دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823A Typology of the Iranian Cities with Emphasis on the Urban Centres More Than 100000 Populations during the Last Forty Years (1966-2006)گونه¬بندی شهرهای بالای صد هزار نفری ایران براساس تحولات جمعیتی 50 سال گذشته (85-1335)12615FAرحیمبردی آنامرادنژادگروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری دانشگاه مازندران نویسنده مسئولعیسیجوکارسرهنگیگروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری دانشگاه مازندران.Journal Article20101019This research tries to typify the urban centers which experienced a more unbalanced growth in the recent 40 years. The main approach of the present paper is analytical-genetic and is based on the data which have been collected from the statistical center of Iran. The cities have been classified in four groups between 1966 to 2006. The results revealed that these cities comprise about 70% of the urban population and had grown by number and share of population. There is a steady growth from 1966 to 1986 and it gradually decreases to the recent years. The main factors of urban population growth for the early centuries have been physical as it had a crucial role to the Iranian urban population distribution in the country, but in the recent decades the human factors such as economic and demographic policies impacted the growth and distribution of the urban population. Islamshahr with 12.91 % average growth had the highest level and the satellite cities of Tehran such as Qods, Melard, Qarchak and Pakdasht in the outskirt of Tehran place in other levels due to absorption of the overspill population of the capital. Some cities like Masjedsolaiman and Abadan experienced very low and negative growth این تحقیق با هدف تبیین تحولات 40 ساله در جمعیت این شهرها بویژه شهرهایی که از رشد نامتعادلتری برخوردار بودند صورت گرفته است. رویکرد این مطالعه از نوع تحلیلی- تکوینی بوده و بر پایه دادههای اسنادی- کتابخانهای و نتایج سرشماری سالهای 1345 تا 1385 استوار است. شهرها براساس نرخ رشد متوسط 40 سال اخیر در چهار گروه تقسیمبندی شدند. نتایج حاصله بیانگر آن است که 80 شهر بالای صدهزار نفری ایران 70 درصد جمعیت شهری را تشکیل میدهند این شهرها از نظر تعداد و سهم جمعیتی همواره رو به افزایش بوده و از نظر میزان رشد اکثراً تا سال 1365 سیری صعودی و پس از آن به تدریج روند نزولی را آغاز نمودند. برخلاف سدههای گذشته که عوامل طبیعی تأثیر تعیینکنندهای در رشد و پراکنش جمعیت شهری ایران داشته، امروزه عوامل انسانی نظیر سیاستهای اقتصادی و جمعیتی دولت نقش مهمی را در این خصوص ایفا نمودهاند. پس از اسلامشهر با 91/12 درصد رشد متوسط در طول p دوره مورد مطالعه، شهرهای اقماری تهران مانند قدس، ملارد، قرچک و پاکدشت با جذب سرریز جمعیتی تهران بیشترین رشد را داشتهاند. برخی شهرها مانند مسجدسلیمان و آبادان نیز از رشدی بسیار ضعیف وگاه منفی برخوردار بودند.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Precipitation Regime in South Part of Iran Studying of Iranپهنه¬بندی رژیم بارش در نیمه جنوبی ایران274616FAفرنازپوراصغرگروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزسعیدجهانبخشگروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزبهروزساری صرافگروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزهوشنگقائمیسازمان هواشناسی کشورمعصومهتدینیدانشگاه آزاد واحد سمنانJournal Article20100831This is a study of change in annual precipitation amounts and variability in southern part of Iran during 1974-2005. Southern part of Iran has been regionalized based on six factors in 183 stations using Principal Component Analysis (PCA) and Cluster Analysis (CA). The stations were grouped into four individual clusters. Topography and latitude play an important role in determining boundaries between identified subdivisions and existence of spatial differences between them as well. Spatial variability and relationship between the precipitation series at 183 of stations were investigated by principal component analysis. A PCA of annual precipitation reveals five components that account for 68% of the total variance. The annual precipitation PCs are controlled by atmospheric circulation. Analysis of the results revealed that annual precipitation in south part of Iran is mainly related to Sudan and Mediterranean wave.این تحقیق رژیم بارش سالانه نیمه جنوبی ایران را طی دوره 2005- 1974 ارائه میدهد. نـیمهجنوبی ایران با استفاده از شـش پارامتر اقلیمی در 183 ایستگاه، به کمک روش تـحلیل مولفههای اصلی و خوشهبندی منطقهبندی شده و به چهار زیر منطقه همگن تقسیم گردید. نتیجه نشان داد که روند ناهمواریها و عرض جغرافیایی در مرزبندی و تفاوتهای مکانی بین مناطق نقش بسیار مهمی دارند. تغییرات مکانی بارش و رابطه بین ایستگاهها با استفاده از تحلیل مولفههای اصلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحلیل مولفه اصلی بارش سالانه، پنج مولفه را نشان داد که مجموعاً 68% کل واریانس بارش را توصیف میکند. مولفههای اصلی بارش سالانه در نیمه جنوبی ایران توسط گردش جوی کنترل میشوند. تحلیلها نشان داد که بارش سالانه در نیمه جنوبی ایران اساساً به کم فشار سودانی و مدیترانه ارتباط داده میشود.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Ecotouristic Features Analysis and Identification of Kaftar Lake Using SWOTشناسایی و تحلیل قابلیت های اکوتوریستی دریاچه کافتر به روش SWOT477117FAمسعودتقواییاستادیار دانشگاه اصفهانحسینکیومرثیکارشناس ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه اصفهانJournal Article20101101In today's modern and industrial world, tourism and taking advantage of natural attractions in original natural regions is more sensible. One of these natural attractions is beach and lake regions that attract many tourists all over the world. The Kaftar lake which has located in north of Fars province south of Eghlid has county is also one of these natural attractions, although many potentials regarding tourism industry, there has been no study to identify its potentials. The dominant approach in this research is developmental-applicable and research method is a combination of analytic, survey and causal method through using SWOT technique. We identify weaknesses, potentials, and the threats of tourism industry. The results from research show that the development of tourism in Kaftar lake has many setbacks that requires more attention of responsible and local people that is regarded as the approach to attract private and governmental investment from big cities around in order to foster hygiene-medical and accommodation infrastructures. Gaining a rate of 370 is regarded as the best approach of tourism development in Kaftar lake. At the end we provide the developmental approaches of KaftarLake in four immediate, short-term, middle-term, and long term phases.در جهان مدرن و صنعتی امروز، نیاز بشر به تفریح، گشت و گذار و بهرهگیری از مواهب طبیعی موجود در نواحی طبیعی بکر بیش از پیش احساس میگردد. یکی از این مواهب طبیعی که همه ساله گردشگران زیادی را در سراسر دنیا به خود جذب مینماید، نواحی ساحلی و دریاچهها میباشند. دریاچه کافتر که در شمال استان فارس و در جنوب شهرستان اقلید قرار گرفته است، نیز یکی از این منابع طبیعی جذاب میباشد که علیرغم وجود قابلیتها و توانمندیهای فراوان در زمینه توسعه صنعت گردشگری، تاکنون مطالعهای به منظور شناسایی قابلیتها و توانمندیهای آن صورت نگرفته است. رویکرد حاکم بر این پژوهش توسعهای-کاربردی و روش تحقیق تلفیقی از روشهای تحلیلی، پیمایشی و علّی است که با بهرهگیری از تکنیک SWOT به شناسایی نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید توسعه صنعت گردشگری در دریاچه کافتر پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که توسعه گردشگری دریاچه علیرغم دارا بودن نقاط قوت فراوان، با ضعفها و تهدیدهای زیادی روبروست که این امر لزوم توجه بیشتر مسئولان و مردم محلی را بیش از پیش نشان میدهد. با اولویت بندی که در میان راهبردها صورت گرفته است، مشخص گردید که راهبرد جذب سرمایهگذاری خصوصی و دولتی از شهرهای بزرگ اطراف به منظور تقویت زیر ساختهای بهداشتی- درمانی و اقامتی- رفاهی با کسب 370 امتیاز بهترین راهبرد توسعه گردشگری دریاچه کافتر محسوب میگردد. در پایان پژوهش به ارائه راهکارهای توسعه گردشگری دریاچه کافتر در چهار فاز زمانی ضربتی، کوتاهمدت، میان مدت و بلند مدت پرداخته شده است.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823The Influence of Land Use on Water Quality in Alvand Riverنقش کاربری اراضی در کیفیت آب رودخانه الوند کرمانشاه739318FAایرججباریدانشیار گروه جغرافیای دانشگاه رازی کرمانشاهJournal Article20101027This study examines the spatial variations of water quality of the AlvandRiver in the west of KermanshahProvince. Nine sites were selected for sampling from the Alvand corridor، and ten parameters of water quality-temperature of environment (ET), temperature of river (ER), pH, dissolved oxygen (DO), biochemical oxygen demand (BOD), chemical oxygen demand (COD), electric conductivity, turbidity, TDS and salinity were measured twice in each season. In order to measure heavy metals (Cu, Al, Cr, Pb, Cd, Ni, Mn, V) and also for measuring the total coli form and the faucal coliform, two samples were taken on March and August 2006. The comparative and cluster analysis of the data show that increase in most parameters of water quality and coli forms gradually increased in a downstream direction through crossing populated sites. However, irregular flucatuations of turbidity and COD were observed at the entrance of Ghare-Boolagh. The fluctuation of river heavy metals was found to be considerable. The amount of Cr and Ni were especially high in the Rijab (first station); nevertheless, most other heavy metals were reached their peak in the middle of the river, between Sar-pol-e-Zahab and Ghare-Boolagh, especially before Ghare-Boolagh. A small branch of the river joining from the north of the region seems to be responsible for most of the increases observed in the heavy metals. Turbidity, Cod, Cd and Pb were respectively 16 N.T.U., 8 mg/L, 111.2 and 2.9 pbb at this branch of Alvand river. Whereas, these parameters were respectively 0.068 N.T.U., 0.199 mg/L, 0.068 and, 199 pbb at Rijab in the upstream.