نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز
چکیده
برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق پتانسیل (ETp) در مدیریت منابع آب، کشاورزی، زراعت، جنگل و مرتع از اهمیت فراوانی برخوردار است. در سالهای اخیر استفاده از تکنولوژی GIS برای برآورد دقیق آن، مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مطلوبی از آن حاصل شده است. در این تحقیق بااستفاده از معادله استفنز اقدام به برآورد تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه آذربایجانشرقی گردیده است. به این منظور برای محاسبه مقدار تابش رسیده به سطح زمین (Rs) با استفاده از تصاویر DEMSRTM و با کمک تابع Solar Analyst در محیط نرمافزار ArcGIS 9.3 در روز 11خرداد ماه مابین ساعات 10 الی 11 قبل از ظهر اقدام گردید. پس از محاسبه شیب و جهات شیب از روی تصویر مدل رقومی زمین، اقدام به محاسبه تابش رسیده به سطح گردید. میانگین درجه حرارت دما در منطقه و روز مورد نظر نیز با لحاظ کردن تغییرات ارتفاعی محاسبه شده و در معادله استفنز وارد گردید. نقشه نهائی تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه مورد مطالعه در روز 11خرداد ماه نشاندهنده وجود مقادیری بین 0 تا 15 میلیمتر در ساعت میباشد که دامنههای جنوبی منطقه و مناطق با میانگین درجه حرارت بالا بیشترین میزان تبخیر- تعرق پتانسیل را به خود اختصاص دادهاند. در اختلاف بین مقادیر فوق تأثیر ارتفاع و جهات شیب در کنترل مقدار تبخیر- تعرق بیش از سایر عوامل بوده است. با توجه به اینکه میزان بارندگی ماهانه نمیتواند جوابگوی این مقدار تبخیر- تعرق باشد لذا پیشنهاد شده است که مناطق کشت دیم به سمت مناطق با میزان تبخیر- تعرق کمتر که عمدتاً در کوهپایههای منطقه مورد مطالعه هستند سوق داده شوند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Estimation of Potential Evapotranspiration with Estefnz Method and GIS Techniques in Eastern Azerbaijan
نویسنده [English]
- Hkalil Valizadeh Kamran
Department of Climatology, University of Tabriz
چکیده [English]
The accurate estimation of potential evapotranspiration is very important in water source management, agriculture, forestry and pasture sciences. Recently using of Geographical Information Systems (GIS) for accurate estimation has been developed and has showed good results. In this paper we estimate potential evapotranspiration in eastern Azerbaijan by Estefnz method. For calculation of coming net radiation (Rs) we used DEMSRTM images and solar analyst in ArcGIS software for 31 May, 10-11 am. After calculation of slope and aspects through digital elevation model, net radiation was estimated. The average temperature calibrates for elevation was imported in equation. Final maps show that the amount of potential evapotranspiration is between 0~15 mm/hour. Northern aspect and areas with high temperature have the higher potential evapotranspiration. Elevation and aspects are important factors than other factors in potential evapotranspiration control in the study area. The amount of evapotranspirtaion is higher than precipitation and therefore it is better that agricultural activities move to higher areas
کلیدواژه‌ها [English]
- Potential evapotranspiration
- Estefnz method
- Solar Analyst
- Eastern Azerbaijan
- GIS
)