ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
داوود عمرزاده؛ سامره پورمرادیان؛ خلیل ولیزاده کامران؛ بختیار فیضی زاده؛ هدی خلاقی
چکیده
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعتگردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیلهای محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعتگردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیلهای محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر جاذبه های طبیعی متعدد مشهور بوده و توسعه گردشگری طبیعی می تواند زمینه ساز رونق و توسعه اقتصادی آن گردد. برای این منظور در ابتدا مناطق واجد شرایط برای حضور طبیعتگردان و گردشگران شناسایی شده و عوامل موثر در افزایش و کاهش گردشگر در مناطق مستعد با تحلیل های GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای دستیابی به این اهداف از 28 معیار اعم از طبیعی، گردشگری و معیارهای دسترسی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که حدود 57 درصد از کل مساحت منطقه مورد مطالعه دارای وضعیت متوسط به بالا و مابقی بخشهای استان به علت داشتن کاربری شهری و تجاری دارای وضعیت ضعیف به پایین برای جذب طبیعتگرد میباشد. البته لازم به ذکر است که مناطق شناسسی شده برای توسعه گردشگری طبیعی خود دارای سطوح متفاوت "تناسب" هستند. در مورد 43 درصد باقی مانده، نتایج نشان می دهد که این مناطق عمدتا مناطق مسکونی، اراتضی کشاورزی و همینطور اراضی ناشی از عقب نشینی دریاچه ارومیه هستند. نتایج این تحقیق در شناسایی قابلیتهای گردشگری طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است. از نتایج این تحقیق پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت و افزایش بهرهبرداری از توانهای محیطی بدون آسیب رساندن به آن و تفکری آیندهنگر ارائه شده است که می تواند راهگشای برنامه ریزان و تصمیم گیران برای توسعه گردشگری طبیعی باشد.
برنامه ریزی روستایی
سمیرا محمودی؛ سیده فاطمه امامی
چکیده
جبران عقبماندگی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی، نیازمند سرمایهگذاری برای بهرهجویی از مزیتهای نسبی و تواناییهای بالقوه اقتصادی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت سرمایهگذاران به منظور سرمایهگذاری در مناطق روستایی است که بدین منظور صاحبان کارخانههای برنجکوبی مناطق روستایی شهرستان صومعهسرا ...
بیشتر
جبران عقبماندگی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی، نیازمند سرمایهگذاری برای بهرهجویی از مزیتهای نسبی و تواناییهای بالقوه اقتصادی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت سرمایهگذاران به منظور سرمایهگذاری در مناطق روستایی است که بدین منظور صاحبان کارخانههای برنجکوبی مناطق روستایی شهرستان صومعهسرا بصورت تمام-شماری (55 کارخانه برنجکوبی)، مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق حاضر از نظر روش، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز بهصورت کتابخانهای و پیمایشی (مشاهدة مستقیم و پرسشنامه) بود. نتایج تحقیق نشان میدهد، میانگین نمره احساس امنیت مشاهده شده 1/3 است که با نمره معیار (3) اختلاف مثبت و معنیدار دارد. از نگاه سرمایه-گذاران بیشترین احساس امنیت در زمینه امنیت حمایتی با میانگین 26/3 و پس از آن امنیت اقتصادی، محیط جغرافیایی و قانونی در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند. امنیت سیاسی و عملکرد نهادی در نمونه مورد مطالعه، معنادار نیست. نتایج بدست آمده از همبستگی پیرسون نشاندهنده رابطه مستقیم و مثبت بین سرمایه اجتماعی و امنیت محیط جغرافیایی، امنیت حمایتی، امنیت سیاسی و امنیت اجتماعی؛ و رابطه ناقص و منفی بین سرمایه اجتماعی و امنیت قانونی میباشد. همچنین بررسی رابطه بین امنیت سرمایهگذاری و شاخصهای سرمایه اجتماعی نیز نشان داد، بین امنیت سرمایهگذاری و شاخصهای سرمایه اجتماعی (بغیر از مشارکت اجتماعی) رابطه معنادار مستقیم و مثبت وجود دارد. از سوی دیگر، براساس نتایج تحلیل رگرسیونی و ضریب تعیین بدست آمده (799/0)، متغیرهای مستقل حدود 80 درصد از احساس امنیت سرمایهگذاری را در جامعه نمونه تبیین میکنند. نتایج تکنیک چند متغیری تحلیل مسیر نیز نشان داد، شاخصهای امنیت قانونی، امنیت سیاسی، امنیت محیط جغرافیایی، امنیت اجتماعی در ارتباط با متغیر امنیت سرمایه-گذاری؛ و همچنین شاخصهای عملکرد نهادی و اعتماد نهادی و اعتماد بینفردی و تعمیمیافته و مشارکت اجتماعی در ارتباط با متغیر سرمایه اجتماعی، از عوامل مؤثر بر احساس امنیت سرمایهگذاری هستند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
حمید نظری سرمازه؛ اسکندر صیدایی
چکیده
پژوهش حاضر، درصدد بررسی این است که جامعه مورد مطالعه باید چه شرایطی را داشته باشد تا بتواند در مسیر توسعه کارآفرینی گردشگری حرکت کند. این پژوهش، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق از افراد فعال حوزه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ تشکیل شد. نمونه 244 نفری از فعالان گردشگری به صورت ...
بیشتر
پژوهش حاضر، درصدد بررسی این است که جامعه مورد مطالعه باید چه شرایطی را داشته باشد تا بتواند در مسیر توسعه کارآفرینی گردشگری حرکت کند. این پژوهش، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق از افراد فعال حوزه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ تشکیل شد. نمونه 244 نفری از فعالان گردشگری به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه در اختیار آنها قرارگرفت. توزیع نمونه، براساس آمار سازمان گردشگری استان، به نسبت تعداد فعالان گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ صورت گرفت. از روش تحلیل مقایسه کیفی، که در ارائه راه حل های مختلف و تحلیل سیستماتیک مزیت دارد؛ برای تحلیل داده ها استفاده شد. در مجموع، چهار شاخص "اقتصادی"، "اجتماعی-فرهنگی"، "محیطی" و "زیرساختی" در قالب شرایط اثرگذار، وارد تحلیل شد. تحلیل منفرد نشان داد که شاخص "زیرساختی" با شش تکرار، بیشترین حمایت را از نتیجه دارد. با این وجود، هر کدام از شرایط به صورت جداگانه تنها شرط لازم برای توسعه کارآفرینی گردشگری است و هر کدام از شرایط در صورتی منجر به نتیجه می شوند که با شرایط دیگر ترکیب شود. در تحلیل ترکیبی، به طور کلی چهار ترکیب علی شرایط با کفایت نظری مقبول به دست آمد. ترکیب "شرایط اقتصادی" و "شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 81/0 و ضریب سازگاری 89/0 بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی گردشگری دارد. پس از آن، ترکیب "شرایط اجتماعی-فرهنگی"، "شرایط اقتصادی" و "شرایط محیطی" با ضریب پوشش 72/0 و ضریب سازگاری 94/0 دومین ترکیب اثرگذار است؛ ترکیب سوم "~ شرایط محیطی" و شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 64/0 و ضریب سازگاری 87/0؛ و آخرین ترکیب اثر گذار "~ شرایط اقتصادی" و "شرایط محیطی" و "شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 49/0 و ضریب سازگاری 86/0 کمترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی گردشگری دارد.
