برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ هیرش مصطفایی
دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-18
چکیده
جنبههای خاص محیط به عنوان عناصر کلیدی مربوط به کیفیت زندگی فرد شناخته میشوند. به عبارت دیگر میتوان گفت کیفیت زندگی شهری در ارتباط مستقیم با کیفیت محیط آن است یعنی اگر کیفیت زندگی در شهر مناسب باشد، این امر به خاطر کیفیت بالای محیط شهر است. کیفیت محیط شهری یک مفهوم مبهم است که از عوامل انسانی و طبیعی که در مقیاسهای ...
بیشتر
جنبههای خاص محیط به عنوان عناصر کلیدی مربوط به کیفیت زندگی فرد شناخته میشوند. به عبارت دیگر میتوان گفت کیفیت زندگی شهری در ارتباط مستقیم با کیفیت محیط آن است یعنی اگر کیفیت زندگی در شهر مناسب باشد، این امر به خاطر کیفیت بالای محیط شهر است. کیفیت محیط شهری یک مفهوم مبهم است که از عوامل انسانی و طبیعی که در مقیاسهای متفاوت فضایی عمل میکنند منتج میشود. به عبارت دیگر، کیفیت محیط شهری از عملکرد فاکتورهای به هم پیوستهای همچون جزایره حرارتی شهر، توزیع فضاهای سبز، تراکم ساختمانها، شکل و طرح آنها و کیفیت هوا تشکیل شده است. بر اساس این برداشت از کیفیت محیط در مناطق شهری تحقیق حاضر کوشیده است وضعیت آن را در بافت میانی شهرتبریز مورد بررسی قرار دهد. بر همین مبنا تحقیق حاضر براساس اهداف موردنظر، از نوع کاربردی بوده چرا که نتایج این تحقیق به برنامهریزان شهری جهت طراحی هر چه بهتر برنامهها و کاهش شکاف بین مناطق کمک خواهد کرد. و بر اساس ماهیت و روش، از نوع توصیفی- تحلیلی میباشد. در این تحقیق پس از گردآوری دادهها و اطلاعات از طریق منابع اسنادی و کتابخانهای، مشاهده و روشهای میدانی، دادههای طرحهای شهری، جهت تعیین معیارها پرسشنامههایی تهیه گردید و در اختیار متخصصین امر قرار گرفت سپس برای تعیین وزنها از مدل AHP استفاده شده و محاسبه نهایی وزنها در محیط نرم افزار EXPERT CHOICE انجام گرفت. بعد از این مرحله در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی از ابزارهایی مثل شاخص موران، روش همپوشانی وزن دهی شده،فواصل اقلیدوسی استفاده شد و نقشههای لازم استخراج، و مورد تحلیل قرار گرفت. یافتههای تحقیق نشان میدهد که حدود ۲۰ درصد از مساحت منطقه در وضعیت مطلوب و خیلی مطلوب، و نزدیک به ۶ درصد از مساحت منطقه در وضعیت مطلوبیت کم قرار دارد. اما نکته قابل توجه طبقه سوم است که نشان میدهد حدود ۷۴ درصد از مساحت منطقه در وضعیت مطلوبیت متوسط قرار دارد.با توجه به اینکه ۵ درصد از مساحت بافت میانی شهر تبریز در وضعیت نامطلوب و ۷۴ درصد در وضعیت مطلوبیت متوسط میباشد این پهنه در خطر نزول کیفیت محیط شهری قرار دارد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
اباذر اسمعلی عوری؛ محمد گلشن
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 1-18
چکیده
مناطق ساحلی از لحاظ ذخائر آب زیرزمینی حائز اهمیت زیادی میباشند که برای مدیریت و برنامهریزی صحیح در این مناطق لازم است تا وضعیت سفرههای آب زیرزمینی مطالعه شود. در این تحقیق حد تداخل آب شور و شیرین در آبخوان ساحلی نور بررسی شد، برای اینمنظور خط ساحلی به طول 3000 متر انتخاب و در امتداد آن 3 مقطع مطالعاتی عمود بر خط ساحلی به فاصله 1500 ...
بیشتر
مناطق ساحلی از لحاظ ذخائر آب زیرزمینی حائز اهمیت زیادی میباشند که برای مدیریت و برنامهریزی صحیح در این مناطق لازم است تا وضعیت سفرههای آب زیرزمینی مطالعه شود. در این تحقیق حد تداخل آب شور و شیرین در آبخوان ساحلی نور بررسی شد، برای اینمنظور خط ساحلی به طول 3000 متر انتخاب و در امتداد آن 3 مقطع مطالعاتی عمود بر خط ساحلی به فاصله 1500 متر تعیین شدند. در هر 3 مقطع در فاصله 500 متری ساحل دریا 10 نقطه مطالعاتی به فاصله 50 متر انتخاب شد سپس در فاصلههای 600، 800، 1100و 1500 متری نقاط مطالعاتی انتخاب شدند. در هر یک از نقاط مطالعاتی برای تعیین حد تداخل آب شور و شیرین از روابط وروریچ، ژئوالکتریک، ژئوالکترومغناطیسی و اطلاعات مشاهداتی استفاده شد. برای اجرای رابطه وروریچ پارامترهای لازم برای مقاطع مطالعاتی تهیه شدند و عمق آب شیرین و آب شور در ماههای اردیبهشت و مرداد سال 1394 با استفاده از این رابطه تعیین شد. مطالعات ژئوالکتریک نیز با استفاده از اطلاعات شرکت آب منطقهای مازندران و چاههای اکتشافی موجود بررسی شد. برای تهیه اطلاعات حدتداخل آب شور و شیرین با استفاده از دستگاه ژئوالکترومغناطیسی اقدام به نمونهبرداری میدانی حدتداخل در نقاط مطالعاتی شد و مقادیر اندازهگیری شده ثبت شد. برای بررسی میزان صحت نتایج حاصل از روشهای فوق، از اطلاعات مشاهداتی موجود در برخی نقاط استفاده شد. عمق تداخل در مقاطع مطالعاتی با استفاده از روشهای وروریچ، ژئوالکترومغناطیس و ژئوالکتریک بهترتیب بین 8/40 تا 26/209، 45 تا 163 و 80 تا 130 متر میباشد. با توجه به دادههای مشاهداتی روش ژئوالکترومغناطیسی نسبت به سایر روشهای مطالعاتی از دقت بالاتری برخوردار است.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
حسن اسماعیل زاده؛ مصطفی هرایینی؛ مهرداد بهرامی
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 1-21
چکیده
گردشگری یک صنعت خدماتی است و عمدتاً بهواسطۀ کیفیت خدماتی که ارائه میشود، تحت تأثیر قرار میگیرد. همچنین، میتوان گفت که کیفیت خدمات و رضایتمندی گردشگران از موضوعات مهم در برنامهریزی گردشگری است که پرداختن به آنها میتواند موجب توسعه گردشگری شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان رضایت گردشگران از کیفیت خدمات پذیرایی و رستوران ...
بیشتر
گردشگری یک صنعت خدماتی است و عمدتاً بهواسطۀ کیفیت خدماتی که ارائه میشود، تحت تأثیر قرار میگیرد. همچنین، میتوان گفت که کیفیت خدمات و رضایتمندی گردشگران از موضوعات مهم در برنامهریزی گردشگری است که پرداختن به آنها میتواند موجب توسعه گردشگری شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان رضایت گردشگران از کیفیت خدمات پذیرایی و رستوران در محله درکه تهران بر اساس مدل سروکوال میباشد. روش تحقیق در این بررسی مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است. در گردآوری دادهها و اطلاعات، از مطالعات کتابخانه ای- اسنادی و میدانی (با استفاده از مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) استفاده شده است. پایایی دادهها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده که نشان دهنده عدد 0.826 میباشد و روایی دادهها نیز براساس شیوه روایی محتوا (مطابق نظر اساتید) انجام گرفته است. در تحلیل دادهها از آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی (ویلکاکسون و پیرسون) بهره گیری شده است. جامعه آماری پژوهش نیز شامل گردشگرانی است که از خدمات رستورانها در محله درکه استفاده کردهاند و حجم آن با استفاده از فرمول کوکران، و با روش نمونه گیری تصادفی انجام شده است. یافتههای تحقیق بر اساس ابعاد پنج گانه کیفیت خدمات سروکوال نشان میدهد که بیشترین شکاف در بعد همدلی با اختلاف کیفیت 0.77 و کمترین شکاف در بعد محسوسات با اختلاف کیفیت 0.08 مشاهده میشود. همچنین از طریق برقراری ضریب همبستگی اسپیرمن، ارتباط بین میزان تحصیلات و درآمد با ابعاد گوناگون کیفیت خدمات مورد آزمون قرار گرفت و بین کیفیت کلی خدمات و میزان درآمد در سطح 99 درصد، رابطة منفی و معنادار مشاهده شد.
