیه روستاها از نیروی کارامد امروزه یکی از نارسایی‌های اجتماعی- اقتصادی جامعه روستایی کشورمان است. ادبیات توسعه در کشورهای در حال توسعه نشان میدهد که مهاجرت‌های روستا- شهری تأثیرات منفی بسیاری بر ناحیه مبدأ و مقصد نهاده است. هرچند در طی دهههای گذشته تلاش‌های بسیاری در جهت شناخت این پیامدها و یافتن راهکارهایی جهت کاهش این معضل صورت گرفته است با این حال این تلاش‌ها بهدلیل فقدان دیدگاه راهبردی و یکپارچه چندان با موفقیت همراه نبوده است. در دیدگاه راهبردی با تأکید بر توسعه پایدار یکی از راه‌های ماندگاری جمعیت در روستاها پایدار نمودن کیفیت زندگی روستاییان شامل دستیابی به برابری و حفظ تنوع فرهنگی، افزایش حس جمعی و شهروندی، دستیابی به کیفیت و بهتر نمودن کیفیت زندگی و هر نوع تغییر در فعالیت‌های اقتصادی که موجب ارتقاء و بهکرد کیفیت زندگی شود معرفی شده است.در این مقاله با استفاده از تکنیک SWOT نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت‌ها و تهدیدهای خارج از عرصه سکونتگاه‌های روستایی دهستان سلوک بخش مرکزی شهرستان هشترود بادید یکپارچه تبیین گردیده و اقدامات راهبردی جهت حل مسائل مربوط به ماندگاری جمعیت در روستاهای مورد مطالعه ارائه شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف و ماهیت بر روش تحقیق توصیفی - تحلیلی استوار است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که با آگاهی از جنبه‌های داخلی (قوت‌ها و ضعف‌ها) و خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها) راهبرد تهاجمی موثرترین راهکار پیش روی منطقه جهت ماندگاری جمعیت در مناطق روستایی است.
آب و هواشناسی
الهام محمد علیزاده فرد؛ سید حسین میرموسوی؛ جمشید یاراحمدی؛ عبدالله فرجی
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از دادههای (CRU) بهعنوان دادههای مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این دادهها با دادههای ...
بیشتر
این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از دادههای (CRU) بهعنوان دادههای مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این دادهها با دادههای ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک موجود در منطقه انجام گرفت. نوسانات آتی بارش در دوره (2020-2050) با استفاده از پنج مدل‌های اقلیمی(GCM) و در قالب دو سناریوی انتشارRCP2.6 وRCP8.5 با استفاده از بسته نرم‌افزاری CCT پیشبینی شده است. انتخاب مناسب‌ترین مدل اقلیمی هر ایستگاه براساس مقدار RMSE انجام گرفت. نقشههای توزیع مکانی بارندگی در دوره‌های پایه و آتی به روش IDW در محیط GISتهیه شده است. وجود همبستگی معنی‌دار در سطح اطمینان 01/0 دادههای (CRU) با ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک مجاور آنها، بیانگر امکان استفاده از آنها به عنوان دادههای مشاهداتی بالاخص در مناطق فاقد ایستگاه هواشناسی میباشد. پیشبینی میشود درصد تغییرات وزنی بارش حوضه دریان در سناریوی RCP2.6 و RCP8.5 به ترتیب (3/6+) (4/16-) نسبت به دوره پایه پیش-بینی شده است. متوسط وزنی بارش حوضه دریان در دوره پایه و سناریوهای یاد شده به ترتیب 7/312، 319 و 296 میلیمتر در سال برآورد گردید. علیرغم وجود عدم قطعیت در مطالعات تغییر اقلیم، نتایج حاصله در این تحقیق میتواند تصویر کلی از روند آتی بارندگی منطقه ارائه کرده و این اطلاعات می‌توند در برنامهریزی منابع آب منطقه که ارتباط مستقیمی با حجم بارندگی‌ها دارند مفید واقع شود.