برنامه ریزی روستایی
مهدی نادریان فر؛ سیروس قنبری؛ جواد بذرافشان
چکیده
با عنایت به قرارگیری منشأ جریانهای ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت-های کشاورزی در این منطقه بشمار میرود. بطوریکه خشکسالیهای اخیر منجر به خشکشدن شریانهای حیاتی، نابودی بنیانهای تولیدی و ناپایداری زیستمحیطی در منطقه شده است. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از ...
بیشتر
با عنایت به قرارگیری منشأ جریانهای ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت-های کشاورزی در این منطقه بشمار میرود. بطوریکه خشکسالیهای اخیر منجر به خشکشدن شریانهای حیاتی، نابودی بنیانهای تولیدی و ناپایداری زیستمحیطی در منطقه شده است. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان به منظور انتقال سیلابهای جاری از کشور افغانستان به گودالهای طبیعی معروف به مخازن چاهنیمهها و امکان بهرهبرداری مناسب از سیلابهای مذکور برای توسعهی کشاورزی و پایداری منطقه مورد تصویب و اجرا قرار گرفت. از سویی دیگر وضعیت پایداری محیطی از جمله مسائلی است که برای رسیدن به توسعه پایدار بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تاثیر طرح 46 هزار هکتاری آبیاری دشت سیستان بر تغییرات مکانی - فضایی پایداری محیطی روستاها مورد کنکاش قرار گیرد. جامعة آماری پژوهش، ساکنین 40 روستای شهرستان هامون که با استفاده از فرمول کوکران از بین 19133 خانوار، تعداد 346 نفر پرسشگری بعمل آمد. برای تجزیهوتحلیل دادهها، از نرمافزارهای سوارا، ماباک، جی. آی. اس و نیز از آزمونهای ویلکاکسون در نرمافزار اس. پی. اس. اس برای تحلیلهای آماری استفادهشده است. نتایج سطحبندی روستاها بر اساس مدل ماباک نشان میدهد با اجرای طرح انتقال آب پایداری 5/32 درصد روستاها کاهش، 5/37 درصد روستاها بدون تغییر و در 30 درصد روستاها، پایداری محیطی افزایش یافته است. برایند کلی مولفههای مورد بررسی نیز نشان میدهد که اجرای طرح انتقال آب به اراضی کشاورزی روستاییان بر تمامی مولفههای پایداری محیطی (به جز مولفه آسیب به حیات جانداران) تاثیر مثبتی برجای گذاشته است و با اجرای طرح سطح سبز کل منطقه از 22300 هکتار در سال 1397 به 55900 هکتار در سال 1399 افزایش یافته است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سیدهادی طیب نیا؛ فائزه ابراهیمی پور؛ فرخ لقا بهادری امجز
چکیده
امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادلهای اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعهیافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار ...
بیشتر
امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادلهای اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعهیافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار سال 1395 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده-های نظری پژوهش به روش کتابخانهای جمعآوری و پس از استخراج شاخصها، اوزان هر شاخص از مدل TOPSIS بدست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانن و مدل تاپسیس در نقشه های فواصل اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبیKriging ، درونیابی شد. در نهایت خروجی نهایی با ابزارFuzzy overly و گامای 9/0 استخراج شد و در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه و ناخوشه نقشههای مکانی ترسیم گردیدند. نتایج مدل تاپسیس نشان میدهد که بالاترین رتبهی شاخصهای توسعهیافتگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به دهستان هلیل با میانگین 66/0 میباشد و دهستانهای اسفندقه، اسلامآباد، دولتآباد و خاتونآباد به ترتیب با میانگین 55/0، 54/0، 46/0، 24/0 اولویتهای بعدی را به خود اختصاص دادهاند. همچنین تحلیل یافتهها نشان میدهد که دهستان هلیل از لحاظ برخورداری از نظر شاخصهای تحقیق در حال توسعه میباشند. اسفندقه، اسلامآباد، در وضعیت نیمه برخوردار و دولتآباد و خاتونآباد در وضعیت محروم قرار گرفتهاند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب توسعهیافتگی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه میباشد.
برنامه ریزی شهری
جمشید نقیلو؛ حسن ستاری ساربانقلی؛ محمد رضا پاکدل فرد؛ شبنم اکبری نامدار
چکیده
تاب آوری شهری، مدلول دیالکتیک تغییر است که همزاد مدرنیته، ابتدا در بستر شهر نمود فضایی- مکانی یافته است. رخداد تغییر، هستی شناسی نوینی از فضا را افشا می کند که همانا فرماسیون متکثری به خود می گیرد و در واقع نقض انگاره کانتی از فضا است. مدلول دیالکتیک تغییر، ابتدا پیچیدگی وضعیت و سپس بحران های متعدد است که بر شهر آوار می شود به عبارت دیگر ...
بیشتر
تاب آوری شهری، مدلول دیالکتیک تغییر است که همزاد مدرنیته، ابتدا در بستر شهر نمود فضایی- مکانی یافته است. رخداد تغییر، هستی شناسی نوینی از فضا را افشا می کند که همانا فرماسیون متکثری به خود می گیرد و در واقع نقض انگاره کانتی از فضا است. مدلول دیالکتیک تغییر، ابتدا پیچیدگی وضعیت و سپس بحران های متعدد است که بر شهر آوار می شود به عبارت دیگر فاجعه ها در شهرها متمرکز هستند. پاردایم تاب آوری شهری فراهم نمودن دانش برنامه ریزی شهری بر بستر احتمالات و رشد پیچیدگی ها است. نظریه تاب آوری در طول چهار دهه گذشته به منظور توضیح تغییرات ناگهانی در سیستم های اجتماعی اکولوژیکی توسعه داده شد. تاب آوری ظرفیت یک سیستم برای مقاومت در برابر تغییرات داخلی یا خارجی است. هدف اصلی این پژوهش اندازهگیری میزان تابآوری در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی به منظور مقابله با اثرات سوانح طبیعی در شهر زنجان میباشد. در همین ارتباط جامعه آماری این تحقیق خانوارهای ساکن در سه محله شهر زنجان است که با استفاده از سرشماری سال 1395، مصاحبه با مسئولان ذیربط و توزیع پرسشنامه، از طریق فرمول کوکران 383 خانوار انتخاب شدند. در تحلیل اطلاعات نیز از روشهای کمی- پیمایشی استفاده گردیده است. با توجه به تحلیل دادهها در محیط نرمافزار SPSS و همچنین تحلیل شبکهای ANP با استفاده از نرم افزار super decisions برای تعیین درجه اهمیت هر کدام از مؤلفههای مذکور استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که بین تابآوری موجود در محلات نمونه و سطح تابآوری آنها در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی رابطه معناداری وجود دارد و با تغییر هر یک از آنها، میزان تابآوری خانوارها نیز تغییر مییابد. واژگان کلیدی: تابآوری، سوانح طبیعی، جوامع تابآور، محلات زنجان
آب و هواشناسی
یونس نیکوخصال؛ علی اکبر رسولی؛ داود مختاری؛ خلیل ولیزاده کامران
چکیده
با توجه به فقدان رودخانه های دائمی به جز رودهای با دبی کم در قسمت جنوب غربی مرند ، تامین آب منطقه اعم از شرب ، کشاورزی ، صنعت و دامپروری وابسته به آبهای زیرزمینی است. از طرفی اقتصاد مردم منطقه بیشتر وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده و از آنجایی که آب مورد نیاز در این بخش ، حجم عمده ای از آب مصرفی منطقه را تشکیل می دهد ، لذا لازم است عوامل ...
