جغرافیا و برنامه‌ریزی

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

تاب‌آوری معیشت روستایی (موردپژوهی روستاهای پیرامون دریاچه ارومیه در محدوده شهرستان ارومیه)

محبوب بابایی؛ حمید جلالیان؛ حسن افراخته

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 1-15

https://doi.org/10.22034/gp.2021.41837.2708

چکیده

طی دو دهه اخیر روستاهای پیرامون دریاچه ارومیه بعلت کاهش سطح آب دریاچه و محدودیت برداشت آب کشاورزی دچار تغییر و تحول اساسی هم از نظر درآمد کشاورزی و هم از نظر ساختار جمعیت شده‌اند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر تاب‌آوری معیشت روستایی در این ناحیه بوده‌است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و براساس روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه ... بیشتر طی دو دهه اخیر روستاهای پیرامون دریاچه ارومیه بعلت کاهش سطح آب دریاچه و محدودیت برداشت آب کشاورزی دچار تغییر و تحول اساسی هم از نظر درآمد کشاورزی و هم از نظر ساختار جمعیت شده‌اند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر تاب‌آوری معیشت روستایی در این ناحیه بوده‌است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و براساس روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، 2101 خانوارهای روستاهای پیرامون دریاچه ارومیه در محدوده شهرستان ارومیه است . حجم نمونه 363 خانوار است که با انتساب متناسب با جمعیت هر روستا و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه محقق‌ساخته بود که روایی آنها به تأیید پانلی از متخصصان رسید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (820.) در حد مطلوب تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مقایسه میانگین با آزمون T-Test و تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) در نرم افزار SPSS.22 انجام شد. نرمال بودن داده‌ها و تعیین نوع آزمون آماری با آزمون کلموگوروف- اسمیرنوف مشخص شد و رابطه بین تاب‌آوری معیشتی و سرمایه‌های معیشتی با ضریب همبستگی اسپرمن به‌دست آمد. نتایج نشان داد که نُه مولفه (3 مولفه در بُعد اقتصادی، 2 مولفه در بُعد اجتماعی، 2مولفه در بُعد کالبدی و محیطی و 2 مولفه در بُعد نهادی- سازمانی) اثرگذار هستند. میانگین مطلوبیت عددی عوامل تاب‌آوری معیشت در جامعه هدف مورد مطالعه نشان می‌دهد که عامل اقتصادی در رتبه اول (4.18)؛ عامل کالبدی- محیطی در رتبه دوم (4.11)؛عامل نهادی- سازمانی در رتبه سوم (3.93)؛ و عامل اجتماعی در رتبه چهارم (3.87)، قرار دارند.

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

بررسی تغییرات دماهای کمینه در شمالغرب کشور با استفاده از ریزمقیاس گردانی آماری خروجی مدل‌های جهانیHadCM3 و MPEH5

ناصر جعفربگلو؛ علی محمد خورشیددوست؛ مجید رضایی بنفشه؛ هاشم رستم زاده

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 17-30

https://doi.org/10.22034/gp.2021.13754

چکیده

پیش‌بینی تغییرات دماهای کمینه برای اطلاع از میزان تغییرات آن در آینده و در نظر گرفتن تمهیدات لازم، برای تعدیل اثرات سوء ناشی از تغییرات آب و هوایی بر محصولات کشاورزی از اهیمت زیادی برخوردار است. در این راستا مدل‌های گردش عمومی جو (GCM) طراحی شده‌اند که می‌توانند پارامترهای اقلیمی را شبیه‌سازی نمایند. در مطالعه حاضر داده‌های خروجی ... بیشتر پیش‌بینی تغییرات دماهای کمینه برای اطلاع از میزان تغییرات آن در آینده و در نظر گرفتن تمهیدات لازم، برای تعدیل اثرات سوء ناشی از تغییرات آب و هوایی بر محصولات کشاورزی از اهیمت زیادی برخوردار است. در این راستا مدل‌های گردش عمومی جو (GCM) طراحی شده‌اند که می‌توانند پارامترهای اقلیمی را شبیه‌سازی نمایند. در مطالعه حاضر داده‌های خروجی دو مدل گردش عمومیHadCM3 و MPEH5 براساس دو سناریوی A2 و B1، توسط مدل آماری LARS-WG در 21 ایستگاه‌ سینوپتیک واقع در شمال غرب کشور ریزمقیاس گردانی شد و نتایج حاصل از آن بصورت ماهانه و دوره‌ای در دوره پایه (2010-1980) و دهه 2050 (2065-2046) برای دمای کمینه مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در ارزیابی مدل LARS-WG به بررسی میزان خطای داده‌های مشاهداتی و شبیه‌سازی با استفاده از شاخص‌های MSE، RMSE، MAE و همچنین ضریب تعیین (R2) پرداخته شد و مدل برای منطقه مناسب ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که مقدار دمای کمینه در دوره آینده نسبت به دوره پایه در منطقه شمال غرب افزایش خواهد یافت. این مقدار افزایش دمای هوا در سطح منطقه مورد مطالعه بر اساس مدل‌های HadCM3 و MPEH5 به طور متوسط، 9/1 و 7/1 درجه سانتی گراد تا افق 2065 نسبت به دوره پایه خواهد بود. نیمه شمالی منطقه شمال غرب ایران از تغییرات دمایی بالاتری نسبت به مناطق نیمه جنوبی برخوردار خواهد بود. در واقع مناطق سردسیرتر عرض‌های بالا، با تغییرات افزایشی بیشتری در مقدار دماهای کمینه مواجه خواهند شد. نتایج و دستاوردهای این تحقیق برای برنامه‌های بلند مدت در جهت اقدامات سازگارانه در مدیریت باغهای میوه، تولیدات کشاورزی و مدیریت منابع آبی حائز اهمیت است.