برنامه ریزی شهری
مهلا طایفی نصرآبادی؛ حسین حاتمی نژاد
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 307-327
چکیده
مهمترین ویژگی عصر کنونی شهرنشینی، افزایش جمعیت و توسعه شهرها میباشد که با تداوم این امر، نیاز روز افزون به مکانهای زیستی و ایجاد مناطق مسکونی بیش از پیش احساس میشود. از طرفی به علت جبر زندگی، اصل قرار دادن اقتصاد و انبوه سازیهای متعدد در نقاط مختلف بافت شهری بدون توجه به نیازهای عملکردی، روحی و روانی ساکنین آینده ...
بیشتر
مهمترین ویژگی عصر کنونی شهرنشینی، افزایش جمعیت و توسعه شهرها میباشد که با تداوم این امر، نیاز روز افزون به مکانهای زیستی و ایجاد مناطق مسکونی بیش از پیش احساس میشود. از طرفی به علت جبر زندگی، اصل قرار دادن اقتصاد و انبوه سازیهای متعدد در نقاط مختلف بافت شهری بدون توجه به نیازهای عملکردی، روحی و روانی ساکنین آینده آن، به هدف فایق آمدن بر مشکل کمبود مسکن، مشکلاتی دیگر تبلور مییابد که از مهمترین آنها صدمه به بنیان خانواده و جامعه را میتوان نام برد. بر این اساس، ایجاد پایداری در بخش مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه پایدار شهری گامی مهم در کاهش ناپایداریهای کنونی محسوب میگردد که میتواند از طریق سه بعد اساسی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در کنار یکدیگر، به وجود آید. هدف از پژوهش حاضر سنجش شاخصهای پایداری مساکن منطقه یک شهرداری مشهد و کمک به ارتقاء این فضاها از طریق پیشنهادهایی برای پایدارتر نمودن آنها و تعمیم آن به مناطق مشابه میباشد. این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای-اسنادی و بررسیهای میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق افراد ساکن در منطقه یک شهر مشهد میباشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونهای تصادفی به حجم 384 نفر با ابزار پرسشنامه در نرم افزار SPSS توسط آزمون t تک نمونهای مطالعه و تحلیل شده اند. یافتههای تحقیق بیانگر این است که مساکن منطقه یک شهرداری مشهد در ابعاد اقتصادی و کالبدی دارای شرایط تا حدّی پایدار و در بعد اجتماعی در شرایط ناپایدار قرار دارند؛ چنانکه پایدارترین شاخص مساکن، میزان برخورداری از امکانات و ناپایدارترین شاخص، روابط همسایگی شناخته شده اند.
خلیل ولیزاده کامران
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 317-334
چکیده
برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق پتانسیل (ETp) در مدیریت منابع آب، کشاورزی، زراعت، جنگل و مرتع از اهمیت فراوانی برخوردار است. در سالهای اخیر استفاده از تکنولوژی GIS برای برآورد دقیق آن، مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مطلوبی از آن حاصل شده است. در این تحقیق بااستفاده از معادله استفنز اقدام به برآورد تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه آذربایجانشرقی ...
بیشتر
برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق پتانسیل (ETp) در مدیریت منابع آب، کشاورزی، زراعت، جنگل و مرتع از اهمیت فراوانی برخوردار است. در سالهای اخیر استفاده از تکنولوژی GIS برای برآورد دقیق آن، مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مطلوبی از آن حاصل شده است. در این تحقیق بااستفاده از معادله استفنز اقدام به برآورد تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه آذربایجانشرقی گردیده است. به این منظور برای محاسبه مقدار تابش رسیده به سطح زمین (Rs) با استفاده از تصاویر DEMSRTM و با کمک تابع Solar Analyst در محیط نرمافزار ArcGIS 9.3 در روز 11خرداد ماه مابین ساعات 10 الی 11 قبل از ظهر اقدام گردید. پس از محاسبه شیب و جهات شیب از روی تصویر مدل رقومی زمین، اقدام به محاسبه تابش رسیده به سطح گردید. میانگین درجه حرارت دما در منطقه و روز مورد نظر نیز با لحاظ کردن تغییرات ارتفاعی محاسبه شده و در معادله استفنز وارد گردید. نقشه نهائی تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه مورد مطالعه در روز 11خرداد ماه نشاندهنده وجود مقادیری بین 0 تا 15 میلیمتر در ساعت میباشد که دامنههای جنوبی منطقه و مناطق با میانگین درجه حرارت بالا بیشترین میزان تبخیر- تعرق پتانسیل را به خود اختصاص دادهاند. در اختلاف بین مقادیر فوق تأثیر ارتفاع و جهات شیب در کنترل مقدار تبخیر- تعرق بیش از سایر عوامل بوده است. با توجه به اینکه میزان بارندگی ماهانه نمیتواند جوابگوی این مقدار تبخیر- تعرق باشد لذا پیشنهاد شده است که مناطق کشت دیم به سمت مناطق با میزان تبخیر- تعرق کمتر که عمدتاً در کوهپایههای منطقه مورد مطالعه هستند سوق داده شوند.