بیشتر
با توجه به فقدان رودخانه های دائمی به جز رودهای با دبی کم در قسمت جنوب غربی مرند ، تامین آب منطقه اعم از شرب ، کشاورزی ، صنعت و دامپروری وابسته به آبهای زیرزمینی است. از طرفی اقتصاد مردم منطقه بیشتر وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده و از آنجایی که آب مورد نیاز در این بخش ، حجم عمده ای از آب مصرفی منطقه را تشکیل می دهد ، لذا لازم است عوامل موثر بر سطح آبهای زیرزمینی منطقه بررسی شود تا ضمن مطالعه تاثیرات این عوامل ، راههای مقابله با کم آبی و افت سطح آبهای زیرزمینی جدی گرفته شود. در این پژوهش روابط بین تغییرات بارش و سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند در بازه زمانی 16 ساله از سالهای 1380 تا 1395، با استفاده از روش NRMC مورد بررسی قرار گرفته است . در این روش ضمن محاسبه مقادیر NRMC برای دو شاخص SPI و SWI در منطقه ، منحنی توزیع نرمال شده برای هر دو شاخص در ایستگاههای باران سنجی منتخب و چاه های پیزومتری منتخب رسم شد و معادله رگرسیون خطی و چند متغیٍره محاسبه شد . نتایج نشان داد که بارش و سطح آبهای زیرزمینی در سالهای مورد بررسی نوسانات زیادی داشته است که البته با توجه به نوسانات بیشتر آبهای زیرزمینی نسبت به بارش ، عوامل انسانی از جمله برداشت بی رویه از چاه ها می تواند عامل تاثیر گذار بر سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند باشد. محاسبات نشان داد که مقدار همبستگی برای دو شاخص SPI و SWI در معادله چند متغیره غیر خطی بیشتر از مقدار معادله ی خطی است که بیانگر تاثیر عوامل متعدد دیگر علاوه بر نوسانات بارش بر سطح آبهای زیرزمینی است .
برنامه ریزی شهری
الناز هادی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ هادی حکیمی؛ الهام هادی
چکیده
بررسی میزان آسیبها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامهریزی و کاهش خطرات شهری مربوط میشده است. در واقع میتوان گفت علل عمده آسیبها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بیتوجهی و سهلانگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازهها، ...
بیشتر
بررسی میزان آسیبها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامهریزی و کاهش خطرات شهری مربوط میشده است. در واقع میتوان گفت علل عمده آسیبها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بیتوجهی و سهلانگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازهها، در فقدان اصول و طرحهای شهرسازی مناسب نیز میبایست جستجو کرد. قابل ذکر است که یکی از مباحث شهرسازی و برنامهریزی شهری که میتواند در کاهش اثرات زلزله و افزایش تابآوری شهری مؤثر بیفتد سازگار بودن کاربریهای شهری نسبت به همدیگر میباشد. در این پژوهش با توجه به نحوه همجواری کاربریهای شهری نسبت به یکدیگر و با استفاده از فرایند تحلیل سلسلهمراتبی ( AHP) به ارزیابی سازگاری کاربریهای شهری منطقه 4 شهر تبریز پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا کل کاربریهای شهری محدوده موردمطالعه در 10 کاربری، طبقهبندی شده است و سازگاری هر کاربری نسبت به سایر کاربریها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایههای کاربری در محیط GISمبادرت شد و در نهایت نقشه سازگاری کاربریهای شهری منطقه 4 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان میدهد 5.9 درصد از کاربریهای شهری منطقه 4 نسبت به همدیگر، در برابر زلزله با هم کاملاً ناسازگار و 43.9 درصد از کاربریهای شهری نسبت به هم کاملاً سازگار میباشند.
برنامه ریزی شهری
وحید مستوفی؛ مهسا فرامرزی؛ رسول درسخوان
چکیده
توسعه میان افزا، سرمایه گذاری برای تجدید حیات مراکز شهرها را افزایش داده و از همه ظرفیت های موجود در شهر برای توسعه شهر و ایجاد کاربری های مختلط استفاده می کند. از طرفی، بازآفرینی اراضی قهوه ای به عنوان یکی از مفاهیم توسعه درونی و استفاده از ظرفیت های داخلی شهر در دستیابی به توسعه میان افزای شهری محسوب می شود. لذا، تبیین و تعریف الگوی ...
بیشتر
توسعه میان افزا، سرمایه گذاری برای تجدید حیات مراکز شهرها را افزایش داده و از همه ظرفیت های موجود در شهر برای توسعه شهر و ایجاد کاربری های مختلط استفاده می کند. از طرفی، بازآفرینی اراضی قهوه ای به عنوان یکی از مفاهیم توسعه درونی و استفاده از ظرفیت های داخلی شهر در دستیابی به توسعه میان افزای شهری محسوب می شود. لذا، تبیین و تعریف الگوی مطلوب توسعه میان افزا با مدیریت اراضی قهوه ای کلانشهر تبریز، هدف اصلی این مطالعه است. بدین منظور از روش تحقیق توصیفی تحلیلی بهره گیری شده است. گردآوری داده ها با روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی بر مبنای پرسشنامه متخصص محور انجام شد. جامعه آماری شامل گروه متخصصین با روش نمونه گیری گلوله برفی به تعداد 30 نفر است. برای تحلیل داده ها از آزمون تک نمونه ای t، و تحلیل مسیر در قالب مدل DPSIR با کمک نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که مولفه پویایی جمعیت باضریب 0.26 کمترین و ضوابط شهرسازی و حقوقی با ضریب 5.42 بیشترین تاثیر را در توسعه میان افزا دارند. از طرفی، در قالب مدل DPSIR ، مولفه «پاسخ» با ضریب 3.3 بیشترین و مولفه «تاثیر» با ضریب 2.73 کمترین تاثیر را بر توسعه میان افزا دارند. علاوه براین، طبق تحلیل مسیر شاخص «فشار» با ضریب اثر کل 0.623 بیشترین رابطه علی را با الگوی مطلوب توسعه میان افزا و مدیریت اراضی قهوه ای دارد. در نتیجه بمنظور دستابی به الگوی مطلوب باید بر موضوعاتی مانند امنیت؛ آلودگی؛ بهداشت محیط؛ فرم سازی فضای شهر توجه گردد.
برنامه ریزی روستایی
منصور غنیان؛ لطیف محمدزاده؛ افشین مرزبان؛ سمیه شادکام تربتی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویتها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذینفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمعآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهرهبرداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویتها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذینفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمعآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهرهبرداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای جمعبندی نتایج به دست آمده، از روش "تحلیل ذینفعان" استفاده شد. در فاز اول (کمی) تحقیق، جامعه آماری شامل تمامی بهرهبرداران بخش کشاورزی منطقه بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران پیشبینی گردید. در نتیجه، تعداد 153 نفر به عنوان نمونه در دو مرحله انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق در این بخش، پرسشنامه بود. برای تایید روایی بخشهای مختلف پرسشنامه از متخصصان بهره گرفته شد و به کمک ضریب آلفا کرونباخ پایایی آن تایید شد. در فاز فاز کیفی برای انجام این فاز، 18 متخصص با توجه به موضوع و اهداف تحقیق بهصورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج کلی به دست آمده حاکی از آن است که رفتارهای"تغییر در روش کاشت محصولات"، "تغییر کاربری اراضی" و "استفاده از ارقام بومی"، در گروه بهرهبرداران دارای تغییر کاربری، و رفتارهای "مهاجرت فصلی سرپرست خانوار به مکان دیگر برای کار"، "افزایش میزان استفاده از کود و سموم شیمیایی" و "مهاجرت دائمی به شهر"، در گروه بهرهبرداران فاقد تغییر کاربری به ترتیب در اولویتهای اول تا سوم هستند. همچنین، با توجه به نتایج فاز کیفی تحقیق، مدیریت اراضی کشاورزی از جمله موضوعاتی است که مورد توجه ویژهای قرار گرفته و ذینفعان متعددی در آن سهیم هستند. مهمتر آنکه در بیشتر بخشها کشاورزان در سطح مزارع در کنار سازمانهایی همچون جهاد کشاورزی، صدا و سیما، جنگلها، مراتع و آبخیزداری، آب منطقه و ستاد احیاء دریاچه ارومیه به عنوان ذینفع اصلی و کلیدی جانمایی شده است. لذا این ذینفعان را میتوان در گروه تاثیرگذاران قرار داد.