برنامه ریزی شهری
لیلا ابراهیمی؛ سیاوش خلیلی؛ مریم ایلانلو
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 1-24
چکیده
تکوین شهرهاو تداوم حیات شهری به شمار میآید. در واقع شهرها، عناصر شهری و عملکرد آنها همواره از عناصر و عوامل آب و هوایی متأثر بوده و هستند. شهر و اقلیم دو سیستم انسان ساخت و طبیعی هستند که تاثیر گذاری تنگاتنگی بر یک دیگر دارند. این پژوهش به بررسی میزان سازگاری بافت جدید و قدیم با شرایط اقلیمیشهر ماه شرایط ...
بیشتر
تکوین شهرهاو تداوم حیات شهری به شمار میآید. در واقع شهرها، عناصر شهری و عملکرد آنها همواره از عناصر و عوامل آب و هوایی متأثر بوده و هستند. شهر و اقلیم دو سیستم انسان ساخت و طبیعی هستند که تاثیر گذاری تنگاتنگی بر یک دیگر دارند. این پژوهش به بررسی میزان سازگاری بافت جدید و قدیم با شرایط اقلیمیشهر ماه شرایط آب و هوایی به موازات سایر عوامل محیطی از مهمترین عوامل موثر در شکل گیری و شهر میپردازد. جهت شناسایی تیپ اقلیمی و بررسی پارامترهای اقلیمیمحدوده مطالعاتی از آمار ایستگاه سینوپتیک شهر ماهشهر در دوره 30 ساله استفاده و مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله برای بررسی آسایش اقلیم شهر ماهشهر از شاخص ماهانی استفاده شده است. جهت بررسی و مقایسه بافت جدید و قدیم شهر ماهشهر بازدیدهای میدانی صورت گرفت و ده نمونه از بافت قدیم و ده نمونه از بافت جدید مطالعه شدند و از نظر سازگاری با شرایط اقلیمیبررسی انجام شد. بررسیها در این پژوهش نشان داد که مهمترین پارامتر اقلیمیکه در بررسی بافت جدید و قدیم شهر ماهشهر پارامتر اقلیمیدما است، همچنین مطالعات نشان داد که در بافت قدیم به دلیل اینکه به زوایای تابش خورشیدی کمتر اهمیت داده میشد، معمولا اتاقها در اطراف حیاط پراکنده بودند به همین دلیل در تمام ساعات روز در یک قسمت از ساختمان تابش وجود دارد. در بافت جدید ماهشهر نیز به اصول معماری همساز با اقلیم، کمتر اهمیت داده میشود.
برنامه ریزی شهری
حسن اسماعیل زاده
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-21
چکیده
با ورود به هزاره سوم میلادی، شهرها در اثر رشد جمعیت و شهرنشینی، با چالشهای گستردهای ناشی از رشدی فراتر از ظرفیتهای پاسخگو مواجه شده اند که نمود عینی آن را در مسائلی چون فقر شهری، کمبود زیرساختها، اسکان غیررسمی، رشد آلودگیها، کاهش کیفیت زندگی و در مجموع، رشد ناپایداریها میتوان ...
بیشتر
با ورود به هزاره سوم میلادی، شهرها در اثر رشد جمعیت و شهرنشینی، با چالشهای گستردهای ناشی از رشدی فراتر از ظرفیتهای پاسخگو مواجه شده اند که نمود عینی آن را در مسائلی چون فقر شهری، کمبود زیرساختها، اسکان غیررسمی، رشد آلودگیها، کاهش کیفیت زندگی و در مجموع، رشد ناپایداریها میتوان مشاهده نمود. در چنین وضعیتی، یافتن راهکارهای جدید و کم هزینه در جهت دستیابی به پایداری، بیش از پیش ضروری به نظر میرسد. براین اساس، پژوهش حاضر استدلال میکند که هوشمندسازی، با بهره گیری از شاخصهایی همچون حکمروایی هوشمند، محیط زیست هوشمند، اقتصاد هوشمند، تحرک هوشمند، زندگی هوشمند و مردم هوشمند، رویکرد موثری در جهت نیل به پایداری (در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی) محسوب میگردد. روش تحقیق مبتنی بر روش همبستگی است، بدین معنی که ارتباط معناداری بین هوشمندسازی و پایداری شهری وجود دارد. گردآوری دادهها به روشهای کتابخانهای و میدانی (با ابزارهای پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) انجام شده است. در تحلیل دادهها نیز از آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی (شامل رگرسیون چندمتغیره، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی تک نمونهای، تحلیل واریانس، و ضریب بتا) استفاده شده است. جامعه آماری شامل محلههای منطقه 6 کلانشهر تهران است که بنا به تقسیمات اداری شهرداری منطقه، از 18محله تشکیل شده است. پایایی شاخصها به کمک آلفای کرونباخ و روایی آنها براساس روش صوری انجام شده است. نتایج تحقیق بیانگر وجود ارتباط مستقیم بین سطح هوشمندسازی و پایداری شهری است، به طوری که با افزایش سطح هوشمندی محلهها، بر میزان پایداری آنها نیز افزوده میشود. محلههای آرژانتین- ساعی و دانشگاه تهران که از بیشترین سطح هوشمندی برخوردار هستند، دارای بالاترین میزان پایداری نسبت به سایر محلهها میباشند و محلههای قزل قلعه، گاندی و عباس آباد که از کمترین سطح هوشمندی برخوردارند، تقریباً دارای پایینترین میزان پایداری نیز هستند. با ورود به هزاره سوم میلادی، شهرها در اثر رشد جمعیت و شهرنشینی، با چالشهای گستردهای ناشی از رشدی فراتر از ظرفیتهای پاسخگو مواجه شده اند که نمود عینی آن را در مسائلی چون فقر شهری، کمبود زیرساختها، اسکان غیررسمی، رشد آلودگیها، کاهش کیفیت زندگی و در مجموع، رشد ناپایداریها میتوان مشاهده نمود. در چنین وضعیتی، یافتن راهکارهای جدید و کم هزینه در جهت دستیابی به پایداری، بیش از پیش ضروری به نظر میرسد. براین اساس، پژوهش حاضر استدلال میکند که هوشمندسازی، با بهره گیری از شاخصهایی همچون حکمروایی هوشمند، محیط زیست هوشمند، اقتصاد هوشمند، تحرک هوشمند، زندگی هوشمند و مردم هوشمند، رویکرد موثری در جهت نیل به پایداری (در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی) محسوب میگردد. روش تحقیق مبتنی بر روش همبستگی است، بدین معنی که ارتباط معناداری بین هوشمندسازی و پایداری شهری وجود دارد. گردآوری دادهها به روشهای کتابخانهای و میدانی (با ابزارهای پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) انجام شده است. در تحلیل دادهها نیز از آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی (شامل رگرسیون چندمتغیره، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی تک نمونهای، تحلیل واریانس، و ضریب بتا) استفاده شده است. جامعه آماری شامل محلههای منطقه 6 کلانشهر تهران است که بنا به تقسیمات اداری شهرداری منطقه، از 18محله تشکیل شده است. پایایی شاخصها به کمک آلفای کرونباخ و روایی آنها براساس روش صوری انجام شده است. نتایج تحقیق بیانگر وجود ارتباط مستقیم بین سطح هوشمندسازی و پایداری شهری است، به طوری که با افزایش سطح هوشمندی محلهها، بر میزان پایداری آنها نیز افزوده میشود. محلههای آرژانتین- ساعی و دانشگاه تهران که از بیشترین سطح هوشمندی برخوردار هستند، دارای بالاترین میزان پایداری نسبت به سایر محلهها میباشند و محلههای قزل قلعه، گاندی و عباس آباد که از کمترین سطح هوشمندی برخوردارند، تقریباً دارای پایینترین میزان پایداری نیز هستند.
برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ هیرش مصطفایی
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 1-17
چکیده
شهرها به عنوان بستر زیست بشر دارای نقش اساسی در ایجاد رضایت داشته و در واقع شکل دهنده سبک زندگی انسان و تعیین کننده کیفیت زندگی اوست. توجه به کیفیت محیط انسان ساخت علاوه بر تشویق مردم به حضور در آن بر القای حس رضایت در افراد موثر است. رشد شهرنشینی و گسترش سریع کالبد شهرها، موجب بروز بحرانهای مختلف در زندگی شهری نظیر مشکلات محیطی و نزول ...