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل قنبری
چکیده
تبیین تاب آوری در برابر تهدیدات، در واقع شناخت نحوه تأثیرگذاری ظرفیتهای اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی در افزایش تاب آوری و شناسایی ابعاد مختلف تابآوری در جوامع انسانی است. در این میان نوع نگرش به مقوله تابآوری و نحوه تحلیل آن، از یک طرف در چگونگی شناخت تابآوری وضع موجود و علل آن نقش کلیدی دارد و از طرف دیگر در کاربست ...
بیشتر
تبیین تاب آوری در برابر تهدیدات، در واقع شناخت نحوه تأثیرگذاری ظرفیتهای اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی در افزایش تاب آوری و شناسایی ابعاد مختلف تابآوری در جوامع انسانی است. در این میان نوع نگرش به مقوله تابآوری و نحوه تحلیل آن، از یک طرف در چگونگی شناخت تابآوری وضع موجود و علل آن نقش کلیدی دارد و از طرف دیگر در کاربست سیاستها و اقدامات کاهش خطر میتواند نقش اساسی داشته باشد. در این مطالعه منطقه کرانه شرقی دریاچه ارومیه شامل 8 شهرستان آذرشهر، اسکو، بناب، تبریز، شبستر، عجب شیر، مراغه و ملکان به عنوان محدوده مطالعاتی به منظور تدوین طرح تاب آوری منطقهای انتخاب گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و ماهیت هدف آن در نظام برنامه ریزی محلی و توسعه روستایی، کاربردی است. با بررسی مبانی نظری، رویکردی بدیع با تلفیق روشهای کمی شاخص مبنا و GIS در تبیین ارتباط بین آسیبپذیری ناشی از مخاطرات محیطی و تابآوری منطقهای ارایه گردید. بر همین اساس دو شاخص آسیبپذیری محیطی (EVI) با کاربست 8 معیار تبیین کننده مخاطرات محیطی و شاخص کلی تابآوری منطقهای(RRI) با استفاده از 19 معیار در سه بعد اجتماعی، دسترسی به زیرساختها و همچنین بعد استحکام بنا در نواحی روستایی ارایه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که 62 درصد از مساحت محدوده مطالعاتی در وضعیت آسیبپذیری زیاد قرار گرفته است که الگوی توزیع فضایی آن عمدتاً در مرکز منطقه و در محدوده شهرستانهای آذرشهر، عجبشیر و اسکو است. در مقابل 43 درصد از مساحت منطقه دارای ظرفیت بالای تابآوری و 27 درصد از مساحت کل منطقه در وضعیت تابآوری پایین قرار گرفته است. علاوه بر این، در پهنههای شناسایی شده با ظرفیت پایین تاب آوری در مجموع 168 نقطه روستایی استقرار یافته است. از این تعداد، 7 کانون بزرگ روستایی با جمعیت بیش از 3500 نفر قرار دارند که مجموعاً 31081 نفر جمعیت دارند. با توجه به اهمیت منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجانشرقی، ضرورت توجه به رویکرد تابآوری در نظام برنامهریزی محلی و همچنین ترویج رویههای ارتقاء تابآوری منطقهای بویژه در مناطق روستایی از ملاحظات و پیشنهادات اصلی پژوهش میباشد.
