نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 سردبیر نشریه

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، اهر.

3 دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری

4 کارشناس ارشد ژئومورفولوژی، هیدرولوژی.

02

چکیده

فرونشینی پدیده­ای طبیعی است که رخداد آن می‌تواند بر الگوی جریان آب‌های سطحی و زیرزمینی و کیفیت منابع آبی تاثیر منفی داشته باشد. هم­چنین باعث تحمیل خسارت بر تأسیسات زیربنایی و علت تبعات اقتصادی و اجتماعی گردد. در مقاله حاضر از داده‌‌های سطوح پیزومتری طی 11 سال دوره آماری موجود در منطقه قلعه در تسوج در بخش شمال شرقی دریاچه ارومیه بهره گرفته شد. مطالعه سطح آب زیرزمینی نشان داد که طی این سال‌‌ها میزان سطح آب زیرزمینی حدود 25 متر کاهش یافته است. لذا با توجه به میزان کاهش قابل توجه سطح آب زیرزمینی، به بررسی احتمال وقوع پدیده فرونشست زمین درمنطقه پرداخته شد. بدین منظور از نقشه‌‌های ژئومورفولوژی، زمین شناسی و گسل‌‌ها و لوگ‌‌های حفاری استفاده گردید. تلفیق و تحلیل نقشه‌‌ها توسط نرم­افزارARC GIS و تهیه نقشه‌‌های ایزوپیز برای هریک از ماه‌‌های سال و سالانه با استفاده از نرم­افزار Surfer Win و انجام تحلیل خوشه‌ای بر روی مقادیر سطح ایستابی آب‌‌های زیرزمینی نشان داد که طی 11 سال آمار موجود، میزان فرونشست زمین در برخی از قسمت‌های منطقه از جمله روستای قلعه به وقوع پیوسته است که این فرونشست را می‌توان به افت سطح آب‌‌های زیرزمینی نسبت داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing Influence of Grand Water Fluctuations on Land Subsidence: Ghaleh, Taut (East Azerbaijan)

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Khorshiddoust 1
  • Robab Razmi 2
  • Nasim Maiali Ahari 3
  • Karim Abbaszade 4

1 Chief Editor

2 Islamic Azad University, Ahar Unit, Young and Elite Research Club, Ahar.

3 PhD student in geomorphology, Hakim Sabzevari University

4 Master of Geomorphology, Hydrology.

چکیده [English]

Subsidence is a natural phenomenon which can be reinforced by the interferences and activities of human beings. Ghaleh area in Tasuj is located in North Eastern part of Uremia Lake. The frequent occurrences of draught, expansion of agriculture and the over-population and thus over-exploitation of the water belonging to underground beds and the delicate texture of soil have caused subsidence in some parts of the area. Regarding the existing evidences, the researchers are going to investigate the source of such a phenomenon in this area. To do so, we have used Geomorphologic and geologic data plus fault maps and hypsometric levels during 11 years period (2001-2011). integration and analysis of the maps by using ARC GIS software and the preparation of isopies maps for each of the monthly and annual by using Surfer win software and the cluster analysis based on tree diagram, showed that during the 11 years the amount of subsidence has increased due to the considerable reduction of underground water levels in some parts of the area such as Ghaleh village. On the other hand human factor has been recognized as the most important factor for the subsidence in the area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Location-time changes
  • Static level
  • Collapse
  • isopis maps
  • Ghaleh area in Tasuj
آمیغ­پی، معصومه؛ سیاوش، عربی و علی طالبی (1389)، »بررسی فرونشست یزد با استفاده از روش تداخل­سنجی راداری و ترازیابی دقیق»، علوم زمین، شماره 77، صص 164-157.
اسکانی، غلامحسین (1390)، «بررسی علل فرونشست زمین در دشت سمنان»، مجله علوم زمین و معدن، شماره 60، صص 28-25.
اسکانی کزازی، غلامحسین؛ لاله سیاه­پیرانی، میترا و مریم حامدی (1389)، «فرونشست زمین، بحران، ریسک و مدیریت آن»، همایش ملی جغرافیا و برنامه­ریزی شهری با عنوان فضای جغرافیایی، رویکرد آمایشی، مدیریت محیط، دانشگاه آزاد اسلام شهر، تهران، ایران.
افضلی، عباس­علی؛ محمد، شریفی­کیا و سیاوش شایان (1392)، «ارزیابی آسیب­پذیری زیرساخت‌‌ها و سکونتگاه‌‌ها از پدیده فرونشست زمین در دشت مغان» دوفصل‌نامه ژئومورفولوژی کاربردی ایران، صص 73-61.
بهنام­فر، حمیدرضا (1382)، «بررسی و تحلیل فعالیت‌‌های زمین­ساختی در منطقه تسوج»، هشتمین همایش سالانه انجمن زمین­شناسی ایران.
توفیق، محمدمحسن و طاها طباطبائی عقدا (1388)، «پیش­بینی نشست منطقه‌ای زمین به روش محاسبه برگشتی و تأثیر نشست بر شبکه فاضلاب»، مجله آب و فاضلاب، شماره 1،  صص 72-67.
حجت­نیا، پریسا و محمدعلی ریاحی (1391)، «برآورد فشار منفذی با استفاده از داده‌‌های لرزه‌ای بازتابی در یک میدان نفتی»، فیزیک زمین و فضا، دوره 38، شماره 3، صص 61-53.
رنجبر، محسن و نسرین جعفری (1388)، «بررسی عوامل موثر در فرونشست زمین در دشت اشتهارد»، مجله جغرافیا، شماره 18 و 19،صص166-155،.
زارع مهرجردی، احمدعلی (1390)، «بررسی پدیده نشست زمین و شکستگی‌‌های موجود در منطقه رستاق در جنوب میبد»، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، پیاپی 43، شماره 3.
سوزنده­پور، فاطمه و محمدتقی دستورانی (1391)، «بررسی رابطه بین افت سطح آب زیرزمینی و نشست زمین در منطقه طرق ابیازن (نطنز)» دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، ایران.
شفیعی­ثابت، بهنام (1373)، «مدل کردن نشست منطقه­ای زمین در اثر پایین رفتن سطح آب‌‌های زیرزمینی»، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده فنی.
شمشکی، امیر؛ یوسف، محمدی و محمدجواد بلورچی (1390)، «شناسایی آب­خوان تحت فشار و نقش آن در شکل­گیری فرونشست زمین در دشت هشتگرد»، علوم زمین، سال 20، شماره 79، صص 142-137.
صالحی، رضا؛ غفوری، محمد؛ غلامرضا، لشکری­پور و مریم دهقانی (1390)، «بررسی فرونشست دشت مهیار جنوبی و تاثیر شکاف‌‌های ناشی از آن بر زمین‌‌های کشاورزی» هفتمین کنفرانس زمین شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.
علی­آبادی، فاطمه (1387)، «بررسی علل فرونشست زمین در دشت سبزوار»، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده علوم انسانی.
کریمی، مرتضی؛ قنبری، علی­اصغر و شهرام امیری (1392)، «سنجش خطرپذیری سکونتگاه‌‌های شهری از پدیده فرونشست زمین (مطالعه موردی منطقه 18 تهران)»، برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال سوم، شماره اول، پیاپی 8، صص56-37.
لشکری­پور، غلامرضا؛ رستمی­بارانی، حمیدرضا و صداقت­خواهی (1386)، «ارزیابی زیست محیطی نشست منطقه‌ای زمین بر اثر افت سطح آب زیرزمینی در دشت‌‌های بحرانی ایران»، مجموعه مقالات اولین کنگره زمین­شناسی کاربردی ایران-مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، جلد اول، صص 4328-4320.
لشکری­پور، غلامرضا؛ غفوری؛ محمد، حمیدرضا رستمی­بارانی (1387)، «بررسی علل تشکیل شکاف‌‌ها و فرونشست زمین در غرب دشت کاشمر»، مطالعات زمین­شناسی، جلد 1، شماره 1، صص 111-95.
معالی­اهری، نسیم (1390)، «بررسی فرونشست زمین در دشت اردبیل»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، ادانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده علوم انسانی،  ص109.
مهری، فاطمه (1383)، «بررسی تنگناهای مؤثر بر توسعه فیزیکی شهر سبزوار»، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی.
مرتضوی­زاده، فاطمه­سادات؛ فتاحی؛ امیرعلی و سیدامیر شمس­نیا (1392)، «افت سطح آب‌‌های زیرزمینی و فرونشست در دشت ابرکوه»، دومین همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه­خشک، ابر کوه، ایران.
میرزایی باروجی، امیر (1393)، «بررسی رابطه بین تغییرات نشست زمین و داده‌‌های درجه حرارت در نواحی اطراف دریاچه ارومیه»، مجموعه مقالات شانزدهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران، تهران، ایران، 23-25 اردیبهشت 1393، صص 175-171.
پایگاه ملی داده‌‌های علوم زمین کشور .www.ngdir.ir
شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی www.azarwater.ir.
Aisong, Deng. JuJianhua (1994), “Land subsidence, sinkhole collapse and earth fissure occurrence and control in China”, Hydrological Sciences -Journal- des Sciences Hydrologiques, 39. 3.
 Abidin, Hasanuddin Z, Rochman Djaja2, Dudy Darmawan, SamsulHadi, Arifin Akbar, H. Rajiyowiryono, Y. Sudibyo I. Meilano, M. A. Kasuma, J. Kahar And CecepSubarya (2001), “Land Subsidence of Jakarta (Indonesia) and its Geodetic Monitoring System”, Natural Hazards, 23: Pp.365-387
Abidin, Hasanuddin Z, H. Andreas RochmanDjajaDudyDarmawan M. Gamal (2008), “Land subsidence characteristics of Jakarta between 1997 and 2005, as estimated using GPS surveys”, GPS Solute, 12: Pp. 23-32.
Burbey, Thomas J. (2002), “The influence of faults in basin-fill deposits on land subsidence, as Vegas Valley, Nevada, USA”, Hydrogeology Journal, 10: Pp. 525-538
Carbognin, Laura, Pietro Teatini, Luigi Tosi (2004), “Eustace and land subsidence in the Venice Lagoon at the beginning of the new millennium”, Journal of Marine Systems,51, Pp.345-353.
CHAI, J.-C. CHAI, S. -L. SHEN, H.-H. ZHU, X.-L. ZHANG (2004), “Land subsidence due to groundwater drawdown in Shanghai”, Geotechnique, 54, No. 2, Pp.143-147.
Chen, Chieh-Hung, Chung-Ho Wang, Ya-Ju Hsu, Shui-Beih Yu, Long-Chen Kuo (2010), “Correlation between groundwater level and altitude variations in land subsidence area of the Choshuichi Alluvial Fan, Taiwan”, Engineering Geology, 115 , Pp.122-131.
Chaussard, Estelle, Shimon Wdowinski, Enrique Cabral-Cano, Falk Amelung, (2014), “Land subsidence in central Mexico detected by ALOS InSAR time-series”, Remote Sensing of Environment, 140, Pp. 94-106.
Gallowa, D.L., K.W. Hudnut, S.E. Ingebritsen, S.P. Phillips, G. Peltzer, F. Rogez, P.A. Rosen (1998), “Detection of aquifer system compaction and land subsidence using interferometry synthetic aperture radar, Antelope Valley, Mojave Desert, California”, Water Resources Research, Vol. 34, Nl. 10, Pp.2573-2585.
Larson, K.J. Larson, H. Bas¸agˇaogˇlu, M.A. Marino (2001), “Prediction of optimal safe ground water yield and land subsidence in the Los Banos-Kettleman City area, California, using a calibrated numerical simulation model”, Journal of Hydrology, 242 , Pp.79-102.
Marfai, MuhAris, Lorenz King (2007), “Monitoring land subsidence in Semarang, Indonesia”, Environ Geol, 53: Pp. 651-659.
Marfai, MuhAris, Lorenz King (2007), Monitoring land subsidence in Semarang, Indonesia" Environ Geol, 53: Pp.651-659.
Modoni, G,G. Darini, R.L. Spacagna, M. Saroli, G. Russo, P. Croce (2013), “Spatial analysis of land subsidence induced by groundwater withdrawal”, Engineering Geology, 167, Pp.5971.
Phien-wej, N, P.H. Giao, P. Nutalaya, (2006), “Land subsidence in Bangkok, Thailand”, Engineering Geology, 82, Pp.187-201.
Qing Shi, Xiao, Yu-QunXue, Shu-Jun Ye, Ji-Chun Wu,Yun Zhang, Jun Yu, (2007), “Characterization of land subsidence induced by groundwater withdrawals in Su-Xi-Chang area, China”, Environ Geol, 52:27–40.
Soki, Yamamoto (1995), “Recent trend of land subsidence in Japan” Land Subsidence (Proceedings of the Fifth International Symposium on Land Subsidence, The Hague), October, IAHS Publ. No. 234.
Sun, H.D. Grandstaff R. Shagam, (1999), “Land subsidence due togroundwater withdrawal: potential damage of subsidence and sealevel rise in southern New Jersey, USA”, Environmental Geology 37(4).
Teatini, P, M. Ferronato, G. Gambolati, W. Bertoni, M. Gonella (2005), “A century of land subsidence in Ravenna, Italy”, Environ Geol, 47, Pp. 831-846.
Xing-xian, CHEN, LUO Zu-jiang, ZHOU Shi-ling (2014) “Influences of soil hydraulic and mechanical parameters on land subsidence and ground fissures caused by groundwater exploitation”, Journal of Hydrodynamics, 26(1), Pp.155-164.
Zhang, Yun, Yu-QunXue, Ji-Chun Wu,  Jun Yu , Zi-Xin Wei , Qin-Fen Li (2008) “Land subsidence and earth fissures due to groundwater withdrawal in the Southern Yangtse Delta, China”, Environ Geol, 55: Pp.751-762 .
Zektser, S.H.A. Loa´iciga, J.T. Wolf (2005), “Environmental impacts of groundwater overdraft: selected case studies in the southwestern United States”, Environmental Geology, 47: Pp. 396–404.