علل تغییرات مکانی کیفیت آب رودخانه الوند در غرب کرمانشاه هدف اصلی این مقاله را تشکیل میدهد. برای انجام این تحقیق 9 محل در امتداد رودخانه الوند انتخاب گردید و برای تعیین کیفیت آب، 10 پارامتر فـیزیکی و شیمیایی کیفیت آب در 2 یا 3 نوبت در هر فـصل در طی یک سال اندازهگیری گردید. این پارامترها عبارت بودند از: درجه حرارت محیط، درجه حرارت رودخانه، PH ، DO ، OD BOD، E.C.، TDS، کدورت و شوری. علاوه بر اندازهگیریهای یادشده در ایستگاههای مزبور، در دو نوبت در اسفند 1385 و مرداد 1386 نمونهگیری آب صورت گرفت تا برای اندازهگیری کلیفرم انگلی و کل کلیفرمها و همچنین اندازهگیری فلزات سنگین به آزمایشگاههای جداگانهای منتقل شوند. فلزاتی که در این رابطه اندازهگیری گردید، عبارت بودند از: مس، آلومینیم، کرم، سرب، کادمیوم، نیکل، منگنز و وانادیوم. مقایسه این دادهها و تجزیه و تحلیل خوشهای آنها نشان داد که اغلب پارامترهای کیفیت آب و کلیفرمهای رود با گذر از مراکز جمعیتی از بالادست به سمت پایین دست یک روند افزایش دارند و تنها در میانه رود؛ یعنی، در ایستگاه قبل از قرهبلاغ در دو شاخص کدورت آب وCOD افزایش غیرعادی رخ میهد. علیرغم این، مقدار فلزات سنگین در مسیر رود دچار نوسانات خیلی زیادی میگردد. در ریجاب واقع در بالادست رود دو عنصر کروم و نیکل بالاست، درحالی که اغلب فلزات سنگین، بویژه کادمیوم و سرب در مینه رود، در محدوده بین سرپل ذهاب و قرهبلاغ و عمدتاً در قبل از قرهلاغ به اوج خود میسند. بررسی نمونه از شاخه کوچکی از رود که در این بخش از شمال به رود الوند می پیوندد، نشان داد که این شاخه بیشترین مقدار این افزایشها را توجیه میکند. در این نمونه کدورت آب .T.U. 16، COD آنmg/L 8 ، و کادمیوم و سرب آن به ترتیب 2/111 و 9/2 پی پی بی بوده است. در حالی که در همین زمان در ریجاب واقع در بالادست رود کدورت آب N.T.U. 8/0 COD آن ناچیز، کادمیوم و سرب آن به ترتیب 068/0 و 199/0 پی پی بی بوده است.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Estimating the Outdoor Recreation Value and Investigating Effective Variables on Willingness to Pay of Individuals from Asiyabkharabe Waterfall Using Contingent Valuation Methodبرآورد ارزش تفریحی و بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت گردشگران از آبشار آسیاب خرابه با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط9511719FAحسینراحلیگروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریزرحیمحیدری چیانهگروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریزمحمدخداوردیزادهاقتصاد منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرسJournal Article20100711After oil industry, tourism makes revenues as the second world’s economy for many countries. Tourism today not only has become the world's largest and most widespread industry, but one inseparable from the needs of mankind contemporary life. Protection of natural resources as a major ecotourism capital faced challenges because most people think of the natural resources has free. Therefore, assessment of environmental resources and ecotourism areas for economic policy and strategic decisions should be considered important as the principles of tourism development. Asiabkharbe waterfall in Jolfa city being located in East Azerbaijan province is considered as one of the most attractive tourism destinations in regional level. Present paper attempts to determine and estimate the recreational value of this ecotourism attraction by using contingent valuation method (CVM) and reviews the factors affecting willingness to pay (WTP) by logit model. The results show that 68 percent of visitors are willing to paying for visiting this ecotourism destination and the amount proposed, education, income, satisfaction, family size, age and gender are the most important factors in WTP, and on the other hand, average willingness to pay per visitor is 4000 Rials and annual recreational value of this ecotourism attraction is 380,000,000 Rials. Planners should give more attention to develop tourism and enhance the welfare of visitors to the Asiyabkharabe waterfall, according to high value and importance of this waterfall.