برنامه ریزی شهری
روح الله عرب عامری؛ عباس ارغان؛ سعید کامیابی
چکیده
شهر خلاق میتواند نیازها و خواستههای جوامع شهری را در ابعاد گوناگون برطرف کند بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر سنجش مولفههای موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده نگری پایدار میباشد. در این راستا با توجه به هدف پژوهش از روش پیمایش استفادهشده است به لحاظ سطح مطالعه، در دو سطح توصیفی و تبیینی (توصیفی- تحلیلی) استفاده گردید ...
بیشتر
شهر خلاق میتواند نیازها و خواستههای جوامع شهری را در ابعاد گوناگون برطرف کند بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر سنجش مولفههای موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده نگری پایدار میباشد. در این راستا با توجه به هدف پژوهش از روش پیمایش استفادهشده است به لحاظ سطح مطالعه، در دو سطح توصیفی و تبیینی (توصیفی- تحلیلی) استفاده گردید در واقع این پژوهش بر تاثیرعواملی چون (سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی) بر شهر خلاق تأکید دارد. این تحقق بر اساس وسعت مطالعه جزو تحقیقات پهنانگر (شهر رودیان) است و بر اساس معیار زمان، مقطعی میباشد همچنین برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزارهای آماری چون SPSS، و روش تصمیمگیری چند شاخصه(Dematel Based ANP) استفاده شده است در سطح توصیفی از جداول یکبعدی، درصد و فراوانی استفادهشده است همچنین در سطح استنباطی نیز برای آزمون فرضیات از آزمونهای T-Test، تی دو نمونه مستقل، تحلیل مسیر، پیرسون استفاده گردیده است و برای رتبهبندی عوامل مؤثر بر تحقق شهر خلاق از مدل DANP بهره گرفتهشده است درنهایت نتایج حاصل از پژوهش نشان داد بین هنجارها و اعتماد اجتماعی و سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی ارتباط مؤثری وجود دارد که این ارتباط دارای همبستگی برای متغیرهای سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی به ترتیب 436/0، 591/0، 565/0 و 665/0 میباشد که در نتیجه نشاندهنده این موضوع میباشد که با افزایش هنجارها و اعتماد اجتماعی، میزان سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی نیز در منطقه مورد مطالعه افزایش پیدا خواهد کرد در نتیجه میتوان در نهایت از نتایج پژوهش حاضر اینگونه برداشت نمود که سرمایه اجتماعی پیشبینی کننده خوبی برای تبیین و بررسی سطح شهر خلاق در شهر رودیان میباشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
ابوالفضل قنبری؛ ابوالقاسم تقی زادفانید؛ محمد آبار
چکیده
ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامههای توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ ...
بیشتر
ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامههای توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﺿﺮورت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. هدف تحقیق حاضر، بررسی علل و عوامل موانع تحقق طرحهای آمایش در استان آذربایجان شرقی میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و جهت گردآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 197 نفر از نخبگان علمی (اساتید دانشگاهی و دانشجویان دکتری، کارشناسی ارشد رشتههای برنامهریزی شهری، روستایی، برنامهریزی منطقهای و شهرسازی)، کارشناسان و متخصصان مدیریت شهری در استان آذربایجانشرقی است. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از روشهای کمی مانند؛ معادلات ساختاری در نرم افزار PLS، رگرسیون و تحلیلمسیر استفاده شد. نتایج نشان داد، عامل اداری و مدیریتی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی و سازمان فضایی دارای مقادیر «متوسط» و عامل «برنامههای توسعه»، دارای مقادیر «قوی» برای تعیین قدرت پیشبینی مدل در مورد متغیرهای پنهان درونزا در زمینههای طرحهای آمایش سرزمین در استان آذربایجان شرقی هستند. بنابراین، با توجه به بالا بودن مقادیر تمام مقادیر گفته میشود که شاخص «برنامههای توسعه» دارای بیشترین تأثیر در عدم تحقق طرح آمایش سرزمین در سطح استان آذربایجانشرقی دارد. همچنین، با توجه به آزمون تحلیلمسیر، بیشترین اثر کلی در زمینه اجرای طرح آمایش سرزمین مربوط به شرایط اجتماعی- فرهنگی با میزان اثر کلی (305/0) و شاخص نهادی با میزان اثر کلی 206/0 میباشد. همچنین، کمترین اثر کلی مربوط به شاخص مدیریتی و قانونی با میزان 054/0 میباشد.
برنامه ریزی شهری
حبیب اله فصیحی؛ هانی رضائیان؛ سیده مهشید حسینی
چکیده
اندیشه شهرهای سالم به دنبال تهدید محیطهای زندگی انسانی بهوسیله صنعت و شهرنشینی و آسیبهای جسمانی و روانی حاصل از زندگی در شهرهای بزرگ، مطرح گردید. یکی از اهداف مهم شهرهای جدید نیز فراهم آوردن زمینهها و بسترهای زندگی سالم برای ساکنان شهر بوده است. هدف این پژوهش، تحلیل وضعیت شاخصهای شهر سالم و توزیع فضایی این شاخصها در ...
بیشتر
اندیشه شهرهای سالم به دنبال تهدید محیطهای زندگی انسانی بهوسیله صنعت و شهرنشینی و آسیبهای جسمانی و روانی حاصل از زندگی در شهرهای بزرگ، مطرح گردید. یکی از اهداف مهم شهرهای جدید نیز فراهم آوردن زمینهها و بسترهای زندگی سالم برای ساکنان شهر بوده است. هدف این پژوهش، تحلیل وضعیت شاخصهای شهر سالم و توزیع فضایی این شاخصها در سطح شهر جدید سهند است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر دادههای اسنادی و پیمایشی است. یک قسمت از دادههای مورد تحلیل، از شیپ فایل جمعیتی سرشماری سال 1395 و قسمت دیگر به طریق پیمایشی با ابزار پرسشنامه از نمونه آماری 378 نفری سرپرستان خانوار ساکن محدوده مطالعاتی گردآوری شدهاند. توزیع فضایی شاخصها و ابعاد در گستره شهر و در سطح فازهای چهارگانه شهر، با تهیه نقشه مربوط به روش میانیابی و با تحلیل نقشهها صورت پذیرفت. داده-های جداول توصیفی، سپس وارد نرمافزار SPSS شده و وضعیت شاخصها و ابعاد با اجرای آزمون تیتک نمونهای و نتایج آن تحلیل شدند. یافته-های آزمون تی بر وضعیت کلی متوسط شهر سهند از نظر شاخصهای شهر سالم دلالت داشته و این شاخصها در ابعاد کالبدی و محیط زیستی از حد میانه بالاتر و در شاخصهای ابعاد اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی پایینتر هستند. به لحاظ توزیع فضایی، در پهنهها و فازهای قدیمیتر یعنی به ترتیب فازهای 1، 2، 3 و 4، شاخصها برتری دارند.
