نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• دکتر شهرام روستایی ¹
• داود مختاری ²
• کریستینه جانانه ³

¹ استاد ژئومورفولوژی - دانشگاه تبریز

² استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ گروه ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تبریز

چکیده

ناپایداری‌های دامنه‌ای از مشخص‌ترین نوع مخاطرات زمین ریخت شناسی محسوب می شوند که با دخالت های انسانی تشدید می گردند و بیشتر تاسیسات انسانی، به ویژه جاده‌های کوهستانی را مورد تهدید قرار می دهند، و به این ترتیب هزینه‌های سنگینی را به دولت و ساکنین محلی تحمیل می کنند. بنابراین ارزیابی کمی پتانسیل وقوع ناپایداری‌ها در مناطقی که به لحاظ وضعیت جغرافیایی و ساخت وسازهای انسانی مستعد وقوع ناپایداری‌ها هستند ضروری می باشد. منطقه مورد مطالعه بزرگراه در حال احداث تهران- شمال می باشد که به دلیل جغرافیای خاص همیشه در معرض انواع ناپایداری ها قرار دارد.
در این مطالعه از روش رگرسیون لجستیک برای تحلیل کمی ناپایداری‌ها در دامنه های مشرف بر اتوبان در حال احداث تهران- شمال (حد فاصل تهران- سولقان) استفاده شده است. جهت بررسی پتانسیل وقوع حرکات دامنه‌ای لایه های جداگانه 14 فاکتور موثر در وقوع ناپایداری‌ها (شامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، بارش، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، پوشش گیاهی، اقلیم، LS، SPI و TWI) در محیط GIS تهیه شدند، سپس با لایه پراکنش ناپایداری‌های موجود انطباق داده شدند و تراکم آن‌ها در واحد سطح محاسبه شد. در ادامه با استفاده از نرم‌افزار Terrset مدل رگرسیون لجستیک انجام شد. درنهایت می‌توان گفت مدل آماری رگرسیون لجستیک مدلی مناسب جهت پهنه‌‌بندی احتمال وقوع ناپایداری‌‌ها در منطقه‌ مورد مطالعه در کنار خطوط ارتباطی است. به ‌عنوان نتیجه گیری نهایی می‌توان گفت علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی خصوصا جاده‌سازی غیراصولی می تواند نقش مهمی در وقوع ناپایداری‌های دامنه‌های مشرف بر جاده داشته باشد، برای کاهش نسبی خطرات و افزایش میزان پایداری دامنه‌ها لازم است تا حد ممکن از تغییر اکوسیستم و کاربری اراضی اجتناب نمود، و همچنین هرگونه سیاست‌گذاری به ‌منظور احداث سازه‌ها متناسب با شرایط ژئومورفولوژیکی و زمین‌شناسی منطقه صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

• ناپایداری‌های دامنه‌ای
• رگرسیون لجستیک
• بزرگراه تهران-شمال
• پهنه بندی خطر

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Quantitative Analysis of Slope Instability in Under-Construction Highway of Tehran-North (Tehran-Soleghan) by the Use of Logistic Regression

نویسندگان [English]

• shahram roostaei ¹
• Davod Mokhtari ²
• christineh jananeh ³

¹ رئیس دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی

² bProfessor of Geomorphology, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran

³ University of Tabriz

چکیده [English]

Slope instabilities are one of the most distinctive types of geomorphic hazards that are exacerbated by human interference and threaten most of the human installations, especially mountain roads and impose heavy costs on the government and local residents. Therefore, quantitative analysis of the potential of instability occurrence in areas that are geographically prone to instabilities is necessary. The study is Tehran-North highway that due to its geography is always exposed to a variety of instabilities. In this study, the logistic regression method was used for quantitative analysis of the instability in the slopes overlooking the Tehran-North highway (between Tehran Soleghan). In this regard, 14 separate layers of effective factors (elevation classes, slope, aspect, geology, land use, precipitation, distance from fault, river and road, normalized difference vegetation index (NDVI), climate, slope length (LS), stream power index (SPI) and topographic wetness index (TWI)) were prepared in the GIS environment, then they were correlated with the distribution layer of the existing instabilities and their density was calculated per unit area, in the end logistic regression model was performed using Terrset software.
Finally, it can be mentioned that the logistic regression model is suitable for preparing the zonation of the probability of instability occurrence along the edges of the studied road. As a final conclusion, it can be concluded that in addition to natural factors, the- human-made factors and particularly unsystematic road construction can play an important role in the instability occurrences on the slopes overlooking the road and in order to reduce the relative risks and increase the stability of the slopes, it is necessary to avoid manipulating the ecosystem and changing the current land use as much as possible, in addition to policy making for constructions in accordance with geomorphological and geological features of the area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Slope instabilities
• Logistic Regression
• Tehran-North highway
• Risk zonation