صنعت گردشگری بعد از صنعت نفت به عنوان دومین اقتصاد جهان، درآمدهای بسیاری را برای کشورهای مختلف در پی دارد و از طرفی چون به گستردهترین صنعت دنیا نیز تبدیل شده است، لذا به یکی از مولفههای تفکیکناپذیر زندگی انسان معاصر نیز تبدیل شده است. امروزه منابع طبیعی به عنوان سرمایههای اصلی اکوتوریسم با چالشهای متعددی مواجه میباشند، تلقی منابع زیست محیطی و مقاصد اکوتوریستی به مثابه کالاها و خدمات رایگان، یکی از مهمترین دلایل اصلی این چالش محسوب میشود. بنابراین ارزشگذاری مناطق اکوتوریستی و کارکردهای زیست محیطی در راستای اتخاذ راهبردها و سیاستهای اقـتصادی از مهمترین مقولات توسعه و برنامهریزی صنعت گردشگری به شمار میآید. آبشار آسیاب خرابه از جاذبههای اکوتوریستی شهرستان جلفا در استان آذربایجانشرقی قرار دارد و به عنوان یکی از مقاصد گردشگری در سطح استان و ناحیه محسوب میشود. هدف تحقیق حاضر برآورد ارزش تفریحی آبشار آسیاب خرابه با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط بوده که در این راستا با استفاده از مدل لوجیت به بررسی عوامل مؤثر در پذیرش تمایل به پرداخت برای بازدید از این آبشار در تابستان سال 1387 با استفاده از 130 نمونه میپردازد. نتایج این پژوهش نشان مـیدهد که 68 درصد بازدیدکنندگان حاضر به پرداخت مبلغی برای بازدیـد از این جاذبه اکوتوریستی میباشند. متغیرهای مبلغ پیشنهادی، میزان تحصیلات، درآمد، رضایت، بعد خانوار، سن و جنسیت عوامل موثر در احتمال پذیرش تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان میباشند که دو متغیر سن و جنسیت معنادار نمیباشند. میانگین تمایل به پرداخت در بین بازدیدکنندگان 4000 ریال و ارزش تفریحی سالانه این جاذبه 380 میلیون ریال برآورد گردید. لذا با توجه به ارزش و اهمیت بالای آبشار آسیاب خرابه، میطلبد که برنامهریزان برای توسعه گردشگری و بالا بردن رفاه بازدیدکنندگان به این منطقه توجه بیشتری داشته باشند.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Site Selection of Municipal Solid Waste Disposal Using AHP Model and GIS Technique (Case Study: Kouhdasht City)مکانیابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت)11913820FAمحمدحسینرامشتگروه جغرافیای دانشگاه اصفهانرامینحاتمی¬فردژئومورفولوژی دانشگاه اصفهانسیدحجتموسویژئومورفولوژی دانشگاه اصفهانJournal Article20101212In recent decades, uncontrolled growth of population and urban development have caused various social, economic and environmental conflicts, such as production of municipal solid waste that has followed its inappropriate disposal. So that, how disposal, site selection and correct management of landfill solid waste is one of the urban environmental problems, nowadays. Therefore, finding the appropriate place for this process is one of the first and main objectives of urban development plans to achieve sustainable development. Central part of Kouhdasht city, with production of 110 tons of waste daily, is facing with environmental, social and health problems in this field, due to lack of recycling equipments and its improper disposal place. The aim of this study is appropriate site selection of municipal solid waste disposal in the Kouhdasht city using analysis of human, environmental, hydrological, geological and geomorphologic parameters through AHP model and GIS technique. AHP model is one of the most efficient techniques that designed for multiple criteria decision making. This technique is provides the possibility of formulating complex problems as hierarchy. The results show that we can classify zones of the waste disposal of the Kouhdasht city into five classes. In the meantime, zones and most suitable and suitable, with area of 316.193 and 673.219 Km<sup>2</sup> respectively, have highest priority for solid waste disposal and with 24.9 percent of total area in the Kouhdasht city are in the first priority of waste disposal projects. The results of this research would be beneficial in systemic management of urban environment and also in plans of municipal solid waste optimum disposal in study area.در دهههای اخیر رشد بیرویه جمعیت و توسعه شهرنشینی موجب بروز انواع ناسازگاریهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند جامد شهری شده که دفع غیراصولی آن را به دنبال داشته است، بهطوری که امروزه چگونگی دفع، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زبالههای جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین یافتن محل مناسب برای این مهم از اهداف اصلی و اولیه طرحهای توسعه شهری جهت نیل به توسعه پایدار میباشد. بخش مرکزی شهرستان کوهدشت، با تولید روزانه 110 تن زباله، به دلیل عدم وجود تجهیزات بازیافت و مکانیابی نامناسب دفن آن با معضلات زیست محیطی، اجتماعی و بهداشتی متعددی در این زمینه روبرو است. هدف از این پژوهش مکانیابی محل مناسب دفن زباله در شهرستان کوهدشت با استفاده از تحلیل پارامترهای انسانی، زیست محیطی، هیدرولوژیکی، زمینشناسی و ژئومورفولوژی منطقه از طریق مدل AHP و تکنیک GIS میباشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از کارآمدترین تکنیکهای طراحی شده برای تصمیمگیری با معیارهای چنـدگانه است، زیرا امکـان فرموله کـردن مسائل پیچیده را به صورت سلسله مراتبـی فراهم مـیسازد. نتایج نشان میدهدکه پهنههای دفن زباله در شهرستان کوهدشت را میتوان به پنج کلاس طبقهبندی نمود. در این میان پهنههای بسیارمناسب و مناسب به ترتیب با مساحت 18/205 و 319/198 کیلومترمربع بالاترین ارجحیت را جهت دفن پسماند دارا بوده و در مجموع با داشتن 14/10 درصد مساحت کل محدوده شهرستان در اولویت نخست طرحهای دفن پسماند قرار میگیرند. نتایج حاصل از این پژوهش در مدیریت سیستمی محیط زیست شهری و همچنین در طرحهای دفع بهینه پسماندهای جامد شهری منطقه مطالعاتی مثمر ثمر خواهد بود.