افسانه ملک حسینی؛ علی اصغر میرک‌زاده
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، ، صفحه 325-351
چکیده
چکیده
پروژه‌های سدسازی عامل نقض حقوق اساسی مردمی است که تحت‌تأثیر این پروژه‌ها خانه‌ها، مزارع، باغات و تعلقات اجتماعی- فرهنگی خود را از دست دادهاند. اثر سدها روی معیشت، سیستم اجتماعی و فرهنگ مردم به صراحت معلوم نشده و اغلب در تجزیه و تحلیل منافع سدها به این مقولات پرداخته نشده است. بنابراین با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان ...
بیشتر
چکیده
پروژه‌های سدسازی عامل نقض حقوق اساسی مردمی است که تحت‌تأثیر این پروژه‌ها خانه‌ها، مزارع، باغات و تعلقات اجتماعی- فرهنگی خود را از دست دادهاند. اثر سدها روی معیشت، سیستم اجتماعی و فرهنگ مردم به صراحت معلوم نشده و اغلب در تجزیه و تحلیل منافع سدها به این مقولات پرداخته نشده است. بنابراین با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان بهویژه در ایران لزوم بررسی آثار اجتماعی- اقتصادی سدها از اهمیت خاصی برخوردار است. سد سلیمانشاه در سال 1385 در شهرستان سنقر احداث شده است. هدف اصلی تحقیق تحلیل اثرات اجتماعی- اقتصادی سد سلیمانشاه بر توسعه روستایی منطقه تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی سد میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل روستاییان سرپرست خانوار روستاهای حوضه آبگیر سد (1273=N) میباشند که 291 نفر از آنها براساس جدول مورگان با استفاده از روش نمونه‌گیری به‌صورت طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب می‌شوند. بهمنظور تحلیل دادهها از تکنیک شاخص ترکیبی و مدل موریس، بهره گرفته میشود. نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین اثرات مثبت سد سلیمانشاه بر منطقه شامل افزایش درآمد در فعالیت‌های کشاورزی، توسعه زمین‌های زراعی آبی، ورود گردشگران، افزایش درآمد از طریق مشاغل غیرکشاورزی، توسعه راه‌ها و ارتباطات روستایی (سهولت رفت وآمد)، افزایش ارزش زمین‌های کشاورزی، سرسبزی و آبادانی روستاها بود. همچنین نتایج نشان داد که مهمترین اثرات منفی سد شامل از دست دادن تعلقات اجتماعی- فرهنگی (مساجد، به زیرآب رفتن قبور نیاکان، به‌هم خوردن محدوده عرفی اراضی و ...)، تخریب بخشی از زمین‌های مرغوب کشاورزی، از دست دادن خانه، از دست دادن شغل اولیه (کشاورزی)، از دست دادن درختان و باغات میوه چند ساله بارده و تصرف زمین اهالی با قیمت کم میشود. بر اساس نتایج از میان 12 روستا تحت پوشش سدسلیمانشاه دو روستای سلیمانشاه و جوب‌کبودعلیا در حال توسعه و بقیه روستاها در سطح کمتر توسعه یافته بودند و دو روستای قروه و غیاث‌آباد کمترین بهره را از مواهب احداث سد داشته‌اند
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 1-351
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
برنامه ریزی روستایی
یوسف قنبری؛ راضیه رحیمی؛ حمید برقی
چکیده
گردشگری خلاق از دیدگاه روستاییان، به این مفهوم است که ساکنان محلی، به محیط فرهنگی، طبیعی و کالبدی روستا متعصب و مفتخر باشند، اثرات گردشگری را مثبت ارزیابی نمایند، مشارکت در برنامه-های توسعه گردشگری را بپذیرند تا در نهایت میزبانی مناسبی داشته باشند. در تحقق این نوع از گردشگری، عوامل مختلفی مؤثر میباشند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش ...