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

تحلیل جغرافیای انتخابات در استان آذربایجان غربی (تناسب تسهیم،جری ماندرینگ)

زهرا پیشگاهی فرد؛ کرامت رنجبر دستنایی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 31-46

https://doi.org/10.22034/gp.2021.42416.2725

چکیده

جغرافیای انتخابات دانشی است که به تفاوت‌ها و تشابهات الگوهای انتخاباتی در قلمروهای جغرافیایی در سطح ملی می پردازد. به همین جهت میان الگوهای انتخاباتی با سایر ساختارهای اجتماعی رابطه برقرار می‌کند. علی رغم جامعیت جغرافیای انتخابات و تنوع موضوعات آن، دو موضوع مهم در جغرافیای انتخابات، به‌ویژه انتخابات پارلمانی یکی “تناسب در ... بیشتر

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

تحلیل و سنجش رابطه کلیشه های جنسیتی و توانمندسازی زنان در نواحی فقیرنشین شهری (مطالعه موردی: سکونتگاه های غیررسمی شهر ایلام)

رضا جهان بین؛ فریدون بابایی اقدم؛ شهریور روستایی؛ اکبر اصغری زمانی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 47-59

https://doi.org/10.22034/gp.2021.10838

چکیده

به دنبال بازنگری مفهوم توسعه پایدار، امروزه کشورهای در حال توسعه، در پی جلب مشارکت زنان در فرآیند توسعه می‌باشند. در سکونت‌گاه‌های غیررسمی، یکی از موانع توانمندسازی زنان در نقش‌آفرینی آن‌ها در فرایند مشارکت در ساماندهی محلات مسکونی خویش، وجود عقاید قالبی یا کلیشه‌هاست. کلیشه‌ها نقشی غیرقابلیتی به زنان داده‌اند. به طوری‌که ... بیشتر به دنبال بازنگری مفهوم توسعه پایدار، امروزه کشورهای در حال توسعه، در پی جلب مشارکت زنان در فرآیند توسعه می‌باشند. در سکونت‌گاه‌های غیررسمی، یکی از موانع توانمندسازی زنان در نقش‌آفرینی آن‌ها در فرایند مشارکت در ساماندهی محلات مسکونی خویش، وجود عقاید قالبی یا کلیشه‌هاست. کلیشه‌ها نقشی غیرقابلیتی به زنان داده‌اند. به طوری‌که آن‌ها هیچ فرصتی برای کسب قدرت و توانمندی نمی‌یابند. بنابراین در روند توانمندسازی زنان، مطالعه ساختارهای بازدارنده فرهنگی حائز اهمیت است. هدف این مقاله تحلیل رابطه کلیشه‌های جنسیتی و توانمندسازی زنان در سکونت‌گاه‌های غیررسمی است. همچنین رابطه توانمندسازی زنان با متغیرهای زمینه‌ای نظیر سن، تأهل، تحصیلات، وضعیت اشتغال و مهاجرت سنجیده می‌شود. پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی- کاربردی و از نظر روش، پیمایشی- تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه محقق‌ساخته استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، زنان 18 سال به بالای ساکن در سکونت‌گاه‌های غیررسمی شهر ایلام می‌باشد که با استفاده از شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقاتی متناسب با حجم و بر اساس فرمول نمونه‌گیری کوکران، 377 نفر انتخاب شدند. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (89/0) بدست آمد. برای تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS، از آزمون‌های همبستگی پیرسون، دو نمونه‌ای مستقل (T)، تحلیل واریانس (F) و تحلیل رگرسیونی بهره گرفته شد. از نرم افزار AMOS نیز برای مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) استفاده گردید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بین توانمندسازی زنان و میزان اعتقاد به کلیشه‌های جنسیتی با اطمینان لازم رابطه معناداری وجود دارد. همچنین متغیرهای زمینه‌ای همچون سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، مهاجرت و وضعیت اشتغال رابطه معناداری با توانمندسازی زنان دارند. از این‌رو توانمندسازی آنان در این زمینه‌ها، بسترهای ظرفیت‌سازی اجتماعی محلی را فراهم می‌آورد.

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

ارزیابی مؤلفه‌های کیفی-ادراکی فضاهای سبز در ارتقاء حس رضایتمندی و سرزندگی ساکنان محلات اطراف آن (نمونه‌های مورد مطالعه پارک ائل‌گلی و پارک ولیعصر تبریز)

نگین حسینی مند؛ معصومه یعقوبی؛ حبیب شاه حسینی؛ علی جوان فروزنده

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 61-79

https://doi.org/10.22034/gp.2021.41603.2693

چکیده

محیط‌های طبیعی- از جمله فضاهای باز و سبز- مزایای گسترده‎‌ای برای جمعیت‌های شهرنشین دارند. تأمین فضای باز و سبز تحت شرایط توسعه‌ی متراکم، از چالش‌های مهم ‏شهرها به شمار می‎‌‎رود و ‏طیف گسترده‌ای از مطالعات مربوط به موضوع فضاهای سبز است. از طرف ‏دیگر فضای سبز کیفی روز به روز ‏به عنوان عاملی مهم برای کیفیت زندگی در نواحی ... بیشتر محیط‌های طبیعی- از جمله فضاهای باز و سبز- مزایای گسترده‎‌ای برای جمعیت‌های شهرنشین دارند. تأمین فضای باز و سبز تحت شرایط توسعه‌ی متراکم، از چالش‌های مهم ‏شهرها به شمار می‎‌‎رود و ‏طیف گسترده‌ای از مطالعات مربوط به موضوع فضاهای سبز است. از طرف ‏دیگر فضای سبز کیفی روز به روز ‏به عنوان عاملی مهم برای کیفیت زندگی در نواحی شهری و جزئی ‏کلیدی برای برنامه‌ریزی و طراحی پایدار ‏شهری شناخته می‌شود. در این بین، ادراک ‏بازدیدکنندگان فضای سبز شهری و ویژگی‌های فضای سبز یک عامل اصلی ‏برای درک مکانیزم چگونگی ‏مزایای ملموس و نامشهود اکوسیستم‎‌های حاصل از فضای سبز شهری است. با توجه به تبلور کیفیات مثبت فضاهای سبز شهری در دو مشخصه‌ی ادراک سرزندگی و رضایتمندی استفاده‌کنندگان از آن؛ در این مقاله مؤلفه‌های ذهنی رضایتمندی و سرزندگی در رابطه با زیر کیفیت‌های ‏ذاتی و زیر کیفیت-های مرتبط با ‏استفاده در فضای سبز در محلات مجاور پارک ائل‌گولی و ولیعصر تبریز به روش کمی، با ابزار پرسشنامه و به‌صورت پیمایشی مورد ارزیابی واقع گردید. بررسی پیمایشی میان ساکنان مجاور دو پارک (تعداد= 388نفر) انجام شد. در پرسشنامه، از ویژگی‌‌های مختلف محیط پارک ازجمله: ویژگی‌های فیزیکی، طبیعی بودن، گشوده بودن، آرامش، تسهیلات، ارزش تاریخی-فرهنگی و امنیت، قابلیت دسترسی، قابلیت استفاده، تنوع فعالیت، نگهداری و دلبستگی به محیط پارک، پرسش به‌عمل آمد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، از مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزار آموس گرافیک برای انجام تحلیل استفاده گردید. نتایج تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان می‌دهد که قابلیت استفاده، قابلیت دسترسی و آرامش محیط پارک، تأثیر مثبت معناداری بر رضایتمندی ساکنان در دو پارک دارند ولی تسهیلات محیط پارک بر عدم رضایتمندی تأثیر معناداری دارد. همچنین متغیر گشوده بودن محیط پارک، تأثیر مثبت معناداری بر سرزندگی ساکنان دارد. تحلیل نتایج این پژوهش به اهمیت ابعاد ادراکی در مقابل ابعاد فیزیکی فضاهای سبز در طراحی و برنامه‌ریزی شهری تأکید می‌کند.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

تحلیل اثربخشی طرح های توسعه شهری در توسعه مسکن با رویکرد آینده پژوهی (موردی: منطقه 3 شهر زنجان)

جلیل خطیبی؛ رحیم سرور؛ بختیار عزت پناه

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 81-94

https://doi.org/10.22034/gp.2020.41580.2692

چکیده

مسئله توسعه مسکن و برنامه ریزی برای آن در قالب طرح های توسعه شهری با حداقل هزینه و حداقل مداخلات برای ایجاد شرایط زیست بهینه در فضای شهری، از اهداف آرمانی مدیریت شهری است. از طرفی، تحقق اهداف طرح های توسعه شهری، درگروی توسعه مسکن پایدار و با کیفیت است. که در آن به لحاظ فرمی، زیبا و منطبق بر شرایط محیطی، با میزان ماندگاری و طول عمر بالا، ... بیشتر مسئله توسعه مسکن و برنامه ریزی برای آن در قالب طرح های توسعه شهری با حداقل هزینه و حداقل مداخلات برای ایجاد شرایط زیست بهینه در فضای شهری، از اهداف آرمانی مدیریت شهری است. از طرفی، تحقق اهداف طرح های توسعه شهری، درگروی توسعه مسکن پایدار و با کیفیت است. که در آن به لحاظ فرمی، زیبا و منطبق بر شرایط محیطی، با میزان ماندگاری و طول عمر بالا، رعایت استانداردهای ساخت وساز، امنیت بالا و مصرف انرژی پایین رعایت گردد.این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی بدنبال تبیین و تحلیل نقش طرح های توسعه شهری بر سیاست های توسعه مسکن با رویکرد آینده پژوهشی در منطقه 3 شهر زنجان است. گردآوری داده ها با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری شامل گروه متخصصین شهری است که با روش نمونه گیری گلوله برفی، 30 نفر برای پانل دلفی انتخاب شد. برای تحلیل داده ها نیز از آزمون تحلیل عاملی، آزمون رگرسیون چندگانه و رویکرد تحلیل اثرات متقابل تعادلی با کمک نرم افزارهایSPSS و Scenario Wizard استفاده شده است.یافته های تحقیق نشان داد که همبستگی بین «طرح های توسعه شهری» با «توسعه مسکن» برابر 539/0 است. و شاخص «مدیریتی» با ضریب (444/0=β) بیشترین همبستگی را بر «طرح های توسعه شهری» دارد. همچنین، مهمترین الگوی پایدار توسعه و تولید مسکن در قالب ضوابط طرح های توسعه شهری در منطقه 3 شهر زنجان مبتنی بر کیفیت مسکن با ضریب تاثیر9+ ؛ قیمت مسکن با ضریب تاثیر 3+ ؛ بد مسکنی با ضریب تاثیر 3+ ؛ بهداشت محیط با ضریب تاثیر 2+ ؛ و حل مناقشات حقوقی مالکیت با ضریب تاثیر 1+ است.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

ارزیابی ترجیحات در منظر ورودیهای شهر سقز

اکبر رحیمی؛ رامین نقشبندی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 95-112

https://doi.org/10.22034/gp.2021.42366.2723

چکیده

در دهه‌های اخیر، کشورهای دنیا با روند رو به رشد شهری شدن و رشد روزافزون شهرنشینی روبه‌رو بوده، رشد سریع جمعیت در نواحی شهری پیامدهای منفی بر زندگی شهرنشینان داشته است و باعث گردیده شهرها به شکل نسنجیده گسترش یابند. استفاده بی‌رویه از اراضی حاشیه شهرها موجب تحولاتی چشمگیری در سیمای حومه و ورودی شهرها گردیده ورودی‌های امروز که تنها ... بیشتر در دهه‌های اخیر، کشورهای دنیا با روند رو به رشد شهری شدن و رشد روزافزون شهرنشینی روبه‌رو بوده، رشد سریع جمعیت در نواحی شهری پیامدهای منفی بر زندگی شهرنشینان داشته است و باعث گردیده شهرها به شکل نسنجیده گسترش یابند. استفاده بی‌رویه از اراضی حاشیه شهرها موجب تحولاتی چشمگیری در سیمای حومه و ورودی شهرها گردیده ورودی‌های امروز که تنها به‌عنوان عنصری جهت مشخص کردن محدوده شهر عمل می‌کنند، عناصری تزیینی هستند که در میانه میدان ورودی شهرها جای گرفته‌اند. ورودی شهرها فارغ از زمینه شناختی آن، با فرم‌ها و اشکالی مشابه یکدیگر ساخته می‌شوند که بار معنایی خاصی را به دنبال ندارند و میتوان گفت ورودی‌ها فاقد هویت بوده است. نکته مهم اینجاست که این تغییر و تحولات به همسانی و یکنواختی اغلب ورودی‌ها منجر و نقش منظر ورودی شهر تا حدودی به فراموشی سپرده‌شده است و همین موضوع، علت اصلی توجه به ورودی‌هاست. هدف این پژوهش بررسی منظر مناسب ورودی شهر سقز ، ارزیابی ترجیح کاربری‌های مناسب در ورودی شهر و تأمین احتیاجات اولیه مسافرین و مردم بومی می‌باشد. نتایج حاصل از این بررسی براساس نظریات مردم نشان میدهد ترجیحات به پیاده راه‌های سبز، پارک یا تفرجگاه‌های تفریحی و مراکز درمانی در محور ورودی‌های شهر سقز در اولویت اصلی قرار داشته است. همچنین نتایج پرسشنامه تصویری نشان میدهد دید به مناظر طبیعی، دید گسترده، وجود فضاهای سبز، المان و نشانه‌های شهری و کاربریهای خدماتی در مطلوبیت فضاها مؤثر بوده اند.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی نقش سازمان‌های مردم نهاد در تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری نمونه موردی کلانشهر تهران

فرشته رضایی؛ جمیله توکلی نیا؛ مظفر صرافی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 113-130

https://doi.org/10.22034/gp.2020.41750.2712

چکیده

نظام اداره امور شهر در طی صد سال گذشته به جهت ضعف نهادهای مدنی و محلی، نداشتن جایگاه تعریف شده تشکیلاتی در سلسه مراتب تشکیلاتی کشور و عدم مشارکت در برنامه ریزی به واسطه ماهیت برنامه ریزی متمرکز و از بالا به پایین باز مانده است. امروزه کلانشهر تهران بعنوان کلانشهری که می بایست نقش بین المللی در سطح منطقه و نقشی ملی در داخل کشور ایفا کند، ... بیشتر نظام اداره امور شهر در طی صد سال گذشته به جهت ضعف نهادهای مدنی و محلی، نداشتن جایگاه تعریف شده تشکیلاتی در سلسه مراتب تشکیلاتی کشور و عدم مشارکت در برنامه ریزی به واسطه ماهیت برنامه ریزی متمرکز و از بالا به پایین باز مانده است. امروزه کلانشهر تهران بعنوان کلانشهری که می بایست نقش بین المللی در سطح منطقه و نقشی ملی در داخل کشور ایفا کند، برخوردار از مسائل و مشکلات عدیده است، که عمدتا بواسطه عدم توسعه اجتماعات محلی و شکل گیری حکمروایی خوب شهری است.از این رو در این پژوهش سعی بر آن شده است که به نقش وجایگاه سازمان های مردم نهاد به عنوان یک ظرفیت نهادی در تحقق و بهبود فرآیند حکمروایی جهت افزایش مشارکت اجتماعات محلی پرداخته شود. پژوهش حاضر از منظر هدف ، کاربردی و از لحاظ گردآوری داده توصیفی - پیمایشی است .برای دستیابی به این هدف ، نمونه ای از مسئولین و فعالین سازمان های مردم نهاد کلان شهر تهران ، انتخاب و مورد پیمایش قرار گرفته است. جامعه آماری شامل مدیران سازمان های مردم نهاد مناطق 22 گانه کلان شهر تهران (150 نفر)می باشندکه با استفاده از معادله کوکران، تعداد نمونه آماری برابر با 109 نفر ارزیابی شد. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری خوشه گیری، 109 نفر نمونه آماری از بیست و دو منطقه کلانشهر تهران انتخاب شدند و برای تحلیل داده‌ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی از آزمون رگرسیون در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که به طور کلی سازمان‌های مردم نهاد در تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری کلان شهر تهران نقش دارند،اما این سازمان ها با وجود آن که بر تحقق پذیری مولفه‌های مشارکت و پاسخگویی کلان شهر تهران مثمر ثمر می باشند، اما در برآورده ساختن مولفه های قابلیت اطمینان، شفافیت و همچنین کارآئی نقش قابل قبولی ندارند.

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

ارزیابی مخاطرات ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز زنوزچای

موسی عابدینی؛ بیوک فتحعلی زاده؛ معصومه رجبی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 131-148

https://doi.org/10.22034/gp.2020.41646.2698

چکیده

در پژوهش حاضر مخاطرات ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز زنوزچای- واقع در شمال شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی- مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا طریق تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی نئوتکتونیک، سیلاب و زمین‌لغزش صورت گرفت. پهنه‌بندی فعالیت‌های تکتونیکی نسبی (Iat) از طریق میانگین‌گیری و ترکیب شاخص‌های ژئومورفیک گرادیان طولی آبراهه، انتگرال هیپسومتریک، ... بیشتر در پژوهش حاضر مخاطرات ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز زنوزچای- واقع در شمال شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی- مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا طریق تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی نئوتکتونیک، سیلاب و زمین‌لغزش صورت گرفت. پهنه‌بندی فعالیت‌های تکتونیکی نسبی (Iat) از طریق میانگین‌گیری و ترکیب شاخص‌های ژئومورفیک گرادیان طولی آبراهه، انتگرال هیپسومتریک، شکل حوضه زهکشی، سینوزیته جبهه کوهستان، نسبت پهنای کف دره به عمق دره و فاکتور عدم تقارن حاصل می‌شود. نقشه‌های پهنه‌بندی مخاطرات سیلاب و زمین‌لغزش از طریق ترکیب لایه-های موضوعی با بهره‌گیری از مدل فرایند تحلیل شبکه (ANP) در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شدند. داده‌های بارش، تصاویر مدل رقومی ارتفاع (DEM)، نقشه‌های زمین‌شناسی و تصاویر ماهواره‌ای Sentinel مهم‌ترین داده‌های مورد استفاده در تحقیق حاضر می‌باشند. نتایج حاصل از شاخص‌های ژئومورفیک بیانگر این است که بخش قابل توجهی از آنومالی‌های این شاخص‌ها از اختلافات سنگ‌شناسی حوضه نشات می‌گیرند. پهنه‌بندی تکتونیک فعال منطقه نیز حاکی از ضعف نسبی فرایندهای نئوتکتونیکی و جنبش گسل‌های منطقه و غلبه فرایندهای فرسایشی می‌باشد. در رابطه با خطر وقوع سیلاب نتایج مدل ANP نشان داد که متغیرهای شیب، فاصله از رودخانه و تحدب سطح زمین اهمیت بالاتری در پخش سیلاب برعهده دارند. از نظر خطر وقوع سیلاب، درحدود 4 درصد از سطح حوضه زنوزچای در کلاس خطر بسیار زیاد و 4/7 درصد در کلاس خطر زیاد واقع شده است. پهنه‌های خطرناک منطبق بر بستر دره‌های دو آبراهه اصلی حوضه می‌باشند و درنتیجه، بخش‌هایی از سکونتگاه‌های موجود در این دره‌ها در معرض سیلاب‌های مخرب قرار دارند. درنهایت، براساس نتایج مدل ANP سه متغیر شیب، لیتولوژی و بارش اهمیت بالاتری در احتمال وقوع زمین‌لغزش‌های منطقه دارند. درحدود 16 درصد حوضه زنوزچای در کلاس خطر زیاد و 7 درصد آن در کلاس خطر بسیار زیاد زمین‌لغزش واقع شده‌اند. وقوع زمین‌لغزش در قسمت‌های میانی حوضه به دلیل مجموعه‌ای از شرایط، مانند حضور شیب و سازندهای زمین‌شناسی مستعد، از احتمال بالاتری برخوردار است.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

بازآفرینی ساختار فضایی محلات سنتی با رویکرد احیای استخوان‌بندی آنها مطالعه‌ی موردی: محله‌ی حکم آباد تبریز

