نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی

**آمار**
تعداد دوره‌ها	10
تعداد شماره‌ها	42
تعداد مقالات	691
تعداد مشاهده مقاله	1,276,549
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	698,626
درصد پذیرش	13
تعداد پایگاه های نمایه شده	8

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

1. تحلیل انتقادی بر عملکرد بازیگران شهری در تولید متن سکونتگاه‌های مساله‌دار شهری(مورد پژوهی: محله اسلام آباد شهر زنجان)

محسن احدنژاد روشتی؛ محمد تقی حیدری؛ سعید نجفی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 1-20

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.42611.2732

چکیده

سکونتگاه‌های مساله‌دار به‌ عنوان چالشی جدی فراروی کشورها، تجربه عینی روابط پنهان قدرت بازیگران خود بوده که سهم هریک از آنها در تولید این فضاها متفاوت بوده است. محله اسلام آباد شهر زنجان به دلیل موقعیت خاص و ویژگی‌های منحصربه فرد خود در فرآیند تکوین شهر، جولانگاه بازیگران مختلف بوده است. از این‌رو هدف پژوهش حاضر، تبیین اثرات عملکرد ... بیشتر سکونتگاه‌های مساله‌دار به‌ عنوان چالشی جدی فراروی کشورها، تجربه عینی روابط پنهان قدرت بازیگران خود بوده که سهم هریک از آنها در تولید این فضاها متفاوت بوده است. محله اسلام آباد شهر زنجان به دلیل موقعیت خاص و ویژگی‌های منحصربه فرد خود در فرآیند تکوین شهر، جولانگاه بازیگران مختلف بوده است. از این‌رو هدف پژوهش حاضر، تبیین اثرات عملکرد بازیگران در تولید متن سکونتگاه‌های مساله‌دار شهری با رویکرد حق‌به شهر و تحلیل انتقادی می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت کیفی و از نظر نوع کاربردی است. جهت تبیین متن/فضا در سکونتگاه‌های مساله‌دار ترکیبی از روش کیفی-کمی استفاده شد. متغیرهای اصلی پژوهش در ارتباط مستقیم با ساکنان جمع آوری شده و سپس به روش تکنیک دلفی توسط 50 کارشناس منتخب انتخاب و تکمیل گردید. بررسی تاثیرات شاخص‌ها از آزمون تی تک‌نمونه‌ای در محیط نرم افزار Spss صورت گرفته و جهت پیوند قدرت و ایدئولوژی بازیگران در تولید متن/فضا سکونتگاه‌های مساله‌دار از نرم افزار Mactor استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که تجربه زندگی ساکنان از نظر کارشناسان در قالب مفاهیمی چون فقر، نادیده گرفته شدن، عقب ماندگی، نیروهای نامرئی، تعارض منافع، ابهام در سرنوشت، فاصله ادعا و عمل، فاصله میان ما و آنان، دوگانگی و تضاد و منافع شخصی نه‌خیر مشترک معنا یافته است. مفاهیمی که نهادینه‌شدن ایدئولوژی‌های مسلط و عدم آگاهی و ضعف اقتصادی ساکنین این سکونتگاه‌ها و تقابل راهبردهای فضایی دولت/مدیریت شهری در برابر تاکتیک‌های فضایی مردم را نمایش می‌دهند. نقش مدیریت میانی به عنوان حلقه اتصال میان مدیریت دولتی و مدیریت محلی در تولید متن/فضا سکونتگاه‌های مساله‌دار چشم‌گیر بوده است. رمزگشایی معنای پنهان در‌پس معنای ظاهری با شناخت حقوق کاربران این سکونتگاه‌ها می‌تواند شرایط تسلط بازیگران اصلی را در قالب خود-اداره‌گری و خود-مدیریتی در سطوح مختلف افزایش دهد.

مقاله علمی پژوهشی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

2. بررسی رابطه تغییرات پوشش زمین و جزیره حراراتی با استفاده از الگوریتم تک پنجره و روش مفهومی درخت تصمیم (نمونه موردی:شهر اهواز)

نجما اسماعیل پور؛ فاطمه اسمعیل پور؛ مجتبی یامی؛ حسین امیرعضدی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 21-41

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44604.2784

چکیده

مسئله گرمایش زمین عمده‌ترین دغدغه جهانی در دهه های اخیر بوده است.شناخت روابط بین پدیده-های تاثیرگذار بر آن می‌تواند راهگشای کنترل و کاهش پدیده زمین‌گرمایی باشد.هدف پژوهش تعیین رابطه تغییرات کاربری اراضی ناشی از توسعه شهر و تغییرات دمای سطحی آن و نیز عوامل موثر بر نحوه پراکنش جزایر گرمایی در این شهر است. در این بررسی از تصاویر سنجنده ... بیشتر مسئله گرمایش زمین عمده‌ترین دغدغه جهانی در دهه های اخیر بوده است.شناخت روابط بین پدیده-های تاثیرگذار بر آن می‌تواند راهگشای کنترل و کاهش پدیده زمین‌گرمایی باشد.هدف پژوهش تعیین رابطه تغییرات کاربری اراضی ناشی از توسعه شهر و تغییرات دمای سطحی آن و نیز عوامل موثر بر نحوه پراکنش جزایر گرمایی در این شهر است. در این بررسی از تصاویر سنجنده ماهواره لندست، و برای برآورد شاخص پوشش گیاهی از باندمادون قرمز و برای تهیه نقشه تغییرات کاربری از روش مفهومی درخت تصمیم استفاده شد. بنابر یافته‌های پژوهش، اهواز در دوره 32 ساله 1998تا2020، همراه با گسترش کالبدی زیاد، تغییرات کاربری‌ها بویژه در رابطه با تغییر پوشش گیاهی در مناطق شرقی شهر را تجربه کرده است. حداکثر دما در این دوره افزایش یافته و جزیره گرمایی از مرکز به سمت حاشیه و اطراف شهر تغییر کرده است. تغییرکاربری اراضی سبز به سایر کاربری‌ها در شهر اهواز با شکل‌گیری جزیره حرارتی همراه بوده و دمای سطح زمین در شهر، افزایش4 درجه‌ای را در ایت دوره نشان می‌دهد.از نظر فضایی بیشترین افزایش حرارت، مربوط به بخشهای شرق و جنوبغرب و غرب است که علت آن در بخش شرقی تبدیل زمین های کشاورزی و دارای پوشش گیاهی به کاربری صنعتی و در قسمت جنوبغربی به دلیل ایجاد کاربری اراضی ساخته شده طریق طرح های آماده سازی است. بدین ترتیب رابطه افزایش دما با تغییر کاربری پوشش گیاهی به اراضی ساخته شده تایید می‌شود. رابطه همبستگی شاخص NDBI و NDWIبا دما نیز همین رابطه را تایید کرد. کمترین افزایش دمای حرارتی مربوط به نواحی اطراف رودخانه کارون است که به عنوان یک عنصر تعدیل‌کننده دما در شهر عمل می‌کند. به دلیل پربارانی سالهای اخیر کشور و پر آب شدن رودخانه کارون جزیره حرارتی از مرکز شهر به اطراف هدایت شده است. نقشه حرارتی در سال 2020 دمای اطراف رودخانه را کمترین مقدار دمایی نشان می‌دهد.

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

3. جایگاه برندسازی در تحولات شهرهای تاریخی ایرانی اسلامی؛ نمونه موردی : دارالسلطنه تبریز در دوره قاجاریه

احد نژادابراهیمی؛ معصومه آیشم

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 43-58

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44398.2774

چکیده

برندسازی شهری همزمان با محوریت جهانی سازی مفهومی پرکاربرد شده و در سطوح ملی و بین المللی افزایش یافته است؛ ولی بنظر می رسد این موضوع پیشتر در شهرهای تاریخی ایران نیز نمود داشته و بطور سنتی از ظرفیت های القاب برای پیشبرد برخی اهداف شهرها در ایران بهره برده شده است. القابی مانند دارالخلافه، دارالسلطنه، دارالارشارد و امثالهم، از برندهای ... بیشتر برندسازی شهری همزمان با محوریت جهانی سازی مفهومی پرکاربرد شده و در سطوح ملی و بین المللی افزایش یافته است؛ ولی بنظر می رسد این موضوع پیشتر در شهرهای تاریخی ایران نیز نمود داشته و بطور سنتی از ظرفیت های القاب برای پیشبرد برخی اهداف شهرها در ایران بهره برده شده است. القابی مانند دارالخلافه، دارالسلطنه، دارالارشارد و امثالهم، از برندهای سنتی در ایران می باشد. فرض در این پژوهش بر این است: اختصاص القاب به شهرهای کهن ایرانی در دوره های پیشین عملکرد و تاثیر مشابهی نظیر برندسازی مکان را در ساختار شهری داشته است. روش پژوهش، تفسیری-تاریخی و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و متون تاریخی و براساس تحلیل محتوا است. برای نمونه موردی شهر تبریز با لقب دارالسلطنه دوره قاجار انتخاب گردید؛ این لقب تبریز را تبدیل به ولیعهدنشین نمود و بعد از تهران موقعیت سیاسی پیدا کرد. در راستای ارزیابی فرضیه پژوهش در ابتدا به مطالعه برندسازی مکان، مولفه ها و معیارهای ارزیابی در شهر پرداخته و در ادامه پژوهش نمونه موردی ارزیابی گردیده است. مطالعه نمونه موردی در قالب مولفه های برندسازی مکان مستخرج از چهارچوب نظری تحقیق می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد در شهرهای تاریخی ایران تاثیرات مشابه در الحاق برند(نمانام) به شهرهای ایرانی و برندسازی مکان بوده و صحت فرضیه پژوهش را نشان می دهد. این امر می تواند در ارائه سیاست ها و تصمیم های مرتبط با موضوع برندسازی در شهرهای ایرانی، ضرورت یک بازنگری و رجوع به گذشته (زمینه، هویت بستر جغرافیایی، اصالت بومی و ...) را به منصه ظهور رساند. در پایان نیز پیشنهاداتی درباب برندسازی برپایه نمانام کهن شهر تبریز آورده شده است.