برنامه ریزی شهری
عباس معروف نژاد
چکیده
یکی از مشکلات اساسی در فرایند بازآفرینی بافت های فرسوده و نا کارآمد شهرهای امروز، عدم توجه به اعمال مفهوم مولفه های اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های محله است. اهمیت مولفه های اجتماعی در فرآیند بازآفرینی از آن جهت محسوس است که مداخله در بافت های فرسوده در بیشتر موارد در ظرف مکانی محله انجام می شود، اما این عنصر معمولاً مغفول باقی می ...
بیشتر
یکی از مشکلات اساسی در فرایند بازآفرینی بافت های فرسوده و نا کارآمد شهرهای امروز، عدم توجه به اعمال مفهوم مولفه های اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های محله است. اهمیت مولفه های اجتماعی در فرآیند بازآفرینی از آن جهت محسوس است که مداخله در بافت های فرسوده در بیشتر موارد در ظرف مکانی محله انجام می شود، اما این عنصر معمولاً مغفول باقی می ماند. نظر به اهمیت موضوع، این پژوهش به تحلیل عملکرد بافت های فرسوده و نا کارآمد شهری بر اساس پنج مولفه انتخابی پژوهش (حس تعلق اجتماعی، انسجام اجتماعی، همیاری اجتماعی، امنیت اجتماعی و اعتماد اجتماعی ) و 36 متغیر در سه محله (عامری، خزعلیه و حصیرآباد) در منطقه هفت کلانشهر اهواز پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق، پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن سه محله مورد مطالعه و روش محاسبه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و شامل 379 نفر بوده است. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع دادهها از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف و جهت بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از آزمون علامت ، استفاده شده است. همچنین وزن دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی شانون و رتبه بندی محلات با استفاده از تکنیک ماباک انجام شده است. یافته های پژوهش حاصل از نتایج آزمون علامت نشان می دهد: محله عامری با میانگین ضریب تاثیر 16/3 در مجموع پنج مولفه ی انتخابی پژوهش به نسبت دو محله ی دیگر بیشتر بوده است. همچنین نتایج حاصل از رتبه بندی مولفه های اجتماعی انتخاب شده پژوهش در محلات سه گانه با استفاده از تکنیک ماباک، نشان می دهد محله عامری با مقدار Si (مقدار تاثیرگذاری مولفه و شاخص ها) 26/0 در رتبه اول و به ترتیب محله خزعلیه 079/0 و محله حصیرآباد با 164/0- در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
غلامرضا کاظمیان شیران؛ محمود ضیائی؛ فاطمه یاوری گهر؛ یاور بابائی
چکیده
این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مولفههای توسعه مکملگرای گردشگری و بررسی نقش آن در توسعه منطقهای انجام گرفته است. برای این منظور، روش پژوهش، آمیخته اکتشافی و دارای دو مرحله متوالی کیفی و سپس کمی است. روش تحقیق این مطالعه به گونهای است که ابتدا در بخش کیفی از روش فراترکیب و تحلیل مضمون استفاده شد و الگوی تحقیق براساس آن طراحی ...
بیشتر
این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مولفههای توسعه مکملگرای گردشگری و بررسی نقش آن در توسعه منطقهای انجام گرفته است. برای این منظور، روش پژوهش، آمیخته اکتشافی و دارای دو مرحله متوالی کیفی و سپس کمی است. روش تحقیق این مطالعه به گونهای است که ابتدا در بخش کیفی از روش فراترکیب و تحلیل مضمون استفاده شد و الگوی تحقیق براساس آن طراحی گردید و سپس در بخش کمی با استفاده روش معادلات ساختاری به بررسی ساختاری مدل تحقیق، تعیین روایی و پایایی و ارتباط بین سازهها پرداخته شد. جامعه آماری تحقیق شامل مطالعات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع تحقیق با تعداد نمونه 59 مطالعه و خبرگان دانشگاهی، اجرایی و مدیران کسب و کارهای گردشگری با تعداد نمونه 18 نفر در بخش کیفی و 110 نفر در بخش کمی میباشد. براساس نتایج تحقیق، براساس رویکرد کیفی، دو مفهوم فراگیر شامل دستاوردهای توسعه منطقهای و توسعه مکملگرای گردشگری با ابعاد مکملگرایی سیاستی، مکملگرایی همکارانه، مکملگرایی فرهنگی، مکملگرایی پویا، مکملگرایی فنی و مکملگرایی سایتهای گردشگری شناسایی شد. همچنین نتایج حاصل از معادلات ساختاری و با تاکید بر استان اردبیل به عنوان منطقه مورد مطالعه، نشان داد که توسعه مکملگرای گردشگری با ضریب مسیر 406/0 و معناداری 893/4 تاثیر مثبت و معناداری بر دستاوردهای توسعه منطقهای در استان اردبیل دارد. نتایج این تحقیق میتواند به توسعه ادبیات تحقیق در حوزه مکملگرایی در گردشگری و نیز بکارگیری گردشگری در دستیابی به دستاوردهای توسعه منطقهای کمک کند.
آب و هواشناسی
سودابه نامداری؛ علی حاجیبگلو؛ غلامرضا اباذری
چکیده
در کشور ایران با توجه به شرایط بیابانی همواره وجود کانونهای گردوغبار موجب آلودگی هوا و کاهش کیفیت زندگی ساکنین در مجاور این کانونها شده است. در سالهای اخیر در خصوص برخی از کانونها ابهاماتی در خصوص افزایش شدت تولید گردوغبار به وجود آمده است. در این پژوهش با استفاده از محصول عمق اپتیکی سنجنده MODIS که غلظت گردوغبار معلق در اتمسفر ...
بیشتر
در کشور ایران با توجه به شرایط بیابانی همواره وجود کانونهای گردوغبار موجب آلودگی هوا و کاهش کیفیت زندگی ساکنین در مجاور این کانونها شده است. در سالهای اخیر در خصوص برخی از کانونها ابهاماتی در خصوص افزایش شدت تولید گردوغبار به وجود آمده است. در این پژوهش با استفاده از محصول عمق اپتیکی سنجنده MODIS که غلظت گردوغبار معلق در اتمسفر را نشان میدهد و براساس فراوانی و میانگینهای سالانه، موقعیت کانونهای گردوغبار در داخل کشور شناسایی شد و سپس روند تغییرات زمانی هر یک از کانونها به تفکیک مورد بررسی قرار گرفت.براساس نتایج به دست آمده از میانگین فراوانیهای سالانه گردوغبار در سه دوره مطالعاتی 2000-2006، 2007-2012 و 2013-2018 در سطح کشور ایران حدود 33 کانون گردوغبار شناسایی شد که با در نظر گرفتن کانونهای مجاور هم روند تغییرات 24 کانون مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج حدود نیمی از مساحت مناطق بدون گردوغبار به مناطق دارای گردوغبار با فراوانیهای مختلف و همچنین حدود نیمی از مساحت کانونهای با فراوانی خیلی زیاد نیز به سایر کانونهای با شدت کمتر تبدیل شدهاند. همچنین بیشترین نوسانات در شدت گردوغبار در منطقه سیستان، جازموریان، جنوب شرق سمنان، آذربایجان شرقی، زنجان و استان خوزستان صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد علی رغم وضعیت اقلیمی نسبتا یکسان، روند تغییرات در این کانونها از الگوی مشابهی تبعیت نمیکند و روند تغییرات غبارخیزی در کانوهای داخلی کشور تحت تاثیر عوامل پیچیده انسانی و غیر انسانی متغیر می-باشد. با استفاده از نتایج این تحقیق این امکان فراهم میگردد اطلاعات نسبتا جامعی از روند تغییرات کانونهای داخلی فراهم آید و وضعیت غبارخیزی کانونها در آینده قابل پیشبینی گردد.
