جغرافیا و برنامه‌ریزی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

فرایند پذیرش مقالات

بانک ها و نمایه نامه ها

اطاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

بررسی رابطه الگوهای گردشی جو بالا با بارش¬های ابر سنگین (مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 اقلیم شناسی، مدرس دانشگاه پیام نور شبستر

3 اقلیم شناسی، مدرس دانشگاه پیام نور

چکیده

برای شناخت همدید بارش­های ابر سنگین (بالای 50 میلی­متر در روز) منطقه آذربایجان­شرقی، داده­های بارش روزانه 23 ایستگاه باران­سنجی طی دوره آماری 1961 تا 2005 به­صورت دیده­بانی­های شش ساعـته مورد بررسی قـرار گرفت. به منظور شناسایـی رابطه الگوهای گردشی جو بالا با بارش­های ابر سنگین بـه کمک نرم­افزارهای Matlab، Grads و Surfer یک تـحلیل خوشه­ای پایگانی با روش ادغام Ward روی داده­ها اعمال شد. نتایج نشان دادند که سه الگوی گردشی مختلف در منطقه فعال هستند. سپس برای هر الگو، یک روز نماینده معرفی گردید که در تحلیل بارش­های ابر سنگین مورد استفاده قرار گرفتند. آرایش مکانی این الگوهای بارشی نشان می­دهند که توزیع زمانی بارش­های ابر سنگین در منطقه با عرض جغرافیایی در ارتباط است. نتایج تحلیل نشان می­دهد که الگوی پرفشار غرب دریای سیاه- شمال دریای مدیترانه و الگوی پرفشار دریای سیاه بیشترین ارتباط را با بارش­های ابر سنگین منطقه دارند. این یافته نقش مهمی در پیش­بینی بارش­های ابر سنگین منطقه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Circulation Patterns and Super Heavy Rain over Azerbaijan Region

نویسندگان [English]

  • Saeed Jahanbakhsh 1
  • Fatemeh Jafary shandy 2
  • Fereshteh Hosseinalipourgazy 3

1 University of Tabriz

2 Climatology, Payam Noor University Shabestar

3 Climatology, Payam Noor University

چکیده [English]

In order to identify synoptic super heavy rain patterns (precipitation exceeding 50 millimeters a day) in Azerbaijan region, the daily precipitation data of 23 rain gauges were studied by six-hour precipitation synopsis from 1963 to 2005. The data were analyzed through hierarchical clustering analysis, specifically Ward cluster analysis in GRADS, MATLAB, and SURFFER softwares to identify the relationship between the higher-atmosphere circulation patterns and super heavy rain events in the studied region. Results demonstrated three different active circulation patterns in the region, for each pattern a single representative day was introduced for super heavy rain events's analysis. The spatial alignment of the precipitation pattern points out a relationship between the temporal distributions of super heavy rain events in region with the latitude. Significant relationships are existent between EastBlack Sea-NorthMediteranehSea, and Black Sea trough pattern and super heavy rain events in the studied region. The results play an important role in the prediction of heavy rain events in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Synoptic
  • Super heavy rain
  • Circulation Pattern
  • Cluster analysis
  • Azerbaijan
مراجع
1- امیدوار، کمال (1380)، «تحلیل سینوپتیکی سیستم­های بارانزا و امکان افزایش بارش آنها بوسیله باروری ابرها در منطقه کرمان»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 40، صص 33-19.
2- حیدری، حسن؛ علیجانی بهلول (1378)، «طبقه­بندی اقلیمی ایران با استفاده از تکنیک­های آماری چندمتغیره»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 37، صص74-57.
3- جهانبخش، سعید؛ ذوالفقاری، حسن (1381)، «بررسی الگوهای سینوپتیک بارش­های روزانه در غرب ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 63-64، صص 258-234.
4- علیجانی، بهلول (1378)، تغییرات الگوی جریان سطح 500 هکتوپاسکال منطقه خاورمیانه و اثرات آن بر اقلیم ایران در دوره 1990-1961»، مجله نیوار، شماره 45-44، صص70-29.
5- علیجانی، بهلول، (1381)، «آب و هوای ایران»، چاپ پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور تهران.
6- علیجانی، بهلول (1381)، «شناسایی تیپ های هوایی باران آور تهران بر اساس محاسبه چرخندگی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 64-63 ، صص 132-114.
7- علیجانی، بهلول (1385)، «اقلیم­شناسی سینوپتیک، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
8-  کاویانی، محمدرضا، علیجانی، بهلول (1379)، «مبانی آب و هوای ایران»، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
9- لشکری، حسن (1382)، «مکانیسم تکوین، تقویت و توسعه مرکز کم فشار سودان و نقش آن بر روی بارش­های جنوب و جنوب­غرب ایران»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 46، صص 17.
10- لشکری، حسن (1384)، «تحلیل سینوپتیکی دو نمونه از­ الگوی بارش­های زمستانه جنوب شرق ایران»، فصلنامه مدرس، شماره­ 1، صص 199- 169.
11- مارتین، جاناتان (1388)، «دینامیک جو در عرض­های میانه»، مسعودیان، سیدابوالفضل، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان.
12- مسعودیان، سیدابوالفضل (1384)، «شناسایی الگوهای گردشی پدیدآورنده سیلاب­های بزرگ در کارون»، جغرافیا و توسعه، شماره 5، صص 183-161.
13- مسعودیان، سیدابوالفضل؛ کاویانی، محمدرضا (1387)، «اقلیم­شناسی ایران»، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان.
14- مسعودیان، سیدابولفضل (1387)، «شناسایی شرایط همدید همراه با بارش‎های ابرسنگین ایران، بر روی بارش­های یک روزه بیش از صد میلی­متر»، کنفرانس مدیریت منابع آب، دانشگاه تبریز، 23- 25 مهرماه.
15- مفیدی، عباس (1383)، «اقلیم‌شناسی سینوپتیکی بارش‌های سیل‌زا با منشأ منطقه دریای سرخ در خاورمیانه»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 75 ، صص93-71.
16- Gong, D.Y.; Ho C.H., (2002), "The Siberian High and Climate Change over Middle to High Latitude Asia", Thor. Appl. Climatol, 72, 1-9.
17- Kutiel, H. (1996), "Circulation and Extreme Rainfall Condition in the Estern Mediterranean during the Last Century", Inter. J. of Climatology, Vol. 1b, pp 73-82.
18- Plaut, GUY, Schuephach EVI, Doctor, Marut (2001), "Heavy Precipitation Events overa Few Alpine Sub-regions and the Links with Large-scale Circulation, 1971-1995", Climate Research, Vol.17, 285-302. 
19- Roberto Rudari, Dara Entekhhabi and Giorgio Roth.,(2004), Large-Scale Atmospheric Patterns Associated with Mesoscale Features Leading to Extreme Precipitation Event in Northwestern Ital"y, Advance in Water Resources, 28, 601-614. 
20- Seibert, P., A. Frank, and H. Formayer (2007), “Synoptic and Regional Patterns of Heavy Precipitation in Austria”, Theoretical and Applied Climatology, 87, 139-152.
21- Tomozeiu, R. (2005), “Winter Precipitation Variability and Large-scale Circulation Patterns in Romania”, Theoretical and Applied Climatology, 81. pp 193-201.
جغرافیا و برنامه‌ریزی
دوره 16، شماره 42 - شماره پیاپی 42
اسفند 1391
صفحه 113-138
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار