مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
محمدرضا افشاری آزاد؛ هاله پورکی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 1-24
چکیده
رودخانه ها باید در پهنه ملی از نظر حفاظت ، بهره برداری و توسعه و همچنین از نظر مساعد بودن کمی و کیفی رودخانه ها و شرایط مناسب برای پرورش ماهیان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند . در این تحقیق نقش و شکل فیزیوگرافی رودخانه شمرود در مکان گزینی ایستگاه های پرورش ماهی (قزل آلا ) مورد بررسی قرار گرفته است . رودخانه شمرود با توجه به شاخص های بیولوژیک ...
بیشتر
رودخانه ها باید در پهنه ملی از نظر حفاظت ، بهره برداری و توسعه و همچنین از نظر مساعد بودن کمی و کیفی رودخانه ها و شرایط مناسب برای پرورش ماهیان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند . در این تحقیق نقش و شکل فیزیوگرافی رودخانه شمرود در مکان گزینی ایستگاه های پرورش ماهی (قزل آلا ) مورد بررسی قرار گرفته است . رودخانه شمرود با توجه به شاخص های بیولوژیک و فراوانی توان بالقوه تولید ماهی آن 348 کیلوگرم در هکتار می باشد ، این رودخانه در ماه خرداد بالاترین مقدار تولید ماهی را دارد . در این تحقیق میزان عناصر فیزیکو شیمیایی پرورش ماهی مانند PH آّب ، سرعت جریان آب ، کدورت آب ، مواد جامد معلق ، سختی آب ، هدایت الکتریکی آب(EC) ، مواد شیمیایی ، شوری آب مورد بررسی قرار گرفت . رودخانه در اردیبهشت و آخر مهر ماه براثر بارندگی شدید سیلابی بوده و با توجه به سرچشمه رودخانه شمرود از ارتفاعات دیلمان و اتصال رودهای فرعی به آن بر حجم آب این رودخانه افزوده می شود . به جهت شناخت مکان های مستعد آبزی پروری و با تلفیق عوامل فوق الذکر و با روش مکان یابی توسط نرم افزار GIS نشان داده شد که شش محل مکان مساعدی برای پرورش ماهیان سرد آبی می باشند . در نهایت با بررسی و با شرایط کوهستانی و شیب دار بودن حوضه برای پرورش ماهیان سرد آبی و با روی هم قرار دادن نقشه های آبراهه ها ، نقاط سیاسی ، لیتولوژی ، شیب ، جهت شیب و عوامل مورد نیاز برای پرورش ماهی قزل آلا با روی هم قرار دادن آنها نقاط مستعد ومناسب احداث ایستگاه های پرورش ماهی و نیمه مساعد و نامساعد برای احداث کارگاه های پرورش ماهی مشخص گردید.
مقاله علمی پژوهشی
محسن آقایاری هیر؛ میقات حبیبیان؛ مهدی استادی جعفری؛ حامد امینی شیرازی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 25-47
چکیده
چکیده منطقه، مفهومی پیچیده و چندوجهی است که با عنایت به تعاریف متعدد ارائه شده برای آن هنوز اتفاق نظر زیادی در خصوص آن شکل نگرفته است. به هر حال، منطقهبندی فعالیتی آگاهانه و از روی تفکر بهمنظور تعیین نواحی همگن جهت برنامهریزی و سیاستگذاری است که پایه برنامهریزی، اجرا و نظارت بر طرحهای مختلف سرزمینی در قلمرو جغرافیایی ...
بیشتر
چکیده منطقه، مفهومی پیچیده و چندوجهی است که با عنایت به تعاریف متعدد ارائه شده برای آن هنوز اتفاق نظر زیادی در خصوص آن شکل نگرفته است. به هر حال، منطقهبندی فعالیتی آگاهانه و از روی تفکر بهمنظور تعیین نواحی همگن جهت برنامهریزی و سیاستگذاری است که پایه برنامهریزی، اجرا و نظارت بر طرحهای مختلف سرزمینی در قلمرو جغرافیایی کشورها محسوب میشود. در این مقاله، منطقهبندی از منظر حملونقل روستایی مورد توجه قرار گرفته و سوال این است که مناطق همگن حملونقل روستایی در ایران کدامند؟ پاسخ به این سوال با عنایت به روش تحقیق توصیفی- تحلیلی از طریق تجزیه و تحلیل فضایی در نظام اطلاعات جغرافیایی (GIS) صورت یافته است. در این مطالعه نواحی همگن از منظر حملونقل روستایی با استفاده از چهار شاخص اصلی دسترسی به راه ارتباطی، فاصله تا سطوح سلسله مراتب شهری، تراکم روستایی و کاربری اراضی در قالب پنج منطقه تعیین و بهصورت نقشه ارایه میشود. نتیجه تحقیق منجر به شناسایی مناطق همگن حمل و نقل روستایی در سطح کشور شده و مقدمات برنامهریزی منطقهای حمل و نقل روستایی را فراهم میآورد.
مقاله علمی پژوهشی
سارا بهشتی فر؛ عباس علیمحمدی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 49-68
چکیده
رشد جمعیت، استقرار مراکز خدماتی جدید مختلف از جمله مراکز آموزشی را ضروری میسازد. یکی از گامهای اساسی در استقرار این مراکز، انتخاب مکان بهینه برای آنها با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ بهگونهای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربریها نیز در سطح منطقه تا حد ممکن کاهش یابد. افزایش ...