برنامه ریزی شهری
اسماعیل نصیری هنده خاله؛ فضل اله اسمعیلی؛ ریحانه یونسی سندی؛ حسن نظافت تکله
چکیده
در طول چند دهه گذشته توجه به پایدار اجتماعی در سطح محلات شهری تبدیل به یک الگوی برنامه ریزی مهم در کشورهای پیشرفته شده است. هدف این پژوهش ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهری منطقه 15 شهر تهران با تاکید برشاخص اختلاط کاربری اراضی است. اختلاط کاربری ها و توزیع فعالیت ها از عوامل تاثیرگذار بر الگوهای پایداری اجتماعی در سطح محلات شهری است ...
بیشتر
در طول چند دهه گذشته توجه به پایدار اجتماعی در سطح محلات شهری تبدیل به یک الگوی برنامه ریزی مهم در کشورهای پیشرفته شده است. هدف این پژوهش ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهری منطقه 15 شهر تهران با تاکید برشاخص اختلاط کاربری اراضی است. اختلاط کاربری ها و توزیع فعالیت ها از عوامل تاثیرگذار بر الگوهای پایداری اجتماعی در سطح محلات شهری است .این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص های اختلاط کاربری مؤثر بر پایداری اجتماعی در ۵شاخص دسترسی پذیری به کاربری ها، نحوه توزیع کاربری ها، تنوع و برابری کاربری ها، قدمت و سازگاری کاربری ها، ملاحظات طراحی در برنامه ریزی کاربری ها تعیین شدند. جامعهآماری مدیران و کارشناسان شهری وساکنین محلات مورد مطالعه است. . ابتدا میزان اختلاط کاربری هر یک از محله های شهر از طریق ضریب آنتروپی شانون محاسبه وشاخص های مورد مطالعه در محلات ، با استفاده ازتکنیک کوپراس رتبه بندی شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد مقدار بتای شاخص دسترسی پذیری به کاربری های(485/0β=)، تراکم کاربری ها(482/0β= )و نحوه توزیع کاربری ها(479/0 β= )به ترتیب بیشترین اهمیت را در سطح پایداری اجتماعی محلات مورد مطالعه دارند و محلات مورد مطالعه از نظر پایداری اجتماعی سطوح متفاوتی دارند؛ به طوری که محلات افسریه شمالی (23/98) و افسریه جنوبی (83/96) و کیان شهر شمالی(23/84) از لحاظ شاخص های اختلاط کاربری اراضی بهترین وضعیت را دارند و محلات هاشم آباد با (043/27 NJ= )و مینایی با (43/22 NJ=) در بدترین وضعیت قرار دارند.
برنامه ریزی شهری
یوسف درویشی؛ امید حسینی
چکیده
دسترسی به فضاهای باز محلات شهر یکی از اصول مهم دیدگاه پدافند غیر عامل میباشد. چرا که میزان زیادی از تلفات مربوط به بعد از بحران، بیشتر به دلیل عدم توانایی در دسترسی به فضای باز و همچنین توان گریز از منطقه خطر میباشد.پژوهش حاضر با هدف بررسی و قابلیت دسترسی فضاهای باز محلات شهری در موقع اضطراری از منظر پدافند غیرعامل منطقه ۱کلان شهر ...
بیشتر
دسترسی به فضاهای باز محلات شهر یکی از اصول مهم دیدگاه پدافند غیر عامل میباشد. چرا که میزان زیادی از تلفات مربوط به بعد از بحران، بیشتر به دلیل عدم توانایی در دسترسی به فضای باز و همچنین توان گریز از منطقه خطر میباشد.پژوهش حاضر با هدف بررسی و قابلیت دسترسی فضاهای باز محلات شهری در موقع اضطراری از منظر پدافند غیرعامل منطقه ۱کلان شهر تبریز می باشد. به همین منظور در این پژوهش برای پهنه بندی فضاهای مختلف بر مبنای آسیب پذیری و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای مرتبط مانند ARC GIS و Auto cadو نرم افزار Excel استفاده شده است. نتایج و یافتههای پژوهش بیانگر آن است که 3/67 درصد، منطقه 1 شهر تبریز از نظر دسترسی به فضای باز از منظر پدافند غیر عامل در برابر بحرانهای وضعیتی مناسبی قرار دارد. اما برای بالابردن کیفیت و کمیت این شرایط به حد مطلبوب، بهبود وضع کارکردی فضاهای باز (فضای سبز و محصور) و افزایش عرض خیابانها و کوچههایی منتهی به فضای باز، به گونهای که امکان دسترسی سریع و آسان برای ارگانهایی مانند آتشفشانی و ... در مواقع بحران را فراهم نماید. از اهمیت خاصی برخوردار است.
صغری اندریانی؛ محمد حسین رضائی مقدم؛ خلیل ولیزاده کامران؛ فرهاد الماس پور
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394
چکیده
تهیه نقشه های کاربری و پوشش اراضی برای برنامه ریزی و مدیریت منابع طبیعی امری ضروری می باشد. در این بین استفاده از داده های سنجش از دور با توجه به ارائه اطلاعات به روز ، پوشش تکراری ، کم هزینه بودن در ارزیابی منابع طبیعی جایگاه خاصی دارد. لذا در این پژوهش، تصاویر لندست 8 به عنوان داده ورودی برای تهیه نقشه کاربری اراضی در سطح 2و1 مورد استفاده ...
بیشتر
تهیه نقشه های کاربری و پوشش اراضی برای برنامه ریزی و مدیریت منابع طبیعی امری ضروری می باشد. در این بین استفاده از داده های سنجش از دور با توجه به ارائه اطلاعات به روز ، پوشش تکراری ، کم هزینه بودن در ارزیابی منابع طبیعی جایگاه خاصی دارد. لذا در این پژوهش، تصاویر لندست 8 به عنوان داده ورودی برای تهیه نقشه کاربری اراضی در سطح 2و1 مورد استفاده قرار گرفت. در این بین ، با توجه به جدید بودن این تصاویر ، تصحیحات رادیومتریک با استفاده از روابط موجود در محیط مدل ساز نرم افزار Erdas فرمول نویسی شد. همچنین از شاخصهای گیاهی NDVI، خاک بایر (BI) و سه مولفه اصلی آنالیز مولفه های اصلی (PCA) به عنوان ورودی در کنار دیگر باندها برای افزایش دقت طبقه بندی مورد استفاده قرار گرفت. از طرفی توابع کرنلها و رتبه های چند جمله ای روش ماشین بردار پشتیبان (SVM) مورد ارزیابی قرار گرفت و بهترین نتیجه این روش با روش شبکه عصبی مصنوعی(ANN) مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که دقت روش ماشین بردار پشتیبان92٪ با ضریب کاپا 0.91 و روش شبکه عصبی 89٪ با ضریب کاپا 0.87 می باشد. همچنین جایی که کلاسها رفتار طیفی مشابهی را از خود نشان می دهند روش SVM کارایی بهتری از خود نشان می دهد.
