نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) دانشگاه محقق اردبیلی

3 گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

شناسایی عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش­های موجود در یک حوضه و پهنه­بندی خطر آن یکی از ابزارهای اساسی جهت دست­یابی به راهکارهای کنترل این پدیده و انتخاب مناسب­ترین و کاربردی­ترین گزینه می­باشد. این تحقیق به منظور ارزیابی عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش و پهنه­بندی این پدیده بر اساس عوامل اثرگذار با مدل LIM انجام گرفت. برای انجام این کار ابتدا 11 عامل مؤثر در وقوع زمین لغزش­ها با انجام مطالعات و بررسی­های میدانی، شناسایی و ارزیابی  شدند. سپس  بر اساس وزن هر یک از عوامل موثر در مدل، پهنه­بندی خطر زمین لغزش با استفاده از مدل LIM صورت گرفت. پس از به دست آورن وزن هر یک از نقشه­های عاملی و ستون وزن نهایی هر یک از واحد­ها (شامل: طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، تراکم زهکشی، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، واحدهای سنگ­شناسی، فاصله از گسل، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، بارش سالانه و گروه­های هیدرولوژیک خاک­ها) با استفاده از مدل LIM  از جمع جبری 11 لایه عاملی، نقشه وزن نهایی به دست آمد. بررسی و تحلیل نتایج 11 نقشه رستری عوامل مؤثر در زمین لغزش­های حوضه گیوی چای با استفاده از مدل LIM نشان داد که مناطقی با بارش  405-375 میلی­مـتر در سال، طبقات ارتفاعی بین 1927-1512 مـتر از سطح دریا، مـناطق با پوشش­گیاهی کم حوضه، مناطق با نفوذپذیری زیاد خاک، دامنه­های رو به شرق و شمال­شرق حوضه، به ترتیب بیشترین تأثیر را در وقوع زمین لغزش­های منطقه داشتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Landslide Hazard Assessment and Zoning Using LIM Model by GIS in Givi Chay Watershed, Ardebil

نویسندگان [English]

  • Aghil Madadi 1
  • Behnam Noee 2
  • Abazar Esmali 3

1 Department of Geography, University of Mohaghegh Ardabil

2 Geography Geomorphology Ardabil University researcher

3 Pasture Systems and Watershed Management Research Group, University Ardabil

چکیده [English]

