Document Type : Research Paper

Authors

1 Central Organization Department of Geography PNU

2 Geography and urban planning

Abstract

There is a close link between the urban fabric, seismicity and seismic pathology. Urban fabric has been affected, due not only to the physical characteristics, but also through non-physical components (functional), and effects on it. This paper attempts to identify zones and levels of seismic vulnerability zones in urban fabric of ValiasrTown, Tabriz, using descriptive data and documents method. Eight indicators (distance to fault, the quality of buildings, building density, population density, building height-to-width ratio, type of land use, level of traffic service, distance from medical centers) which have been analyzes through irreversible analysis (IHWP). Results show that 54% of the town has been located in the zone of seismic vulnerability. High building density, deficiency of green and open space, high amount of building height-to-width ratio and commercial land uses are the main characteristics of urban fabric in the vulnerable zone. Model of urban fabric distribution and vulnerable zones matches with the location of main arteries (Mokhaberat, Valiasr, Shariati, Ohadi, Moalem, Foroghi, Takhti, Parvin Etesami, Aref, Zand and Javanmehr) especially sub-passages (8-10 meters) leading to these arteries and commercial land uses in the central part (Bozorg and Bazar squares). Spatial model of seismic zone has the east-west direction and center-round. This model has shaped the direction and intensity of changes in vulnerability and has created macro pattern of pathology and seismic zoning of town in two parts: The eastern half is a zone with low risk factors and vulnerability that has the most sustainable urban fabric of town.  However, western half represents high and very high seismic instability and vulnerability. The central part of the town is the spatial center of seismic intensity of these areas.