بیشتر
رشد جمعیت، استقرار مراکز خدماتی جدید مختلف از جمله مراکز آموزشی را ضروری میسازد. یکی از گامهای اساسی در استقرار این مراکز، انتخاب مکان بهینه برای آنها با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ بهگونهای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربریها نیز در سطح منطقه تا حد ممکن کاهش یابد. افزایش تعداد معیارها و عوامل مؤثر، منجر به پیچیدهتر شدن مسأله میشود و استفاده از روشهای قوی و کارآمد را ضروری میسازد. در این پژوهش بهمنظور تعیین مکانهای مناسب جهت استقرار چندین مدرسه ابتدایی دخترانه در بخشی از منطقه 17 تهران و تخصیص آنها به دانشآموزان، از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی[1]، روشهای تصمیمگیری چندمعیاره[2] و رویکرد بهینهسازی تکاملی چندهدفه[3] استفاده شده است. برای انجام بهینهسازی، اصل عدالت در دسترسی، تعادل ظرفیت مدارس و نیز تناسب و مطلوبیت مکانهای انتخابی با توجه به موقعیت کاربریهای سازگار و ناسازگار مدنظر قرار گرفته است. بهدلیل استفاده از یک روش تکاملی چندهدفه، نتایج تحقیق به جای یک پاسخ، شامل چندین پاسخ بهینه است. در این تحقیق پنج پاسخ بهطور نمونه انتخاب و بررسی شدند. در حالتی که مکانها از سازگاری و مطلوبیت بالایی برخوردار بودهاند، تابع تعادل ظرفیت وضعیت مناسبی نداشته است. در بهترین پاسخ مربوط به تابع عدالت در دسترسی، مکانهای پیشنهادی از توزیع فضایی مناسبی برخوردار هستند اما مطلوبیت و سازگاری آنها چندان مناسب نیست. مکانهای مربوط به بهترین پاسخ تابع تعادل ظرفیت نیز از نظر مطلوبیت و سازگاری ضعیف هستند. در هر صورت تصمیمگیرندگان میتوانند پاسخهای بهینه را از دیدگاههای مختلف با یکدیگر مقایسه و پاسخ نهایی را با توجه به اهمیت نسبی هر یک از اهداف از بین آنها برای پیادهسازی انتخاب نمایند.
مقاله علمی پژوهشی
محمدرضا پورمحمدی؛ میرستار صدرموسوی؛ اصغر عابدینی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 69-92
چکیده
بافت فرسوده، بافتی میباشد که در فرآیند زمانی طولانی شکل گرفته و تکوین یافته و امروزه از لحاظ عملکردی دچار چالشهایی بوده و پاسخگوی نیازهای امروز نمیباشد و توجه و برنامهریزی برای بهبود وضعیت کنونی بافتهای فرسوده ضروری است، چرا که با گذشت زمان وضعیت این بافتها هر روز وضعیت نامناسبی بهخود میگیرد. شهر ارومیه دارای ...
بیشتر
بافت فرسوده، بافتی میباشد که در فرآیند زمانی طولانی شکل گرفته و تکوین یافته و امروزه از لحاظ عملکردی دچار چالشهایی بوده و پاسخگوی نیازهای امروز نمیباشد و توجه و برنامهریزی برای بهبود وضعیت کنونی بافتهای فرسوده ضروری است، چرا که با گذشت زمان وضعیت این بافتها هر روز وضعیت نامناسبی بهخود میگیرد. شهر ارومیه دارای 2/1313 هکتار بافت فرسوده میباشد که شامل سه نوع بافت فرسوده تاریخی (مرکزی)، بافت فرسوده میانی و بافت فرسوده حاشیهای میباشد و هر یک از انواع بافتهای یاد شده دارای ویژگیها و خصوصیاتی می‌باشند که تأثیر چالشهای شناسایی شده در این تحقیق در هر محدوده متفاوت میباشد در این مقاله به ارزیابی سیاست‌های ساماندهی و شناسایی معیارهای مهم و تحلیل چالشهای موجود در بافتهای فرسوده با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای (مدلANP) پرداخته شده و در نهایت به اولویتبندی انواع بافت فرسوده اقدام شده است. این مقاله در نوع خود منحصر به فرد بوده و برای اولین بار در کشور مدل (ANP) در بخش مسکن و بافتهای فرسوده مورد استفاده قرار گرفته است.
مقاله علمی پژوهشی
جهانتاب خسروانیان؛ مجید اونق؛ مسعود گودرزی؛ سیداسدالله حجازی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 93-115
چکیده
یک مولد آب و هوائی بهعنوان ابزاری نسبتاً دقیق و ارزان برای تولید سناریوهای تغییر اقلیم چندساله در مقیاس روزانه بهکار برده میشود و تغییرات در متغیرهای اقلیمی و میانگینهای اقلیمی را ترکیب میکند. در این تحقیق کارایی مدل LARS-WG جهت تولید دادههای روزانه بارش، دمای حداقل و حداکثر و ساعت آفتابی در حوضه آبخیز قرهسو استان ...