Identifying of impact factors in occurrence landslides of and hazard zoning is basic instrument for controlling this Phenomenon. Aim of this research is the assessment of the effective factors in landside occurrence and mapping it by using landside index model (LIM). For above pepouse", 11 important factors in mapping of landslide were evaluated and recognized by field working. Then landslide hazard zoning was performed by landside index model on the basis of 11 factors weight. After calculating of these factors (altitude classes, slope gradient, slope orientation, network dantsity, distance from river, distance from road, lithology, distanse from fault, vegetation cover, land use, annul rainfall and soil hydraulic group), final map was commutated from algebraic overlaying of 11-layers and there by final weight map was obtained. Study and analysis of 11-raster map, and important factors in Givi Chay watershed landslides using LIM Method showed that area with annual 375-405 mm precipitation had more influence in landslide occurrence. Also altitude classes between 1512-1927m area with low vegetation, area with high permeable soils and slopes with east and northeast orientation higher influence in occurrence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landslide
  • Zning
  • L.I.M.)
  • Give Chay
1ـ اسمعلی، ا. (1381)، «پهنه¬بندی خطر حرکت¬های توده¬ای در حوضه گرمی چای و ارائه مدل منطقه¬ای»، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران. 2ـ جعفری، ت. (1387)، «ارزیابی و پهنه بندی عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش در دامنه شمالی آلا داغ بااستفاده از مدل (LIM)»، پژوهش های جغرافیایی، ش64، ص53-75. 3ـ روستایی، ش. (1379)، «پژوهشی در دینامیک لغزش¬های زمین و علل وقوع آن با استفاده از روش¬های موروفو متری در حوضه اهر چای»، پایان¬نامه دکتری، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. 4ـ سازمان زمین¬شناسی کشور (1997)، «نقشه¬های زمین¬شناسی 1:100000»، شیت¬های گیوی، خلخال و ماسوله. 5ـ سـازمان جغرافـیایی نیروهای مسلح (1384)، «نـقشه¬های توپوگرافی 1:50000»، شیت¬های هل¬آباد، آق¬اولر، گیوی، خلخال و کلور. 6ـ سعدالدین، ا. (1373)، «بررسی اثر¬ پارامترهای هیدروژئومورفولیک بر حرکت¬های توده¬ای مواد دامنه¬ای در حوضه آبخیز چاشم و خطیرکوه-سمنان»، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. 7ـ شادفر، ص.، یمانی، م. (1386)، «پهنه¬بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز جلیسان با استفاده از مدل LNRF»، پژوهش¬های جغرافیایی، ش62، ص11-23. 8ـ شریعت جعفری، م. (1375)، «زمین لغزش (مبانی و اصول پایداری شیب¬های طبیعی)»، انتشارات سازه. 9ـ طلایی دولق، ر.، غیومیان، ج. (1380)، «شناخت و بررسی عوامل موثر در لغزش¬خیزی جنوب خلخال»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس زمین¬شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، صص 140-129. 10ـ فیض نیا، س.، محمدی، ع. (1387)، «پهنه¬بندی حرکت¬های لغزشی حوضه آبخیز دماوند»، نشریه دانشکده منابع طبیعی، دوره 61، ش1، ص29-42. 11ـ مهدوی¬فر، م.، جعفری، م. (1380)، «مطالعه آماری عوامل و پهنه¬بندی خطر زمین لغزش استان لرستان»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس زمین¬شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، صص 116-105. 12ـ محمدخان، ش. (1384)، «ساخت مدل منطقه¬ای خطر حرکت¬های توده¬ای با استفاده از ویژگی¬های کیفی و تحلیل سلسله¬مراتبی حوضه آبخیز طالقان»، مجله منابع طبیعی ایران، ج 58، ش 1. 13ـ یمانی و همکاران (1386)، «پـهنه¬بندی خطر زمین لغزش با اسـتفاده از روش تـحلیل سلسله مراتبی در حوضه آبخیز چالکرود تنکابن»، پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 75.
14- Anbalagan, R. (1992),"Landslid Hazard Evaluation and Zonation Mapping in Mountainous Terrain", Engineering Geology, 32: 269-277.
15- Esmaili, A., Ahmadi, H. (2003), "Using GIS & RS in Mass Movements Hazard Zonation", A Case Study in Germichay Watershed, Ardebil, Iran, Map Asia Conference.
16- Espizua, L.E., Bengochea, J.D. (2002), "Landslid Hazard and Risk Zonation Mapping in the Rio Grande Basin, Central Andes of Mandoza", Argentina, Mountain Research and Development, Vol 22, No. 2: 177-185.
17- Gerrard, J., Gardner, R. (2002). "Relationships between Landslid and Land Use in the Likhu Khola Drainage Basin", Middle Hills, Nepal, Mountain Research and Devlopment, Vol. 22, No. 1: 48-55.
18- Nagarajan, R., A. Roy, R. Vinodkumar, A. Mukherjee. & M.V. Khire, (2000), "Landslide Hazard Susceptibility Mapping based on Terrain and Climatic Factors forTropical Monsoon Reggions", Bull Eng Geol Env. 58.
19- Ocakoglu, F., Gokeeoglu, C., Ercanoglu, M. (2002), "Dynamics of a Complex Massmovement Triggered by Heavy Rainfall, a Case Study from NW Turkey", Geomorphology, 42: 329-341.
20- Van Westen, C.J., (1995), "Geographic Information System in Landslide Hazard Zoning: A Review, with Example from the Andes of Colombia in: Price, M. and System", Taylor & Francis, Bsingstoke, U.K. PP 135-165.