اکبر عبدالله زاده طرف؛ سمیرا سروی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 149-170

https://doi.org/10.22034/gp.2021.40443.2640

چکیده

بیان مسأله: محلات و بافت‌های قدیمی به عنوان کانون اولیه‌ی زیست ساکنان شهرها نقش تأثیرگذاری در حیات شهروندان داشته‌اند؛ و وجود یک یا چند مرکز محله در ساختار فضایی آن باعث می‌شد هویت کالبدی محله نمود بیش‌تری پیدا کند. با ورود مدرنیسم این محلات فرصت انطباق با شرایط موجود را نداشته و در اثر خیابان‌کشی‌های صورت گرفته، بافت منسجم خود ... بیشتر بیان مسأله: محلات و بافت‌های قدیمی به عنوان کانون اولیه‌ی زیست ساکنان شهرها نقش تأثیرگذاری در حیات شهروندان داشته‌اند؛ و وجود یک یا چند مرکز محله در ساختار فضایی آن باعث می‌شد هویت کالبدی محله نمود بیش‌تری پیدا کند. با ورود مدرنیسم این محلات فرصت انطباق با شرایط موجود را نداشته و در اثر خیابان‌کشی‌های صورت گرفته، بافت منسجم خود را به مرور زمان از دست داده‌اند و کارکرد مراکز محلات در معرض تخریب قرار گرفته و تبدیل به محیطی کم‌رونق برای ساکنین خود شده‌؛ که این امر باعث کم‌رنگ‌تر شدن فعالیت‌های اجتماعی موجود در محله شده ‌است.اهدف پژوهش: ارائه راهبرد بازآفرینی ساختار فضایی وضع موجود محله حکم‌آباد جهت ایجاد یک فضای شهری سرزنده.روش پژوهش : روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و راهبرد پژوهش، نمونه‌ی موردی می‌باشد. در ابتدا به منظور شناخت ساختار کلی محله علاوه بر مطالعه‌ی پیشینه‌ی محله و بررسی اسناد کتابخانه‌ای به مطالعه و بررسی نقشه‌های هوایی و برداشت‌های میدانی پرداخته‌ شد و در ادامه با تجزیه و تحلیل اطلاعات، راهنمای بازآفرینی مراکز محله و معیارهای آن تبیین شد و در گام آخر پژوهش، مدل بازآفرینی محدوده مبتنی بر اهداف انجام گرفت.یافته‌ها: بازآفرینی مرکز محله حکم‌آباد از طریق شناسایی دقیق کالبد محله و خلق فضاهای نو در لابه‌لای ساختار سنتی با اتکاء به ضرورت‌ها و نیازهای زمانه و جایگاه گذشته‌ی محلات می‌تواند سبب حفظ نظام اجتماعی، اقتصادی و سازمان فضایی محله شده و سبب انتظام بخشی ساختار فضایی و کالبدی محله متناسب با شرایط و ویژگی‌های کالبدی و فضایی مختص آن شود. نتیجه گیری: ایجاد تغییرات در ساختار کالبدی– فضایی و کارکردی در مراکز محله حکم آباد به صورت یک ضرورت احساس می‌شود چرا که تقویت هویت کالبدی و احیای سرزندگی درون محله‌ و انسجام بخشی به ساختار کلی محله بدون باززنده‌سازی مراکز این محله و گذر اصلی آن محقق نمی‌شود.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

ارائه الگو برای مدیریت راهبردی تاب آوری شبکه حمل و نقل درون شهری در منطقه یک شهر تهران

اکرم علی محمدی؛ صدرالدین متولی؛ آزیتا رجبی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 171-184

https://doi.org/10.22034/gp.2021.41250.2676

چکیده

هدف مقاله حاضر شناسایی تاثیر گذارترین راهبردهای مدیریتی در تاب آوری حمل و نقل درون شهری در منطقه یک شهر تهران و ارائه الگو است. تحقیق حاضر پیمایشی و تحلیلی است. نمونه مورد مطالعه 100 نفر از خبرگان و مدیران و متخصصان حوزه مدیریت حمل و نقل شهری منطقه یک شهر تهران در سال 1398 بودند که به روش نمونه گیری هدفمند در تحقیق شرکت کردند. ابزار گردآوری ... بیشتر هدف مقاله حاضر شناسایی تاثیر گذارترین راهبردهای مدیریتی در تاب آوری حمل و نقل درون شهری در منطقه یک شهر تهران و ارائه الگو است. تحقیق حاضر پیمایشی و تحلیلی است. نمونه مورد مطالعه 100 نفر از خبرگان و مدیران و متخصصان حوزه مدیریت حمل و نقل شهری منطقه یک شهر تهران در سال 1398 بودند که به روش نمونه گیری هدفمند در تحقیق شرکت کردند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده است.[M1] پس از تدوین چهارچوب نظری و شناسایی معیارهای مدیریتی تاب آوری شبکه حمل و نقل درون شهری؛ گویه های مرتبط با راهبردهای مدیریتی طراحی و نظر خبرگان استخراج شد که با استفاده از نرم افزار spss و تکنیک تحلیل عاملی؛ پنج عامل: 1- بهبود ظرفیت سازمانی (5 گویه) 2- مدیریت سیستمی (9 گویه) 3- کاهش مخاطرات (4 گویه) 4- بهره گیری از زیرساخت ها (5 گویه) 5- استفاده از فن آوری اطلاعات (3 گویه) به عنوان معیارهای مدیریت راهبردی تاب آوری شبکه حمل و نقل درون شهری منطقه یک شهر تهران شناسایی و الگوی مورد نظر طراحی شد. با برنامه ریزی صحیح و کارآمد در راستای بهبود راهبردها و عملکرد مدیریتی در تاب آوری حمل و نقل درون شهری و توسعه پایدار زیست محیطی می توان گشایشی ایجاد کرد. اجرای بهینه حمل و نقل پایدار در صورت پایبندی به نگرش فرابخشی و هماهنگی دستگاههای اجرایی و مدیریتی می تواند سیستم حمل و نقل درون شهریِ تاب آوری را برای منطقه یک شهر تهران رقم زند.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

بررسی عوامل موثر بر سازگاری و نیت کشاورزان در مقابل تغییرات اقلیمی در شهرستان مرودشت: تلفیق نظریه‏ های انگیزش حفاظت و ارزش‏های فرهنگی

