Document Type : Research Paper

Authors

1 Geography and urban planning, Tehran University

2 Geography and Urban Planning, University of Imam Hussein (AS).

3 Political geography and geopolitics, Tehran University

Abstract

Urban spatial growth and its patterns is one of the most important issues in urban planning. During the time, the patterns of spatial distributions which are called urban form are changing because of urban dynamics. Urban sprawl is one of the most unstable forms the cities have ever experienced.  The city of Mashhad as the second metropolis of Iran and the case study of this research is not exceted of these problems. Various methods such as aerial photographs, maps of the organizations, soil and topographic maps, GIS and SPSS software are used in this research. The result of survey showed a rapid and unplanned sprawl growth has happened for the Mashhad city in the recent decades (1956-2006) that have had some adverse effects on soil resources.
The results show from 1956 to 2006 around 27747.8 hectares of Mashhad suburb lands from different classes were changed into urban landuse for good.  Actually, this rapid and unplanned urban growth of Mashhad has destroyed 10,288 ha (37 percent) in class I, 6233 ha (22%) in class III, 9089 ha (33%) in Class IV and 2,147 ha (7.7 percent) in Class VI.

Keywords

ـ اطهاری، کمال (1379)، «به سوی کارآمدی دخالت دولت در بازار زمین شهری»، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 18، سازمان ملی زمین و مسکن.
ـ بهرام سلطانی، کامبیز (1371)، «مجموعه مباحث و روش­های شهرسازی، محیط زیست»، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
ـ تقوایی، مسعود و سرایی، حسین (1383)، «گسترش افقی شهرها و ظرفیت­های موجود زمین، مورد شهر یزد»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره  73.
ـ ثامنی، جعفر (1372)، «فرهنگ القاب و عناوین شهرها»، انتشارات جهان اندیشه، مشهد.
ـ حاتمی­نژاد، حسین (1380)، «شهر و عدالت اجتماعی (ناهمگونی های فضایی در محلات شهر مشهد)»، رساله دوره دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی.
ـ حسینی، سیدعلی (1387)، «تحلیلی بر گسترش افقی شهر مشهد در چند دهه اخیر و تآثیر آن بر منابع آب و خاک»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، تهران.
ـ درابک، توماس ای؛ هواتمر، جرالد جی (1383)، «مدیریت بحران (اصول و راهنمای عملی دولت­های محلی)»، ترجمه: پورخردمند، رضا؛ مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.
ـ رهنما، محمدرحیم، عباس­زاده، غلامرضا (1386)، «اصول، مبانی و مدل­های سنجش فرم کالبدی شهر»، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
ـ رهنما، محمدرحیم (1375)، «بافت قدیم و توسعه شهری، نمونه بافت­های مسکونی مرکز شهر مشهد»، دانشگاه تربیت مدرس.
ـ زنگنه شهرکی، سعید (1386)، «بررسی پدیده پراکنش افقی شهر تهران و تأثیر آن بر زمین­های کشاورزی پیرامون»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، تهران.
ـ ساندرز، اف؛ کیوان، طاهری (1348): «مطالعات خاکشناسی و طبقه‌بندی اراضی منطقه مشهد - قوچان (استان خراسان)»، نشریه مؤسسه تحقیقات خاک و آب، شماره 176.
ـ سرایی، حسین (1386)، «توسعه فیزیکی شهر یزد»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 83.
ـ شهرداری مشهد (1386)، «آمارنامه شهر مشهد»، سازمان آمار و اطلاعات و خدمات کامپیوتری شهرداری مشهد.
ـ ظفر جعفرزاده، رضا (1375)، «مشکل اراضی غیر دایر واقع در محدوده شهرها، نمونه موردی: شهر مشهد»، مجموعه مقالات سیاست­های توسعه مسکن، وزارت مسکن و شهرسازی.
ـ عارفزاده، محمدامین (1379)، «روند توسعه شهر مشهد و اثرات آن بر اکولوژی شهر»، رساله دوره دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