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ کوثر عراقی
چکیده
امروزه با پیشرفت روزافزونی که در جامعه وجود دارد، یکی از مسائل مهم جامعه تغییر و تحول میباشد که همواره بوده و ادامه دارد. تمایل به پیشرفت بدون تغییر و تحول امکانپذیر نیست. آینده پیش روی، آیندهای مبهم و نامعلوم است و باید برای شناخت آن به کمک علم آیندهپژوهی همواره تلاش کنیم. در دهههای اخیر به دلیل تحولات و دگرگونیهای رویداده ...
بیشتر
امروزه با پیشرفت روزافزونی که در جامعه وجود دارد، یکی از مسائل مهم جامعه تغییر و تحول میباشد که همواره بوده و ادامه دارد. تمایل به پیشرفت بدون تغییر و تحول امکانپذیر نیست. آینده پیش روی، آیندهای مبهم و نامعلوم است و باید برای شناخت آن به کمک علم آیندهپژوهی همواره تلاش کنیم. در دهههای اخیر به دلیل تحولات و دگرگونیهای رویداده در عرصههای مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی در شهرها نگاه انسان به آینده متفاوت شده است. این تحقیق با رویکرد آیندهپژوهی به موضوع تراکم و تغییرات آتی تراکم شهری میپردازد که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی میباشد و برای جمعآوری اطلاعات از روش کتابخانهای- میدانی و دیدگاه نوین برنامهریزی (آیندهپژوهی) همچنین برای بهدست آوردن اطلاعات و جمعآوری نظرات کارشناسان از روش پویش محیطی و برای شناسایی پیشرانها، از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری و نرمافزار میکمک و برای تدوین سناریوهای مطلوب از نرمافزار سناریوویزارد استفاده گردید تا مهمترین پیشرانها و میزان تأثیرگذاری این پیشرانها در وضعیت بهوجود آمده و درنهایت تدوین سناریوهای مطلوب در وضعیت آینده تراکم شهری در منطقه ۲ شهرداری تبریز به دست آید.که به صورت خلاصه نتایج بهدست آمده چنین میباشد: از 60 عامل موثر شناسایی شده در تغییرات تراکمی شهر تبریز بااستفاده از نرمافزار میکمک 13 عامل پیشران بهدست آمد،سپس با تعیین47 وضعیتهای احتمالی برای این13 عامل و وارد کردن آنها در نرمافزار سناریوویزارد،تعداد سناریوهای قوی 4 و تعداد سناریوهای ضعیف 270 و تعداد سناریوهای با سازگاری بالا11 بهدست آمد که تحلیلهای به دست آمده از سناریوها نشان میدهد که وضعیت آینده تغییرات تراکمی شهر تبریز با روند مطلوب در پیش خواهد بود هرچند نباید از وقوع شرایط بحرانی آینده غافل باشیم.
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل مشکینی؛ آیت رشنو فر؛ مهران حاجیلو
چکیده
با شروع عصر شهر نشینی و توسعه روز افزون آن دیگر شهر ها به عنوان مهمترین سکونتگاه انسانی شناخته می شوند. بنابر این نیاز سنجی پژوهشی و اولویت بندی تحقیقات، متناسب با مشکلات شهرها می تواند گامی موثر در شناخت و حل مشکلات موجود باشد. هدف پژوهش حاضر نیز نیاز سنجی پژوهشی رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری و اولویت بندی آنها بوده. روش پژوهش ، به ...
بیشتر
با شروع عصر شهر نشینی و توسعه روز افزون آن دیگر شهر ها به عنوان مهمترین سکونتگاه انسانی شناخته می شوند. بنابر این نیاز سنجی پژوهشی و اولویت بندی تحقیقات، متناسب با مشکلات شهرها می تواند گامی موثر در شناخت و حل مشکلات موجود باشد. هدف پژوهش حاضر نیز نیاز سنجی پژوهشی رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری و اولویت بندی آنها بوده. روش پژوهش ، به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل 15 نفر از اساتید و دانشجویان دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری یوده که از نظرات آنها استفاده شده است. نتایج حاصله از نظرات جامعه آماری منجر به تدوین 58 عنوان پژوهشی شده که هریک از این عناوین در قالب پنج گروه ((اجتماعی فرهنگی)) ،(( اکولوژی و زیست محیطی))، ((مالی و اقتصادی ))، (( کالبدی فضایی و زیر ساختی)) و ((سیاستی، مدیریتی و فناوری)) دسته بندی شدند. به منظور وزن دهی و رتبه بندی این موضوعات نیز از روش آنتروپی شانون استفاده شده است. در ادامه، بعد از رتبه بندی وزنی، هرکدام از موضوعات از لحاظ تعداد فراوانی چاپ مقاله طی دوره زمانی 1390-1399 در پایگاه نمایه سازی مقالات علمی(علم نت) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از اولویت بندی و وزن دهی موضوعات و بررسی تعداد مقالات چاپ شده نشان داد که دسته موضوعی اقتصادی با میانگینی وزنی 0.01729 دارای بیشترین وزن بوده، و در بین موضوعات به صورت مستقل نیز بیشترین وزن مربوط به موضوع مشارکت مردمی و دموکراسی شهری در مدیریت شهری با وزن 0.01740 بوده است. از لحاظ فراوانی مقالات نیز بیشترین مقالات چاپ شده مروبط به دسته موضوعی سیاستی، مدیریتی و فناوری با تعداد 433014 مقاله چاپ شده و کمترین مقالات مروبط به دسته موضوعی اقتصادی با 103436 مقاله چاپ شده می باشد.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ توکل آقایاری هیر؛ داود حاتمی
چکیده
هدف این پژوهش ارزیابی وضعیت منطقه چهار کلانشهر تبریز از منظر شهر دوستدار سالمند میباشد. این پژوهش از نظر ماهیت کاربردی است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است از روشهای توصیفی ـ تحلیلی، اسنادی، تحلیل ثانویه و پیمایشی است. برای تحلیل و ارزیابی نماگرهای جمعیتشناسی سالمندان منطقه چهار کلانشهر شهر تبریز از اطلاعات و دادههای سرشماری ...
بیشتر
هدف این پژوهش ارزیابی وضعیت منطقه چهار کلانشهر تبریز از منظر شهر دوستدار سالمند میباشد. این پژوهش از نظر ماهیت کاربردی است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است از روشهای توصیفی ـ تحلیلی، اسنادی، تحلیل ثانویه و پیمایشی است. برای تحلیل و ارزیابی نماگرهای جمعیتشناسی سالمندان منطقه چهار کلانشهر شهر تبریز از اطلاعات و دادههای سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 استفاده شده است. در بخش پیمایشی تحقیق با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه محاسبه و پس از برآورد به صورت تصادفی ساده بین نمونههای هدف پخش شده و پرسشنامهها پس از تکمیل شدن توسط مردم جمعآوری شدهاند. برای سنجش وضعیت منطقه چهار کلانشهر تبریز از منظر شهر دوستدار سالمند از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی که در 8 شاخص و 81 گویه تهیه شده استفاده شده است. تحلیلهای آماری در این پژوهش به کمک نرمافزار SPSS نسخه 26 انجام شده. نتایج بررسی و سنجش هشت شاخص دوستدار سالمند در این منطقه نشان داد؛ شاخص فضاهای بیرونی و ساختمانها با84/2، در رتبه یک، شاخص حمل و نقل با77/2، در رتبه دوم، شاخص ارتباطات و اطلاعات با 67/2، در رتبه سوم، شاخص حمایتهای اجتماعی و خدمات سلامت با 58/2، در رتبه چهارم، شاخص تکریم و تلفیق اجتماعی با 48/2، در رتبه پنجم، شاخص مشارکت اجتماعی با 46/2، در رتبه ششم، شاخص مشارکت در امور مدنی و اشتغال با 41/2، در رتبه هفتم و شاخص مسکن با 38/2، در رتبه هشتم قرار دارد. با توجه به میانگینهای به دست آمده؛ مشخص میگردد که میانگین همه شاخصهای بررسی شده کمتر از حد وسط طیف لیکرت(عدد 3)، میباشد. لذا نتیجه میگیریم که منطقه چهار شهرداری کلان شهر تبریز دوستدار سالمند نیست و تا رسیدن به حد مطلوب فاصله زیادی دارد.