بیشتر
یک مولد آب و هوائی بهعنوان ابزاری نسبتاً دقیق و ارزان برای تولید سناریوهای تغییر اقلیم چندساله در مقیاس روزانه بهکار برده میشود و تغییرات در متغیرهای اقلیمی و میانگینهای اقلیمی را ترکیب میکند. در این تحقیق کارایی مدل LARS-WG جهت تولید دادههای روزانه بارش، دمای حداقل و حداکثر و ساعت آفتابی در حوضه آبخیز قرهسو استان گلستان در ایستگاه گرگان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از آن تغییرات پارامترهای اقلیمی در آینده بررسی شده است. در اولین گام مدل برای دوره 1999- 1970 اجرا گردیده و میانگینهای ماهانه مشاهداتی و تولید شده پارامترهای اقلیمی مذکور مقایسه شد. همبستگی مقادیر با استفاده از آزمون T استیودنت نشان داد که در سطح اطمینان 99 درصد تفاوت معنیداری بین دادههای واقعی و دادههای حاصل از مدل وجود ندارد. مقادیر میانگینهای ماهانه مشاهداتی و تولید شده متغیرهای هواشناسی با استفاده از پارامترهای آماری NA، RMSE وMAE نیز مورد مقایسه قرار گرفتند و اثبات شد که مدل کارآیی لازم جهت تولید دادههای روزانه در حوضه آبخیز قرهسو استان گلستان را داراست. همچنین نمودارهای پراکنش مشاهداتی و شبیهسازی شده نشان داد که مقادیر دمای حداقل و حداکثر بیشترین همبستگی را داشته و مقادیر مربوط به ساعت آفتابی کمترین میزان همبستگی را داراست. در مرحله بعد پس از اطمینان از کارآیی این مدل در شبیهسازی پارامترهای هواشناسی مذکور در حوضه آبخیز قرهسو استان گلستان، دادههای سه سناریوی A2 (سناریوی حداکثر)،A1B (سناریوی حد وسط) و B1 (سناریوی حداقل) مدل HadCM3 در دو دوره 2030-2011 و 2099-2080 با مدل آماری LARS-WG کوچک مقیاس گردید. نتایج نشان داد که بر اساس برآورد مدل LARS-WG برای سناریوهای مورد بررسی در دورههای آتی میانگین دمای حوضه آبخیز قرهسو به میزان 56/0 تا 04/4 درجه سلسیوس افزایش و مقدار بارش نیز در مقایسه با دوره پایه به میزان 28/10 تا 71/23 درصد افزایش مییابد.
مقاله علمی پژوهشی
مجید رضایی بنفشه؛ فرشته حسین‌علی‌پور گزی؛ فاطمه جعفری شندی؛ مجید علی محمدی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 117-135
چکیده
در این پژوهش بارشهای سنگین پهنه شمال غرب ایران با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی بررسی شده است. بههمین منظور، با استفاده از پایگاه داده بارش روزانه پهنه شمال غرب ایران، نقشههای همبارش از روز 1/1/1340 تا 1/1/1388 بر روی یاختههایی به ابعاد 14×14 کیلومتر، به روش کریگینگ میانیابی و ترسیم شد (ماتریس 533×17508). بر مبنای ...
بیشتر
در این پژوهش بارشهای سنگین پهنه شمال غرب ایران با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی بررسی شده است. بههمین منظور، با استفاده از پایگاه داده بارش روزانه پهنه شمال غرب ایران، نقشههای همبارش از روز 1/1/1340 تا 1/1/1388 بر روی یاختههایی به ابعاد 14×14 کیلومتر، به روش کریگینگ میانیابی و ترسیم شد (ماتریس 533×17508). بر مبنای دادههای حاصل از میانیابی، بارشهای سنگین پهنه انتخاب و بررسی شد. این بارشها در محدوده وسیعی از صفر تا 120درجه شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در ترازهای 500، 600، 700، 850، 925 و 1000هکتوپاسکال و در چهار دیدهبانی در ساعتهای 00:00، 06:00، 12:00 و 18:00زولو، محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان دادکه چهار الگوی گردشی ضخامت در بهوجود آمدن اینگونه بارشها مؤثر بوده است. در تحلیل این بارشها برای هر الگوی گردشی یک روز نماینده معرفی گردید. نتایج تحلیل نشان داد که الگوی گردشی شماره 2، بیشتر بارشها را توجیه مـیکند. این یافته‌ها میتواند نقش مهمی در پیش‌بینی بارش و جلوگیری از وقوع سیل در پهنه مطالعاتی ایفا نمایند[1].
[1]ـ این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی با حمایت دانشگاه تبریز بوده و بدین وسیلخ قدردانی میگردد.
مقاله علمی پژوهشی
شهریور روستایی؛ محسن احدنژاد؛ اکبر اصغری زمانی؛ علیرضا زنگنه؛ شهرام سعیدی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 137-166
چکیده
چکیده اسکان غیررسمی، که بهموجب شهرنشینی شتابان در جهان معاصر بهوجود آمده است، نتیجه نابرابریهای اقتصادی-اجتماعی است که در سطح مناطق شکل گرفته، که شهرها و خصوصاً کلان شهرهای کشور را با مشکلات فراوانی مواجه ساخته است. شهر کرمانشاه بهعنوان یکی از کلان شهرهای کشور با پدیده اسکان غیررسمی مواجه است. از جمله سکونتگاههای ...