ـ عباس­زاده، غلامرضا (1385)، «الگوسازی رشد کالبدی بافت شهری در راستای توسعه پایدار (نمونه موردی: شهر مشهد)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
ـ فرنهاد، مهندسان مشاور (1384)، «طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه مشهد، جلد هفتم، جمع­بندی و تجزیه و تحلیل مطالعات»، وزارت مسکن و شهر سازی، اداره کل مسکن و شهرسازی استان خراسان رضوی، ویرایش دوم، بهمن ماه.
ـ کشاورز، مهناز (1378)، «اثرات توسعه شهری بر منابع زیست محیطی شهر خرم­آباد»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
ـ ماجدی، حمید (1378)، «زمین مساله اصلی توسعه شهری»، مجله آبادی، شماره 33، مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی ایران.
ـ محمدی، مهدی (1351)، «گزارش خاکشناسی نیمه تفصیلی دشت مشهد (منطقه قوچان)، (استان خراسان)»، نشریه شماره 333، مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
ـ نگهبان مروی، محمد (1381)، «شهرهای جدید و نقش آن­ها در تمرکززدایی از مادرشهرها، مورد: شهر جدید گلبهار»، پایان­نامه، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- Ahlander, A.M.S. (1994), “Environmental Problems in the Shortage Economy”, Edward Elgar, Hants, UK.
- Daily, G.C., Ehrlich, P.R., (1992), “Population, Sustainability, and Earth's Carrying Capacity, BioScience 42, 761-771.
- Daily, C.P.; Dasyupta, B. Bolin, P.Crosson, J.D, Guerry, P.Ehrlich, C. Folke, A.M. Jansson, N.kautsky, A.Kinzig, S.Levin, K. Maler, P. Pinstrup Anderson, D. Sinisealco and B. Walker (1998), “Food Production, Population Growth, and Environment”, Science 281:1291-1292.
- Deal, B. and Schunk, D. (2004), “Spatial Dynamic Modelling and Urban Land Uuse Transformation: A Simulation Approach to Assessing the Costs of Urban Sprawl”, Ecological Economics, 51: 79-95.
- Dregne, H.E. (1990), “Erosion and Soil Productivity in Africa”, J. Soil Water Conserve, 45: 432-436.
- Ehrlich, P.R., (1989), “The Limits to Substitution: Meta-resource Depletion and a New Cconomic-ecological Paradigm”, Ecological Economics, 1, 9-16.
- Elkin, T., McLaren, D. and Hillman, M. (1991) “Reviving the City: towards Sustainable Urban Development”, Friends of the Earth, London.
- Gillham, O. (2002), “The Limitless City: A Primer on the Urban Sprawl”.
- Hess, G.R (2001), “Just What Is Sprawl, Anyway?”, www4.ncsu.edu/~grhess.
- Brook, R.M. and J.D. Davila (eds. 2000), “The Peri-Urban Interface: A Tale of Two Cities”, School of Agricultural and Forest Sciences, University of Wales and Development Planning Unit, University College London.
- Huang J, X. Lu., & Jeffery, M., (2007), “A Global Comparative Analysis of Urban form: Applying Spatial Metrics and Remote Sensing”, Landscape and Urban Planning, 82, 184-197.
- Moameni, A. (2000), “Production Capacity of Land Resources of Iran”, Soil and Water Research of Iran, Pub, No. 1110, Tehran, Iran.
- Thapa, R.B., Borne, F., Kusanagi, M and Cu, P.V. (2004). “Integration of RS, GIS and AHP for Hanoi Peri-urban Agriculture Planning”, Map Asia-2004 Conference, Bejing, China. Available Online:
- Thapa, R.B. (2003), “Spatial Decision Support Model for Sustainable Peri-urban Agriculture: Case Study of Hanoi Province, Vietnam”, MSc. Thesis, Asian Institute of Technology.
- Muller, P. (1995), “Transportation and Urban Form: Stages in the Spatial Evolution of the American Metropolis in Hanson”, S. (ed.) The Geography of Urban Transportation, 2nd Edition, New York: Guilford.
- Duany, A., Plater-Zyberk, E. and Speck, J. (2000), “Suburban Nation: the Rise of Sprawl and the Decline of the American Dream”, North Point Press, New York.