بیشتر
شهرها به عنوان بستر زیست بشر دارای نقش اساسی در ایجاد رضایت داشته و در واقع شکل دهنده سبک زندگی انسان و تعیین کننده کیفیت زندگی اوست. توجه به کیفیت محیط انسان ساخت علاوه بر تشویق مردم به حضور در آن بر القای حس رضایت در افراد موثر است. رشد شهرنشینی و گسترش سریع کالبد شهرها، موجب بروز بحرانهای مختلف در زندگی شهری نظیر مشکلات محیطی و نزول کیفیت محیط شهرها شده است. در کشور ما هم به دنبال افزایش شهرنشینی و سرعت بالای تغییرات در بافتهای شهری به دلایل مختلف، کیفیت محیط در نواحی شهری به شدت تنزل یافته است. وقتی صحبت از کیفیت محیط میشود توجه و تاکید اصلی همچنان روی ساخت و شکل کالبدی است. این پژوهش سعی بر سنجش و پهنه بندی کیفیت محیط کالبدی در بافت میانی شهر تبریز براساس آمارها و اطلاعات موجود دارد. روش تحقیق در این مطالعه به لحاظ هدف کاربردی است و به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی- تحلیلی است. در مرحله اول گردآوری اطلاعات برای ارزیابی کیفیت محیط شهری به شیوه مطالعات میدانی و تهیه وتکمیل پرسشنامه بوده است. و در مرحله دوم از نرم افزارهایی مثل Expert Choice وEXCEL جهت تجزیه و تحلیل این اطلاعات، و ARC GIS برای نمایش یافتههای تحقیق استفاده شده است. اما یافتههای حاصل از پهنهبندی بافت میانی شهر تبریز نشان میدهد که ۷۷/۵ درصد از مساحت منطقه در وضعیت نامطلوب، ۳۸/۱۹ درصد در وضعیت مطلوب و ۸۳/۷۴ درصد از مساحت منطقه در وضعیت مطلوبیت متوسط قرار دارد.
برنامه ریزی شهری
لطف الله بوارد؛ مریم ایلانلو
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 1-27
چکیده
امروزه با افزایش تولید پسماند در جوامع شهری و روستائی، سیستم مدیریت پسماند می تواند به عنوان بخشی از سیستمهای جامع مدیریت به حساب آید. زیانهای اقتصادی و بهداشتی حاصل از کنترل غیر اصولی مواد زاید جامد در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر، لزوم برداشتن گامهای اساسی را در زمینه کنترل مواد زاید جامد روشن ...
بیشتر
امروزه با افزایش تولید پسماند در جوامع شهری و روستائی، سیستم مدیریت پسماند می تواند به عنوان بخشی از سیستمهای جامع مدیریت به حساب آید. زیانهای اقتصادی و بهداشتی حاصل از کنترل غیر اصولی مواد زاید جامد در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر، لزوم برداشتن گامهای اساسی را در زمینه کنترل مواد زاید جامد روشن می سازد. این پژوهش با هدف مدیریت مواد زائد جامد شهری و نقش آن در توسعه پایدار درمنطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر انجام شده است. دادههای تحقیق عمدتاً از طریق روش میدانی جمع آوری شده است. با توجه به اطلاعات به دست آمده وضعیت مدیریت مواد زائد جامد شهری مورد بررسی قرار گرفت. سپس جهت تجزیه و تحلیل یافتهها از مدل SWOT استفاده شد. برای این منظور محیط داخلی (نقاط قوت و ضعف) و محیط خارجی (فرصتها و تهدیدها) منطقه ی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس برای تکمیل اطلاعات به دست آمده به وسیله ی پرسشنامه از شهروندان و کارکنان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر، نظرخواهی شد که با وزن دهی به موارد مورد نظر به تکمیل ماتریس SWOT در نهایت به ارایه راهبردها و استراتژیهای مناسب مدیریت صحیح جمع آوری و دفع مواد زائد پرداخته شده است. در پایان راهبردها براساس ماتریس QSPM اولویت بندی و پیشنهاد گردیده است. بررسی پرسشنامهها نشان داد که وضعیت مدیریت مواد زائد جامد شهری در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر در بیشتر پارامترها مناسب می باشد. همچنین مدیریت و برنامه ریزی صحیح بازیافت پسماندهای سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی از نظر اقتصادی توجیه پذیر است.
ژئومورفولوژی
نیر آقابیگی؛ اباذر اسمعلی عوری؛ رئوف مصطفیزاده؛ محمد گلشن
چکیده
برآورد رسوبدهی رودخانهها بهدلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف دارای پیچیدگی بالایی میباشد. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ. هدف پژوهش حاضر بهدست آوردن تغییرات رسوب ...
بیشتر
برآورد رسوبدهی رودخانهها بهدلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف دارای پیچیدگی بالایی میباشد. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ. هدف پژوهش حاضر بهدست آوردن تغییرات رسوب طی دهه آینده (2030-2011) با استفاده از معادله سنجهرسوب میباشد. برای اینمنظور از مدل هیدرولوژیکی IHACRES و مدل اقلیمی LARS-WG استفاده شد. مدل IHACRES ابتدا برای 7 ایستگاه هیدرومتری واسنجی و اعتبارسنجی شد سپس با بهکارگیری مدل LARS-WG میزان تغییرات درجه حرارت حداقل، حداکثر و بارندگی برای دوره آینده بهدست آمدند. این تغییرات به مدل IHACRES اعمال شدند و میزان دبی جریان دوره آتی تخمین زده شد. با استفاده از دادههای دبی و رسوب مشاهداتی منحنیسنجهرسوب تهیه و مقادیر دبی رسوب معلق برای دوره آتی محاسبه شد. نتایج نشان داد مقدار بارندگی 68/3 درصد کاهش یافته و دمای حداقل 48/16 و دمای حداکثر نیز 39/5 درصد افزایش یافته است، که بهطورکلی منجر به کاهش 16 درصدی رواناب شدهاست. همچنین تعداد رخدادهای دبی اوج افزایش یافته که بیشترین افزایش مربوط به ایستگاه هیدرومتری یامچی با دبی متوسط 09/2 و 16 رخداد دبی اوج بالای 6 مترمکعب برثانیه میباشد. این تغییرات اقلیمی بهطور متوسط منجر به کاهش 47 درصدی بار معلق رسوب در ایستگاههای مطالعاتی شدهاست. نتایج پژوهش نشان دهنده تأثیر قابل توجه تغییر اقلیم بر حوزههای آبخیز استان اردبیل میباشد و با توجه به اثرات زیست محیطی تغییر اقلیم لازم است راهکارهایی جهت مدیریت مناسب حوزههای آبخیز اتخاذ شود.
برنامه ریزی شهری
سیدرضا آزاده؛ جمال محمدی سیداحمدیانی؛ حمیدطاهر نشاط دوست
چکیده
هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه متقابل شاخصهای کمّی مسکن و سلامتروانی شهروندان است. در این راستا متغیرهای مستقل ش65 امل انواع الگوهای مسکن، تراکم ساختمانی، سرانه مسکن، تراکم خانوار در واحد مسکونی و تراکم نفر در اتاق است. افسردگی و استرس درک شده نیز متغیرهای وابسته پژوهش هستند. برای سنجش میزان استرس افراد، از پرسشنامه ...