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Potential Detection of Groundwater Resources Using AHP Model and GIS Technique (Case Study: Shahroud-Bastam Basin)پتانسیل¬یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز شاهرود- بسطام)13915921FAداریوشرحیمیاقلیم¬شناسی، دانشگاه اصفهانسیدحجتموسویژئومورفولوژی، دانشگاه اصفهانJournal Article20101201In recent decades, growing trend of Shahroud city has implied the strategy of groundwater resources management in the region more than before. One of the strategies of water resources management is the identification of zones with various potential and utilization from them with attention to their capacity. The aim of this study is the zoning of Shahroud-Bastam basin using effective factors in nutrition of groundwater through AHP model and GIS technique. To achieve the goals, we used geology, climatology, geomorphology and hydrology criteria. We recognized five potential areas such as high, good, moderate, low and no potential regions. Finally, to ensure final results, potential layer of study area was prepared by three ways of raster calculator, weighed overlay and weighted sum. The results show that among five defined zones, area maximum and minimum of high potential zones have been given in the first and second methods, respectively. But the third method is between previous methods, and its results have the higher reliability. The zones with high potential are coincident on coarse alluvial deposits of Quaternary era and alluvial fans. The zones with no potential are coincident with the maximum elevation areas having clay and marl depositions. The results of this research can be fruitful in plans of environment management of groundwater resources and preventing from -overexploitation of their power.روند روبهرشد شهرستان شاهرود در سالهای اخیر، راهبرد مدیریت منابع آب در این منطقه را بیش از پیش ایجاب میکند. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیلهای مختلف و بهرهبرداری از آنها با توجه با ظرفیتشان میباشد. هدف از این پژوهش پهنهبندی مناطق پتانسیل آبی در حوضه آبخیز شاهرود- بسطام با استفاده از عوامل موثر در تغذیه سفرههای آب زیرزمینی، از طریق مدل AHP و تکنیک GIS است. جهت نیل به اهداف از معیارهای زمینشناسی، اقلیمی، ژئومورلوژی و هیدرولوژی بهرهگیری شد و در مجموع پنج منطقه پتانسیلی بالا، خوب، متوسط، کم و بدون پتانسیل شناسایی گردید. در پایان برای اطمینان از نتیجه نهایی، لایه پتانسیلی منطقه مطالعاتی به سه روش Raster Calculator Weighed Overlay, و Weighted Sum تهیه شده است. نتایج نشان میدهد که در بین پنج منطقه پتانسیلی معرفی شده حداکثر مساحت پهنه پتانسیل بالا در روش نخست و حداقل مساحت آن در روش دوم مشخص شده است. اما روش سومی حدفاصل بین دو روش قبلی بوده و نتایج آن از اطمینان بالاتری برخوردار است. پهنه پتانسیل بالا بیشتر منطبق بر رسوبات آبرفتی درشت دانه دوران چهارم و مخروطه افکنههای پایکوهی است. پهنه بدون پتانسیل یکی منطبق بر حداکثر ارتفاعات و دیگری منطبق بر مناطق کم ارتفاع رسی و مارنی میباشد. نتایج حاصل از این پژوهش میتواند در طرحهای مدیریت محیط منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از بهرهکشی بیش از توان آنها سازنده باشد.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Quantitative Research on Meanders of AjiChay River between Khaje and Vanyarبررسی کمی پیچان رودهای رودخانه آجی¬چای در محدوده خواجه تا ونیار16117822FAمحمدحسینرضایی مقدمگروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریز0000-0003-2626-4656عادلمحمدی فرجغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)خلیلولیزاده کامرانگروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزJournal Article20110427Most of water structures and land uses being rivers or in rivers banks are somehow influencing morphological changes in rivers. Therefore survey of this phenomenon is considered as the most important part of studies projects and land uses. In this study part of the AjiChayRiver has been studied between Khaje and Vanier with about 22 km length. The main aim of this study is indicating trend of morphological changes in the river, in 52-years period using the geometric parameters of the channel such as arc length, along the river valley and radius of the river circle tangent arc in the form of models the curvature coefficient and the central angle. For this purpose river path from satellite image IRS sensor Pan and aerial photos for years 1956-1995 and 1995-2008 in the ArcGIS environment in two intervals and two periods were digitized and calculated. Causes of changes using the topographic maps 1:50000 and geological 1:100000, hydrological data and field methods were investigated. Results show that 1) river on average in both periods and in both interval of their arch curvature is reduced. So that the central angle in the first interval of 137 to 100 degrees and the second interval of 160 to 148 degrees and curvature coefficient in the first range