منصور غنیان؛ امید مهراب قوچانی؛ لطیف محمدزاده

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 185-203

https://doi.org/10.22034/gp.2021.41703.2700

چکیده

این مطالعه تلاش نمود تا با بهره‌گیری از دو نظریه‏ی انگیزش حفاظت و ارزش‏های فرهنگی به تحلیل عوامل مؤثر بر سازگاری و نیت کشاورزان نسبت به تغییرات اقلیمی در میان کشاورزان پرداخته است. جامعه ی آماری این مطالعه، کشاورزان از استان فارس، شهرستان مرودشت بودند که از میان آن‌ها نمونه‏ای به حجم 256 نفر با استفاده از روش نمونه‏ گیری تصادفی ... بیشتر این مطالعه تلاش نمود تا با بهره‌گیری از دو نظریه‏ی انگیزش حفاظت و ارزش‏های فرهنگی به تحلیل عوامل مؤثر بر سازگاری و نیت کشاورزان نسبت به تغییرات اقلیمی در میان کشاورزان پرداخته است. جامعه ی آماری این مطالعه، کشاورزان از استان فارس، شهرستان مرودشت بودند که از میان آن‌ها نمونه‏ای به حجم 256 نفر با استفاده از روش نمونه‏ گیری تصادفی انتخاب شد. داده‏های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه‏ای محقق‏-ساخت جمع‏آوری گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان موضوعی و پایایی آن به کمک یک مطالعه‏ی پیش‏آهنگ و محاسبه‏ی ضریب آلفای کرونباخ (70/0– 83/0) تایید شد. داده‏ها با استفاده از نرم‏افزارهای SPSS و AMOS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل مفهومی این مطالعه برازش بسیار خوبی با داده‏ها داشت و علاوه بر این مقادیر شاخصهای پایایی مرکب، واریانس استخراجی، حداکثر واریانس مشتر و متوسط واریانس مشترک روایی همگرا و واگرای متغیرهای مورد مطالعه را تایید کردند. با توجه به یافته‌های مطالعه ارزش فرهنگی مساوات‌طلبی اثری مستقیم مثبت و معنی‏دار و همچنین ارزش فرهنگی تقدیرگرایی اثری مستقیم منفی و معنی‌داری بر باور به تغییرات دارند. نتایج همچنین نشان داد که از میان متغیرهای نظریه‏ی ارزش‏های فرهنگی، تقدیرگرایی، فردگرایی و مساوات طلبی و همچنین از میان متغیرهای نظریه‏ ی انگیزش حفاظت، ناسازگاری، ارزیابی سازگاری، ادراک ریسک و باور به تغییرات اقلیمی بر نیت سازگاری در مقابل تغییرات اقلیمی تاثیرگذار بودند. در مجموع چارچوب نظری مطالعه توانست 48 درصد از تغییرات واریانس نیت سازگاری کشاورزان در برابر تغییرات اقلیمی را تبیین نماید.

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم برشاخص‌های خشکسالی (SPI) و (SDI) در حوزه آبخیز ملایر ‌با استفاده از سری زمانیARIMA

سمیرا فلاح ذوله؛ علیرضا ایلدرمی؛ حمید نوری

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 205-218

https://doi.org/10.22034/gp.2021.42464.2726

چکیده

در سال‌های اخیر بررسی اثر‌ تغییر اقلیم‌ و‌ پیش‌بینی خشکسالی‌ها ‌در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است‌. در تحقیق حاضر ابتدا تغییرات احتمالی اقلیم روی دما و بارش حوزه آبخیز ملایر در دوره آماری 1992- 2014 بررسی و پیش‌بینی‌های ماهانه، فصلی و سالانه برای دوره آماری (2021-2030) تحت سه سناریوی A2، B1 و A1B‌با استفاده ... بیشتر در سال‌های اخیر بررسی اثر‌ تغییر اقلیم‌ و‌ پیش‌بینی خشکسالی‌ها ‌در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است‌. در تحقیق حاضر ابتدا تغییرات احتمالی اقلیم روی دما و بارش حوزه آبخیز ملایر در دوره آماری 1992- 2014 بررسی و پیش‌بینی‌های ماهانه، فصلی و سالانه برای دوره آماری (2021-2030) تحت سه سناریوی A2، B1 و A1B‌با استفاده از مدل گردش عمومی HadCM3 انجام و برای ریز‌مقیاس نمایی از مدل LARS- WG و از سری زمانی ARIMA ضربی و معیارهای AIC و SBC و آزمون پرت-مانتو در پیش‌بینی بارش و از شاخص‌های SPI‌،SDI‌ برای پیش‌بینی خشکسالی برای دوره (1397-1418) ایستگاه‌های هیدرومتری مرویل، پیهان و وسج‌ استفاده شده است. نتایج حاصله حاکی از افزایش بارش و دما ‌در هر سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه در دوره آینده بوده و‌ نشان ‌می‌دهد که‌ بزرگترین خشکسالی هواشناسی برای دوره پایه‌ در سال 79- 1378 به ‌میزان 96/1- رخ داده و در سال 18-‌1417 به ‌میزان 4/2-رخ می‌دهد. بررسی‌ها نشان داد که شدت وقوع خشکسالی‌های متوسط و شدید در دوره آماری آینده در ایستگاه‌های ‌مرویل، پیهان و وسج ‌افزایش می‌یابد و سبب کاهش دبی‌ و خشکسالی هیدرولوژیکی می‌شود. نتایج حاصله بیانگر این است که به‌علت متغیر بودن میزان بارش و میانگین دمای هوا روند تغییرات خشکسالی‌ها در ماه‌های مختلف یکسان نبوده و طول دوره‌، شدت و فراوانی خشکسالی در ماه‌ها و سال‌های مختلف متفاوت می‌باشد. بررسی مقادیر همبستگی ‌(r) و میانگین مربعات خطا (‌MSE‌) بین مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دبی و بارش در ایستگاه‌های ‌مورد مطالعه‌ بیانگر توانمندی بالای مدل ARIMA در شبیه‌سازی دبی ماهانه می‌باشد‌ و می‌توان از آن در سایر حوزه های آبخیزکشور استفاده نمود.