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

4. ارزیابی دینامیک جانبی مجرای رودخانه کهمان

ایمانعلی بلواسی؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ فریبا اسفندیاری؛ بتول زینالی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 59-83

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44161.2765

چکیده

ارزیابی مورفولوژیکی رودخانه برای درک شرایط کنونی و پتانسیل تغییرات احتمالی آن، جهت برنامه‌ریزی محیطی امری ضروری است. در این مطالعه مورفولوژی رودخانه کهمان، از سراب خاصان تا منطقه دوآب به طول 62/38 کیلومتر ارزیابی شد. بدین‌منظور تصاویر ماهواره لندست، سنجنده‌های TM و OLI در سال‌های 1374 و 1399 تهیه و مجرای رودخانه کهمان بر روی این تصاویر ... بیشتر ارزیابی مورفولوژیکی رودخانه برای درک شرایط کنونی و پتانسیل تغییرات احتمالی آن، جهت برنامه‌ریزی محیطی امری ضروری است. در این مطالعه مورفولوژی رودخانه کهمان، از سراب خاصان تا منطقه دوآب به طول 62/38 کیلومتر ارزیابی شد. بدین‌منظور تصاویر ماهواره لندست، سنجنده‌های TM و OLI در سال‌های 1374 و 1399 تهیه و مجرای رودخانه کهمان بر روی این تصاویر با استفاده از شاخص تفاضل آب نرمال شده بارزسازی گردید. سپس دینامیک جانبی مجرای رودخانه کهمان با استفاده از روش ترانسکت و آهنگ مهاجرت مجرا مورد بررسی قرار گرفت. متوسط جابجایی مجرای رودخانه کهمان در بازه زمانی(1399-1374) با استفاده از شاخص نرخ مهاجرت مجرا 51/2 متر در سال برآورد گردید. کم‌ترین میزان این شاخص در ترانسکت‌های شماره 49، 50 و 48 به‌ترتیب 18/0، 21/0 و 37/0 متر در سال بوده که دره‌های کوهستانی و عملیات تثبیت کناره های رودخانه، مهم‌ترین دلیل کنترل و تثبیت کناره‌های مجرای رودخانه کهمان در این ترانسکت‌ها تشخیص داده شد. هم‌چنین بیشترین مقدار نرخ مهاجرت در ترانسکت‌های 4، 32 و 30 به‌ترتیب 80/4، 05/5 و 12/6 متر در سال برآورد گردید. میانبر‌ها و فرسایش‌پذیری زیاد مواد کناره و دشت سیلابی از عوامل اصلی بالا بودن نرخ مهاجرت مجرا در این ترانسکت‌ها بوده است. محاسبه تغییرات مساحت ترانسکت‌ها نشان داد که حدود 85/185 هکتار از زمین‌های مجاور رودخانه کهمان در بازه زمانی(1399-1374) تخریب شده است. به عبارتی به طور متوسط هر سال حدود 43/7 هکتار از این اراضی در نتیجه‌ی جابجایی مجرای رودخانه کهمان فرسایش یافته و از بین رفته‌اند. بنابراین می‌توان گفت جنس مواد کناره‌های رودخانه کهمان در محدوده دشت و مناطق کشاورزی سبب افزایش مهاجرت جانبی مئاندرها شده و عرض دره افزایش و دشت سیلابی مجاور رودخانه کاهش چشمگیری پیدا کرده است.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

5. ارزیابی عوامل موثر بر مطلوبیت محورهای پیاده شهری (مطالعه موردی: جاده سلامت شهر قزوین)

وحید بیگدلی راد؛ بهاره زرباف نیا

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 85-99

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43960.2764

چکیده

امروزه گسترش شهرها، افزایش جمعیت و تمایل به زندگی ماشینی موجب عدم‌توجه به طبیعت، نادیده گرفتن نیازهای انسان و بروز ناهنجاری‌های اجتماعی شده است. از اینرو با ارتقای کیفی محورهای پیاده در بستر طبیعت مانند جاده سلامت قزوین می‌توان به بخشی از این نیازها پاسخ داد. بنابراین با توجه به مطالعات و تحقیقات اندک در این محدوده، پژوهش حاضر به ... بیشتر امروزه گسترش شهرها، افزایش جمعیت و تمایل به زندگی ماشینی موجب عدم‌توجه به طبیعت، نادیده گرفتن نیازهای انسان و بروز ناهنجاری‌های اجتماعی شده است. از اینرو با ارتقای کیفی محورهای پیاده در بستر طبیعت مانند جاده سلامت قزوین می‌توان به بخشی از این نیازها پاسخ داد. بنابراین با توجه به مطالعات و تحقیقات اندک در این محدوده، پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی محور پیاده سلامت قزوین که حدفاصل شهر و طبیعت قراردارد، می‌باشد. در راستای تحقق این هدف، از روش‌های کیفی و کمی استفاده شده است به طوری که با استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای، مشاهده و مصاحبه با متخصصین، عوامل موثر بر مطلوبیت محورهای پیاده مشخص گردید و سپس براساس توزیع پرسشنامه میان کاربران فضا و کاربری‌های سیار و مستقر در مسیر جاده سلامت پاسخ‌ها گردآوری و تجزیه و تحلیل به روش آزمون دو جمله‌ای در نرم‌افزار SPSS صورت پذیرفت. نتایج حاصل بیانگر آن است که در عامل کالبدی معیارهای پیوستگی و عرض محور هر یک با 41 درصد، در عامل زیست‌محیطی معیار نظافت و پاکیزگی با 41 درصد، در عامل آسایش و راحتی معیار عدم آلودگی صوتی و وضعیت کفپوش هریک با 46 درصد، در عامل کاربری و فعالیت نیز معیار قابلیت استفاده‌های متفاوت از مسیر با 53 درصد، بیشترین رضایتمندی شهروندان را در پی داشته‌اند و در مقابل محوطه‌آرایی در عامل کالبدی با 25 درصد، معیار حفاظت از پیاده‌ها در مقابل تغییرات جوی در عامل زیست‌محیطی با 17 درصد، معیار تسهیلات در عامل آسایش و راحتی با 23 درصد و معیار تنوع عملکردی در عامل کاربری و فعالیت با 25 درصد، از کمترین رضایت برخوردار بوده‌اند. در پایان لازم به ذکر است که نتایج تحقیق و همچنین پیشنهاداتی که براساس آن‌ها تعیین گردیده‌اند، می‌توانند مورد توجه تمامی سازمان‌های اجرایی قرار گیرند و در نهایت منجر به ارتقای کیفی جاده سلامت قزوین و نمونه‌های مشابه آن در کشور گردند.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

6. رنسانس خیابانی خوانشی بر تولید فضای اجتماعی، با تأکید بر تریالتیک لوفور جغرافیای مورد واکاوی "سبزه‌میدان زنجان"

عیسی پیری؛ لیلا هاشمی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 101-116

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44015.2761

چکیده

با ورود اندیشه‌های مدرنیته و نوگرایی، کالبد شهری شاهدی بر تجربه تلخِ مدرنیزاسیون نافرجام شد. این بی‌سرانجامی بخصوص در شهرهای جهان سوم نمود بیشتری یافته و منجر به افول کیفیت زیست انسانی در ابعاد گوناگونِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیبایی‌شناختی گردید. پژوهش پیش رو تأثیرات روند رو به تزاید گونه‌های متنوعی از نو پردازی‌های شهری ... بیشتر با ورود اندیشه‌های مدرنیته و نوگرایی، کالبد شهری شاهدی بر تجربه تلخِ مدرنیزاسیون نافرجام شد. این بی‌سرانجامی بخصوص در شهرهای جهان سوم نمود بیشتری یافته و منجر به افول کیفیت زیست انسانی در ابعاد گوناگونِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیبایی‌شناختی گردید. پژوهش پیش رو تأثیرات روند رو به تزاید گونه‌های متنوعی از نو پردازی‌های شهری را در بُعد اجتماعی به چالش می‌کشد همان‌طور که برجسته‌ترین گونه‌ی حیات انسانی در پرداختن به امور انسانی «شهر» است؛ بنابراین شهریتِ شهر ممکن است به‌واسطه‌ی هنجارها یا ناهنجاری‌های انسانی تکریم یا شکسته شود. فضاهای شهری متأثر از ناهنجاری‌های انسان‌ساز غالباً گرفتار روح نا مدنی در کالبد مدنیت هستند. ازاین‌رو رنسانس در فضاهای شهری بخصوص خیابان که مهم‌ترین عرصه‌ی برخوردهای شهروندی است، در تلاش است تا ناهنجاری‌های ناشی از مدرنیسم ناتمام ِمسلط بر فضاهای همگانی را با تولید فضاهای مدنی انسان مبنا برطرف سازد. درواقع رنسانس خیابانی پاسخی بر چگونگی کشف، تقویت و آشکارسازی روابط اجتماعی دریکی از مهم‌ترین قرارگاه‌های رفتاری شهر است که به‌عنوان ابزاری استراتژیک قادر به تولید و بازتولید فضاهای اجتماعی در شهر است. با عنایت بر اینکه سبزه‌میدان هم به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قرارگاه‌های شهر زنجان تحت تأثیر مدرنیزاسیون نا اندیشیده قرارگرفته است، تجدید حیات و تولید فضاهای انسانی علاوه بر فضاهای تجاری اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. این مطالعه با تکیه‌بر اندیشه‌ی تولید فضای لوفور تحلیلی کیفی در راستای تصدیق تأثیرگذاری شاخص‌های اجتماعی بر محدوده بخش مرکزی شهر (سبزه‌میدان) است که با ارائه مدلی کیفی با کمک نرم‌افزار Maxqda درنهایت وجود پتانسیل‌های بالقوه اجتماعی در محدوده را تأیید می‌کند.

مقاله علمی پژوهشی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

7. ارزیابی و سنجش داده‌های استخراج شده ساختمان‌ها با استفاده از لیدار

فیروز جعفری؛ فاطمه موحد

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 117-137

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44657.2790

چکیده

امروزه تصاویر هوایی با در اختیار گذاشتن منابع مختلف داده یکی از کارآمدترین راه‌های کسب و استخراج اطلاعات مکانی دقیق و به‌هنگام است. که در پروسه تهیه اطلاعات مکانی از این منابع، مشکل‌ترین بخش استخراج عوارض موجود در تصاویر می‌باشد. در این تحقیق یک روش متفاوت جهت استخراج ساختمان‌ها با استفاده از داده‌های لیدار هوابرد و تصاویر اولتراکم ... بیشتر امروزه تصاویر هوایی با در اختیار گذاشتن منابع مختلف داده یکی از کارآمدترین راه‌های کسب و استخراج اطلاعات مکانی دقیق و به‌هنگام است. که در پروسه تهیه اطلاعات مکانی از این منابع، مشکل‌ترین بخش استخراج عوارض موجود در تصاویر می‌باشد. در این تحقیق یک روش متفاوت جهت استخراج ساختمان‌ها با استفاده از داده‌های لیدار هوابرد و تصاویر اولتراکم بر روی محدوده مشخصی از شهر بندر انزلی با انواع تراکم ساختمانی پیاده‌سازی شد. سیستم پیشنهادی از اطلاعات هندسی و مکانی داده‌های لیدار و تصاویر اولتراکم استفاده کرده که شامل سه مرحله کلی می‌باشد، در مرحله اول، داده‌های لیدار فیلتر شدند و با استفاده از خوشه‌بندی طیفی در محیط eCoginition، ساختمان‌ها استخراج شد. در مرحله دوم، مدل به دست آمده با مرزهای دو بعدی ساختمان‌ها که به روش حد آستانه ارتفاعی در محیط ENVI Lidar به دست آمده بود مقایسه گردید. در مرحله سوم؛ پس از استخراج، مرزهای اولیه ساختمانی با ساختمان‌های استخراج شده از طریق الگوریتم شطرنجی، ادغام شدند. در بخش خطایابی ساختمان‌ها به ساختمان‌های دارای خطا پرداخته شد. ارزیابی نتایج نشان داد که سیستم به کار گرفته شده به طور نسبی به اهداف تعیین شده رسیده است. خطای تک تک ساختمان‌ها ابتدا به صورت کلی و سپس به صورت جزئی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید تکنولوژی لیدار هوایی قابلیت فوق العاده‌ای را در جمع‌آوری نمونه‌های بسیار دقیق و متراکم از اندازه‌گیری‌های ارتفاعی سطح شهرها دارد و می‌توان سطح جدیدی از جزئیات اطلاعات دقیق تراکم ساختمان را به طور اتوماتیک و کار‌آمد از داده‌های لیدار هوایی استخراج کرد. در تعداد 417 ساختمانی که مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت دستیابی به ارتفاع ساختمان‌ها با دقت بسیار بالا میسر گردید و تمامی ساختمان‌های محدوده مورد مطالعه با تراکم فشرده و ارگانیک و نیز پراکنده و برنامه‌ریزی شده استخراج گردیدند.

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

8. ارزیابی آسیب پذیری کالبدی ـ اقتصادی بافت های فرسودۀ شهراردبیل در مقابل خطرپذیری لرزه ای

رسول صمدزاده؛ احمد خواجوی؛ محمدتقی معصومی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 139-157

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44630.2786

چکیده

زمین‌لرزه‌ها عامل ویرانی بسیاری از سکونتگاه‌های انسانی مخصوصاٌ بافت‌های فرسوده و قدیمی در طول تاریخ بشر بوده-اند. این قبیل بناها به ویژه در برابر مخاطرات لرزه‌ای آسیب‌پذیر هستند. نخستین گام برای کاهش خطر زمین‌لرزه شامل درک خطر لرزه‌ای موجود و ارزیابی راهبردهای احتمالی برای کاهش آن است. در این پژوهش از یک روش مبتنی بر نمایۀ آسیب‌پذیری ... بیشتر

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

9. تحلیل پراکنش فضایی خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز

سجاد رجبی؛ رضا ولی زاده؛ داریوش ستارزاده؛ علی پناهی؛ قربان محبوبی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 159-177

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43357.2752

چکیده

ساختار فضایی شهرها با تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، فراهم کننده چرخه حیات شهروندان شهرها هستند. سوء مدیریت شهری منجر به توسعه نامتوازن فضاهای شهری و توزیع نامناسب زیرساخت‌ها در شهر و بخصوص در کلان‌شهرها می‌شود که نتیجه نهایی آن تضعیف حقوق شهروندان در دسترسی مناسب به خدمات می‌شود. پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل نحوه‌ی ... بیشتر ساختار فضایی شهرها با تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، فراهم کننده چرخه حیات شهروندان شهرها هستند. سوء مدیریت شهری منجر به توسعه نامتوازن فضاهای شهری و توزیع نامناسب زیرساخت‌ها در شهر و بخصوص در کلان‌شهرها می‌شود که نتیجه نهایی آن تضعیف حقوق شهروندان در دسترسی مناسب به خدمات می‌شود. پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل نحوه‌ی توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، نظری – کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش مطالعه، توصیفی – تحلیلی می‌باشد. اطلاعات مورد نیاز نیز به دو صورت کتابخانه‌ای و میدانی به دست آمده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش نشان داد که مناطق 6 و 8 دارای بالاترین امتیاز و مناطق 5 و 4 امتیاز پایین‌تری دارند. همچنین تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌های ویکور، تاپسیس و پرومته منجر به تغییر اولویت مناطق مختلف از نظر معیارهای عدالت اجتماعی گردید و برای رفع اختلاف موجود بین مناطق از روش ادغام کاپلند استفاده شد. با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان گفت که کسب امتیاز زیاد برخی از مناطق ناشی از کارکرد اقتصادی و تجاری آن‌ها بوده است و این امر ضرورت توجه به تمامی ابعاد بهداشتی، فضای سبز، آموزش، تجهیزات و تأسیسات شهری را نیز ضروری می‌کند تا کمیت و کیفیت دسترسی به شاخص‌های عدالت اجتماعی در مناطق شهری تبریز تقویت گردد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

10. تحلیل دارایی های پنچ گانه معیشتی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان دره شهر)

زینب رحیمی؛ مهدی کرمی دهکردی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 179-195

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44241.2766

چکیده

رویکرد معیشت پایدار از رویکردهای جدید در توسعه پایدار روستایی است که برای کاهش فقر و توسعه روستاها مورد توجه قرار گرفته است. تأمین معیشت پایدار روستاییان در دنیای امروز از اولویت‌ها می‌باشد که باید از انواع دارایی‌ها (طبیعی، انسانی، مالی، فیزیکی و اجتماعی) روستاییان برای بهبود و ارتقای معیشت آن‌ها استفاده کرد. هدف کلی این پژوهش ... بیشتر رویکرد معیشت پایدار از رویکردهای جدید در توسعه پایدار روستایی است که برای کاهش فقر و توسعه روستاها مورد توجه قرار گرفته است. تأمین معیشت پایدار روستاییان در دنیای امروز از اولویت‌ها می‌باشد که باید از انواع دارایی‌ها (طبیعی، انسانی، مالی، فیزیکی و اجتماعی) روستاییان برای بهبود و ارتقای معیشت آن‌ها استفاده کرد. هدف کلی این پژوهش ارزیابی وضعیت معیشت جوامع روستایی شهرستان دره شهر با استفاده از رهیافت slf و الگوی cipp می‌باشد. اطلاعات جمع‌آوری ‌شده از روستاهای این شهرستان در بین سه تیپ روستاهای برخوردار، نیمه برخوردار و کم برخوردار بر اساس چارچوب مفهومی تحقیق و با مقایسه متغیرهای معیشت انجام گردید. این تحقیق از نظر هدف کاربردی، به لحاظ روش پیمایشی- غیرآزمایشی می‌باشد که حجم کل جامعه آماری 16140 خانوار بوده و حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر در 16 روستای مورد مطالعه با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای و با استفاده از انتصاب متناسب تعیین شد. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از ابزار پرسش‌نامه محقق ساخت، مصاحبه و مشاهدات میدانی استفاده گردید. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی با بهره‌مندی از نرم‌افزار spss بهره برده شد. نتایج به ‌دست‌ آمده نشان می‌دهد که بین روستاهای موردمطالعه از نظر برخورداری دارایی‌های معیشتی تفاوت معنی‌داری وجود دارد. هم‌چنین آزمون فریدمن نشان می‌دهد که سهم دارایی‌های طبیعی در روستاهای مورد مطالعه بیشتر است و سهم دارایی‌های انسانی، اجتماعی، طبیعی، فیزیکی و مالی به ترتیب 39/3، 30/3، 59/3، 33/1، 39/3 می‌باشد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

11. تبیین ساختار اکولوژی شهری در راستای ارتقای ضریب تاب آوری زیست محیطی با استفاده از تحلیل متریکهای سیمای سرزمین ( مطالعه موردی شهر بهشهر )

ابراهیم زاهدی کلاکی؛ صدرالدین متولی؛ حسن محمودزاده؛ جانباز قبادی غلامرضا

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 197-218

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.42841.2741

چکیده

در سیستمهای پیچیده شهری، ساختار اکولوژی نقش زیادی در تاب آوری زیست محیطی دارد. شهر بهشهر به عنوان یک شهر میانی در شمال کشور، به سبب رشد سریع جعیت و گسترش بی برنامه فضاهای شهری ، دچار تخریب بنیانهای اکولوژیکی سرزمین و به تبع آن مشکلات زیست محیطی فراوانی شده است. بر همین اساس هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات در وسعت و الگوی ساختاری ... بیشتر در سیستمهای پیچیده شهری، ساختار اکولوژی نقش زیادی در تاب آوری زیست محیطی دارد. شهر بهشهر به عنوان یک شهر میانی در شمال کشور، به سبب رشد سریع جعیت و گسترش بی برنامه فضاهای شهری ، دچار تخریب بنیانهای اکولوژیکی سرزمین و به تبع آن مشکلات زیست محیطی فراوانی شده است. بر همین اساس هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات در وسعت و الگوی ساختاری پوشش اراضی شهر بر اساس تبیین ساختار اکولوژی شهری در طی 34 سال اخیر با استفاده از تکنیک سنجش از دور و متریکهای سیمای سرزمین شامل متریکهای Cohesion,MNN,LSI,MSI,MPS,ED,LPI,NP,PLAND,CAاست.طبقه بندی پوشش اراضی شهر با نرم افزار ENVI5.3و تحلیل سنجه های سیمای سرزمین در نرم افزار Fragstats v4.2.1 ، و در نهایت نقشه فضایی سنجه ها نیز در فضای نرم افزار Arc GIS انجام شد. نتایج بررسی تغییرات نقشه های کاربری اراضی نشان می دهد، لکه های ساخته شده در این بازه زمانی به دلیل افزایش جمعیت و تقاضا برای زمین و در نتیجه ، رشد شهرنشینی سالهای اخیر به میزان (68 درصد( افز ایش یافته است .اما سایر کاربری ها با روند کاهشی مواجه گشته، به طوری که اراضی زراعی(52 درصد ) و باغات و فضای سبز(31 درصد ) و اراضی بایر نیز، حدود (41) درصد کاهش یافته اند. نتایج تحلیل متریک های سیمای سرزمین نیز نشان میدهد که سیمای سرزمین شهر به مرور زمان، ریز دانه ، پیچیده و از نظر هندسی نامنظم تر شده و با کاهش پیوستگی، از هم گسیخته تر گردیده است. در واقع نتایج نشان می دهد که عناصر ساختار اکولوژیکی خصوصا لکه های زراعی، باغات و فضای سبز در شهر بهشهر از نظر نحوة ترکیب و توزیع فضایی دارای شرایط مطلوبی نیست و طی دورة زمانی مورد مطالعه از لحاظ وسعت، پیوستگی و ماهیت ترکیب و توزیع لکه های اکولوژیکی خصوصا لکه های زراعی دچار تخریب شدیدی شده است.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

12. شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر تامین مسکن مناسب برای گروه‌های کم‌درآمد در شهر تبریز

لیلا سهلیوند؛ فرزین حق پرست؛ علیرضا سلطانی؛ مهسا فرامرزی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 219-242

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43333.2751

چکیده

شیوه‌های برنامه‌ریزی و مداخله درزمینه تولید مسکن، عرضه زمین و استانداردهای شهری وضع‌شده ناکارآمد بوده و نفعی برای کم‌درآمدترین اقشار نداشته است. از سوی دیگر، سیاست‌هایی که برساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایین تأکید ورزیده‌اند، توجه اندکی به آثار محیطی آن معطوف نموده‌اند. ذکر این نکته نیز بسیار اهمیت دارد که چالش تأمین مسکن ... بیشتر شیوه‌های برنامه‌ریزی و مداخله درزمینه تولید مسکن، عرضه زمین و استانداردهای شهری وضع‌شده ناکارآمد بوده و نفعی برای کم‌درآمدترین اقشار نداشته است. از سوی دیگر، سیاست‌هایی که برساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایین تأکید ورزیده‌اند، توجه اندکی به آثار محیطی آن معطوف نموده‌اند. ذکر این نکته نیز بسیار اهمیت دارد که چالش تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری در کشور‌های درحال‌توسعه صرفاً به تهیه خود مسکن محدود نمی‌شود. کمبود فضای سکونتی و فضا‌های داخلی خانه و نا‌کارآمدی امکانات گرمایشی و سرمایشی، نا‌امنی در برابر مخاطرات طبیعی، از مهم‌ترین مواردی محسوب می‌شود که به هنگام سیاست‌های تأمین مسکن برای این گروه‌ها موردتوجه و مطالعه قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر طبق اظهارات کارشناسان، برنامه‌های تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد، تنها مسکّنی برای زخم متورم مسکن در بین این گروه‌های درآمدی بوده است؛ توده بزرگی از خانوار‌ها که در شرایط بی‌مسکنی، تنگ‌مسکنی و بد‌مسکنی قرار دارند، نشان از عدم وجود دید کلان نسبت به این بخش و نا‌کارآمدی سیاست‌های اجراشده در بخش مسکن و حل معضل آن در کشور می‌باشد و به دلایل متعدد این سیاست‌ها همواره از سوی مردم و منتقدان با چالش‌های جدی مواجه است، به‌گونه‌ای که در حال حاضر مدیران و برنامه‌ریزان این حوزه متقاعد شده‌اند که بسیاری از سیاست-ها و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش مسکن شاید باعث بهبود مقطعی در این بخش شود ولیکن راهکاری برای دستیابی به شرایط مطمئن و پایدار نخواهد بود. آنچه نیاز است، تجدیدنظر در رویکرد‌های کلان مدیریتی و به‌کار‌گیری ابزار‌های جدید در برنامه-ریزی است، ابزار‌هایی که ویژگی موج سوم مدیریت (تغییر برای انطباق با محیط آینده) در آن معنا یابد. در این راستا این پژوهش قصد دارد به شناسایی و بررسی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تأمین مسکن مناسب برای گروه‌های کم‌درآمد شهری در شهر تبریز، بپردازد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

13. ارائه مدل مکان محور و داده بنیاد در مدیریت و توسعه شهرهای الکترونیکی کشور: مطالعه موردی شهر تبریز

فرهاد شیدایی؛ سید عباس حیدری

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 243-264

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44443.2775

چکیده

شـهرهای الکترونیکی در جهان با سـرعت رو به توسعه فرصت هاى بسیاری را برای محیط هاى زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورده اسـت. لذا هدف پژوهش ارائه مدلی مبتنی بر مدیریت شهر الکترونیکی جهت توسعه شهرهای الکترونیکی کشور با رویکرد نظریه داده بنیاد (مورد مطالعه: شهر تبریز) می‌باشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده ... بیشتر شـهرهای الکترونیکی در جهان با سـرعت رو به توسعه فرصت هاى بسیاری را برای محیط هاى زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورده اسـت. لذا هدف پژوهش ارائه مدلی مبتنی بر مدیریت شهر الکترونیکی جهت توسعه شهرهای الکترونیکی کشور با رویکرد نظریه داده بنیاد (مورد مطالعه: شهر تبریز) می‌باشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختار یافته بوده و به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند با 28 نفر از خبرگان و دست اندرکاران مدیریت شهری کشور مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی انجام گرفت. بر اساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شد. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده شناسایی تعداد 367کد باز، 22خرده مقوله یا مفهوم و 6 مقوله استخراج و ویژگیهای آنها، می‌باشد. در همین راستا مقولات استخراجی به صورت ذیل دسته بندی شد: شرایط علّی: تغییر سبک زندگی، حکمروایی هوشمند (مشارکت)، کاهش زیان های محیط زیستی و گسترش فناوری نوین و شبکه‌های اجتماعی، شرایط محوری: الزامات فردی و اجتماعی، دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار و فناوری اطلاعات، بستر حاکم: بسترهای زیرساختی، زیرساختار الکترونیکی، شاخص های مالی و حقوقی کشور و وضعیت شبکه های ارتباطی، شرایط مداخله‌گر: موانع مدیریتی، آموزشی و ناهنجارهای فرهنگی، راهبردها: ارتقا زیرساختها، استفاده ازتجارب سایر کشورها و بومی سازی کردن آنها، بهره گیری از مدیران فناوری اطلاعات، فرهنگسازی و آموزش، پیامد: ارتقا کیفیت خدمات و رفاه و رضایت شهروندان، توسعه همه جانبه کشور و کاهش آلودگی و ترافیک و زیانهای محیط زیستی. نتایج تحقیق حاضر در توسعه مدیریت شهری الکترونیک بتنی بر تکنیکهای داده پردازی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و می تواند راهگشای تحققیات آتی برای پیاده سازی شهرهای الکترونیک باشد.

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

14. سنجش وضعیت پراکنش شاخص‌های توسعه‌یافتگی در دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان جیرفت در GIS با استفاده از روش Kriging

سیدهادی طیب نیا؛ فائزه ابراهیمی پور؛ فرخ لقا بهادری امجز

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 265-287

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.42993.2745

چکیده

امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادل‌های اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعه‌یافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار ... بیشتر امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادل‌های اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعه‌یافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار سال 1395 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده-های نظری پژوهش به روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری و پس از استخراج شاخص‌ها، اوزان هر شاخص‌ از مدل TOPSIS بدست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانن و مدل تاپسیس در نقشه های فواصل اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبیKriging ، درونیابی شد. در نهایت خروجی نهایی با ابزارFuzzy overly و گامای 9/0 استخراج شد و در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه و ناخوشه نقشه‌های مکانی ترسیم گردیدند. نتایج مدل تاپسیس نشان می‌دهد که بالاترین رتبه‌ی شاخص‌های توسعه‌یافتگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به دهستان هلیل با میانگین 66/0 می‌باشد و دهستان‌های اسفندقه، اسلام‌آباد، دولت‌آباد و خاتون‌آباد به ترتیب با میانگین 55/0، 54/0، 46/0، 24/0 اولویت‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که دهستان هلیل از لحاظ برخورداری از نظر شاخص‌های تحقیق در حال توسعه می‌باشند. اسفندقه، اسلام‌آباد، در وضعیت نیمه برخوردار و دولت‌آباد و خاتون‌آباد در وضعیت محروم قرار گرفته‌اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب توسعه‌یافتگی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه می‌باشد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

15. واکاوی مولفه‌های موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده‌نگری پایدار (مطالعه موردی: شهر رودیان)

روح الله عرب عامری؛ عباس ارغان؛ سعید کامیابی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 289-307

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43093.2749

چکیده

شهر خلاق می‌تواند نیازها و خواسته‌های جوامع شهری را در ابعاد گوناگون برطرف کند بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر سنجش مولفه‌های موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده نگری پایدار می‌باشد. در این راستا با توجه به هدف پژوهش از روش پیمایش استفاده‌شده است به لحاظ سطح مطالعه، در دو سطح توصیفی و تبیینی (توصیفی- تحلیلی) استفاده گردید ... بیشتر شهر خلاق می‌تواند نیازها و خواسته‌های جوامع شهری را در ابعاد گوناگون برطرف کند بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر سنجش مولفه‌های موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده نگری پایدار می‌باشد. در این راستا با توجه به هدف پژوهش از روش پیمایش استفاده‌شده است به لحاظ سطح مطالعه، در دو سطح توصیفی و تبیینی (توصیفی- تحلیلی) استفاده گردید در واقع این پژوهش بر تاثیرعواملی چون (سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی) بر شهر خلاق تأکید دارد. این تحقق بر اساس وسعت مطالعه جزو تحقیقات پهنانگر (شهر رودیان) است و بر اساس معیار زمان، مقطعی می‌باشد همچنین برای تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای آماری چون SPSS، و روش تصمیم‌گیری چند شاخصه(Dematel Based ANP) استفاده ‌شده است در سطح توصیفی از جداول یک‌بعدی، درصد و فراوانی استفاده‌شده است همچنین در سطح استنباطی نیز برای آزمون فرضیات از آزمون‌های T-Test، تی دو نمونه مستقل، تحلیل مسیر، پیرسون استفاده گردیده است و برای رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق شهر خلاق از مدل DANP بهره گرفته‌شده است درنهایت نتایج حاصل از پژوهش نشان داد بین هنجارها و اعتماد اجتماعی و سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی ارتباط مؤثری وجود دارد که این ارتباط دارای همبستگی برای متغیرهای سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی به ترتیب 436/0، 591/0، 565/0 و 665/0 می‌باشد که در نتیجه نشان‌دهنده این موضوع می‌باشد که با افزایش هنجارها و اعتماد اجتماعی، میزان سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی نیز در منطقه مورد مطالعه افزایش پیدا خواهد کرد در نتیجه می‌توان در نهایت از نتایج پژوهش حاضر اینگونه برداشت نمود که سرمایه اجتماعی پیش‌بینی کننده خوبی برای تبیین و بررسی سطح شهر خلاق در شهر رودیان می‌باشد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

16. تحلیل فضایی شاخصهای شهر سالم در شهر جدید سهند

حبیب اله فصیحی؛ هانی رضائیان؛ سیده مهشید حسینی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 309-321

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43017.2747

چکیده

اندیشه شهرهای سالم به دنبال تهدید محیط‌های زندگی انسانی به‌وسیله صنعت و شهرنشینی و آسیب‌های جسمانی و روانی حاصل از زندگی در ‏شهرهای بزرگ، مطرح گردید. یکی از اهداف مهم شهرهای جدید نیز فراهم آوردن زمینه‌ها و بسترهای زندگی سالم برای ساکنان شهر بوده است. ‏هدف این پژوهش، تحلیل وضعیت شاخص‌های شهر سالم و توزیع فضایی این شاخص‌ها در ... بیشتر اندیشه شهرهای سالم به دنبال تهدید محیط‌های زندگی انسانی به‌وسیله صنعت و شهرنشینی و آسیب‌های جسمانی و روانی حاصل از زندگی در ‏شهرهای بزرگ، مطرح گردید. یکی از اهداف مهم شهرهای جدید نیز فراهم آوردن زمینه‌ها و بسترهای زندگی سالم برای ساکنان شهر بوده است. ‏هدف این پژوهش، تحلیل وضعیت شاخص‌های شهر سالم و توزیع فضایی این شاخص‌ها در سطح شهر جدید سهند است. روش تحقیق توصیفی – ‏تحلیلی و مبتنی بر داده‌های اسنادی و پیمایشی است. یک قسمت از داده‌های مورد تحلیل، از شیپ فایل جمعیتی سرشماری سال 1395 و قسمت ‏دیگر به طریق پیمایشی با ابزار پرسشنامه از نمونه آماری 378 نفری سرپرستان خانوار ساکن محدوده مطالعاتی گردآوری شده‌اند. توزیع فضایی ‏شاخص‌ها و ابعاد در گستره شهر و در سطح فازهای چهارگانه شهر، با تهیه نقشه مربوط به روش میان‌یابی و با تحلیل نقشه‌ها صورت پذیرفت. داده-‏های جداول توصیفی، سپس وارد نرم‌افزار ‏SPSS‏ شده و وضعیت شاخص‌ها و ابعاد با اجرای آزمون تی‌تک‌‏‎ ‎نمونه‌ای و نتایج آن تحلیل شدند. یافته-‏های آزمون تی بر وضعیت کلی متوسط شهر سهند از نظر شاخص‌های شهر سالم دلالت داشته و این شاخص‌ها در ابعاد کالبدی و محیط زیستی از ‏حد میانه بالاتر و در شاخص‌های ابعاد اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی پایین‌تر هستند. به لحاظ توزیع فضایی، در پهنه‌ها و فازهای قدیمی‌تر یعنی به ‏ترتیب فازهای 1، 2، 3 و 4، شاخص‌ها برتری دارند.‏

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

17. تحلیل و رتبه بندی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری از منظر شاخص های اجتماعی با استفاده از تکنیک MABAK (مطالعه موردی: محلات؛ عامری، خزعلیه و حصیرآباد در منطقه 7 کلانشهر اهواز)

عباس معروف نژاد

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 323-343

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44455.2778

چکیده

یکی از مشکلات اساسی در فرایند بازآفرینی بافت های فرسوده و نا کارآمد شهرهای امروز، عدم توجه به اعمال مفهوم مولفه های اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های محله است. اهمیت مولفه های اجتماعی در فرآیند بازآفرینی از آن جهت محسوس است که مداخله در بافت های فرسوده در بیشتر موارد در ظرف مکانی محله انجام می شود، اما این عنصر معمولاً مغفول باقی می ... بیشتر یکی از مشکلات اساسی در فرایند بازآفرینی بافت های فرسوده و نا کارآمد شهرهای امروز، عدم توجه به اعمال مفهوم مولفه های اجتماعی بعنوان یکی از پتانسیل های محله است. اهمیت مولفه های اجتماعی در فرآیند بازآفرینی از آن جهت محسوس است که مداخله در بافت های فرسوده در بیشتر موارد در ظرف مکانی محله انجام می شود، اما این عنصر معمولاً مغفول باقی می ماند. نظر به اهمیت موضوع، این پژوهش به تحلیل عملکرد بافت های فرسوده و نا کارآمد شهری بر اساس پنج مولفه انتخابی پژوهش (حس تعلق اجتماعی، انسجام اجتماعی، همیاری اجتماعی، امنیت اجتماعی و اعتماد اجتماعی ) و 36 متغیر در سه محله (عامری، خزعلیه و حصیرآباد) در منطقه هفت کلانشهر اهواز پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق، پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. جامعه آماری شهروندان ساکن سه محله مورد مطالعه و روش محاسبه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و شامل 379 نفر بوده است. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف و جهت بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از آزمون علامت ، استفاده شده است. همچنین وزن دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی شانون و رتبه بندی محلات با استفاده از تکنیک ماباک انجام شده است. یافته های پژوهش حاصل از نتایج آزمون علامت نشان می دهد: محله عامری با میانگین ضریب تاثیر 16/3 در مجموع پنج مولفه ی انتخابی پژوهش به نسبت دو محله ی دیگر بیشتر بوده است. همچنین نتایج حاصل از رتبه بندی مولفه های اجتماعی انتخاب شده پژوهش در محلات سه گانه با استفاده از تکنیک ماباک، نشان می دهد محله عامری با مقدار Si (مقدار تاثیرگذاری مولفه و شاخص ها) 26/0 در رتبه اول و به ترتیب محله خزعلیه 079/0 و محله حصیرآباد با 164/0- در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

18. تحلیل تغییرات کانون‌های گردوغبار داخلی ایران در بیست سال اخیر

سودابه نامداری؛ علی حاجیبگلو؛ غلامرضا اباذری

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 345-361

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.42751.2739

چکیده

در کشور ایران با توجه به شرایط بیابانی همواره وجود کانون‌های گردوغبار موجب آلودگی هوا و کاهش کیفیت زندگی ساکنین در مجاور این کانون‌ها شده است. در سال‌های اخیر در خصوص برخی از کانون‌ها ابهاماتی در خصوص افزایش شدت تولید گردوغبار به وجود آمده است. در این پژوهش با استفاده از محصول عمق اپتیکی سنجنده MODIS که غلظت گردوغبار معلق در اتمسفر ... بیشتر در کشور ایران با توجه به شرایط بیابانی همواره وجود کانون‌های گردوغبار موجب آلودگی هوا و کاهش کیفیت زندگی ساکنین در مجاور این کانون‌ها شده است. در سال‌های اخیر در خصوص برخی از کانون‌ها ابهاماتی در خصوص افزایش شدت تولید گردوغبار به وجود آمده است. در این پژوهش با استفاده از محصول عمق اپتیکی سنجنده MODIS که غلظت گردوغبار معلق در اتمسفر را نشان می‌دهد و براساس فراوانی و میانگین‌های سالانه، موقعیت کانون‌های گردوغبار در داخل کشور شناسایی شد و سپس روند تغییرات زمانی هر یک از کانو‌ن‌ها به تفکیک مورد بررسی قرار گرفت.براساس نتایج به دست آمده از میانگین فراوانی‌های سالانه گردوغبار در سه دوره مطالعاتی 2000-2006، 2007-2012 و 2013-2018 در سطح کشور ایران حدود 33 کانون گردوغبار شناسایی شد که با در نظر گرفتن کانون‌های مجاور هم روند تغییرات 24 کانون مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج حدود نیمی از مساحت مناطق بدون گردوغبار به مناطق دارای گردوغبار با فراوانی‌های مختلف و همچنین حدود نیمی از مساحت کانون‌های با فراوانی خیلی زیاد نیز به سایر کانون‌های با شدت کمتر تبدیل شده‌اند. همچنین بیشترین نوسانات در شدت گردوغبار در منطقه سیستان، جازموریان، جنوب شرق سمنان، آذربایجان شرقی، زنجان و استان خوزستان صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد علی رغم وضعیت اقلیمی نسبتا یکسان، روند تغییرات در این کانون‌ها از الگوی مشابهی تبعیت نمی‌کند و روند تغییرات غبارخیزی در کانو‌های داخلی کشور تحت تاثیر عوامل پیچیده انسانی و غیر انسانی متغیر می-باشد. با استفاده از نتایج این تحقیق این امکان فراهم می‌گردد اطلاعات نسبتا جامعی از روند تغییرات کانون‌های داخلی فراهم آید و وضعیت غبارخیزی کانون‌ها در آینده قابل پیش‌بینی گردد.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

19. ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهری با تاکید برشاخص ترکیب کاربری اراضی (مطالعه موردی منطقه 15 شهر تهران)

اسماعیل نصیری هنده خاله؛ فضل اله اسمعیلی؛ ریحانه یونسی سندی؛ حسن نظافت تکله

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 363-376

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.42922.2744

چکیده

در طول چند دهه گذشته توجه به پایدار اجتماعی در سطح محلات شهری تبدیل به یک الگوی برنامه ریزی مهم در کشورهای پیشرفته شده است. هدف این پژوهش ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهری منطقه 15 شهر تهران با تاکید برشاخص اختلاط کاربری اراضی است. اختلاط کاربری ها و توزیع فعالیت ها از عوامل تاثیرگذار بر الگوهای پایداری اجتماعی در سطح محلات شهری است ... بیشتر در طول چند دهه گذشته توجه به پایدار اجتماعی در سطح محلات شهری تبدیل به یک الگوی برنامه ریزی مهم در کشورهای پیشرفته شده است. هدف این پژوهش ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهری منطقه 15 شهر تهران با تاکید برشاخص اختلاط کاربری اراضی است. اختلاط کاربری ها و توزیع فعالیت ها از عوامل تاثیرگذار بر الگوهای پایداری اجتماعی در سطح محلات شهری است .این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص های اختلاط کاربری مؤثر بر پایداری اجتماعی در ۵شاخص دسترسی پذیری به کاربری ها، نحوه توزیع کاربری ها، تنوع و برابری کاربری ها، قدمت و سازگاری کاربری ها، ملاحظات طراحی در برنامه ریزی کاربری ها تعیین شدند. جامعه‌آماری مدیران و کارشناسان شهری وساکنین محلات مورد مطالعه است. . ابتدا میزان اختلاط کاربری هر یک از محله های شهر از طریق ضریب آنتروپی شانون محاسبه وشاخص های مورد مطالعه در محلات ، با استفاده ازتکنیک کوپراس رتبه بندی شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد مقدار بتای شاخص دسترسی پذیری به کاربری های(485/0β=)، تراکم کاربری ها(482/0β= )و نحوه توزیع کاربری ها(479/0 β= )به ترتیب بیشترین اهمیت را در سطح پایداری اجتماعی محلات مورد مطالعه دارند و محلات مورد مطالعه از نظر پایداری اجتماعی سطوح متفاوتی دارند؛ به طوری که محلات افسریه شمالی (23/98) و افسریه جنوبی (83/96) و کیان شهر شمالی(23/84) از لحاظ شاخص های اختلاط کاربری اراضی بهترین وضعیت را دارند و محلات هاشم آباد با (043/27 NJ= )و مینایی با (43/22 NJ=) در بدترین وضعیت قرار دارند.

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

20. سنجش و ارزیابی سنجش و ارزیابی قابلیت دسترسی فضاهای باز محلات شهری از منظر پدافند غیرعامل(مطالعه موردی: منطقه ۱ کلان شهر تبریز)

یوسف درویشی؛ امید حسینی

دوره 25، شماره 78 ، زمستان 1400، صفحه 377-397

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.46170.2846

چکیده

دسترسی به فضاهای باز محلات شهر یکی از اصول مهم دیدگاه پدافند غیر عامل می‌باشد. چرا که میزان زیادی از تلفات مربوط به بعد از بحران، بیشتر به دلیل عدم توانایی در دسترسی به فضای باز و همچنین توان گریز از منطقه خطر می‌باشد.پژوهش حاضر با هدف بررسی و قابلیت دسترسی فضاهای باز محلات شهری در موقع اضطراری از منظر پدافند غیرعامل منطقه ۱کلان شهر ... بیشتر

آب و هواشناسی

1. ناحیه بندی آب و هوایی استان گیلان با روش های چندمتغیره

غلام عباس فلاح قالهری؛ مهدی اسدی؛ علیرضا انتظاری

دوره 19، شماره 54 ، زمستان 1394، ، صفحه 235-251

چکیده

تقسیمبندیهای آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر هر ناحیه یکی از راههای شناخت شناسنامه اقلیمی نواحی است. لذا برای شناخت اقلیم این استان پهنهبندی اقلیمی با روشهای نوین ناحیهبندی مانند: تحلیل عاملی و خوشهبندی انجام شد. بدین منظور تعداد 20 متغیر اقلیمی از 16 ایستگاه هواشناسی استان انتخاب گردید. ... بیشتر

2. تحلیل مدیریت استراتژیک در کلانشهر مشهد با مدل SWOT

محمدرحیم رهنما؛ براتعلی خاکپور؛ مجتبی صادقی

دوره 16، شماره 42 ، زمستان 1391، ، صفحه 173-198

چکیده

این نوشتار، به فاصله وضع موجود (مدیریت شهری کنونی مشهد) با وضع مطلوب (مدیریت استراتژیک شهری) به عنوان یک دغدغه بنیادی نگاه میکند، مبانی نظری مربوط به پارادایم استراتژی و مدیریت استراتژیک را بیان میدارد و به کمک مدل [1]SWOT، ضعفها، قوتها، فرصتها و تهدیدهایی که در کلانشهر مشهد برای مدیریت استراتژیک این شهر وجود دارد را ... بیشتر این نوشتار، به فاصله وضع موجود (مدیریت شهری کنونی مشهد) با وضع مطلوب (مدیریت استراتژیک شهری) به عنوان یک دغدغه بنیادی نگاه میکند، مبانی نظری مربوط به پارادایم استراتژی و مدیریت استراتژیک را بیان میدارد و به کمک مدل [1]SWOT، ضعفها، قوتها، فرصتها و تهدیدهایی که در کلانشهر مشهد برای مدیریت استراتژیک این شهر وجود دارد را شناسایی میکند. در ادامه استراتژیهای شایستهای را برای برپایی مدیریت استراتژیک در این شهر، پیشنهاد میدهد. اولویتبندی استراتژیهای پیشنهادی نیز یکی از موضوعاتی است که دنبال شده است. روش این پژوهش، روشی توصیفی و تحلیلی است بهطوری که به کمک پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز (قوتها، ضعفها، فرصتها، و تهدیدها) از طرف کارشناسان شهری (21 کارشناس) و شهروندان (384 شهروندان) گردآوری شد. در فرآیند تحلیل مدیریت استراتژیک کلانشهر مشهد، از ماتریسهای ارزیابی عوامل داخلی (IFE[2])، ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE[3])، ماتریس عوامل داخلی- خارجی (IE)[4] و ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی (QSPM)[5] استفاده گردید. یافتهها نشان میدهد که مدیریت استراتژیک، در کلانشهر مشهد جایگاه شایستهای ندارد و اگر مدیریت شهری مشهد بخواهد حرکت خود را به سمت یک مدیریت استراتژیک شهری آغاز کند، باید استراتژیهای گروه تدافعی (WT)[6] که مبتنی است برکاهش نقاط ضعف و پرهیز از تهدیدها میباشد، را به ترتیب در اولویت قرار دهد: 1ـ حل مشکلات و بحرانهای روزمره شهری 2ـ افزایش همافزایی مدیریت شهری 3ـ حفظ ثبات سیستم شهری به جای تکامل آن. [1]- S (Strength), W (Weakness), O (Opportunity), T (Threat). [2]- Internal factor evaluation matrix. [3]- External factor evaluation matrix. [4]- Internal-external matrix. [5]- Uantitative strategic planning matrix. [6]- W (Weakness), T (Threat).

3. مکانیابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت)

محمدحسین رامشت؛ رامین حاتمی¬فرد؛ سیدحجت موسوی

دوره 17، شماره 44 ، تابستان 1392، ، صفحه 119-138

چکیده

در دهه‌های اخیر رشد بی‌رویه جمعیت و توسعه شهرنشینی موجب بروز انواع ناسازگاریهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند جامد شهری شده که دفع غیراصولی آن را به دنبال داشته است، بهطوری که امروزه چگونگی دفع، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زبالههای جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین ... بیشتر در دهه‌های اخیر رشد بی‌رویه جمعیت و توسعه شهرنشینی موجب بروز انواع ناسازگاریهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند جامد شهری شده که دفع غیراصولی آن را به دنبال داشته است، بهطوری که امروزه چگونگی دفع، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زبالههای جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین یافتن محل مناسب برای این مهم از اهداف اصلی و اولیه طرحهای توسعه شهری جهت نیل به توسعه پایدار میباشد. بخش مرکزی شهرستان کوهدشت، با تولید روزانه 110 تن زباله، به دلیل عدم وجود تجهیزات بازیافت و مکانیابی نامناسب دفن آن با معضلات زیست محیطی، اجتماعی و بهداشتی متعددی در این زمینه روبرو است. هدف از این پژوهش مکانیابی محل مناسب دفن زباله در شهرستان کوهدشت با استفاده از تحلیل پارامترهای انسانی، زیست محیطی، هیدرولوژیکی، زمینشناسی و ژئومورفولوژی منطقه از طریق مدل AHP و تکنیک GIS میباشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از کارآمدترین تکنیک‌های طراحی شده برای تصمیم‌گیری با معیارهای چنـدگانه است، زیرا امکـان فرموله کـردن مسائل پیچیده را به صورت سلسله مراتبـی فراهم مـی‌سازد. نتایج نشان میدهدکه پهنههای دفن زباله در شهرستان کوهدشت را میتوان به پنج کلاس طبقهبندی نمود. در این میان پهنههای بسیارمناسب و مناسب به ترتیب با مساحت 18/205 و 319/198 کیلومترمربع بالاترین ارجحیت را جهت دفن پسماند دارا بوده و در مجموع با داشتن 14/10 درصد مساحت کل محدوده شهرستان در اولویت نخست طرحهای دفن پسماند قرار میگیرند. نتایج حاصل از این پژوهش در مدیریت سیستمی محیط زیست شهری و همچنین در طرحهای دفع بهینه پسماندهای جامد شهری منطقه مطالعاتی مثمر ثمر خواهد بود.

برنامه ریزی شهری

4. تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت بین شهرستانی در فضای سرزمینی ایران

ایمان قلندریان؛ هاشم داداش پور

دوره 21، شماره 62 ، زمستان 1396، ، صفحه 223-246

http://dx.doi.org/3-10

چکیده

الگوهای مهاجرت در دورههای زمانی مختلف اشکال فضایی متفاوتی به خود می گیرد؛ به گونهای که شهرستانها در شرایط زمانی و مکانی خاص می توانند مهاجرپذیری/ فرستی بالایی را تجربه کنند. الگوهای نامتوازن مهاجرتی و تجمع و تمرکز آنها در اطراف سکونتگاههای معین که معمولا دارای فعالیتهای مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی هستند؛ موجب ... بیشتر الگوهای مهاجرت در دورههای زمانی مختلف اشکال فضایی متفاوتی به خود می گیرد؛ به گونهای که شهرستانها در شرایط زمانی و مکانی خاص می توانند مهاجرپذیری/ فرستی بالایی را تجربه کنند. الگوهای نامتوازن مهاجرتی و تجمع و تمرکز آنها در اطراف سکونتگاههای معین که معمولا دارای فعالیتهای مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی هستند؛ موجب شکلگیری آرایش فضایی متفاوت با سایر مناطق میشود. مقاله حاضر با هدف تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت در میان شهرستانهای کشور در سالهای 1385 و 1390 و به دنبال شناخت ویژگیها و الگوهای فضایی غالب انجام میشود. روش تحقیق مقاله کمی بوده و رویکرد آن توصیفی- تحلیلی میباشد و در آن از دادههای سرشماری نفوس و مسکن و روشهای ترکیبی برای تحلیل یافتهها بهره گرفته شده است. نتایج یافتهها نشان میدهد که شهرستانهای قرار گرفته در نواحی مرزی که به لحاظ جغرافیایی در حاشیه کشور قرار گرفته اند دارای مهاجر فرستی بالایی بوده و اکثریت شهرستانهای مهاجرپذیر در مرکز کشور قرار دارند. از نظر مساحتی نیز بیشترین مساحت کشور (61 درصد سطح کل کشور) در اختیار شهرستانهایی است که دارای مهاجرپذیری بالایی هستند (95 شهرستان). 80 شهرستان مهاجر فرستی بالایی دارند. سایر شهرستانها از کمترین پویایی در مهاجرت برخوردار بودهاند(78 شهرستان). این یافتهها نشان میدهد هر چه قدر از مرکز به سمت پیرامون کشور حرکت می کنیم روند مهاجر فرستی تشدید میشود که حاکی از اختلاف توسعه در این مناطق و نیازمند توجه ویژه و سیاستگزاری برای دستیابی به تعادلهای منطقهای در نظام برنامه ریزی کشور است.

5. تحلیل فضایی و مکان‌یابی پارک‌های درون شهری نمونه موردی: شهر کازرون

جمال محمدی؛ اصغر ضرابی؛ حسین پورقیومی

دوره 16، شماره 38 ، زمستان 1390، ، صفحه 123-152

چکیده

امروزه آلودگیهای صنعتی اثرات مخرب زیادی بر محیط زیستشهری و زندگی ساکنان آن وارد کرده است. به منظور تعدیل اثرات مخرب این آسیبهای زیست محیطی مؤثرترین و در عین حال سادهترین راه توسعه فضای سبز میباشد. سامانه اطلاعات جغرافیایی با برخورداری از انواع توابع تحلیلی، امکان تلفیق دادههای مکانی و غیرمکانی و همچنین مدیریت ... بیشتر امروزه آلودگیهای صنعتی اثرات مخرب زیادی بر محیط زیستشهری و زندگی ساکنان آن وارد کرده است. به منظور تعدیل اثرات مخرب این آسیبهای زیست محیطی مؤثرترین و در عین حال سادهترین راه توسعه فضای سبز میباشد. سامانه اطلاعات جغرافیایی با برخورداری از انواع توابع تحلیلی، امکان تلفیق دادههای مکانی و غیرمکانی و همچنین مدیریت و تحلیل توأمان آنها را فراهم نموده است، که میتواند به عنوان ابزاری در دست برنامهریزان شهری باشد. در شهر کازرون که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت کمبود شدید فضای سبز شهری و توزیع ناعادلانه آن به شدت احساس میشود. این پژوهش با ارائه الگوی مناسب و با استفاده از تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و مدل همپوشان شاخصها (IO) به دنبال توزیع بهینه فضای سبز در شهر کازرون میباشد، برای رسیدن به این منظور با استفاده از نرمافزار GIS و پس از طی کردن مراحل جمعآوری داده، تهیة لایة اطلاعاتی جدید، طبقهبندی و ارزشگذاری لایهها و نهایتاً وزندهی و همپوشانی لایههای اطلاعاتی به اولویتبندی زمینهای شهر کازرون برای ایجاد فضای سبز جدید پرداختهایم. در نهایت زمینهای این منطقه را به پنج دستة خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیمبندی کردهایم که پس از تطابق این نقشه با واقعیت زمینی، زمینهای دسته خوب و خیلی خوب برای ایجاد فضای سبز جدید (پارک محلهای و شهری) مناسب تشخیص داد شد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مشاهدة میدانی، مطالعه طرحهای جامع و تفصیلی شهر کازرون، نقشههای 2000/1 وضع موجود و تفضیلی این شهر به دست آمده است.

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

1. توزیع زمانی-مکانی فصلی گردوغبار در شرق و جنوب_شرق ایران بر اساس داده_های ایستگاهی و سنجش ازدور

سعید جهانبخش؛ مجید رضایی بنفشه؛ علی محمد خورسیددوست؛ هاجر فرهمند

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399

چکیده

جنوب‌شرق و شرق ایران به دلیل خشکسالی‌های متعدد، سدسازی‌های بالادستی و تغییرات شدید کاربری اراضی طی سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین کانون‌های تولید گردوغبار تبدیل‌شده است. در این مطالعه باهدف توزیع زمانی- مکانی گردوغبار فصلی در شرق و جنوب‌شرق ایران از داده-های ایستگاهی (15 ایستگاه سینوپتیک طی دوره 2015-1980)، شاخص عمق نوری هواویز (AOD) ... بیشتر جنوب‌شرق و شرق ایران به دلیل خشکسالی‌های متعدد، سدسازی‌های بالادستی و تغییرات شدید کاربری اراضی طی سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین کانون‌های تولید گردوغبار تبدیل‌شده است. در این مطالعه باهدف توزیع زمانی- مکانی گردوغبار فصلی در شرق و جنوب‌شرق ایران از داده-های ایستگاهی (15 ایستگاه سینوپتیک طی دوره 2015-1980)، شاخص عمق نوری هواویز (AOD) سنجنده MODIS ماهواره Terra و شاخص جذب هواویز (AAI) سنجنده OMI ماهواره Aura طی دوره 2015-2005 استفاده شد. برای ارزیابی روند روزهای گردوغباری آزمون ناپارامتریک من-کندل (MK) به‌کاربرده شد. نتایج نشان داد که متوسط روزهای گردوغباری در این منطقه از ایران 24/9 روز است و بیشینه روزهای گردوغباری با 51/45 روز در فصل تابستان در ایستگاه زابل اتفاق می‌افتد. تغییرات فصلی گردوغبار شرق و جنوب‌شرق ایران دارای دو فاز حداکثری بهاره و تابستانه است. همچنین گردوغبار با ارتفاع و عرض جغرافیایی رابطه معکوس نشان داده است. پارامترهای جوی، خشک شدن رودها و دریاچه_ها و تغییرات کاربری اراضی سه عامل اساسی در تولید گردوغبار در شرق و جنوب‌شرق ایران هستند. داده_های ماهواره‏ای و ایستگاهی چهار منطقه شامل سواحل مکران، بسترهای خشک‌شده دریاچه_های هامون و جازموریان، دشت لوت و منطقه مرزی ایران، افغانستان و پاکستان را به‌عنوان کانون‌های اصلی تولید و انتشار گردوغبار نشان دادند. روند گردوغبار در غالب ایستگاه_های مطالعاتی به‌غیراز ایستگاه‌های زابل، بم و کرمان روندی افزایشی را نشان داده است و در فصل بهار بیشینه شدت روند گردوغبار و در فصل تابستان بیشینه وسعت مکانی پهنه_های با روند افزایشی گردوغبار قابل‌مشاهده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