بیشتر
چکیده اسکان غیررسمی، که بهموجب شهرنشینی شتابان در جهان معاصر بهوجود آمده است، نتیجه نابرابریهای اقتصادی-اجتماعی است که در سطح مناطق شکل گرفته، که شهرها و خصوصاً کلان شهرهای کشور را با مشکلات فراوانی مواجه ساخته است. شهر کرمانشاه بهعنوان یکی از کلان شهرهای کشور با پدیده اسکان غیررسمی مواجه است. از جمله سکونتگاههای اسکان غیررسمی در شهر کرمانشاه محله دولتآباد و محله شاطرآباد است که در این مقاله به ارزیابی، اسکان غیررسمی در این محلات پرداخته پرداخته شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی اسکان غیر رسمی در شهر کرمانشاه است. که به این منظور از روش تحلیلی-کمی با رویکرد کاربردی برای انجام پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش محله دولتآباد در حاشیه غربی و محله شاطرآباد در ضلع شرقی شهر کرمانشاه میباشد و برای این منظور از اطلاعات بلوکهای آماری سال 1385 و از 30 شاخص که با روشهای آماری به 3 عامل ترکیبی تبدیل شده و نتایج با بهرهگیری از مدل تحلیل عاملی و با کمک نرمافزارهای Arc/Gis و Arc/View ارزیابی شده، استفاده گردیده است. نتایج بهدست آمده، در محله دولتآباد حاکی از آن است که تعداد 20 بلوک معادل 1/11% درصد در وضعیت مناسب، 31 بلوک معادل 2/17% درصد نسبتاً مناسب، 57 بلوک معادل 7/31% درصد متوسط، 50 بلوک معادل 8/27% درصد نسبتاً نامناسب و 16 بلوک معادل 9/8% درصد نامناسب بودهاند. نتایج تجزیه و تحلیل برای محله شاطرآباد نمایانگر این است که تعداد 12 بلوک معادل 5/4 درصد نامناسب، 74 بلوک معادل 28 درصد نسبتاً نامناسب، 92 بلوک معادل 8/34 درصد متوسط، 60 بلوک معادل 7/22 درصد نسبتاً مناسب و 13 بلوک معادل 9/4 درصد مناسب شناخته شدهاند. نتایج این مطالعه نشان میدهد که بلوکهای شهر کرمانشاه مکانی برای تبلور تمایزات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی است. این سکونتگاهها جلوه فقر بهشمار میروند که از لحاظ پویایی روند متفاوتی را طی میکنند. وجود نواحی نابرابر در فضای شهر کرمانشاه به جدایی گزینی فضایی، اجتماعی و اقتصادی منجر گردیده است. که ذکر این نکته لازم است که نتایج حاصله صرفاً با تکیه بر شاخصهای مورد استفاده در این مقاله میباشد و در صورت عدم مشکلات آماری و به کارگیری شاخصهای بیشتر این احتمال وجود دارد که نتایج تحت تأثیر قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
کرامت الله زیاری؛ سعید قاسمی؛ معصومه مهدیان بهنمیری؛ علی مهدی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 167-201
چکیده
مدیریت شهری ایران از آغاز نوگرایی در دوره حکومت قاجار و گسترش آن از دوران پهلوی تا امروز، در عرصههای مختلف اداره شهر، بهویژه مدیریت محلی و مشارکتی، عملکرد مناسبی نداشته و نیازهای مختلف شهروندان را بهدلیل ضعف وجود روابط دوسویه و مناسب میان مردم و مدیریت شهری، برآورده نکرده و بدین ترتیب شهر و شهرسازی معاصر را با چالشهای بسیاری ...
بیشتر
مدیریت شهری ایران از آغاز نوگرایی در دوره حکومت قاجار و گسترش آن از دوران پهلوی تا امروز، در عرصههای مختلف اداره شهر، بهویژه مدیریت محلی و مشارکتی، عملکرد مناسبی نداشته و نیازهای مختلف شهروندان را بهدلیل ضعف وجود روابط دوسویه و مناسب میان مردم و مدیریت شهری، برآورده نکرده و بدین ترتیب شهر و شهرسازی معاصر را با چالشهای بسیاری مواجه نموده است. در این میان فرآینداستراتژی توسعه شهری (CDS) که مهمترین ویژگی آن براساس رهنمودهای Cities Alliance، چشماندازسازی مشارکتی و ظرفیتسازی اجتماعی در توسعه و مدیریت پایدار شهری است، بهعنوان رویکردی نوین از برنامهریزی راهبردی در مدیریت و برنامهریزی شهری امروزی، جهت کاهش فقر، افزایش کیفیت زندگی و نیز مشارکت و همفکری متقابل مردم و مسئولان در مدیریت شهری بسیاری از شهرهای جهان، مطرح میباشد. از اینرو مقاله حاضر درنظر دارد، فرایند مذکور را با هدف ایجاد بستری جهت مشارکت، برنامهریزی و ایجاد زمینهای برای چشماندازسازی مشترک توسعه آتی شهر که خود چارچوبی قابل توجیه برای برنامهریزی و طرحهای آتی خواهد بود، درشهر مهاباد مورد بررسی قرار دهد. تحقیق حاضراز نوع کاربردی بوده و روش استفاده شده در آن نیز، تحقیق توصیفی-تحلیلی و زمینهیابی(پیمایشی) میباشد. نتایج تحقیق حاضر که براساس نظرات سه گروه عمده و تأثیرگذار در ابعاد مختلف شهر میباشد، نشان میدهد که ساکنان شهر مهاباد، شناخت مناسب و نسبتاً مشترکی از فرصتها، تهدیدها، قابلیتها و مشکلات شهرخود دارند که این موضوع زمینه را برای چشماندازسازی آتی شهر مهیا میکند.