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

ارزیابی پیشران‌های مدیریتی تأثیرگذار بر توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی (مطالعه موردی: شهر تبریز)

علی مدبر خاک نژاد؛ کریم حسین زاده دلیر؛ بختیار عزت پناه

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 219-230

https://doi.org/10.22034/gp.2021.42555.2731

چکیده

امروزه گردشگری به‌عنوان یکی از نیروهای اقتصادی-اجتماعی بسیار مهم محسوب می‌شود که توسعه‌ی آن سبب بهبود اقتصاد، ارتقای سطح استاندارد زندگی جامعه‌ی میزبان، افزایش درآمد، افزایش تأسیسات و اشتغال‌زایی می‌گردد. در این راستا، به‌منظور توسعه‌ی گردشگری نیاز به برنامه‌ریزی جامع در ابعاد مختلف و مدیریت منسجم می‌باشد. با توجه به نقش ... بیشتر امروزه گردشگری به‌عنوان یکی از نیروهای اقتصادی-اجتماعی بسیار مهم محسوب می‌شود که توسعه‌ی آن سبب بهبود اقتصاد، ارتقای سطح استاندارد زندگی جامعه‌ی میزبان، افزایش درآمد، افزایش تأسیسات و اشتغال‌زایی می‌گردد. در این راستا، به‌منظور توسعه‌ی گردشگری نیاز به برنامه‌ریزی جامع در ابعاد مختلف و مدیریت منسجم می‌باشد. با توجه به نقش مؤلفه‌های مدیریتی در توسعه‌ی گردشگری، تحقیق حاضر با هدف شناسایی پیشران‌های مدیریتی تأثیرگذار بر توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی تبریز نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوه‌ی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی، مقطعی می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران، مسئولان و کارشناسان شهرداری منطقه تاریخی-فرهنگی شهر تبریز بوده که حجم نمونه بر اساس روش دلفی 100 نفر برآورد شده است. همچنین به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مهمترین پیشران‌های مدیریتی تأثیرگذار بر توسعه‌ی گردشگری بافت تاریخی-فرهنگی ظرفیت‌های برون‌سازمانی، ظرفیت‌های درون‌سازمانی و ضوابط و تعاریف پروژه‌ها می‌باشند که به ترتیب ضریب حاصل از مدل ساختاری برای آنها 71/0، 63/0 و 56/0 به‌دست آمده است. همچنین در بین متغیرهای فرعی نیز بیشترین تأثیرگذاری مربوط به متغیرهای شکل‌گیری تعامل نهادی با سایر سازمان‌های دولتی و خصوصی در راستای توسعه‌ی گردشگری محور تاریخی-فرهنگی، توانایی تقویت مکانیزم‌های بومی و محلی در راستای توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی و شناخت هدفمند مسائل بافت تاریخی و انعطاف‌پذیری در برنامه‌های بافت تاریخی در راستای توسعه‌ی گردشگری به ترتیب با ضرایب 77/0، 72/0 و 65/0 می‌باشد.

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

تحلیل تأثیر تغییرات اقلیم شهری بر میزان توزیع فضایی جمعیت با تأکید بر جزایر حرارتی نمونه موردی: شهر ساری

پریچهر مصری علمداری؛ سید حسن رسولی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 231-243

https://doi.org/10.22034/gp.2021.41734.2703

چکیده

در طول قرن بیستم آب و هوای زمین تعادل خود را از دست داده و دما رو به افزایش گذاشته است و اقلیم در حال تغییر و گرمایش جهانی در حال وقوع است. تغییرات اقلیمی از مباحث مهم اقلیمی است که در سال‌های اخیر افکار پژوهشگران و حتی سران حکومت‌ها و سازمان‌ها را به دلیل اثراتی که بر فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی دارا می‌باشد، به خود مشغول ... بیشتر در طول قرن بیستم آب و هوای زمین تعادل خود را از دست داده و دما رو به افزایش گذاشته است و اقلیم در حال تغییر و گرمایش جهانی در حال وقوع است. تغییرات اقلیمی از مباحث مهم اقلیمی است که در سال‌های اخیر افکار پژوهشگران و حتی سران حکومت‌ها و سازمان‌ها را به دلیل اثراتی که بر فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی دارا می‌باشد، به خود مشغول داشته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان اثرات توزیع فضایی جمعیت شهر ساری بر تغییر اقلیم شهری با تأکید بر جزایر حرارتی می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی – توصیفی بوده و به لحاظ هدف، ماهیتی کاربردی – توسعه‌ای دارد. اطلاعات لازم برای پژوهش از سازمان‌های مدیریت شهری و ارگان‌هایی که مرتبط با موضوع پژوهش بوده‌اند، بدست آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به جهت بررسی میزان توزیع فضایی جمعیت در هر یک از مناطق شهر ساری، از مدل آنتروپی شانون نسبی و برای محاسبه حداکثر شدت جزیره حرارتی معادله عددی – نظری Oke به کار گرفته شده است. برای تولید نقشه‌ها از نرم‌افزارArcGIS و برای بررسی ضریب اسپیرمن از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی میان شاخص توزیع فضایی جمعیت در نواحی و بیشینه جزایر حرارتی در شهر ساری وجود دارد به طوری که هر ناحیه که توزیع فضایی جمعیت زیاد بوده است، میزان جزایر حرارتی نیز متوسط رو به بالا بوده است. لذا در جهت رفع معضلات ناشی از بروز جزایر حرارتی در شهر لازم است تا به مقوله توزیع فضایی جمعیتی شهر در برنامه‌ریزی جهت طرح‌های توسعه شهری توجه بیشتری شود.

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

بررسی و تحلیل ارتباط نوسانات گرد و غبار با نوسانات دما و بارش غرب و جنوب غرب ایران