بیشتر
هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه متقابل شاخصهای کمّی مسکن و سلامتروانی شهروندان است. در این راستا متغیرهای مستقل ش65 امل انواع الگوهای مسکن، تراکم ساختمانی، سرانه مسکن، تراکم خانوار در واحد مسکونی و تراکم نفر در اتاق است. افسردگی و استرس درک شده نیز متغیرهای وابسته پژوهش هستند. برای سنجش میزان استرس افراد، از پرسشنامه استرس ادراک شدهکوهن و همکاران (1983) و برای سنجش میزان افسردگی، از ویرایش دوم پرسشنامه افسردگی بک و همکاراناستفاده شدهاست. در این پژوهش جامعه آماری، خانوارهای ساکن در محله مرداویج کلانشهر اصفهان است. براساس آمارنامه جمعیتی کلانشهر اصفهان، در سال 1395 تعداد خانوارهای ساکن در این محله برابر با 5691 خانوار گزارش شدهاست. با استفاده از فرمول کوکران، اندازه نمونه در این تحقیق برابر با 250 خانوار است. از این رو، تعداد 250 پرسشنامه در بین خانوارها توزیع و نهایتاً 231 پرسشنامه کامل و بدون خطا جمعآوری شد. نتایج تحلیلهای آماری نشان داد، تمام متغیرهای مستقل پژوهش به عبارتی شاخصهای کمّی مسکن رابطه معناداری با شاخصهای سلامتروان یعنی افسردگی و استرس دارند. بنابراین این فرضیه در پژوهش حاضر در توافق با بسیاری از پژوهشها اثبات شد که میان شاخصهای کمّی مسکن و شاخصهای سلامتروان رابطه معنادار وجود دارد. نتایج در زمینه استرس درکشده نشان داد که برای تغییرات این شاخص، میتوان یک مدل براساس شاخص تراکم ساختمانی پیشنهاد داد. به این معنا که از میان چهار شاخص مستقل، شاخص تراکم ساختمانی بیشترین تأثیرگذاری بر استرس درکشده را دارد. در نهایت براساس مدل پیشنهادی، تراکم ساختمانی قادر است 47 درصد از تغییرات استرس درکشده را پیشبینی کند. براساس مدلهای پیشنهادی، دو شاخص تراکم ساختمانی و تراکم نفر در اتاق به عنوان متغیرهای پیشبین برای شاخص افسردگی معرفی میشوند. در مدل اول تراکم ساختمانی تنها شاخص پیشبین است که 9/51 درصد از تغییرات افسردگی را پیشبینی میکند. در مدل دوم دو شاخص تراکم ساختمانی و تراکم نفر در اتاق به ترتیب قادر هستند 6/42 و 7/16 درصد از تغییرات افسردگی را پیشبینی نمایند. نتیجه نهایی پژوهش آن است که بیش از گذشته باید رابطه میان متخصصان برنامهریزی مسکن و روانشناسان تقویت شود تا تأثیر منفی افزایش تراکم بر شاخصهای سلامتروان کنترل شود.
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود؛ دلنیا پالیزبان؛ هادی امامی؛ احسان قلعه
چکیده
چکیده یکی از انواع ناپایداری دامنهای که هرساله خسارات مالی و جانی فراوانی را بر زندگی انسانها وارد مینماید، زمینلغزش میباشد. در پژوهش حاضر، کارایی مدل تحلیل شبکه (ANP) و منطق فازی در پهنهبندی خطر وقوع زمینلغزش در 3 کیلومتری محور سراب_نیر مورد ارزیابی قرار گرفت. فرایند انجام کار بر مبنای تلفیقی از روشهای کتابخانهای و میدانی ...
بیشتر
چکیده یکی از انواع ناپایداری دامنهای که هرساله خسارات مالی و جانی فراوانی را بر زندگی انسانها وارد مینماید، زمینلغزش میباشد. در پژوهش حاضر، کارایی مدل تحلیل شبکه (ANP) و منطق فازی در پهنهبندی خطر وقوع زمینلغزش در 3 کیلومتری محور سراب_نیر مورد ارزیابی قرار گرفت. فرایند انجام کار بر مبنای تلفیقی از روشهای کتابخانهای و میدانی است. به این منظور ابتدا نقشه زمینلغزشهای منطقه با بازدیدهای میدانی تهیه شد. سپس با مرور و بررسی منابع، عواملی که میتوانند در فرآیند بروز زمینلغزش مؤثر باشند، استخراج و با توجه به دید کارشناسی و بررسی منابع، 10 عامل طبیعی و انسانی شامل گسل، کاربری اراضی، شیب، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده، زمینشناسی(لیتولوژی)، بارش، جهت شیب، ارتفاع و پوشش گیاهی برای تهیه نقشه پهنهبندی و پتانسیل خطر وقوع زمینلغزش، استفاده شدند. نقشه حاصل در 5 کلاس خطر، طبقهبندی و با توجه به زمین لغزشهای رخ داده در محدوده مورد مطالعه، مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به نتیجه ارزیابی، مدلهای بهکار رفته، قابلیت مناسبی را برای پیشبینی وقوع زمینلغزش نشان میدهند. بررسی و تحلیل نتایج نشان داد که میزان بارش و ارتفاع نسبت به سایر عوامل تأثیر بیشتری در ایجاد نواحی پرخطر ایفا میکنند که بعد از این دو عامل، مناطق با پوشش گیاهی کم، مناطق دارای سنگهای سست و نواحی نزدیک به گسل به ترتیب بیشترین تأثیر را در وقوع زمینلغزشهای منطقه داشتند.
آب و هواشناسی
مهدی اسدی؛ علی محمد خورشید دوست؛ عباسعلی داداشی رودباری
چکیده
به منظور دستیابی به تغییرات فصلی بارش از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکههای داغ با استفاده از قابلیت های نرمافزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشهای بالا میباشد. در این بین بر اساس شاخص محلی ...
بیشتر
به منظور دستیابی به تغییرات فصلی بارش از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکههای داغ با استفاده از قابلیت های نرمافزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشهای بالا میباشد. در این بین بر اساس شاخص محلی موران و لکههای داغ، بارش در کرانههای ساحلی دریای خزر و بخشهای غرب و جنوبغرب کشور (عمدتاً زاگرس) دارای خودهمبستگی فضایی مثبت و بخشهایی از نواحی مرکزی و همچنین بخشهایی از جنوب شرق کشور و نواحی مرکزی دارای خودهمبستگی فضایی منفی بوده است. در سایر مناطق کشور (کمتر از یک چهارم مساحت کل کشور) بارش هیچگونه الگوی معناداری یا خودهمبستگی فضایی نداشته است. بروندادهای آمارههای مورد مطالعه بیانگر این امر بوده است الگوهای پربارش در مناطق جنوبی در حال عقب نشینی بوده و تنها به کانونهای عمده در زاگرس و کرانههای دریای خزر در حال محدود شدن میباشد.
آب و هواشناسی
ابراهیم احمدزاده؛ خلیل ولیزاده کامران؛ داود مختاری؛ علی اکبر رسولی
چکیده
اخیراً حدهای بالا و دنباله بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده است. در این راستا به فراخور ویژگیهای جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. در تحقیق حاضر، جهت بررسی و تحلیل روند رویداد حدی بارش در استان تهران طی دوره آماری 2016-1983 ، از تعدادی از نمایههای ارائه شده توسط ...
بیشتر
اخیراً حدهای بالا و دنباله بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده است. در این راستا به فراخور ویژگیهای جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. در تحقیق حاضر، جهت بررسی و تحلیل روند رویداد حدی بارش در استان تهران طی دوره آماری 2016-1983 ، از تعدادی از نمایههای ارائه شده توسط کمیته ملی اقلیمشناسی سازمان هواشناسی جهانی استفاده شده است. رفتار دنباله توزیع رویداد حدی بارش و تحلیل فراوانی و شدت این رویداد، با استفاده از مدل مقادیر اوجهای بالاتر از آستانه (POT) بررسی شد. انتخاب آستانه مناسب جهت محاسبه اوجهای بالاتر از آن آستانه با استفاده روشهای صدک 95ام، نمودار میانگین باقیمانده عمر (MRL) و بازبینی مدل- پایه (MBC) انجام پذیرفت. تخمین پارامترهای توزیع با روش حداکثر درستنمایی و ارزیابی وقوع و شدت رویدادهای حدی با استفاده از میانگین فواصل زمانی بین رویدادها (ARIs) بررسی شد. نتایج حاصل از آزمون من-کندال نشان داد که در ایستگاههای مورد مطالعه روند معنیداری در نمایههای حدی بارندگی در دوره آماری 2016-1983 تجربه نشده است. بررسی منحنیهای رشد نشان داد که در دوره آماری 34 ساله (2016-1983) بیشتر رویدادهای حدی مشاهده شده در ایستگاهها دوره بازگشت 1 تا 10 سال دارند. بررسی نمودارهای Q-Q و آماره χ2 نشان داد که مدل POT قابلیت زیادی جهت مدلسازی رویدادهای حدی در منطقه مورد مطالعه دارد.
برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ حسین کریم زاده؛ عذرا فضائلی کلوانق
چکیده
رشد شهرها و افزایش جمعیت آن در دهههای اخیر، زمین شهری را به کالایی ارزشمند از جهت اقتصادی و کمیاب تبدیل کرده است. این روند رو به رشد، موجب تقویت هرچه بیشتر نظریه استفاده از زمین در جهت منافع عمومی شهروندان شده و نقش برنامهریزی کاربری اراضی را پررنگتر کرده است.با این وجود گسترش مناسبات سرمایهداری در شهرها، اقتصاد ...