مقاله علمی پژوهشی
سارا شیخ فخرالدینی؛ احمد عباس نژاد
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 203-226
چکیده
چکیده
رودخانه بیدخوان کالدرای آتشفشان غیرفعال بیدخوان را زهکش میکند که در 40 کیلومتری جنوبشرق بردسیر کرمان واقع شده است. هدف این تحقیق تعیین منشأ عناصر و ترکیبات محلول در آب و ارزیابی تأثیر هوازدگی شیمیایی بر کیفیت آب آن است. بدین منظور تعداد 12 نمونه از نقاط مختلف مسیر این رودخانه برداشت و هدایت الکتریکی (EC)، pH و درجه حرارت آنها ...
بیشتر
چکیده
رودخانه بیدخوان کالدرای آتشفشان غیرفعال بیدخوان را زهکش میکند که در 40 کیلومتری جنوبشرق بردسیر کرمان واقع شده است. هدف این تحقیق تعیین منشأ عناصر و ترکیبات محلول در آب و ارزیابی تأثیر هوازدگی شیمیایی بر کیفیت آب آن است. بدین منظور تعداد 12 نمونه از نقاط مختلف مسیر این رودخانه برداشت و هدایت الکتریکی (EC)، pH و درجه حرارت آنها در صحرا و غلظت یونهای اصلی و چند فلز سنگین با روشهای استاندارد آزمایشگاهی تعیین گردید. پس از کنترل صحت و دقت نتایج آنالیز، از نـمودار پایپر، نسبتهای یونی و تـکنیکهای آماری (آنالیز چندمتغیره، آنالیز خوشهای و ماتریس همبستگی) برای تحلیل و تفسیر دادهها استفاده شد. برمبنای آن، تمامی نمونهها در محدوده آبهای با سختی موقت قرار داشته و تیپ آنها بیکربناته کلسیک و بیکربناته منیزیک میباشد. نسبتهای یونی هوازدگی سیلیکات را نشان میدهند. در تفسیر فاکتورها، کاتیونهای لیتیم، استرانسیم، باریم، کلسیم، سدیم و منیزیم و آنیونهای بیکربنات، سولفات و کلرید در فاکتور 1 قرار گرفتند که منشأ کاتیونها هوازدگی سیلیکات، منشأ عمده کلرید آب باران، منشأ بیکربنات گاز دیاکسیدکربن هوا و خاک و منشأ سولفات آب باران و احتمالاً تا حدی هوازدگی پیریت در نظر گرفته میشود. آهن، منگنز و آلومینیوم هر سه در فاکتور 2 قرار دارند که بهمعنی منشأ یکسان است (هوازدگی سیلیکاتهای تیره). لذا منبع اصلی کاتیونهای اصلی و فلزات سنگین هیدرولیز سیلیکاتهای منطقه است. براساس ترکیب شیمیایی آب، هم سیلیکاتهای روشن و هم تیره، نقش داشتهاند. این امر با تنوع جنس سنگهای تشکیلدهنده این آتشفشان هماهنگی دارد.
مقاله علمی پژوهشی
علی اکبر عنابستانی؛ محمدشفیع صادقی بوگر
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 227-252
چکیده
در ایران با وجود سابقه زیاد در زمینه پیدایش سکونتگاههای روستایی، مسأله مالکیت در ادوار مختلف تأثیرات زیادی را بر جوامع روستایی بر جای گذاشته است، اما با اجرای طرح صدور سند مالکیت اماکن روستایی امید می‌رود که این نابه‌سامانی‌ها حداقل در حوزه بافت کالبدی روستا کاهش پیدا نماید. ناحیه مورد مطالعه با برخورداری سابقه دیرینه در ...
بیشتر
در ایران با وجود سابقه زیاد در زمینه پیدایش سکونتگاههای روستایی، مسأله مالکیت در ادوار مختلف تأثیرات زیادی را بر جوامع روستایی بر جای گذاشته است، اما با اجرای طرح صدور سند مالکیت اماکن روستایی امید می‌رود که این نابه‌سامانی‌ها حداقل در حوزه بافت کالبدی روستا کاهش پیدا نماید. ناحیه مورد مطالعه با برخورداری سابقه دیرینه در زمینه سکونتگزینی در داخل فلات ایران از دهه 1380 شاهد اجرای طرح و پیامدهای آن در زندگی روستاییان بوده است. هدف از این تحقیق مطالعه آثار اجتماعی، اقتصادی و کالبدی طرح صدور سند مالکیت اماکن روستایی در شهرستان اقلید میباشد. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه‌ی آماری تحقیق 10 روستا با 3270 خانوار جمعیت میباشد که بر اساس فرمول کوکران 247 پرسشنامه بهروش تصادفی سیستماتیک در منطقه گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که رابطه‌ای نسبتاً مناسب بین طرح صدور سند مالکیت اماکن روستایی و تغییرات در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در سطح روستاهای منطقه با آماره 364/0 تا 529/0 وجود دارد. شدت تأثیر متغیر طرح صدور سند مالکیت اماکن روستایی بر تغییرات زندگی روستاییان 325/0 برآورد شده است. افزایش سرمایه‌‌گذاری در روستاها بیشترین تأثیر را با ضریب 5/34 درصد در شکل‌گیری انواع تغییرات در زندگی روستاییان داشته است. طرح صدور سند اماکن روستایی دارای اثرمستقیم 32/0 بر روی بعد اقتصادی و اثر مستقیم 50/0 بر بعد کالبدی در زندگی روستاییان میباشد. با توجه یافته‌ها، راهکارهایی شامل معافیت هزینه اجرای طرح برای طبقات اجتماعی خاص، تهیه بانک اطلاعات جامع از املاک روستایی و مدیریت آن توسط دهیار و غیره پیشنهاد شده است.