Keywords

Main Subjects

ـ احدنژاد روشنی، محسن؛ قراخانلو، مهدی؛ زیاری، کرامت­الله (1389)، «مدل‌سازی آسیب‌پذیری ساختمانی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرایند سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی- نمونه موردی شهر زنجان»، جغرافیا و توسعه، شماره 19، سال هشتم، صص 171-198.
ـ آژانس همکاری‌‌های بین‌‌المللی ژاپن، جایکا (1380)، «مطالعه ریز‌ پهنه‌بندی لرزه‌ای تهران بزرگ»، مرکز مطالعات زلزله و زیست محیطی تهران بزرگ، تهران.
ـ ابراهیمی، محسن (1371)، «محاسبه و تعدیل آسیب‌پذیری شهر تهران و نحوه برخورد با عوارض آن،» اولین کنفرانس بین‌المللی بلایای طبیعی در مناطق شهری، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، شهرداری تهران.
ـ احمدی، حسن (1376)، «نقش شهرسازی در کاهش آسیب‌پذیری شهر»، مسکن و انقلاب، سال دوم، شماره 6، زمستان 1376، صص 24-29.
ـ انیسی، فاطمه (1392)، «برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری با رویکرد مدیریت بحران مطالعه موردی: منطقه 12 تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران.
ـ بحرینی، حسین (1380)، «ارزیابی و بازسازی سه شهر زلزله­زده ایران با تکیه بر تحلیل آسیب‌پذیری آن دربرابر زلزله»، جلد دوم گلبافت، مرکز مطالعه با سوانح طبیعی ایران، تهران.
ـ بحرینی، حسین (1378)، «نقش فرم، الگو و اندازه سکونتگاه‌ها در کاهش خطرات ناشی از وقوع زلزله»، مرکز مقابله با سوانح طبیعی ایران، تهران.
ـ پورکرمانی، محسن؛ مهرآرین، مجید (1377)، «لرزه­خیزی ایران»، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران.
ـ ترابی، کمال (1388)، «بررسی نقش شبکه‌های ارتباطی در کاهش اثرات ناشی از زلزله، مورد مطالعه: منطقه 6 شهرداری تهران با تأکید بر ناحیه1»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
ـ ترابی، کمال؛ مهدی­نژاد، عبدالحمید (1391)، «بررسی آسیب‌پذیری بدنه شبکه‌های ارتباطی شهرها در برابر حملات هوایی با استفاده از روش IHWP و GIS (منطقه شش تهران)»، علوم و فناوری‌های پدافند غیرعامل، شماره 4، سال سوم، صص 295-303.
ـ جدلی، هلن (1372)، «ایمنی مناطق شهری در برابر خطرات زلزله، مجموعه مقالات هشتمین سمینار بین‌المللی پیش‌بینی برای زلزله و راهبردهای مقابله با آثار زلزله‌های آینده»، مرکز مطالعات مقابله باسوانح طبیعی ایران، تهران.
ـ حبیبی، کیومرث (1387)، «تعیین عوامل ساختمانی موثر در آسیب‌پذیری بافت کهن شهری زنجان با استفاده از GIS وFUZZY LOGIC»، هنرهای زیبا، سال دوازدهم، شماره 33، بهار 1387، صص 27 تا 36.
ـ حبیبی، کیومرث (1385)، «ارزیابی سیاست‌های توسعه کالبدی، بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری با استفاده از GIS»، رساله دکتری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
ـ خاکپور، براتعلی؛ زمردیان، محمد جعفر؛ صادقی، سلمان؛ مقدمی، احد (1390)، «تحلیل آسیب فیزیکی-کالبدی منطقه 9 شهر مشهد از دیدگاه زلزله‌خیزی»، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 16، سال نهم، صص 1-34.
ـ خدابخش، محمدحسین (1390)، «بررسی میزان کارایی شبکه‌های ارتباطی در کاهش اثرات ناشی از زلزله- مورد مطالعه: مناطق یک و پنج طرح تفصیلی تبریز»، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند.
ـ زنگی­آبادی، علی؛ محمدی، جمال؛ صفایی، همایون؛ قایدرحمتی، صفر (1387)، «تحلیل شاخص‌های آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله نمونه موردی: مساکن شهر اصفهان»، جغرافیا و توسعه، شماره 12، سال ششم، صص 61-79.
ـ شیعه، اسماعیل؛ حبیبی، کیومرث؛ ترابی، کمال (1388)، «بررسی آسیب‌پذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس (IHWP) و GIS-مطالعه موردی منطقه 6 شهرداری تهران»، چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، دانشگاه دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ـ قائدرحمتی، صفر؛ قانعی بافقی، روح­الله (1391)، «تحلیل گسترش فضایی شهر تهران در افزایش آسیب‌پذیری ناشی از زلزله (دوره زمان گسترش فیزکی 200 سال اخیر)»، فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره پیاپی 105، سال 27،  شماره صفحه پیاپی  18218-18240.
ـ قربانی، حسین (1382)، «بررسی نارسایی‌های فروش تراکم در منطقه ولیعصر تبریز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش سازمان مدیریت و برنامه ریزی، تبریز.
ـ محمدی احمدیانی، جمال؛ صحرائیان، زهرا؛ خسروی، فرامرز (1389)، «نقش عوامل موثر در آسیب‌پذیری کالبدی شهر جهرم در برابر زلزله»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 17، سال دهم، صص 121-143.
ـ مرکز آمار ایران (1390)، «سرشماری سرشماری عمومی نفوس و مسکن»، تهران.
ـ مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران،(1375)، «برنامه‌ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله‌خیز (نمونه شهرهای لوشان، منجیل، رودبار)»، جلد یک، چاپ اول، تهران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
ـ مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران (1380)، «ارزیابی بازسازی سه شهر زلزله زده ایران با تاکید بر آسیب‌پذیری آن دربرابر زلزله (جلد دوم، گلباف)»، جلد اول، چاپ اول، تهران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
منزوی، مهشید؛ سلیمانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ چاووشی، اسماعیل (1388)، «آسیب پذیری بافت‌های فرسوده بخش مرکزی شهر تهران در برابر زلزله (مورد: منطقه 12)»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 73، سال 40، صص 1-18.
موسوی، سیده­فاطمه (1384)، «تمهیدات شهرسازی به منظور کاهش آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله- نمونه مطالعه شهر چالوس»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
میرکوهی، محسن (1391)، «مکانیابی فضاهای چند منظوره در مناطق لرزه‌خیز کلانشهر تهران-مطالعه موردی: منطقه سیزده»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران.
ویسه، یدالله (1378)، «نگرشی بر مطالعات شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری در مناطق زلزله‌خیز»، موسسه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران.
 یوسف­نژاد، مرجانه،(1393)، «مکانیابی سامانه اسکان موقت در بافت‌های آسیب‌پذیر شهری مطالعه موردی: منطقه 12 کلانشهر تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران.
-Antonioni, G., Spandoni, G. & Cozzani, V. (2007), “A methodology for the quantitative risk, triggered by seismic events”, Journal of Hazardous Materials, assessment of major accidents.    
-Cava, T.J. (2005), “GIS in emergency management”, Geographic Information Systems: Principle Techniques, 845-858
-Rashed, K., Weeks, J. (2003), “Assessing vulnerability to earthquake hazards through spatial International”, Journal of Geographic Information Science, Vol 17, No .6:547-576.