بیشتر
رشد شهرها و افزایش جمعیت آن در دهههای اخیر، زمین شهری را به کالایی ارزشمند از جهت اقتصادی و کمیاب تبدیل کرده است. این روند رو به رشد، موجب تقویت هرچه بیشتر نظریه استفاده از زمین در جهت منافع عمومی شهروندان شده و نقش برنامهریزی کاربری اراضی را پررنگتر کرده است.با این وجود گسترش مناسبات سرمایهداری در شهرها، اقتصاد زمین و اضافه ارزش ناشی از آن را که به دلیل محدودیت عرضه و افزایش تقاضا ایجاد میشود به وسیلهای برای کسب سود اقتصادی تبدیل کرده؛ به گونهای که این ارزش مازاد، شهروندان را ترغیب میکند که کاربری زمین خویش را حتی به شکل غیرقانونی تغییر داده و کاربریهایی با سودآوری متناسب با این ارزش را جایگزین کنند. این تغییر، مغایرتهای کاربری-کارکردی در طرحهای تفصیلی را موجب شده و سبب ایجاد نابسامانی در شهرها می شود که منطقه یک شهر تبریز نیز از این امر مستثنی نیست. این پژوهش براساس هدف در گروه تحقیقات کاربردی قرار میگیرد و به لحاظ ماهیت و گردآوری دادهها توصیفی- تحلیلی محسوب می شود.قیمت زمین برای دو دوره 1390- 1385 و 1394-1390 و تغییرات کاربری در منطقه از طریق برداشت میدانی جمعآوری و برای تعیین رابطه بین قیمت و میزان تغییرات از ضریب همبستگی پیرسون؛ جهت تحلیل پراکندگی و تمرکز تغییرات در ارتباط با محدوده های قیمتی از مدل تحلیل لکههای داغ و در رابطه با شبکه ارتباطی از تابع کرنل و دستور بافر در محیط GIS استفاده گردیده است.نتیجه ضریب پیرسون برای دوره اول برابر 840. و دوره دوم، 0853 می باشد که بیانگر وجود همبستگی مثبت و بالا بین دو متغیر قیمت و میزان تغییرات است. بیشترین تغییرات صورت گرفته نیز در محلههای با قیمت زمین بیشتر می باشد.همچنین 96.7 درصد از کل مغایرتها در فاصله صد متری شبکه معابر بوده که از این مقدار نیز 52.6درصد در فاصله 25 متری راههای اصلی قرار دارد.
برنامه ریزی شهری
محسن احدنژاد روشتی؛ ابوالفضل مشکینی؛ حیدر صالحی میشانی
چکیده
امروزه مشارکت عمومی و خصوصی(PPP) بهعنوان یک روش تهیه جایگزین برای ارائه خدمات عمومی شکل گرفته و نقش آن در تحقق مسکن قابل استطاعت در کشورهای درحالتوسعه با رویکردی جامع ضرورتی است که کمتر به آن پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. درگام نخست به منظور مفهومپردازی مشارکتهای عمومی-خصوصی ...
بیشتر
امروزه مشارکت عمومی و خصوصی(PPP) بهعنوان یک روش تهیه جایگزین برای ارائه خدمات عمومی شکل گرفته و نقش آن در تحقق مسکن قابل استطاعت در کشورهای درحالتوسعه با رویکردی جامع ضرورتی است که کمتر به آن پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. درگام نخست به منظور مفهومپردازی مشارکتهای عمومی-خصوصی و شناسایی عوامل موفقیت (SFS) از روش تحلیل محتوا استفاده گردید. سپس در یک فرایند پیمایشی در قالب پرسشنامه از متخصصان کشورهای مختلف در این حوزه درخواست گردید تا هریک از عوامل موفقیت شناسایی شده را با توجه به سطح ضرورت یا درجه اهمیت رتبهبندی نمایند. دادههای جمعآوری شده از طریق اسناد و پاسخدهندگان مربوطه به ترتیب با NVivo و بسته آماری برای علوم اجتماعی (SPSS) تجزیهوتحلیل گردید. یافتهها نشان داد که از بین 24 معیار اولیه، 16 معیار کفایت لازم را برای قرارگیری در لیست شاخصهای ضروری موفقیت بدست آوردند."چارچوب قانونی مطلوب و کارآمد"،"اراده سیاسی و تعهد به PPP مسکن قابلاستطاعت" و "تخصیص و تقسیم منصفانه ریسک" سه معیاری هستند که بالاترین درجه ضرورت را مطابق نظر متخصصان کشورهای مختلف به خود اختصاص دادهاند. همچنین یافتههای حاصل از تحلیل عاملی روشن نمود که چهار عامل "بعد سیاسی، قانونی-نهادی"، بعد اقتصادی"، "قرارداد معقول" و"مشوقها و محرکها" به ترتیب با تبیین 299/30، 319/17، 694/11و 650/9 درصد از واریانس تأثیرگذارترین عوامل در تحقق الگوی شایسته مشارکتهای عمومی-خصوصی مسکن قابلاستطاعت هستند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
مریم ابراهیمیان نجف آبادی؛ علیرضا ایلدرمی؛ ثمر مرتضوی؛ ابراهیم محمدی منش
چکیده
امروزه یکی از مهمترین مشکلات جهانی محیطزیست بخصوص در اکوسیستمهای آبی، آلودگی ناشی از فلزات سنگین است. با توجه به اینکه رسوبات منبع اصلی برای ذخیرهی فلزات سنگین میباشند، در این مطالعه رسوبات رودخانه گاماسیاب از نظر آلودگی به فلزات سنگین کروم، مس، نیکل، روی، آهن و منگنز مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از لایهبندی، نتایج در جیآیاس، ...
بیشتر
امروزه یکی از مهمترین مشکلات جهانی محیطزیست بخصوص در اکوسیستمهای آبی، آلودگی ناشی از فلزات سنگین است. با توجه به اینکه رسوبات منبع اصلی برای ذخیرهی فلزات سنگین میباشند، در این مطالعه رسوبات رودخانه گاماسیاب از نظر آلودگی به فلزات سنگین کروم، مس، نیکل، روی، آهن و منگنز مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از لایهبندی، نتایج در جیآیاس، با دو روش کریجینگ و فاصلهیابی وزنی معکوس، نقاط درونیابی شدند که نتایج حاصل، برتری روش فاصلهیابی وزنی معکوس را نشان داد. از شاخص ژئوشیمیایی مولر، ریسک اکولوژیکی و آنالیزهای آماری برای سنجش وضعیت آلودگی فلزات سنگین در رسوبات استفاده شد. نتایج محاسبه شاخص ژئوشیمیایی مولر بیانگر آن بود که در فصل بهار رسوبات رودخانه گاماسیاب از نظر آلودگی به تمام عناصر در طبقه غیر آلوده و در فصل تابستان از نظر آلودگی به تمام فلزات بهجز فلز نیکل در طبقه غیر آلوده قرار دارند. نتایج شاخص ریسک اکولوژیک نشان داد که رودخانه گاماسیاب از نظر غلظت فلزات سنگین مورد مطالعه در طبقه ریسک اکولوژیکی کم قرار میگیرد. بررسی نقشه پهنهبندی شاخص ریسک اکولوژیک و نقشه پهنهبندی و آنالیز نقاط داغ نشان میدهد که در فصل بهار نقاط با آلودگی بالا در بخش شرقی رسوبات رودخانه و در فصل تابستان در بخش غربی متمرکز شدهاند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
اکبر اصغری زمانی؛ خلیل ولیزاده کامران؛ رباب رحمانی
چکیده
امروز بیش از هر زمان دیگر در شهر ایرانی با هجوم آشفتگی در جنبه های گوناگون سیمای شهری از کالبد ساختمان ها تا فعالیت ها و رفتارهای انسانی در محیط شهر مواجه هستیم. شهرسازی معاصر با ظهور مدرنیته و تأثیر پذیری از آن با پشت کردن به مبانی معماری و شهرسازی ایرانی از یک سو، و عدم درک صحیح ماهیت برون گرای معماری غرب از سوی دیگر، موجب پیدایش شهرهایی ...
بیشتر
امروز بیش از هر زمان دیگر در شهر ایرانی با هجوم آشفتگی در جنبه های گوناگون سیمای شهری از کالبد ساختمان ها تا فعالیت ها و رفتارهای انسانی در محیط شهر مواجه هستیم. شهرسازی معاصر با ظهور مدرنیته و تأثیر پذیری از آن با پشت کردن به مبانی معماری و شهرسازی ایرانی از یک سو، و عدم درک صحیح ماهیت برون گرای معماری غرب از سوی دیگر، موجب پیدایش شهرهایی بدون هماهنگی در بدنه شهری و حتی هر چند مختصر در سطح ابنیه ی مجاور با یکدیگر نسبت به فضای معابر است.از همین رو بررسی خط آسمان شهری به طور موازی و هماهنگ به نحوی که سیمای شهری به صورت یک کل منسجم و یکپارچه عمل نماید و ادراک شود، کاملاً ضروری است. رویکرد این پژوهش، ارائهی نوعی روش شناسی در تحلیل خط آسمان شهری می باشد. چارچوب تحقیق بر اساس مفهوم سیمای شهری شکل گرفته و به وسیلۀ تحلیل های سه بعدی مورد ارزیابی قرار گرفته است. این پژوهش شامل انجام تحلیل های سه بعدی مربوط به خط آسمان با استفاده از 3DGIS و مشخص شدن وضعیت خط آسمان مناطق مورد مطالعه می باشد. بر اساس یافته های تحقیق خط آسمانی منظم برای شهرک رشدیه مشاهده شد. اما شهرک ولیعصر با حالتی متناقض با شهرک رشدیه، از خط آسمانی نامنظم برخوردار است. همچنین تحلیل نتایج بدست آمده و آزمون فرضیه تحقیق نشان می دهد که روش تحلیل دید مبتنی بر سه بعد با تأکید بر استفاده از تحلیل های سه بعدی GIS به شرط وجود اطلاعات دقیق برای تحلیل و بررسی خط آسمان کارایی و قابلیت بالایی دارد.
برنامه ریزی روستایی
رحمت بهرامی
چکیده
یکی از ارکان مهم توسعه پایدار روستایی، توجه به بهداشت محیط زیست و عاری از آلودگیهاست. پژوهش با هدف شناسایی آلاینده های زیست محیطی و تاثیر آنها بر سلامتی ساکنین روستاهای استان کردستان در نواحی کوهستانی و کوهپایه ای پرداخته است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و ترکیبی(مصاحبه نیمه ساختار یافته) که در آن 6 نوع آلاینده که دارای منشاء طبیعی و ...
بیشتر
یکی از ارکان مهم توسعه پایدار روستایی، توجه به بهداشت محیط زیست و عاری از آلودگیهاست. پژوهش با هدف شناسایی آلاینده های زیست محیطی و تاثیر آنها بر سلامتی ساکنین روستاهای استان کردستان در نواحی کوهستانی و کوهپایه ای پرداخته است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و ترکیبی(مصاحبه نیمه ساختار یافته) که در آن 6 نوع آلاینده که دارای منشاء طبیعی و انسانی دارند، مورد شناسایی قرار گرفتند. متغیرهای طبیعی شامل عوامل اقلیمی(دما، روز های گرد وغبار، نسیم محلی باد) و شیب زمین، متغیرهای انسانی شامل عدم برنامه ریزی در مکان یابی دفن فضولات دامی، فقدان طراحی و معماری همساز با اقلیم و عدم دسترسی به منابع آب سالم تصفیه شده از جمله عوامل مهم در آلودگی محیط زیست روستایی شناسایی شده است. نتایج نشان داد یکی از عوامل تهدید سلامتی و تندرستی ساکنین روستایی در محیط داخلی خانه ها ناشی از تولید گاز متان ناقص و منواکسید ناشی از فضولات دامی به میزان ppm30-25 در 10ساعت است. اما در محیط روستا، گرد و غبار، بادهای پائیزی و محلی، بالا بودن درجه حرارت در تابستان و رها سازی فضولات دامی در محیط روستا که منجر به تولید انواع حشرات و جانوران موذی شده به عنوان مهمترین عوامل آلاینده زیست محیطی و تهدید سلامتی ساکنین روستایی محسوب می گردد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
آناهیتا امیدی؛ میثم ارگانی؛ سحر دارایی
چکیده
امروزه جستجو و انتخاب در حجم بالایی از اطلاعات مکانی و غیرمکانی، فرآیند تصمیمگیری را کاری زمانبر و هزینهبرکردهاست. در این شرایط سامانههای توصیهگر به کار میآیند تا مناسبترین و بهترین گزینه در میان حجم عظیمی از دادههای موجود درکمترین زمان ارائه دهند درحالیکه که بیشترین و بالاترین میزان شباهت با نیاز ...
بیشتر
امروزه جستجو و انتخاب در حجم بالایی از اطلاعات مکانی و غیرمکانی، فرآیند تصمیمگیری را کاری زمانبر و هزینهبرکردهاست. در این شرایط سامانههای توصیهگر به کار میآیند تا مناسبترین و بهترین گزینه در میان حجم عظیمی از دادههای موجود درکمترین زمان ارائه دهند درحالیکه که بیشترین و بالاترین میزان شباهت با نیاز و علاقه کاربران داشته باشند. در حال حاضر مراکز واکسیناسیون کووید19 متعددی در سراسر شهر تهران وجود دارد که هر کدام با خدمات ارائهشدهی متنوع و منحصر بهفرد خود در حال فعالیت هستند. هدف از این پژوهش طراحی و پیادهسازی یک سامانه توصیهگر جهت پیشنهاد بهترین مرکز واکسیناسیون کووید19 در منطقه 6 شهرداری تهران در سال 1400 میباشد. در سامانه توصیهگر پیشنهادی، ابتدا مراکز ارائهدهنده خدمات واکسیناسیون براساس ویژگیهای مکانی با استفاده از الگوریتم خوشهبندی نگاشت خودسازمانده به خوشههایی با ویژگیهای یکسان تقسیمبندی میشوند و در گام دوم با استفاده از منطق فازی نوع دوم، ترجیحات کاربران استنتاج و عدم قطعیت در آن مدلسازی میشود. در نهایت با استفاده از ترکیب خروجیهای بدستآمده از دو مرحله طراحی شده، مرکز واکسیناسیون مناسب با نیاز کاربر جهت توصیهگری شخصیسازی شده استخراج میگردد. نتایج با استفاده از سه پارامتر ارزیابی دقت، فراخوانی و امتیاز F1 مورد بررسی قرار گرفت که به ترتیب مقادیر 0.70 و0.84 و 0.76 بدست آمد. این نتایج نشان داد استفاده از سیستم استنتاج فازی نوع دوم روش مناسبی برای مدلسازی یک سامانه توصیهگر شخصیسازی شده میباشد.
برنامه ریزی شهری
حسین آقاجانی؛ فرناز سرکاری
چکیده
وجود پارک و فضای سبز از عناصر اکولوژیکی کلیدی در جهت بهبود کیفیت زندگی شهری محسوب میشوند. با این وجود، فضاهای سبز در بین مناطق شهر در ابعاد کمی و کیفی به دلیل عوامل مختلف اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی غالبا نامتوازن توزیع شدهاند. از این رو، برنامهریزان شهری به ابزارهای مؤثر برای ارزیابی و تحلیل فضاهای سبز در میان مناطق شهر نیاز دارند. ...
بیشتر
وجود پارک و فضای سبز از عناصر اکولوژیکی کلیدی در جهت بهبود کیفیت زندگی شهری محسوب میشوند. با این وجود، فضاهای سبز در بین مناطق شهر در ابعاد کمی و کیفی به دلیل عوامل مختلف اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی غالبا نامتوازن توزیع شدهاند. از این رو، برنامهریزان شهری به ابزارهای مؤثر برای ارزیابی و تحلیل فضاهای سبز در میان مناطق شهر نیاز دارند. رایج ترین شاخص مورد استفاده در ارزیابی فضای سبز، شاخص مساحت کل فضای سبز به جمعیت کل میباشد، با این حال این شاخص، اطلاعاتی در مورد نحوه توزیع فضای سبز در سطح شهر یا مناطق شهری و همچنین اثرات اکوسیستمی و اکولوژیکی آن به صورت کاملی ارائه نمیدهد که نیازمند بررسی ابعاد جامعتر با استفاده از سنجههای جدید میباشد. هدف این مطالعه ارائه ابزارهایی برای ارزیابی جامعتر فضای سبز در یک چارچوب چند بعدی درکلانشهر مشهد است. بدینمنظور ابتدا به شناسایی یک مجموعه شاخص در سه بعد کمی(سرانه، درصد فضای سبز)، کیفی(میانگین اندازه، درصد فضای سبز بیشتر از 0.5 هکتار، تراکم، میانگین فاصله اقلیدسی نزدیکترین همسایه) و دسترسی(شاخص تجمع، شاخص شکل هندسی، درصد جمعیت با فاصله 100 و 300 به فضای سبز) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرمافزار فرگستس جهت ارزیابی وضعیت فضای سبز در مناطق 17 گانه شهر مشهد میپردازد. نتایج نشان میدهد منطقه 17، 6 و 7 به ترتیب دارای وضعیت مطلوبی به لحاظ شاخصهای مورد بررسی دارند و مناطق کمبرخوردار 15 و 16 که بدون برنامه رشد کردهاند، بدترین وضعیت توزیع فضایی پارکها را در میان مناطق شهر مشهد داشتهاند.
آب و هواشناسی
سعید جهانبخش؛ مجید رضایی بنفشه؛ علی محمد خورشیددوست؛ هاجر فرهمند
چکیده
جنوبشرق و شرق ایران به دلیل خشکسالیهای متعدد، سدسازیهای بالادستی و تغییرات شدید کاربری اراضی طی سالهای اخیر به یکی از مهمترین کانونهای تولید گردوغبار تبدیلشده است. در این مطالعه باهدف توزیع زمانی- مکانی گردوغبار فصلی در شرق و جنوبشرق ایران از داده-های ایستگاهی (15 ایستگاه سینوپتیک طی دوره 2015-1980)، شاخص عمق نوری هواویز (AOD) ...
بیشتر
جنوبشرق و شرق ایران به دلیل خشکسالیهای متعدد، سدسازیهای بالادستی و تغییرات شدید کاربری اراضی طی سالهای اخیر به یکی از مهمترین کانونهای تولید گردوغبار تبدیلشده است. در این مطالعه باهدف توزیع زمانی- مکانی گردوغبار فصلی در شرق و جنوبشرق ایران از داده-های ایستگاهی (15 ایستگاه سینوپتیک طی دوره 2015-1980)، شاخص عمق نوری هواویز (AOD) سنجنده MODIS ماهواره Terra و شاخص جذب هواویز (AAI) سنجنده OMI ماهواره Aura طی دوره 2015-2005 استفاده شد. برای ارزیابی روند روزهای گردوغباری آزمون ناپارامتریک من-کندل (MK) بهکاربرده شد. نتایج نشان داد که متوسط روزهای گردوغباری در این منطقه از ایران 24/9 روز است و بیشینه روزهای گردوغباری با 51/45 روز در فصل تابستان در ایستگاه زابل اتفاق میافتد. تغییرات فصلی گردوغبار شرق و جنوبشرق ایران دارای دو فاز حداکثری بهاره و تابستانه است. همچنین گردوغبار با ارتفاع و عرض جغرافیایی رابطه معکوس نشان داده است. پارامترهای جوی، خشک شدن رودها و دریاچه_ها و تغییرات کاربری اراضی سه عامل اساسی در تولید گردوغبار در شرق و جنوبشرق ایران هستند. داده_های ماهوارهای و ایستگاهی چهار منطقه شامل سواحل مکران، بسترهای خشکشده دریاچه_های هامون و جازموریان، دشت لوت و منطقه مرزی ایران، افغانستان و پاکستان را بهعنوان کانونهای اصلی تولید و انتشار گردوغبار نشان دادند. روند گردوغبار در غالب ایستگاه_های مطالعاتی بهغیراز ایستگاههای زابل، بم و کرمان روندی افزایشی را نشان داده است و در فصل بهار بیشینه شدت روند گردوغبار و در فصل تابستان بیشینه وسعت مکانی پهنه_های با روند افزایشی گردوغبار قابلمشاهده است.
مهری اذانی؛ اسفندیار کهزادی؛ علیرضا رحیمی؛ رسول بابانسب
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 1-28
چکیده
امکان بهرهبرداری بهینه و برابر از امکانات و مزایای یک زندگی شهری، از حقوق انکارناپذیر کلیه شهروندان و ساکنان یک شهر محسوب میشود. ناتوانان جسمی، معلولان و جانبازان بخشی از افراد جامعه هستند که باید نیازهای آنها بدون توجه به وضعیت سلامت جسمانی آنها برآورده شود؛ لذا مناسبسازی انواع فضاها و کاربـریهای شـهری جهت استفاده ...
بیشتر
امکان بهرهبرداری بهینه و برابر از امکانات و مزایای یک زندگی شهری، از حقوق انکارناپذیر کلیه شهروندان و ساکنان یک شهر محسوب میشود. ناتوانان جسمی، معلولان و جانبازان بخشی از افراد جامعه هستند که باید نیازهای آنها بدون توجه به وضعیت سلامت جسمانی آنها برآورده شود؛ لذا مناسبسازی انواع فضاها و کاربـریهای شـهری جهت استفاده افـراد معلول بسیار حائز اهمیت میباشد. در این پژوهش، با انتخاب 10 درصد جامعه معلولان شهر دوگنبدان و نظر سنجی از آنها و همچنین پیمایش میدانی و بهرهگیری از 6 معیار و 46 زیر معیار به ارزیابی میزان تناسب انواع فضاها و کاربریهای شهری مناطق مختلف شهر دوگنبدان با نیازهای معلولان بر اساس ضوابط و استانداردهای مدون پرداخته شده است. تحلیل دادهها با استفاده از روشهای آماری همچون الگوریتم TOPSIS و آزمون T-test و به کمک نرمافزار SPSS صورت گرفته است. نتایج حاکی از آن است که در زمینه رعایت معیارهای طراحی و برنامهریزی شهری برای معلولان در سطح شهر دوگنبدان اقدامات مناسب و کافی صورت نگرفته است و هیچکدام از فضاها و کاربریهای مورد سنجش در شهر دوگنبدان از لحاظ مناسبسازی برای معلولان وضعیت مناسبی ندارند که در بین فضاهای مختلف، پارکها و فضای سبز، فضاهای آموزشی، کتابخانهها، سالنهای ورزشی و معابر و در بین مناطق شهری، منطقه 5 و 4 بدترین وضعیت را دارند. در این راستا، با رتبهبندی مناطق شهری با استفاده از معیارهای مورد بررسی، اولویت هر منطقه شهری جهت مناسبسازی در هر معیار تعیین شده است
ژئومورفولوژی
ابراهیم اصغری کلجاهی؛ فریده امینی بیرامی؛ مسعود حاجی-علیلوبناب
دوره 19، شماره 54 ، بهمن 1394، ، صفحه 1-18
چکیده
روستای کندوان با خانههای سنگی و مخروطی شکل خود یکی از جاذبههای گردشگری استان آذربایجان شرقی است. بررسیها نشان میدهد که سنگهای مخروطی شکل مذکور به وسیله عوامل محیطی در حال هوازدگی، فرسایش و تخریب میباشند. برای بررسی این موضوع، ضمن بررسیهای محلی، از بخشهای سالم و هوازده توده سنگ خانهها نمونهبرداری شده و ...
بیشتر
روستای کندوان با خانههای سنگی و مخروطی شکل خود یکی از جاذبههای گردشگری استان آذربایجان شرقی است. بررسیها نشان میدهد که سنگهای مخروطی شکل مذکور به وسیله عوامل محیطی در حال هوازدگی، فرسایش و تخریب میباشند. برای بررسی این موضوع، ضمن بررسیهای محلی، از بخشهای سالم و هوازده توده سنگ خانهها نمونهبرداری شده و با استفاده از آزمایشهای تر - خشک شدن، ذوب - انجماد و آنالیز اشعه ایکس، تأثیر عوامل اقلیمی و آب و هوایی بر روی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آنها مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین مشخصات شکستگیهای موجود در توده سنگ کندوان اندازهگیری شده و توسط نرمافزار Dips تحلیل گردیده و سه دسته شکستگی اصلی در آن تشخیص داده شده است. اگرچه با فرسایش در امتداد این شکستگیها، سنگهای مخروطی شکل و کله قندی روستای کندوان شکل گرفته، ولی احتمال تخریب خانهها بهواسطه تدوام فرسایش در امتداد آنها وجود دارد. نتایج حاصل از بررسیهای آب و هوایی، آزمایشها و آنالیزها نشان میدهد که سطوح سنگی در اثر عوامل محیطی دچار هوازدگی، فرسایش و تخریب میشوند. البته بهدلیل عدم حضور آب کافی و دمای مناسب برای هوازدگی شیمیایی، کانیهای رسی بر روی سنگ چندان تشکیل نشدهاند. شرایط اقلیمی منطقه تأثیر چندانی بر روی روند هوازدگی فیزیکی و شیمیایی خانههای سنگی روستای کندوان نداشته است و فقط قشر سطحی آنها هوازده و تخریب شده است. البته در صورت ادامه فرایند هوازدگی و فرسایش و انجام نشدن اقدامات حفاظتی و مرمتی، احتمال تخریب بیشتر سنگها وجود دارد.
آمایش سرزمین
ایرج جباری؛ مجید احمدی ملاوردی؛ نفیسه جامی الاحمدی؛ علی رضا پور؛ محمد محمدنژاد
چکیده
با توسعه صنایع و گسترش فعالیتهای انسانی و تولید پسماندهای خطرناک، دفع آنها را در محلی مناسب که دارای کمترین تهدید به حیات انسان باشد ضروری میگرداند و ملاحظات اساسی را در بارۀ آسیب پذیری محل در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی، سهولت عایقبندی و ریسک آلایندگی محیط می طلبد. بررسی این موضوع خیلی ساده به نظر میرسد به همین دلیل در سطح پروژه ...
بیشتر
با توسعه صنایع و گسترش فعالیتهای انسانی و تولید پسماندهای خطرناک، دفع آنها را در محلی مناسب که دارای کمترین تهدید به حیات انسان باشد ضروری میگرداند و ملاحظات اساسی را در بارۀ آسیب پذیری محل در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی، سهولت عایقبندی و ریسک آلایندگی محیط می طلبد. بررسی این موضوع خیلی ساده به نظر میرسد به همین دلیل در سطح پروژه های اجرایی هر متخصصی در مکان یابی خود را سهیم میداند. غاقل از اینکه هر محیطی پیچیدگیهای خاصی دارد که غقلت از آنها ممکن است به ضایعات بزرگ انسانی و محیطی منجر شود. بر این اساس در این پژوهش سعی شد نخست با مطالعه استانداردها و راهنماهای بینالمللی معتبر در خصوص مکانیابی محلهای دفن پسماندهای ویژه معیارهای مورد نظر ایران با توجه به شرایط جغرافیایی ارتقا یابد. دوم اینکه با رویکرد جغرافیایی به موضوع با ترکیب لایهها، دقت عوامل مورد نظر افزایش یابد و با ترکیب 46 نقشه یا لایۀ اطلاعاتی 35 عامل مورد نظر با دقت بالا انتخاب شود. سوم اینکه با درک این موضوع که روشهای مبتنی بر پرسشتامه مانند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نمی تواند در ارزش گذاری لایهها به نتایج مطمئنی برسد روشهای اصلاحی جدیدی را میتوان ارائه داد که به نتایج رضایتبخشی منجر شوند و چهارم اینکه درک جغرافیایی از پدیده ها می تواند در مراحل نهایی به سنجش اعتبار نتایج کمک کند و بسته به تخصصهای آن در نوع خاصی از مکانیابی مؤثر واقع شود. در این تحقیق مساحت زمین مورد نیاز برای این پروژه 70 هکتار به دست آمد. موقعیت زمینی با این مساحت که آسیبی به محیط نرساند تنها در چهار مکان در غرب استان شناسایی شد. مطالعات ژئومورفولوژیک نیز نشان داد که یکی از قطعات که در جنوب شرق قصرشیرین قرار گرفته است باید به عنوان اولویت اصلی قرار گیرد.
برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ شهریور روستایی؛ محمدعلی کوشش وطن
چکیده
اکثر فعالیتهای بشر بر روی زمین شکل میگیرد، و عاملی موثر در حیات بشری میباشد. بر این اساس هدف اصلی پژوهش، ارزیابی تفکیک اراضی مسکونی و تجاری از منظر شاخصهای تفکیک زمین در منطقه یک و سه شهر تبریز میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی میباشد، که جهت جمعآوری داده از روش میدانی با ابزار پرسشنامه بهرهگرفته شده است. ساخت پایگاه ...
بیشتر
اکثر فعالیتهای بشر بر روی زمین شکل میگیرد، و عاملی موثر در حیات بشری میباشد. بر این اساس هدف اصلی پژوهش، ارزیابی تفکیک اراضی مسکونی و تجاری از منظر شاخصهای تفکیک زمین در منطقه یک و سه شهر تبریز میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی میباشد، که جهت جمعآوری داده از روش میدانی با ابزار پرسشنامه بهرهگرفته شده است. ساخت پایگاه اطلاعاتی برای قطعات زمین، برمبنای شاخصهای پژوهش در نرمافزار 10.4 ArcGIS صورت گرفت. جهت تجزیه تحلیل دادههای پرسشنامه از آزمونهای آماری ویلکاکسون، یومن ویتنی، کروسکالوالیس و ضریب همبستگی اسپیرمن در نرمافزارSPSS 24 بهره گرفته شد. پرسشنامه طراحی شده در قالب شاخصهای هندسی با مولفههای مساحت، تناسب و شکل با 8 سوال، دسترسی با 4 سوال، ارزش منطقهای با 4 سوال و شاخص انسانی- مدیریتی با 4 سوال در چارچوب طیف لیکرت پنجتایی طراحی گردید. اعتبار سئوالات بهصورت اعتبار صوری برآورد شد. پایایی پرسشنامه برابر با ضریب قابل قبول 76/0 بود. جامعه آماری را مجموع جمعیت منطقه یک و سه برابر با 448121 نفر تشکیل میدهد که با استفاده از فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و ضریب خطای 5 درصد نمونه 384 نفری برآورد شد. یافتههای پژوهش نشان داد که براساس شاخصهای تفکیک زمین، کاربریهای مسکونی و تجاری دارای تفکیک مناسب نمیباشند؛ که در این مسئله نقش معابر پررنگتر از سایر موارد است. نتایج سنجش همراستایی نظرات کارشناسان، بنگاهیان، صاحبان املاک و مردم عادی در مورد کیفیت تفکیک زمین با وضعیت آن در وضع موجود برپایه شاخصهای پژوهش، نشان داد که نظرات کارشناسان با بیشترین فراوانی در شش مورد در منطقه یک و در هفت مورد در منطقه سه دارای همراستایی است. در ادامه براساس نظرات سه طیف مذکور، عامل ارزش منطقهای زمین در منطقه یک و عامل انسانی - مدیریتی در منطقه سه به عنوان بخشی از عوامل موثر در تفکیک نامناسب اراضی ارزیابی شد.
برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ شهریور روستایی؛ حجت محمدی ترکمانی
چکیده
برنامهریزی به عنوان فرآیندی تنظیم کننده بین اهداف عمومی و خصوصی، در اثر کنش افراد و گروهها از مسیر تنظیمکنندگیاش منحرف شده و در جهتی خاص عمل میکند و فضای شهری به عنوان کالایی برای تصاحب مدنظر قرار می گیرد. در این فرآیند مدیریت شهری اثرگذاری خاص خود را دارد. این اتفاقات را میتوان تحت عنوان پدیده رانت دانست که طی آن افراد و گروهها ...
بیشتر
برنامهریزی به عنوان فرآیندی تنظیم کننده بین اهداف عمومی و خصوصی، در اثر کنش افراد و گروهها از مسیر تنظیمکنندگیاش منحرف شده و در جهتی خاص عمل میکند و فضای شهری به عنوان کالایی برای تصاحب مدنظر قرار می گیرد. در این فرآیند مدیریت شهری اثرگذاری خاص خود را دارد. این اتفاقات را میتوان تحت عنوان پدیده رانت دانست که طی آن افراد و گروهها سعی در هدایت منابع به نفع خود دارند. میتوان ادعا داشت که درخصوص بروز این پدیده در مدیریت شهری ایران(شهرداری)، در میان صاحب نظران اتفاق نظر وجود دارد و اختلاف موجود تنها در دامنه آن است. شهرداری تبریز نیز از این قاعده مستنثنی نبوده و در فضای شهری، تولید، توزیع و بهرهمندی از رانت رخ میدهد و میتوان با مدیریت عوامل موثر آن را کنترل نمود. پژوهش حاضر با رویکرد اقتصاد سیاسی، به شناسایی عوامل موثر بر بروز رانت در سازمان مدیریت شهری(شهرداری) پرداخته است. این هدف با مصاحبههایی از صاحبنظران مدیریت شهری دنبال شد که خروجی آن شناسایی 39 متغیر در قالب 7 عامل بود. سپس با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری در نرم افزار میکمک به تبیین روابط بین آنها پرداخته شد، که خروجی آن شناسایی 10 متغیر کلیدی از جمله؛ کانونهای قدرت، اقتصاد نفتی، نبود شفافیت، سیاست حامی پروری، تمرکزگرایی، استقرار دولت رانتی، ضعف نهادهای مردمی، تصدی گری دولت، نفوذ سیاسی و کمکهای انتخاباتی بوده است. این عوامل می تواند بر اساس عملکرد مدیریت شهری در کلانشهرهای ایران از جمله تبریز، و کم و کیف تسلط دیدگاه رانتیر در آنها تشدید یا تضعیف شده و فضای شهری را تحت تاثیر مثبت یا منفی قرار دهد. برای خروج بخشهای درگیر در نهاد شهرداری از چرخه رانت، میباید حرکتی جامع در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به صورت بالابه پایین و از پایین به بالا در سیاستگذاری و عمل درپیش گرفته شود.