مقاله علمی پژوهشی
رسول قربانی؛ فیروز جعفری
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 253-276
چکیده
چکیده
تراکم ساختمانی بهعنوان نسبت سطح زیربنای ساختمان (در تمام طبقات) به مساحت قطعه زمین مسکونی، موضوع مهمی در برنامهریزی شهری و مدیریت زمین است. امروزه بهدلیل کمبود منابع و برای کاهش هزینههای توسعه شهری و ارائه خدمات مطلوبتر و در عین حال اقتصادیتر، توجه به متراکم شدن جمعیت و بهتبع آن افزایش تراکم ساختمانی بیشتر ...
بیشتر
چکیده
تراکم ساختمانی بهعنوان نسبت سطح زیربنای ساختمان (در تمام طبقات) به مساحت قطعه زمین مسکونی، موضوع مهمی در برنامهریزی شهری و مدیریت زمین است. امروزه بهدلیل کمبود منابع و برای کاهش هزینههای توسعه شهری و ارائه خدمات مطلوبتر و در عین حال اقتصادیتر، توجه به متراکم شدن جمعیت و بهتبع آن افزایش تراکم ساختمانی بیشتر شده است. هدف این مقاله مروری بر مفهوم تراکم ساختمانی و بررسی اسناد و ضوابط مصوب درباره این موضوع طی سالهای گذشته در شهر تبریز میباشد. روش تحقیق بر اساس ماهیت تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در آستانه شروع مطالعات طرح جامع سوم شهر تبریز، بهنظر میرسد هنوز ابعاد این موضوع در طرحهای توسعه شهری شهر تبریز، خصوصاً طرحهای جامع قبلی به خوبی مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. امروزه افزایش تراکم ساختمانی در شهرهای با جمعیت رو به رشد، یکی از راهکارهای مناسب جهت کنترل توسعه بیرویه و تعادلبخشی فضایی شهرها مورد تأیید قرار گرفته، در حالیکه، افزایش تراکم در شهرها در صورت عدم تعادل و توازن، عامل بروز معضلات و مشکلات عدیدهای خواهد بود که حل آنها زمان، نیرو و هزینه گزافی را میطلبد. نتایج بررسیهای بهعمل آمده نشان میدهد بین مصوبات طرحهای جامع و ضوابط بهکار گرفته شده در طرحهای تفصیلی و حتی طرحهای اجرا شده تفاوت آشکاری وجود دارد. کاهش فضای باز از 55 مترمربع مصوب طرح جامع به 10 مترمربع در طرح تفصیلی تبریز نمونهای از این تفاوتهاست. بدیهی است هر گونه تغییر در تراکم ساختمانها اثرات مستقیم در جمعیتپذیری و بهتبع آن زیرساختها، سرانه و سطوح خدماتی شهر خواهد داشت. این امر علاوه بر اینکه توسعه پایدار شهر را بهشدت تحت تأثیر قرار خواهد داد، وضعیت و پیامدهای ناخواستهای را به شهر تحمیل خواهد کرد.
مقاله علمی پژوهشی
حاجی کریمی؛ حسن فتحی زاد
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 277-297
چکیده
ﭼﻜﻴﺪه
انتخاب یک روش درونیابی بهبنه برای تخمین ویژگیهای یک منطقه موردی در نقاط نمونهگیری نشده نقش مهمی در مدیریت دادهها دارد. در این پژوهش، مدلهای میانیابی کریجینگ معمولی شامل خطی، نمایی، گوسی و کروی معمولی جهت تخمین پارامتر میانگین بارندگی استان ایلام مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا نرمال بودن ...
بیشتر
ﭼﻜﻴﺪه
انتخاب یک روش درونیابی بهبنه برای تخمین ویژگیهای یک منطقه موردی در نقاط نمونهگیری نشده نقش مهمی در مدیریت دادهها دارد. در این پژوهش، مدلهای میانیابی کریجینگ معمولی شامل خطی، نمایی، گوسی و کروی معمولی جهت تخمین پارامتر میانگین بارندگی استان ایلام مورد استفاده قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا نرمال بودن دادهها با استفاده از روش کلموگروف- اسمیرنف بررسی و سپس به ازای هر مدل وایروگرام آن محاسبه و ترسیم شد. در ادامه واریوگرامی برای برازش بر دادهها استفاده شد که همبستگی مکانی بین دادهها را بهصورت مطلوبتری از سایر واریوگرامها نشان دهد. برای این امر از نسبت میان اثر قطعهای و سقف واریوگرام استفاده گردید (Co+C). با توجه به پارامترهای بهدست آمده برای واریوگرامهای برازش شده وایروگرام گوسین با میزان 33/0 بهترین همبستگی بین دادهها را مدل کرده و برای درونیابی استفاده گردید. برای ارزیابی انواع مدلها از مربع میانگین ریشه خطا با خطای استاندارد استفاده شد. نتایج بهدست آمده نشان داد که مدل گوسین با پایینترین میزان خطای برآورد (12/6) و مربع میانگین ریشه خطا (166) بهترین مدل برای درونیابی دادهها در این پژوهش ارزیابی شد. همچنین در مقایسه مربع میانگین ریشه خطا با خطای استاندارد برای تعیین میزان برآورد مورد انتظار، هر چهار مدل دارای برآوردی بیشتر از حد انتظار بودند.
مقاله علمی پژوهشی
جمال محمدی؛ مهدی احمدیان؛ سعید آزادی قطار؛ رحیم غلامحسینی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 299-323
چکیده
با توجه به پیوند تفکیکناپذیر توزیع متعادل تسهیلات و خدمات شهری با رفاه اجتماعی، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری، در مطالعه حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، قیاسی، شهرهای استان آذربایجانغربی براساس برخورداری از برخی شاخصها و سرانههای خدمات شهری، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره مورد تحلیل و ارزیابی قرار ...
بیشتر
با توجه به پیوند تفکیکناپذیر توزیع متعادل تسهیلات و خدمات شهری با رفاه اجتماعی، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری، در مطالعه حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، قیاسی، شهرهای استان آذربایجانغربی براساس برخورداری از برخی شاخصها و سرانههای خدمات شهری، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و رتبهبندی و سطحبندی شده است. براساس نتایج حاصل از روش مجموع ساده وزنی، شهرهای ماکو، سیلوانا، سرو، ارومیه و میاندوآب بهترتیب در رتبههای اول تا پنجم و شهرهای بازرگان، نوشین، محمدیار، میرآباد و ربط نیز در رتبههای سی و دوم تا سی و ششم استان از نظر توسعه شاخصها و کارکردهای خدمات شهری قرار دارند. بر اساس روش ویکور نیز از نظر توسعه شاخصهای مورد بررسی، شهر سیلوانا شهر برتر استان شناخته شد و شهرهای سرو، ماکو، ارومیه و سردشت نیز در رتبههای دوم تا پنجم و شهرهای نالوس، شوط، قره ضیاالدین، میرآباد، ربط و محمدیار نیز بهترتیب در رتبههای سی و یکم تا آخر استان قرار گرفتند. تلفیق نتایج دو روش ویکور و مجموع ساده وزنی نشان داد که شهرهای سیلوانا و ماکو مشترکاً رتبه اول و شهرهای سرو، ارومیه، ...، میرآباد، محمدیار و ربط به ترتیب در رتبههای دوم تا آخر استان قرار میگیرند. در نهایت با استفاده از روش تحلیل خوشهای سلسلهمراتبی شهرهای استان با توجه به رتبه برخورداری از سرانههای خدمات شهری در سه خوشه طبقهبندی شدند. همچنین محاسبات نشان داد که همبستگی معنیداری بین رتبه توسعه خدمات شهری و رتبه جمعیتی شهرهای استان وجود ندارد.
مقاله علمی پژوهشی
افسانه ملک حسینی؛ علی اصغر میرک‌زاده
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 325-351
چکیده
چکیده
پروژه‌های سدسازی عامل نقض حقوق اساسی مردمی است که تحت‌تأثیر این پروژهها خانه‌ها، مزارع، باغات و تعلقات اجتماعی- فرهنگی خود را از دست داده‌اند. اثر سدها روی معیشت، سیستم اجتماعی و فرهنگ مردم به صراحت معلوم نشده و اغلب در تجزیه و تحلیل منافع سدها به این مقولات پرداخته نشده است. بنابراین با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان ...
بیشتر
چکیده
پروژه‌های سدسازی عامل نقض حقوق اساسی مردمی است که تحت‌تأثیر این پروژهها خانه‌ها، مزارع، باغات و تعلقات اجتماعی- فرهنگی خود را از دست داده‌اند. اثر سدها روی معیشت، سیستم اجتماعی و فرهنگ مردم به صراحت معلوم نشده و اغلب در تجزیه و تحلیل منافع سدها به این مقولات پرداخته نشده است. بنابراین با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان بهویژه در ایران لزوم بررسی آثار اجتماعی- اقتصادی سدها از اهمیت خاصی برخوردار است. سد سلیمانشاه در سال 1385 در شهرستان سنقر احداث شده است. هدف اصلی تحقیق تحلیل اثرات اجتماعی- اقتصادی سد سلیمانشاه بر توسعه روستایی منطقه تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی سد میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل روستاییان سرپرست خانوار روستاهای حوضه آبگیر سد (1273=N) می‌باشند که 291 نفر از آنها براساس جدول مورگان با استفاده از روش نمونهگیری بهصورت طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب می‌شوند. بهمنظور تحلیل دادهها از تکنیک شاخص ترکیبی و مدل موریس، بهره گرفته میشود. نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین اثرات مثبت سد سلیمانشاه بر منطقه شامل افزایش درآمد در فعالیت‌های کشاورزی، توسعه زمینهای زراعی آبی، ورود گردشگران، افزایش درآمد از طریق مشاغل غیرکشاورزی، توسعه راه‌ها و ارتباطات روستایی (سهولت رفت وآمد)، افزایش ارزش زمینهای کشاورزی، سرسبزی و آبادانی روستاها بود. همچنین نتایج نشان داد که مهمترین اثرات منفی سد شامل از دست دادن تعلقات اجتماعی- فرهنگی (مساجد، به زیرآب رفتن قبور نیاکان، به‌هم خوردن محدوده عرفی اراضی و ...)، تخریب بخشی از زمینهای مرغوب کشاورزی، از دست دادن خانه، از دست دادن شغل اولیه (کشاورزی)، از دست دادن درختان و باغات میوه چند ساله بارده و تصرف زمین اهالی با قیمت کم میشود. بر اساس نتایج از میان 12 روستا تحت پوشش سدسلیمانشاه دو روستای سلیمانشاه و جوب‌کبودعلیا در حال توسعه و بقیه روستاها در سطح کمتر توسعه یافته بودند و دو روستای قروه و غیاث‌آباد کمترین بهره را از مواهب احداث سد داشتهاند
مقاله علمی پژوهشی
خلیل ولیزاده کامران
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 353-382
چکیده
چکیده
با توجه به نقش اساسی تبخیر- تعرق در بیلان آب، برآورد دقیق آن در بسیاری از پروژهها و مطالعات علمی در زمینه هیدرولوژی، کشاورزی، صنعت، مهندسی آب و سایر علوم وابسته، برای مدیریت کارآمد منابع آبی و طراحی سازههای هیدرولیکی مورد نیاز است. روشهای سنتی برآورد تبخیر-تعرق واقعی که عمدتاً متکی بر لایسیمترها میباشد علاوه بر ...
بیشتر
چکیده
با توجه به نقش اساسی تبخیر- تعرق در بیلان آب، برآورد دقیق آن در بسیاری از پروژهها و مطالعات علمی در زمینه هیدرولوژی، کشاورزی، صنعت، مهندسی آب و سایر علوم وابسته، برای مدیریت کارآمد منابع آبی و طراحی سازههای هیدرولیکی مورد نیاز است. روشهای سنتی برآورد تبخیر-تعرق واقعی که عمدتاً متکی بر لایسیمترها میباشد علاوه بر مشکلات خاص نگهداری و ثبت دادهها، فقط بهصورت نقطهای استخراج میگردند و با توجه به نیاز مبرم برای محاسبات در سطح، تعمیم دادن آن بهویژه در مناطق کوهستانی نادرست است. در سالهای اخیر با گسترش کاربرد تصاویر ماهوارهای در برآورد تبخیر- تعرق واقعی، روشهایی ابداع شده است که از جمله آنها میتوان بهروش سبال[1] اشاره نمود. در تحقیق انجام یافته مدل سبال برای برآورد تبخیر- تعرق واقعی در منطقه مورد مطالعه (شهرستان مشگینشهر) انتخاب گردید. این مدل در بسیاری از کشورها اجرا شده و نتایج قابل قبولی از آن بهدست آمده است. این مدل عموماً برای مناطق مسطح طراحی شده و تأثیر عوامل ارتفاع، شیب و جهت شیب در محاسبه نادیده گرفته شده است. در این تحقیق با دخالت دادن عوامل مذکور در مدل، نوع جدیدی از این مدل به نام «سبال کوهستانی» معرفی گردیده است.
منطقه مشگین شهر در شمال غربی ایران با توجه به داشتن خصوصیات مناسب برای اجرای این مدل، انتخاب و با انجام محاسبات بر روی ورودیهای این مدل که عبارتند از: لایه DEM، شیب، جهت شیب، کسینوس زاویه فرودی خورشید، رادیانس طیفی، انعکاس طیفی، آلبیدوی سطحی، تابش فرودی، شاخص پوشش گیاهی به هنجار شده، گسیلمندی سطحی، دمای سطح، تابش موج بلند خروجی، تابش موج بلند فرودی، شار گرمای خاک، شار گرمای محسوس و شار گرما نهان موفق به محاسبه تبخیر- تعرق واقعی لحظهای در منطقه مورد مطالعه شده ایم.
با مقایسه دمای سطح و شاخص پوشش گیاهی به هنجار شده (NDVI) همبستگی 969/0- بین آنها مشاهده گردید. همچنین مقایسه بین تبخیر-تعرق واقعی محاسبه شده و شاخص پوشش گیاهی، نشانگر انطباق این دو عامل با یکدیگر بوده است (همبستگی مثبت 81/0) بهطوریکه مناطق با تراکم پوشش گیاهی با مناطق با تبخیر- تعرق واقعی بالا منطبق هستند. از طرف دیگر مقایسه تصاویر دمای سطح و تبخیر- تعرق واقعی نیز عدم انطباق آنها را تأئید میکند بهطوریکه مناطق با دمای سطح بالا از میزان تبخیر- تعرق پائین برخوردار هستند.
[1]- SEBAL (Surface Energy Balance Algorithm for Land)
مقاله علمی پژوهشی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، صفحه 383-401
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