بیشتر
گردشگری خلاق از دیدگاه روستاییان، به این مفهوم است که ساکنان محلی، به محیط فرهنگی، طبیعی و کالبدی روستا متعصب و مفتخر باشند، اثرات گردشگری را مثبت ارزیابی نمایند، مشارکت در برنامه-های توسعه گردشگری را بپذیرند تا در نهایت میزبانی مناسبی داشته باشند. در تحقق این نوع از گردشگری، عوامل مختلفی مؤثر میباشند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش عوامل رفتاری و محیطی بر میزبانی روستاییان در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان با رویکرد تحلیل معادلات ساختاری بوده است. همچنین برای تفکیک روستاهای هدف، از روش خوشهبندی استفاده شد. جامعه آماری، ساکنان روستاهای هدف گردشگری بودند و به روش نمونه‌گیری در دسترس، 187 نفر انتخاب و پرسشنامهها در بین نمونه آماری توزیع گردید. نتایج نشان داد هر دو عامل، تاثیر مثبت و معناداری بر تحقق گردشگری خلاق داشتند و تاثیر عامل رفتاری بر میزبانی بیشتر بوده است. بدین مفهوم که ادراک، نگرش و مشارکت روستاییان پیشبینیکنندههای خوبی برای تحقق میزبانی خلاق خواهند بود. همچنین نتایج خوشهبندی بیانگر این بود که بالاترین میانگین پذیرش میزبانی، در شرق استان اصفهان گزارش گردید و روستاهای مصر، گرمه و بیاضه بهترین شرایط را داشتند.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ مصطفی مهدوی فرد؛ مجید عزیز مرادی؛ ملیحه زنجانی ثانی
چکیده
امروزه ارزیابی توسعه فیزیکی شهری با استفاده از تکنیک‌های نوین سنجش از دور میتواند اطلاعات پایه ای را در اختیار برنامه ریزان قرار دهد و از این طریق نقشی مؤثر در مدیریت و بهبود کاربری اراضی شهر ایفا کند. هدف از این پژوهش، پایش و ارزیابی توسعه فیزیکی شهر تبریز در دوره 42 ساله (2014-1972) با استفاده از سامانه جدید (GEE) Google Earth Engine و پیش بینی تغییرات ...
بیشتر
امروزه ارزیابی توسعه فیزیکی شهری با استفاده از تکنیک‌های نوین سنجش از دور میتواند اطلاعات پایه ای را در اختیار برنامه ریزان قرار دهد و از این طریق نقشی مؤثر در مدیریت و بهبود کاربری اراضی شهر ایفا کند. هدف از این پژوهش، پایش و ارزیابی توسعه فیزیکی شهر تبریز در دوره 42 ساله (2014-1972) با استفاده از سامانه جدید (GEE) Google Earth Engine و پیش بینی تغییرات گسترش فیزیکی شهر تبریز با استفاده از مدل شبکه عصبی (MLP) است. نتایج این پژوهش نشان از قابلیت بالای فناوری GEE در استخراج پهنههای شهری طی دوره‌های مختلف دارد، بطوریکه این فناوری بخوبی توانست توسعه فیزیکی شهر تبریز را طی دوره 40 ساله ارزیابی کند. نتایج پیشبینی تغییرات حاصل از مدل MLP نشان دهندهی این است که توسعه فیزیکی شهر تبریز در آینده رو به شمال شرقی و جنوب شرقی است و مدل اجرا شده از سال 1975 تا 2014 در قالب GEE و برای بیست سال آتی با استفاده از مدل تجربی شبکه عصبی مبتنی بر پرسپترون چندلایه اقدام به شبیه سازی و مدلسازی روند آتی توسعه کلانشهر تبریز نمود.
برنامه ریزی شهری
حمید علیپور؛ حسن فتحی زاد؛ محمد اخوان قالیباف؛ فهیمه عربی علی آباد
چکیده
یکی از راهکارهای اساسی جهت نیل به اهداف جنگلداری و به حداقل رساندن بحرانهای زیست محیطی، برنامهریزی استفاده از جنگل با در نظر گرفتن توان طبیعی آن برای کاربری مورد نظر است. در این تحقیق با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه، معیارهای اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی، در ساختار BOCR در رویشگاه جنگلی جوزک- درکش خراسان شمالی ارزیابی و اولویتبندی ...
بیشتر
یکی از راهکارهای اساسی جهت نیل به اهداف جنگلداری و به حداقل رساندن بحرانهای زیست محیطی، برنامهریزی استفاده از جنگل با در نظر گرفتن توان طبیعی آن برای کاربری مورد نظر است. در این تحقیق با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه، معیارهای اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی، در ساختار BOCR در رویشگاه جنگلی جوزک- درکش خراسان شمالی ارزیابی و اولویتبندی شدند. نتایج نشان داد که زیرشبکه سودها با وزن کل 55/0 در اولویت اول و زیرشبکه ریسکها با وزن کل 07/0 در اولویت آخر قرار دارد. در زیرشبکه سودها اولویت اول مربوط به افزایش درآمد بود و الویت اول زیرشبکه ریسکها را نیز پذیرش اجتماع بهخود اختصاص داد. از بین معیارهای استراتژیک نیز معیار اجتماعی وزن بالایی را بهخود اختصاص داد (49/0) و بعد از آن معیار اقتصادی با وزن 31/0 و اکولوژیک با وزن 19/0 قرار گرفتند. در نهایت نتایج نشان داد که گزینههای اکوتوریسم با وزن کلی 62/0، حفاظت با وزن کل 19/0 و گزینه بهره برداری از محصولات فرعی با وزن کل 18/0 بهترتیب در اولویت اول، دوم و سوم قرار گرفتند. با توجه به نتایج، عرصه جنگلی مذکور را میتوان بهسمت کاربری توریستی سوق داد که بیشک تأثیر بهسزایی در جلوگیری از تخریب تمامی این عرصهها، اشتغالزایی با جلب مشارکت مردم و ارج نهادن به سیاستهای مشارکتهای مردمی و بهدنبال آن افزایش در آمد ساکنان منطقه، کمک در جهت جلوگیری از مهاجرت به شهرها و بهطور کلی توسعه روستاهای همجوار ناحیه جنگلی را بهدنبال خواهد داشت.
برنامه ریزی روستایی
داوود مهدوی؛ عبدالرضا رکن الدین افتخاری؛ حمدالله سجاسی قیداری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 275-300
چکیده
در دهههای اخیر گردشگری بهویژه در مناطق روستایی از اهمیت قابل توجهی در زمینه تنوع بخشی اقتصادی، حفظ میراث طبیعی و تاریخی- فرهنگی پیدا کرده است. در این میان اهمیت آثار تاریخی- فرهنگی موجود در روستاها بهعنوان میراث تمدنی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و سبب جذب گردشگران زیادی به مقصدهای دارای چنین پتانسیلهایی میشود. ...
بیشتر
در دهههای اخیر گردشگری بهویژه در مناطق روستایی از اهمیت قابل توجهی در زمینه تنوع بخشی اقتصادی، حفظ میراث طبیعی و تاریخی- فرهنگی پیدا کرده است. در این میان اهمیت آثار تاریخی- فرهنگی موجود در روستاها بهعنوان میراث تمدنی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و سبب جذب گردشگران زیادی به مقصدهای دارای چنین پتانسیلهایی میشود. لذا بهرهگیری از این پتانسیلها نیازمند طرّاحی، راهبردهای مناسب و ویژه این نواحی از سوی برنامهریزان و مدیران گردشگری است. لذا این پژوهش با هدف تدوین راهبرد مناسب برای توسعه پایدار گردشگری در روستاهای مورد مطالعه در پی پاسخگویی به این سؤال اساسی است که راهبرد مناسب برای توسعه پایدار گردشگری در روستاهای تاریخی- فرهنگی کشور کدام است؟ بر این اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و شیوه پیمایشی و مدل تحلیلی SWOC و ماتریس ارزیابی QSPM به ارائه راهبردهای مناسب در قالب سه گروه مشارکتکننده مردم، گردشگران و مسئولان در 7 روستای تاریخی- فرهنگی ایران پرداخته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه راهبرد مطلوب توسعه گردشگری روستایی، از روش تحلیلی سواک استفاده شده است. با توجّه به نتایج بهدست آمده از نظرات جامعههای نمونه راهبرد تدافعی بهعنوان راهبرد کانونی برای توسعه گردشگری روستایی در روستاهای مورد مطالعه میباشد.