برنامه ریزی روستایی
مسلم سواری؛ فرشاد رزم آور
چکیده
این پژوهش با هدف کلی تدوین راهبردهای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در بخش کشاورزی در استان بوشهر انجام شد. در این پژوهش ابتدا با استفاده مطالعات تحلیلی و ادبیات موضوع نقاط چهارگانه SWOT یعنی قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شد و با استفاده از تکنیک AHP اولویتبندی شدند. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و متخصصان آگاه به موضوع در سازمانهای ...
بیشتر
این پژوهش با هدف کلی تدوین راهبردهای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در بخش کشاورزی در استان بوشهر انجام شد. در این پژوهش ابتدا با استفاده مطالعات تحلیلی و ادبیات موضوع نقاط چهارگانه SWOT یعنی قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شد و با استفاده از تکنیک AHP اولویتبندی شدند. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و متخصصان آگاه به موضوع در سازمانهای ذیربط بودند که بهطور هدفمند برای مطالعه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل دادهها در قالب تکنیک SWOT-AHP با استفاده از نرمافزار Expert Choice انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که در ارزیابی معیارها، نقاط قوت، ضعف، تهدید، فرصت اولویتهای اول تا چهارم را به خود اختصاص دادند که وزنهای بدست آمده از برآیند این نقاط نشان دهنده غالب بودن فضای مخاطرهآمیز بر فضای مفید است. علاوه بر این در اولویتبندی نواحی استراتژیک نتایج نشان داد که راهبرد اول SO یعنی راهبرد تهاجمی (حداکثر – حداکثر)، راهبرد دوم راهبرد ST یعنی راهبرد اقتضایی (حداکثر – حداقل)، راهبرد سوم WO یعنی راهبرد انطباقی (راهبرد حداقل – حداکثر) و در نهایت آخرین راهبرد در موضوع مورد بررسی راهبرد WT یعنی راهبرد دفاعی (حداقل – حداقل) است. به طور کلی نتایج این پژوهش میتواند بینشهای جدیدی برای سیاستگذاران حوزه انرژی و محیط زیست را فراهم کند.
برنامه ریزی شهری
نجمه سادات مصطفوی؛ پروین پرتوی؛ زهرا اسدالهی
چکیده
خدمات اکوسیستم گستره وسیعی از خدمات مستقیم و یا غیرمسقیم مرتبط با بهزیستی انسان را در برمی گیرد که از طریق فرایندهای بیوفیزیکی حاصل شده اما تولید، توزیع و بازتولید آن تحت تاثیر مدیریت سیستم های اجتماعی و اکولوژیکی شهر است. تمام تلاش این جستار شناسایی و دسته بندی موانع یکپارچه سازی خدمات اکوسیستم در برنامه ریزی شهری می باشد. روش این ...
بیشتر
خدمات اکوسیستم گستره وسیعی از خدمات مستقیم و یا غیرمسقیم مرتبط با بهزیستی انسان را در برمی گیرد که از طریق فرایندهای بیوفیزیکی حاصل شده اما تولید، توزیع و بازتولید آن تحت تاثیر مدیریت سیستم های اجتماعی و اکولوژیکی شهر است. تمام تلاش این جستار شناسایی و دسته بندی موانع یکپارچه سازی خدمات اکوسیستم در برنامه ریزی شهری می باشد. روش این مقاله از نوع فرامطالعه است که در چهار بخش تحلیلی فراداده، فرا روش، فرانظریه و فراترکیب، به بررسی ساختاری و محتوایی مطالعات منتخب پرداخته است. جامعه آماری این مطالعه شامل 47 مقاله علمی در بازه زمانی 2022-2010 می باشد. در بخش یافته ها، موانع در قالب 31 مقوله، 9 مقوله ترکیبی و 3 مضمون (ساختاری، اقتصادی و معرفتی) طبقه بندی شدند. فقدان روش های استاندارد، ضعف مشارکت ذینفعان، فقدان آگاهی و دانش اکولوژیکی، شکاف موضوعی، کمبود داده و کمبود منابع مالی از مهم ترین موانع و چالش های یکپارچه سازی به حساب می آیند.
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل قنبری؛ میرحسین پورباقر
چکیده
شهر سهند به عنوان یک شهر نسبتا جدید، توانسته است به سرعت در جایگاه سومین شهر پرجمعیت استان آذربایجانشرقی قرار گیرد. یکی از نکات مهم تحقیق حاضر، بررسی ارتباط بین توسعه فیزیکی شهر با روند معاملات ملکی و ترکیب دادههای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی میباشد. در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهوارههای Landsat-8 و Landsat-7 و Sentinel-2 ...
بیشتر
شهر سهند به عنوان یک شهر نسبتا جدید، توانسته است به سرعت در جایگاه سومین شهر پرجمعیت استان آذربایجانشرقی قرار گیرد. یکی از نکات مهم تحقیق حاضر، بررسی ارتباط بین توسعه فیزیکی شهر با روند معاملات ملکی و ترکیب دادههای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی میباشد. در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهوارههای Landsat-8 و Landsat-7 و Sentinel-2 در محیط کدنویسی گوگل ارث انجین کاربریها و تغییرات آنها طی دو دوره قبل و بعد از شهر شدن (از 2000 تا 2008 و از 2008 تا 2019) دستهبندی شد و سپس پیشبینی توسعه آتی شهر سهند صورت گرفت. برای پیش-بینی از روش شبکه عصبی مصنوعی چند لایه پرسپترون (MLP) به عنوان یکی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره مکانی(MCDM) استفاده شده است. متغیرهای مستقل استفاده شده در تحقیق حاضر، در پیشبینی توسعه فیزیکی شهر عبارتاند از : قیمت زمین، نوع کاربری، شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از مناطق شهری، فاصله از شبکه آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از شبکه معابر (اصلی و فرعی). نتایج طبقهبندی تصاویر ماهوارهای نشان داد که توسعه فیزیکی شهر جدید سهند در جهت تبدیل زمینهای بایر به کاربری شهری صورت گرفته است. علاوه بر این توسعه فیزیکی در راستای تبدیل زمینهای ارزانتر به نواحی ساخته شده بود. اراضی ساخته شده دارای توسعه زیادی بوده و از6246/665 هکتار در سال ۲۰۰۰ به 9516/732 هکتار در سال ۲۰۱۹ رسیده است. در بین روشهای طبقهبندی تصاویر به منظور استخراج کاربری اراضی، روش SVM بهترین روش بود و همچنین تصاویر ماهواره Sentinel-2 بالاترین دقت را داشت. شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه به منظور پیشبینی توسعه فیزیکی آتی شهر جدید سهند مورد استفاده قرار گرفت، که با توجه به بررسیهای صورت گرفته، توسعه در جهاتی پیشبینی شده است که مبتنی بر ارزان بودن زمین و نیز محدودیت-های ژئومورفولوژیکی مانند شیب و ارتفاع است.