نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم زمین دانشگاه تبریز

2 گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز

3 دانش آموخته

4 دانش آموخته زمین شناسی مهندسی

چکیده

 
بخش مرکزی شهرستان شاهین‌دژ با تولید 30 تن زباله در روز، به علت عدم مکان‌یابی نامناسب محل دفع و نبود تجهیزات لازم، با معضلات زیست محیطی و بهداشتی رو‎برو است. در این تحقیق در راستای تعیین محل مناسب برای دفن پسماندهای جامد شهرستان شاهین‌دژ، عوامل مختلف از قبیل هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، لیتولوژی، گسل، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، مشخصات خاک، توپوگرافی (شیب)، فاصله از مناطق شهری و فاصله از جاده اصلی و مناطق مسکونی مورد توجه قرار گرفته است. پس از تشکیل ماتریس مقایسه زوجی معیارها، وزن‌‌های نهایی هر یک از لایه‌های اطلاعاتی تعیین شده و در محیط GIS، مدل‌سازی به صورت فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفته است. در نهایت پهنه‌های مناسب برای دفن زباله بر اساس قابلیت استقرار مکان در قالب 4 طبقه کاملا مناسب تا نامناسب شناسایی شده است. براساس نتایج این تحقیق 6 پهنه مناسب انتخاب شده که بعد از بازدیدهای صحرایی 3 پهنه کاملا مناسب و 3 پهنه نسبتاً نامناسب تشخیص داده شده است. پهنه‌های مناسب با استفاده از روش ارزیابی شباهت به گزینه ایده‌آل مقایسه شده و پهنه شماره 2 واقع در غرب شاهین‎دژ (شمال روستای ساروجه علیا) بر اساس امتیازات و داشتن خصوصیات مورد نظر با کمترین اثرات زیست محیطی، به ‌عنوان گزینه برتر تعیین شده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Site selection for Shahindezh city landfill using AHP and GIS

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Asghari-Kaljahi 1
  • Ghodrat Barzegari 2
  • Robab Azarmi 3
  • Azadeh Shahbazi 4

1 Associate Prof., University of Tabriz

2 Dept. of earth sciences, University of Tabriz

3 MSc in Environmental Geology

4 MSc

چکیده [English]

Site selection for landfill is an important issue for planning and management of solid waste materials on the metropolitan cities. In order to prevention of environmental, ecological and economical impacts of waste material, investigations for selection of suitable site should be done in a scientific trend. Nowadays multi-criteria decision analysis methods and GIS systems are widely using for environmental planning.
Shahindezh city with 35 tones daily waste material production is facing with environmental, social and healthy problems. In this research, in roder to selection of suitable site for landfill of Shahindezh city, some important criteria including hydrogeology, hydrogeology, litology, land use, vegetables developing, soil condition, topography, transmission lines, distance from city and main roads and faults are considered. After making pair-wise comparison matrix for the criteria, the weight of information layers determined by using of Expert Choice11 software in the GIS media based on Analytic Hierarchy Process (AHP). Therefore the appropriate zones for landfill of Shahindezh city are divided into four categories according to the location potential from completely suitable to completely unsuitable. As a result 6 areas are selected and subjected to visiting and filed investigations. In term of site visit, three areas are determined as proper locations. The selected areas are compared to each other based on similarity to the ideal choice by using TOPSIS method. Finally area no. 2 located in the west of Shahindezh (in the north of the upper Sarojeh village) was introduced as the best area for landfill site of this city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Shahindezh"
  • "Landfill"
  • "Analytic Hierarchy Process"
  • "GIS"
  • "TOPSIS"
- پوراحمد، ا.، حبیبی، ک.، محمد زهرابی، س. و نظری عدلی، س. (1386)، استفاده از الگوریتم‎های فازی و GIS برای مکان یابی تجهیزات شهری (مطالعه موردی: محل دفن زباله شهر بابلسر)، مجله محیط شناسی، سال سی و سوم شماره 42، ص 31-42
- حجازی، س. (1394)، مکانیابی دفن زباله‎های شهری با استفاده از تکنیک‎های اطلاعات مکانی و تحلیل سلسله مراتبی: مطالعه موردی شهرستان مراغه، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 54، ص 125-105
- حجازی، س.، همتی، ف. (1395)، مکان یابی بهینه دفن زباله روستای لیقوان با استفاده از مدل فرآیند تحلیل شبکه (ANP)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 56، صفحه 88-73
- حیدرزاده، ن. (1380)، مکان یابی مکان دفن بهداشتی مواد زائد جامد شهری با استفاده از GISرساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس
- خدابنده، ع. (1378)، نقشه زمینشناسی میاندوآب، مقیاس 1:100000، برگ شماره 5263، انتشارات سازمان زمین‎شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
- خلقی خسروی، م. (1378)، نقشه زمینشناسی شاهین‌دژ به مقیاس 1:100000 و نقشه زمینشناسی چویان به مقیاس 1:100000، انتشارات سازمان زمین‎شناسی کشور.
- رامشت، م.، حاتمی فرد، ر.، موسوی، س. (1392)، مکانیابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 44، ص 119-138
- رنجبر، ا.، حکیم پور، ف.، میریعقوب زاده، م.، شریف نژاد، ج.، پیری، ع.،  بابایی، ا. (1393)، پهنه بندی و مکان یابی دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهرستان تبریز)، نشریه­ جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 47، ص 125-105
- سرتاج، م.، صدوق، م. و جلالوندی، ح. (1386)، کاربرد سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مکان‌یابی محل‌های دفن پسماندهای خطرناک، سومین همایش ملی مدیریت پسماند.
 