of 1/133 to 1/15 and the second period from 1/48 to 1/27 is reached. Also numbers of arcs in the years 2008 to year 1956 have increased making the year 2008 the first range number of arcs of 11 to 51 and the second interval of 19 to 86. No observed meander-like and horseshoe (oxbow) pattern on the river exists. Morphological changes of AjiChayRiver in the timeframe and location studied have been affected by natural factors such as loss of power of flow due to reduction of annual average water discharge and sediment, accumulation of sediment and erosion. اکثر سازههای آبی و کاربریهای که بر روی رودخانهها و یا در حاشیه آنها قراردارند، به نوعی متأثر از تغییرات مورفولوژیکی رودخانهها میباشند. از این رو بررسی این پدیده از مهمترین بخش مطالعات طرحها و کاربریهای فوق محسوب مـیشود. در این پـژوهش نیز بخشی از رودخانه آجیچای در شمال شرق تبریز به طول حدودا 22 کیلومتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی این تحقیق بررسی روند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه در مقطع زمانی 52 ساله با استفاده از پارامترهای هندسی کانال از قبیل طول قوس، طول دره و شعاع دایرههای مماس بر قوسهای رودخانه در قالب مدلهای ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی میباشد. بدین منظور مسیر رودخانه از روی عکسهای هوایی و تصویر ماهواره IRS سنجنده pan در محیط GIS Arc در دو بازه و دو دوره (1335-1374 و 1374-1387) رقومی و محاسبه شد و سپس علل تغییرات با استفاده از نقشههای توپوگرافی 1:50000 و زمین شناسی 1:100000، دادههای هیدرولوژیکی و روش میدانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که 1) رودخانه بهطور میانگین در هر دو بازه و در هر دو دوره از انحنای قوسهای خود کاسته است. بهطوری که زاویه مرکزی در بازه اول از 137 به 100 درجه و در بازه دوم از 160 به 148 درجه و ضریب خمیدگی در بازه اول از 33/1 به 15/1 و در بازه دوم از 48/1 بـه 27/1 رسیده است. همچنین تعداد قـوسها در سال 1387 نسبت به سال 1335 افـزایش چشمگیری داشته است بهطوری که در سال 1387 در بازه اول تعداد آنها از 11 به 51 و در بازه دوم از 19 به 86 مورد رسیده است. 2) هیچ الگوی شبه پیچانرودی یا نعلاسبی درآن دیده نمیشود. 3) تغییرات مورفولوژیکی رودخانه آجیچای در بازه زمانی و مکانی مورد مطالعه بیشتر متأثر ازعوامل طبیعی از قبیل کاهش قدرت جریان به علت کاهش میانگین سالانه دبی آب و رسوب، انباشت رسوب و لیتولوژی سست میباشد.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823The Analysis of Factors Affecting Primary School Students’ Mode of Travelتحلیل عوامل موثر بر انتخاب روش انجام سفر دانش¬آموزان دبستانی17920123FAعلیسلطانیاستادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیرازمهساضمیریمربی عضو هیات علمی دانشگاه بجنوردJournal Article20101120Investigation of factors affecting urban traveling is one of interested topics in urban transport research field. It is estimated that educational trips are around 30-40 percent of urban trips which are mostly dependent on parents' decision and behavior. A large body of research can be found exploring the impacts of urban form features such as density, land use and street network on students' travel. In this research, data on students' travel were collected throughout four residential neighbourhoods of Mashhad metropolitan area using a household questionnaire distributed randomly (n=328). These neighbourhoods were selected based on their physical and socio-economical characteristics. The data then were analyzed using statistical tests such as bi-variate correlation test, cross-tabulation and logit regression model as well as GIS. The results confirm that the significancy of differences exist among students living in different neighbourhoods. Household income and students' age were showed to be the most influential factors in choosing the mode of travel. Having a parking space available at home place was also an important factor for modal split, while it was mainly dependent on household economic status and the quality of residence. Therefore, it can be claimed that household income is the most important factor to choose a mode for educational trips regardless of residence location.بررسی زمینهها و عوامل موثر بر الگوی سفرهای درون شهری یکی از موضوعات مطرح در ادبیات برنامهریزی شهری است. در این میان، سفرهای تحصیلی در حدود 30 تا 40 درصد سفرهای درون شهری را به خود اختصاص میدهند و بخش عمدهای از آنها مربوط به سفر دانشآموزان ابتدایی است که تا حد زیادی به رفتار و تصمیم والدین وابسته است. در کشورهای توسعه یافته، مطالعات بسیاری به منظور تحلیل نقش عوامل موثر بر تصمیم خانوادهها برای انتخاب گزینه سفر دانشآموزان صورت گرفته است. در این راستا، جایگاه مولفههای جغرافیایی و کالبدی از قبیل تراکم، توزیع کاربریها و ساختار و کیفیت شـبکه معابر مهم ارزیابی مـیشود. در پژوهش حاضر، اطلاعات مربوط به جابهجایی دانشآموزان در سطح چهار محله از سطح کلانشهر مشهد شامل محلههای احمدآباد و ملکآباد از منطقه یک و محلههای گاز و فاطمیه از منطقه سه شهرداری بر اساس نمونهگیری تصادفی (با حجم نمونه 238) و با استفاده از پرسشنامه کتبی جمع آوری شده است. دلیل انتخاب این محلهها، تفاوتهای بارز آنها از نظر بافت کالبدی و نیز خصوصیات اجتماعی- اقتصادی ساکنان بوده است. اطلاعات بهدست آمده از پرسشنامهها با استفاده از روشهای تحلیل آماری (آزمونهای همبستگی، جداول توافقی و مدل رگرسیون لاجیت) و همچنین تحلیل فضایی (GIS) مورد بررسی قرار گرفتهاند. نتایج حاصل، بیانگر معنادار بودن تفاوت میان الگوهای سفر دانشآموزان در سطح محلههای مورد مطالعه است. از میان عوامل اجتماعیـ اقتصادی بررسی شده، درآمد خانوار و جنسیت دانشآموز بیشترین تأثیر در انتخاب روش انجام سفر دارند. برخورداری از پارکینگ واحد مسکونی، یکی از عوامل کالبدی مورد بررسی است که با انتخاب وسیله سفر دارای رابطه معنادار بوده است، هر چند این متغیر، متاثر از وضعیت اقتصادی خانوار و کیفیت واحد مسکونی است. بر این اساس مهمترین عامل موثر بر انتخاب گزینه سفر کودکان ابتدایی در محدوده مورد مطالعه، درآمد خانوار تشخیص داده شد.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Land Cover/ Use Changes Detection by Object-Oriented Processing Satellite Image Dates (Case Study: Tabriz County)آشکارسازی تغییرات کاربری/پوشش اراضی با پردازش شئگرای تصاویر ماهوارهای (مطالعه موردی: شهرستان تبریز)20321424FAلیلاشریفیکارشناس ارشد سنجش از دور GIS دانشگاه تبریزعلی اکبررسولیاستاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزمیر اسداللهحجازیاستاد یار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزهاشمرستم زادهاستادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریزJournal Article20120905Over time, patterns of land Use changes and consequently the land use are essentially altered. Thus for efficient using of capabilities of natural resources, finding detailed information about potential of land uses is necessary. Nowadays, remote sensing technology as a valuable approach to identify natural resources, particularly in the process of preparing land use plans in different regions of the world are documented scientifically. On this basis, for studying the land use changes of Tabriz county during 2010, 2007, 2001, 1989; TM 1989, ETM 2001&+2010, IRS 2007 images were processed and classified by an object-oriented technique. Then, bypre-classification comparing method, all changes were displayed during time period. The results show that the rate of changes over periods of 1989-2001, 2001-2007, 2007-2010, 1989-2010 are about 60.80, 66.30, 56.80, 56.40 percent respectively, so that vegetation cover and the water surfaces had the maximum changes. Meanwhile the most using conversion had happened on built-up lands.در طول زمان، الگوهای پوشش زمین و به تبع آن کاربری اراضی دچار تغییر و دگرگونی اساسی مـیشوند. اصولاً برای استفاده بهینه از قابـلیتهای منابع طبیعی، کسب اطـلاعات دقیق از پتانسیلهای کاربری اراضی امری ضروری است. امروزه، فنآوری سنجش از راه دور به عنوان یک راهکار ارزشمند در جهت شناسایی منابع طبیعی، بهویژه در روند تهیه نقشههای کاربری اراضی، در مناطق مختلف جهان به صورت علمی مورد استناد قرار میگیرد. بر این اساس، برای بررسی تغییرات کاربری اراضی شهرستان تبریز طی سالهای 2010، 2007، 2001، 1989، تـصاویر ماهوارهایTM1989, ETM2001+2010, IRS1989 پردازش شد و با تکنیک شئگرا طبقهبندی گردید. سپس در محیط GIS به روش مقایسه پس از طبقهبندی، تغییرات طی این دوره زمانی نمایش داده شـد. نتایج حاصله نشان مـیدهد که میزان تـغییرات طی دورههای زمانی 2010-1989، 2010-2007، 2007-2001، 2001-1989، به ترتیب 80/60، 30/66، 80/56، 40/56 درصـد میباشد، بهطوری که کاربری پوشش گیاهی و سطوح آبی بیشترین میزان کاهش را داشته است. در این میان بیشترین تبدیل کاربری، در اراضی ساخته شده اتفاق افتاده است.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Determining and Analyzing Levels of Development in Rural Areas of Chaldran Countyتعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان چالدران21523525FAمیر ستارصدرموسویدانشیار گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری دانشگاه تبریزمیر حیدرطالب زادهکارشناس ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهریJournal Article20090827Diagnosis and study of possibilities and limitations is the first step of the process of planning for development of rural areas. For so doing, determining and analyzing levels of development of villages is crucially important. This is usually done by using quantitative methods. The main purpose of this paper is to determine and to analyze of development level of rural areas of county of Chaldran in northwest of West Azerbaijan Province. For this purpose, 38 variables of population, education, infrastructure, framework, health, administrative, services and economic indexes at township level have been employed. <em>Moriss Model</em> and <em>coefficient of variation method</em> have been used for analysis. Finally, using ArcGIS software, the results of classification of townships by all indexes have been provided as maps. According to findings of the research, none of the townships of the county can be considered as developed, four townships can be classified as developing and one is less developed. Regarding the distribution of facilities and services, the index of infrastructure–framework holds the least and the index of educational–cultural holds the most level of equilibriumشناخت و بررسی امکانات و تنگناهایهای موجود اولین گام اساسی در فرایند برنامهریزی توسعه نواحی روستایی بهشمار میرود. در این راستا، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانها از اهمیت خاصی برخوردار میباشد که اغلب با استفاده از روشهای کمی صورت میگیرد. هدف کلی این مقاله، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان چالدران واقع در شمال غرب استان آذربایجان غربی میباشد. به این منظور، از 38 متغیر در قالب شاخصهای جمعیتی، آموزشی ـ فرهنگی، زیربنایی ـ کالبدی، بهداشتی ـ درمانی، اداری ـ خدماتی و اقتصادی در سطح دهستانهای شهرستان بهرهگیری شده و با استفاده از مدل موریس و روش ضریب اختلاف به تحلیل و بررسی آنها اقدام شده است. در نهایت نتایج سطحبندی دهستانها به تفکیک کلیه شاخصها با استفاده از نرمافزار ArcGis، به صورت نقشه ارائه گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که از مجموع 5 دهستان این شهرستان هیچ دهستانی در سطح توسعهیافته نبوده و 4 دهستان در سطح در حال توسعه و یک دهستان نیز در سطح کمتر توسعهیافته قرار دارند. از نظر نحوه توزیع امکانات و خدمات، شاخص زیربنایی- کالبدی دارای کمترین و شاخص آموزشی- فرهنگی دارای بیشترین میزان تعادل و برابری بوده است. دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130823Zoning the Flood Bearing Mordaghchai Watershed (Eastern Azerbaijan)پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه آبریز مردق چای (آذربایجان¬شرقی)23725527FAمحمودلاجوردیاستادیار گروه جغرافیای دانشگاه شهید بهشتیشهریارخالدیدانشیار گروه جغرافیای دانشگاه شهید بهشتیشاپورستاریدانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه شهیدبهشتیJournal Article20101030Flood is a natural phenomenon, which has been experienced by human being from very old times. In Iran, due to its very large area, several climates, time and local density of precipitation in most watersheds, there are many great floods in most areas of the country. In this study, run-off coefficient, maximum debit of flood, identifying the factors and elements that are effective on floodiness, and zoning of the area of Mardaq Chai watershed based on its flood bearing are analyzed. The curve number method of the Soil Conservation Service of America, which proposed a method to determine surplus precipitation in 1954, was used for this watershed. This is the most usual method for prediction of run-off volume. To do this, firstly, the needed data and information including the statistical situation of the area climates and satellite images were gathered and entered to the GIS data system. Compiling these data and information by the SCS method and the CN of the watershed, the infiltration level and run-off volume were prepared. Finally, the zoning map of the annual flooding potential of the area with different reoccurring periods were produced using weighting model and compiling the area precipitation, hydrological groups of soil, slope level, land use, etc. Iran, due to its very large area, several climates, and time and local density of precipitation in most watersheds, faces with many great floods in most areas.سیل یکی از پدیدههای موجود در طبیعت بوده که انسان از دیر باز شاهد وقوع آن میباشد. در ایران به دلیل وسعت زیاد، اقلیم متعدد، تراکم زمانی و مکانی بارشها در اکثر حوضههای آبریز، همه ساله شاهد سیلابهای عظیمی در بیشتر مناطق کشور میباشیم. در این پژوهش به برآورد ضریب رواناب و حداکثر دبی سیل، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیلخیزی، پهنهبندی مناطق براساس شدت پتانسیل سیلخیزی حوضه آبریز پرداخته شده است. در حوضه آبریز مردقچای برای برآورد مقدار رواناب از روش شماره منحنی (CN)، سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) که در سال 1954، روشی را برای محاسبه بارش مازاد ارائه نمود استفاده گردید. این روش معمولترین روش پیشبینی حجم رواناب است. برای این منظور ابتدا دادهها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار وضعیت اقلیم منطقه، تصاویر ماهوارهای جمعآوری و وارد سیستم اطلاعاتی (GIS) گردید. با تلفیق این دادهها و اطلاعات، براساس روش (SCS) نقشه (CN) حوضه، میزان نفوذ (S)، مقدار رواناب (Q) تهیه شد. در نهایت با استفاده از مدل وزنی و با تلفیق نقشههای میزان بارندگی منطقه، گروههای هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین و... نقشه پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی سالانه حوضه با دوره بازگشتهای مختلف تهیه گردید. بنابراین با استفاده از این نقشهها می توان راهکارهایی جهت مقابله با بحرانهای آبی و همچنین کنترل سیلابها در حوضه آبربز ارائه نمود.دانشگاه تبریزجغرافیا و برنامهریزی2008-8078174420130911AbstractAbstract257268679FAJournal Article20140128AbstractAbstract