سید حسین میرموسوی؛ زهرا تاران

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 245-259

https://doi.org/10.22034/gp.2021.41606.2694

چکیده

گرد و غبار یکی از مهم ترین پدیده هایی است که در سال های اخیر مشکلات متعددی را در زمینه های مختلف در ایران ایجاد کرده است . نوسانات متغیرهای اقلیمی نظیر دما و بارش در شدت و فراوانی رخداد این پدیده بسیار موثر است . بنابراین لازم است تا ضمن بررسی ارتباط بین نوسانات این متغیرها با پدیده گرد و غبار، تغییرات فضایی آنها نیز مورد بررسی و تحلیل ... بیشتر گرد و غبار یکی از مهم ترین پدیده هایی است که در سال های اخیر مشکلات متعددی را در زمینه های مختلف در ایران ایجاد کرده است . نوسانات متغیرهای اقلیمی نظیر دما و بارش در شدت و فراوانی رخداد این پدیده بسیار موثر است . بنابراین لازم است تا ضمن بررسی ارتباط بین نوسانات این متغیرها با پدیده گرد و غبار، تغییرات فضایی آنها نیز مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد . این پژوهش به منطور بررسی ارتباط بین نوسانات دما و بارش با پدیده گرد و غبار و تحلیل فضایی تغییرات آنها در منطقه غرب و جنوب غرب ایران انجام گرفته است . در این پژوهش داده‌های روزانه تعداد ۳۰ ایستگاه سینوپتیک ناحیه‌ی غرب و جنوب غرب ایران طی دوره آماری ۲۰۱۶-۱۹۶۲ در زمینه متغیرهای بارش، دما و گرد و غبار از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردیده است و با توجه به یکسان نبودن طول دوره آماری در همه ایستگاهها، دوره آماری ۲۰۱۶-۱۹۸۵ انتخاب و سپس مورد استفاده قرار گرفته است.هم چنین به منظور ارزیابی نوسانات متغیرهای مورد مطالعه از روشهای تحلیل طیفی و به منظور بررسی رفتار فضایی این پدیده ها از الگوهای خود همبستگی فضایی استفاده شده است . نتایج حاصل از تحلیل خودهمبستگی فضایی با شاخص موران نشان داد که پدیده گرد و غبار در غرب و جنوب غرب ایران با دما، بارش و روزهای خشک دارای ساختار فضایی بوده و به شکل خوشه ای توزیع شده اند. نتایج حاصل از تحلیل لکه های داغ نیز متمرکز شدن و خوشه‌ای شدن گرد و غبار در غرب و جنوب غرب ایران را نشان می دهد .

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

واکاوی عوامل بنیادین اثرگذار بر توسعه کارآفرینی گردشگری با استفاده از تحلیل مقایسه کیفی مجموعه فازی (مطالعه موردی شهرستان کوهرنگ)

حمید نظری سرمازه؛ اسکندر صیدایی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 261-276

https://doi.org/10.22034/gp.2021.6526.2660

چکیده

پژوهش حاضر، درصدد بررسی این است که جامعه مورد مطالعه باید چه شرایطی را داشته باشد تا بتواند در مسیر توسعه کارآفرینی گردشگری حرکت کند. این پژوهش، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق از افراد فعال حوزه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ تشکیل شد. نمونه 244 نفری از فعالان گردشگری به صورت ... بیشتر پژوهش حاضر، درصدد بررسی این است که جامعه مورد مطالعه باید چه شرایطی را داشته باشد تا بتواند در مسیر توسعه کارآفرینی گردشگری حرکت کند. این پژوهش، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق از افراد فعال حوزه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ تشکیل شد. نمونه 244 نفری از فعالان گردشگری به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه در اختیار آنها قرارگرفت. توزیع نمونه، براساس آمار سازمان گردشگری استان، به نسبت تعداد فعالان گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ صورت گرفت. از روش تحلیل مقایسه کیفی، که در ارائه راه حل های مختلف و تحلیل سیستماتیک مزیت دارد؛ برای تحلیل داده ها استفاده شد. در مجموع، چهار شاخص "اقتصادی"، "اجتماعی-فرهنگی"، "محیطی" و "زیرساختی" در قالب شرایط اثرگذار، وارد تحلیل شد. تحلیل منفرد نشان داد که شاخص "زیرساختی" با شش تکرار، بیشترین حمایت را از نتیجه دارد. با این وجود، هر کدام از شرایط به صورت جداگانه تنها شرط لازم برای توسعه کارآفرینی گردشگری است و هر کدام از شرایط در صورتی منجر به نتیجه می شوند که با شرایط دیگر ترکیب شود. در تحلیل ترکیبی، به طور کلی چهار ترکیب علی شرایط با کفایت نظری مقبول به دست آمد. ترکیب "شرایط اقتصادی" و "شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 81/0 و ضریب سازگاری 89/0 بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی گردشگری دارد. پس از آن، ترکیب "شرایط اجتماعی-فرهنگی"، "شرایط اقتصادی" و "شرایط محیطی" با ضریب پوشش 72/0 و ضریب سازگاری 94/0 دومین ترکیب اثرگذار است؛ ترکیب سوم "~ شرایط محیطی" و شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 64/0 و ضریب سازگاری 87/0؛ و آخرین ترکیب اثر گذار "~ شرایط اقتصادی" و "شرایط محیطی" و "شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 49/0 و ضریب سازگاری 86/0 کمترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی گردشگری دارد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی سازگاری کاربری های شهری در راستای افزایش تاب آوری در برابر زلزله، مطالعه موردی منطقه 4 شهرداری تبریز

الناز هادی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ هادی حکیمی؛ الهام هادی

دوره 25، شماره 77 ، آبان 1400، صفحه 277-289

https://doi.org/10.22034/gp.2021.10830

چکیده

بررسی میزان آسیب‌ها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه‌ریزی و کاهش خطرات شهری مربوط می‌شده است. در واقع می‌توان گفت علل عمده آسیب‌ها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی‌توجهی و سهل‌انگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازه‌ها، ... بیشتر بررسی میزان آسیب‌ها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه‌ریزی و کاهش خطرات شهری مربوط می‌شده است. در واقع می‌توان گفت علل عمده آسیب‌ها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی‌توجهی و سهل‌انگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازه‌ها، در فقدان اصول و طرح‌های شهرسازی مناسب نیز می‌بایست جستجو کرد. قابل ذکر است که یکی از مباحث شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری که می‌تواند در کاهش اثرات زلزله و افزایش تاب‌آوری شهری مؤثر بیفتد سازگار بودن کاربری‌های شهری نسبت به همدیگر می‌باشد. در این پژوهش با توجه به نحوه همجواری کاربری‌های شهری نسبت به یکدیگر و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی ( AHP) به ارزیابی سازگاری کاربری‌های شهری منطقه 4 شهر تبریز پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا کل کاربری‌های شهری محدوده موردمطالعه در 10 کاربری، طبقه‌بندی شده است و سازگاری هر کاربری‌ نسبت به سایر کاربری‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایه‌های کاربری در محیط GISمبادرت شد و در نهایت نقشه سازگاری کاربری‌های شهری منطقه 4 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد 5.9 درصد از کاربری‌های شهری منطقه 4 نسبت به همدیگر، در برابر زلزله با هم کاملاً ناسازگار و 43.9 درصد از کاربری‌های شهری نسبت به هم کاملاً سازگار می‌باشند.

دوره 27 (1402)

دوره 26 (1401)

دوره 25 (1400)

دوره 24 (1399)

دوره 23 (1398)

دوره 22 (1397)

دوره 21 (1396)

دوره 20 (1395)

دوره 19 (1394)

دوره 18 (1393)

دوره 17 (1392)

دوره 16 (1391)

دوره و شماره: دوره 25، شماره 77، آبان 1400

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده