Document Type : Research Paper

Authors

PhD student University of Tehran Kharazmi and Lecturer of Payam Noor University of Guilan

Abstract

During recent years, Iran’s rural settlements have a particular distribution pattern according to the environmental and socio-economic forces. Among the geographical factors play an important role in the deployment and distribution of rural settlements, Some of these factors can be have a more effective role than other factors, This study aimed to evaluate the role of geographical factors in the distribution of rural settlements in the Zanjan county in order to determine more important factor or factors than other factors. Also, the zoning map of rural areas prepared in three different types of deployment in rural communities with suitable, relatively suitable and unsuitable seat. In order to achieve this goal, 8 natural factors, including rivers, fault, rainfall, temperature, evaporation, elevation, slope, lithology, selected as factors in deployment of rural settlements. In the study, maps of factors digitally prepared by using Arc GIS software and then weighted by using AHP model in Expert Choice software. The results show that 31% of rural settlements in Zanjan county, with 103 villages, have suitable deployment pattern, 149 villages (45%) have relatively suitable, and 81 villages (24%) are located in a pattern of unsuitable deployment, that almost all of them were located in the northeast of the county. Hence, attention to safety planning and crisis management in rural settlements, with unsuitable position, is very essential.

Keywords

Main Subjects

ـ احمدی، منیژه (1396)، «تحلیلی بر اثرات سرمایه اجتماعی در اخلاق زیست محیطی روستاییان مطالعه موردی: دهستان چایپاره بالا؛ شهرستان زنجان»، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 21، شماره 61، پاییز، صص 19ـ35.
ـ آسایش، حسین و علیرضا استعلاجی (1381)، «اصول و روش‌های برنامه­ریزی ناحیه ای(مدلها، روشها و فنون)»، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
ـ استعلاجی، علیرضا و محمد جعفری (1393)، «نقش عوامل طبیعی در آارایش فضایی سکونتگاه­های روستایی شهرستان ماهنشان»، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 3، شماره 10، تابستان، صص 29ـ40.
ـ بخشی، زهرا، مطیعی لنگرودی، سید حسن، فرجی سبکبار، حسنعلی و مجتبی قدیری معصوم (1395)، «تحلیل فضایی پراکنش سکونتگاههای روستایی منطقه سبزوار ـ نیشابور بر اساس منابع اکولوژیکی موجود»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، پاییز، انتشار آنلاین.
ـ بدری، سید علی و جعفر علی قنبری (1386)، «ارزیابی توان­های محیطی در عمران روستایی( مطالعه موردی: حوضه رود قلعه چای عجب شیر)»، پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 38، شماره 3، بهار، صص 185ـ173.
ـ بیگلو، جعفر منصور. قدیری معصوم، مجتبی. موسوی روان، سید محمد و زهرا بخشی (1392)، «نقش عوامل طبیعی در پراکنش فضایی سکونتگاههای روستایی شهرستان تربت جام»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره4، تابستان، صص 33ـ54.
ـ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور، 1390، بخش جغرافیا.
ـ ثروتی، محمدرضا، خضری، سعید و توفیق رحمانی (1389)، «بررسی تنگناهای طبیعی توسعه فیزیکی شهر سنندج»، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دوره 41، شماره 67، پاییز، صص 13ـ29.
ـ حسینی ابری، حسن (1380)، «مدخلی بر جغرافیایی روستایی ایران»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ـ حیدری مکرر، حمید، خسروی چنار، عذرا، علی پور، مرضیه و معصومه حسینی (1393)، «بررسی نقش عوامل طبیعی در موقعیت مکانی سگونتگاههای روستایی با استفاده از GIS دشت بردسکن»، اولین همایش علوم جغرافیایی ایران، موسسه جغرافیا، تهران، دانشگاه تهران.
ـ رزاقی، ابراهیم (1375)، «گزیده اقتصاد ایران»، تهران، انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
ـ رضایی، پرویز و پروانه استادملکرودی (1389)، «محدودیت­های ژئومورفولوژیکی توسعه فیزیکی شهر رودبار»، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره 7، بهار، صص 41ـ52.
ـ ریاحی، وحید و لقمان زمانی (1394)، «بررسی عوامل جغرافیایی مؤثر بر سیل خیزی در نواحی روستایی مورد پژوهشی: روستاهای شهرستان سروآباد»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 17، بهار، صص 91ـ102.
ـ زمردیان، محمدجعفر (1374)، «کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه­ریزی شهری و روستایی»، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
ـ سعیدی، عباس،(1384)، «مبانی جغرافیایی روستایی»، تهران، انتشارات سمت.
ـ سعیدی، عباس (1377)، «توسعه پایدار و ناپایداری توسعه روستایی»، مجله مسکن و انقلاب، شماره 87.
ـ طالشی، مصطفی و مصطفی امیرفخریان (1391)، «کاربرد الگوهای کمی تحلیل فضایی جمعیت در آمایش سکونتگاه­های روستایی مطالعه موردی: استان خراسان رضوی»، فصلنامه پژوهش­های روستایی، سال سوم، شماره چهارم، زمستان، صص 105ـ128.
ـ عالیخواه، علی (1396)، «تحلیل الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان گیلان در ارتباط با عوامل طبیعی»، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 21، شماره 61، پاییز، صص 241ـ264.
ـ غفوری، محمد و علیرضا عاشوری (1377)، «زمین لغزش به عنوان یکی از بلایای طبیعی در شمال خراسان»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 53، زمستان، صص 90ـ101.
ـ غلامی راد، زهرا و مجیدولی شریعت پناهی (1392)، «بررسی جایگاه عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاههای روستایی استان کرمانشاه بر اساس مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP ) با استفاده از GIS»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال دهم، شماره 37، بهار، صص 55-76.
ـ عنابستانی، اکبر (1389)، «نقش عوامل طبیعی در پایداری سکونتگاه­های روستایی( مطالعه موردی: شهرستان سبزوار)»، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دوره 21، شماره 4، زمستان، صص 89ـ104.
ـ فاضل نیا، غریب، حکیم دوست، سید یاسر و مهدیه پورجعفرآبادی (1393)، «تحلیلی بر عوامل طبیعی مؤثر در پراکنش و استقرار سکونتگاه­های روستایی در شهرستان سیرجان»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال چهارم، شماره 16، زمستان، صص 124ـ109.
ـ کلانتری، محسن، یزدان پناه، کیومرث و سمیه نوری (1394)، «تحلیل ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه­های شهری و روستایی(مطالعه موردی: استان زنجان)»، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 3، شماره 2، تابستان، صص 165ـ190.
ـ گنجی، حسن (1388)، « اثر تحولات جمعیتی بر ساختارهای فضایی ـ مکانی سکونتگاه­های روستایی مطالعه موردی بخش مرکزی بیرجند»، فصلنامه جمعیت، شماره 69 ـ 70، صص 57ـ83.
ـ محمدی، سعدی، رستمی، شاه بختی، طالشی، مصطفی و ریحانه سلطانی مقدس (1395)، «نقش عوامل طبیعی در ناپایداری سکونتگاه­های روستایی در منطقه ی کوهستانی و پایکوهی زاگرس مطالعه موردی: روستاهای شهرستان­های مریوان و سروآباد»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 43، تابستان، صص 133ـ158.
ـ مخدوم، مجید (1378)، «شالوده آمایش سرزمین»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ـ مطیعی لنگرودی، سید حسن (1386)، «برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران»، چاپ سوم، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
ـ مهدوی، مسعود. قدیری معصوم، مجتبی و بهروز محمدی یگانه (1383)، «نقش عوامل جغرافیای طبیعی در ناپایداری و مهاجرت­های روستایی استان زنجان»، پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 36، شماره 49، تابستان، صص 203ـ221. 
- Coates, B, J, Johnston and P, Knox, (1977), Geography and inequality, oxford university press.
- Hansen N.M.(1968),French Regional Planning, Edinburgh Indian University.
- Jun, L., Jundong, H., and yang, L,(2011), Analysis of Rural Ecological
Environment Governance in the Two-oriented Society Construction: A Case Study of Xiantao City in Hubei Province, Procedia Environmental Sciences, 11: 1278–1284.
- May, J. (1995), The Eecology of Human Disease, New York: MD Publications.
- Octay, D. (2002). Design with the climatic in housing environments: An analysis in northern Cyprus. Building and Environment, 37: 1003-1012.
- Su.H:  Wood.E.F:  Wojcik.R: Mccabe.M.(2006),Sensitive Analysis of Regional Scale Evapotranspiration to the Forcing Data, Amerrican   Geophysical Union, Fall Meeting.
-  Vellani. H. and Owles R., (2007), Vulnerability and Risk Assessment in the Environment, Woburn: Butterworth-Heinemann.
- Wu, C., Chen, S,(2009), Determining Landslide Susceptibility in Central Taiwan from Rainfall and Six Site Factors Using the Analytical Hierarchy Process Method, Geomorphology, 3(85), pp.22-33.