- عطایی، م. (1389)، تصمیم گیری چند معیاره، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، ص 333.
- موسسه تحقیقات آب و خاک (1375)، نقشه بافت خاک 1:250000 استان آذربایجان غربی.
- میرآبادی، م.، حسین عبدی قلعه، ع. (1396)، مکان یابی محل دفن پسماند شهرستان بوکان با استفاده از منطق بولین و مدل سلسله مراتبی، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 19 شماره 1، ص 150 تا 168.
- Ball, J. M. and Road, L. (2005), “Landfill site selection”, Tenth International Waste Management and landfill Symposiums, 1250-1261.
- Balasooriya, B., Vithanage, M., Nawarathna, N. J, Kawamoto, K., Zhang, M. and Herath, G. (2013), “Solid Waste Disposal Site Selection for Kandy District, Sri Lanka Integrating GIS and Risk Assessment”, International Journal of Scientific and Research, Vol. 4 (10).
- Chabuk A., Al-Ansari N., Hussain H. M., Knutsson S. and Pusch R. (2017), “GIS-based assessment of combined AHP and SAW methods for selecting suitable sites for landfill in Al-Musayiab Qadhaa, Babylon, Iraq, Environmental Earth Sciences, 76: 209, doi:10.1007/s12665-017-6524-x
- Chan, F.T.S., Chan, M.H. and Tang, N.K.H. (2000), “Evaluation methodologies for technology selection”, Journal of Materials Processing Technology, Vol. 107, 330–337.
- Chang, N., Parvathinathanb, G. and Breden, J. B. (2008), “Combining GIS with fuzzy multicriteria decisionmaking for landfill siting in a fast-growing urban region”, Journal of Environmental Management, 87, 139–153.
- Jiagin Y. H. (1997), “An AHP Decision Model for Facility Location Selection”, Journal of the Facilities, Vol. 15: 32-41.
- Kontos, T. D., Komilis, D. P. and Halvadakis, C. P. (2003), “Siting MSW landfills on Lesvos Island with a GISbased methodology”, Waste Management and Research, 21, 262–277.
- Lin, H. Y. and Kao, J. J. (1998), “A vector-based spatial model for landfill siting”, Journal of Hazardous Materials, 58, 3–14.
- Saaty, T. L., (2001), “Decision Making for leaders: The Analytic Hierarchy Process for Decision in a Complex World”, RWS Publications, ISBN-13: 978-0962031786.
- Zeiss, C. and Lefsrud, L., 1995. “Analytical framework for facility waste siting”, Journal of Urban Planning and Development, 121 (4), 115–145.
- Sehnaz, S.; Erhan, S.; Bilghan, N., Remzi, K. (2010), “Combining AHP with GIS for landfill site selection”, Journal of Waste Management, 30: 2037-2041.
- Sener S. and Sener E. and Nas B. and Karaguzel R. (2010), “Combining AHP with GIS for landfill site selection: Acase study in the Lake Beysehir catchment area (Konya, Turkey)”, Journal of Waste Management, No. 30, 2037-2046.
- Siddiqui, M. Z., Everett, J. W. and Vieux, B. E. (1996), “Landfill siting using geographic information systems: A demonstration”, Journal of Environmental Engineering, 122(6), 515–523.
- Sharifi, M., Hadidi, M., Vessali, E., Mosstafakhani, P., Taheri, K., Shahoie, S. and Khodamoradpour, M. (2009), “Integrating multi-criteria decision analysis for a GIS based hazardous waste landfill sitting in Kurdistan Province, western Iran”, Elsevier, Waste Management, Vol. 29, 2740-2758.
- Sumathi, V.R., Natesan, U., C., Sarkar, N. (2008), “GIS-based approach for optimized siting of municipal solid waste landÁll”, Waste Manag. (Oxford), 28:2146-2160. Uyan, M., 2014. MSW landll site selection by combining AHP with GIS for Konya, Turkey. Environ Earth Sci, Vol. 71, 1629-1639.