2. تحلیل کمی ناپایداری های دامنه ای در دامنه های مشرف بر اتوبان در حال احداث تهران- شمال (تهران- سولقان) با استفاده از روش رگرسیون لجستیک

دکتر شهرام روستایی؛ داود مختاری؛ کریستینه جانانه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399

چکیده

ناپایداری‌های دامنه‌ای از مشخص‌ترین نوع مخاطرات زمین ریخت شناسی محسوب می شوند که با دخالت های انسانی تشدید می گردند و بیشتر تاسیسات انسانی، به ویژه جاده‌های کوهستانی را مورد تهدید قرار می دهند، و به این ترتیب هزینه‌های سنگینی را به دولت و ساکنین محلی تحمیل می کنند. بنابراین ارزیابی کمی پتانسیل وقوع ناپایداری‌ها در مناطقی که به ... بیشتر ناپایداری‌های دامنه‌ای از مشخص‌ترین نوع مخاطرات زمین ریخت شناسی محسوب می شوند که با دخالت های انسانی تشدید می گردند و بیشتر تاسیسات انسانی، به ویژه جاده‌های کوهستانی را مورد تهدید قرار می دهند، و به این ترتیب هزینه‌های سنگینی را به دولت و ساکنین محلی تحمیل می کنند. بنابراین ارزیابی کمی پتانسیل وقوع ناپایداری‌ها در مناطقی که به لحاظ وضعیت جغرافیایی و ساخت وسازهای انسانی مستعد وقوع ناپایداری‌ها هستند ضروری می باشد. منطقه مورد مطالعه بزرگراه در حال احداث تهران- شمال می باشد که به دلیل جغرافیای خاص همیشه در معرض انواع ناپایداری ها قرار دارد. در این مطالعه از روش رگرسیون لجستیک برای تحلیل کمی ناپایداری‌ها در دامنه های مشرف بر اتوبان در حال احداث تهران- شمال (حد فاصل تهران- سولقان) استفاده شده است. جهت بررسی پتانسیل وقوع حرکات دامنه‌ای لایه های جداگانه 14 فاکتور موثر در وقوع ناپایداری‌ها (شامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، بارش، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، پوشش گیاهی، اقلیم، LS، SPI و TWI) در محیط GIS تهیه شدند، سپس با لایه پراکنش ناپایداری‌های موجود انطباق داده شدند و تراکم آن‌ها در واحد سطح محاسبه شد. در ادامه با استفاده از نرم‌افزار Terrset مدل رگرسیون لجستیک انجام شد. درنهایت می‌توان گفت مدل آماری رگرسیون لجستیک مدلی مناسب جهت پهنه‌‌بندی احتمال وقوع ناپایداری‌‌ها در منطقه‌ مورد مطالعه در کنار خطوط ارتباطی است. به ‌عنوان نتیجه گیری نهایی می‌توان گفت علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی خصوصا جاده‌سازی غیراصولی می تواند نقش مهمی در وقوع ناپایداری‌های دامنه‌های مشرف بر جاده داشته باشد، برای کاهش نسبی خطرات و افزایش میزان پایداری دامنه‌ها لازم است تا حد ممکن از تغییر اکوسیستم و کاربری اراضی اجتناب نمود، و همچنین هرگونه سیاست‌گذاری به ‌منظور احداث سازه‌ها متناسب با شرایط ژئومورفولوژیکی و زمین‌شناسی منطقه صورت پذیرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

3. نقش عناصر و عوامل اقلیمی موثر در مکانیابی مراکز نظامی استان آذربایجان شرقی با رویکرد پدافند غیر عامل

رضا سلیمانی؛ خلیل ولیزاده کامران؛ داود مختاری؛ علی سعیدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399

چکیده

رعایت اصول پدافند غیر عامل در مکانیابی تاسیسات زیر بنایی خصوصا مراکز نظامی می تواند در شرایط خطر و بحران و هر گونه تهدید نظامی موجب کاهش آسیب پذیری و خسارات گردد . عوامل متعددی در این مکانیابی تاثیر گذار می باشند که بخش عمده ای از آنها عوامل جغرافیای طبیعی (اقلیمی و ژئومورفولوژیکی ) می باشد . با در نظر گرفتن توسعه شهرها و قرارگیری مراکز ... بیشتر رعایت اصول پدافند غیر عامل در مکانیابی تاسیسات زیر بنایی خصوصا مراکز نظامی می تواند در شرایط خطر و بحران و هر گونه تهدید نظامی موجب کاهش آسیب پذیری و خسارات گردد . عوامل متعددی در این مکانیابی تاثیر گذار می باشند که بخش عمده ای از آنها عوامل جغرافیای طبیعی (اقلیمی و ژئومورفولوژیکی ) می باشد . با در نظر گرفتن توسعه شهرها و قرارگیری مراکز نظامی در داخل بافت شهری و عدم رعایت اصول پدافند غیر عامل در جانمایی و ساخت آنها در گذشته و همچنین ضرورت جابجایی اکثر مراکز نظامی موجود در سطح استان در سالهای آیندهاهمیت بررسی موضوع را دو چندان می کند که از اهداف اصلی تحقیق می باشد . در این تحقیق از دو گروه داده استفاده شده است . داده های اقلیمی که از سازمان هواشناسی استان دریافت شده و دیگر داده هاکه از روی نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی و سازمانهای مرتبط اخذ گردیده است . در پژوهش حاضر به نقش عناصر آب و هوایی و عوامل موثر دیگر در مکانیابی سایتهای نظامی پرداخته می شود . هدف از شناسایی مناطق مستعد با رویکرد رعایت اصول پدافند غیر عامل می باشد . روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر فرآیند تحلیل شبکه ای( ANP) و تحلیلهایGIS می باشد .بعد از وزن دهی لایه ها و همپوشانی آنها و بررسی اصول پدافند غیر عامل , نقشه نهایی جانمایی تهیه گردید و نتایج حاصل بیانگر آن است که در بین عوامل موثر در مکان یابی مراکز نظامی در منطقه مورد مطالعه، عوامل اقلیمی بیشترین وزن یعنی 34/0 را به خود اختصاص داده اند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

4. سنجش پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه ها بر اساس پارامترهای مورفومتری و آزمون همبستگی (مورد: حوضه آبریز زاب تا میرآباد)

معصومه رجبی؛ شهرام روستایی؛ محسن برزکار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399

چکیده

اولویت بندی زیر حوضه‌ها از نظر پتانسیل سیل خیزی تأثیر مهمی در مدیریت حوضه آبریز دارد. هدف از اولویت بندی سیل خیزی در زیر حوضه‌ها ارائه الگویی برای کنترل و کاهش خطرات سیل و ارزیابی نقش هر یک از زیر حوضه‌ها در دبی اوج هیدروگراف سیلاب خروجی از حوضه می‌باشد. در این پژوهش پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه‌های رودخانه زاب بر اساس پارامترهای 12 ... بیشتر اولویت بندی زیر حوضه‌ها از نظر پتانسیل سیل خیزی تأثیر مهمی در مدیریت حوضه آبریز دارد. هدف از اولویت بندی سیل خیزی در زیر حوضه‌ها ارائه الگویی برای کنترل و کاهش خطرات سیل و ارزیابی نقش هر یک از زیر حوضه‌ها در دبی اوج هیدروگراف سیلاب خروجی از حوضه می‌باشد. در این پژوهش پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه‌های رودخانه زاب بر اساس پارامترهای 12 گانه مورفومتری ، اولویت بندی زیر حوضه‌های آبریز زاب بر اساس روش ترکیبی آنالیز مورفومتریک و همبستگی آماری انجام شد. در ابتدا مقادیر 12 پارامتر مورفومتری و شاخص (Cv) محاسبه شده است. سپس ارتباط بین پارامترهای مورفومتریک و تعیین وزن تأثیر هر یک از آنها با استفاده از تای کندال و آنالیز مجموع وزنی (WSA) تحلیل شد. در نهایت شاخص اولویت بندی زیر حوضه‌های آبریز (SWPI) بر اساس روش ترکیب خطی وزنی (WLS) برای هر یک از زیر حوضه ها محاسبه شد. به منظور اعتبار سنجی نتایج از داده های موقعیت سیل های مخرب گذشته در حوضه آبریز زاب استفاده گردید. نتایج نشان داد که در روش پتانسیل سیل خیزی که بر اساس 12 پارامتر مورفومتری محاسبه شده زیر حوضه‌های شین آباد و صوفیان دارای پتانسیل زیاد سیل خیزی، زیر حوضه زاب کوچک دارای پتانسیل متوسط و زیر حوضه‌های کوپر و لاوین چای دارای پتانسیل کمی برای سیل خیزی می‌باشند. در واقع 83/33% مساحت حوضه زاب دارای پتانسیل خطر زیاد، 28/14% دارای پتانسیل خطر متوسط و 88/51% دارای پتانسیل خطر کم می‌باشد. نتایج حاصل از پارامترهای مورفومتری و همبستگی آماری نشان داد به ترتیب زیر حوضه‌های شین آباد و صوفیان با مقادیر 67/24 و 46/23 اولویتدارترین زیر حوضه‌ها شناسایی شدند. مقایسه نتایج دو روش با شرایط مورفومتری و ژئومورفولوژی زیر حوضه‌ها نشان می‌دهد نتایجی که با تکیه بر 12 پارامتر مورفومتری حاصل شده است تطبیق بیشتری با شرایط ژئومورفیک حوضه دارد

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

5. ارزیابی اثرات تغییرات جهانی اقلیم بر عناصر اقلیمی دما و بارش در نواحی مختلف آب و هوایی ایران با استفاده از سناریوهای RCP

یوسف زارعی؛ دکتر علی محمدخورشیددوست؛ مجید رضایی بنفشه؛ هاشم رستم زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399

چکیده

تغییرات اقلیمی یکی از اصلی‌ترین معضل کره زمین در عصر حاضر است بنابراین پیش‌بینی این تغییرات در آینده و اثرات آن بر منابع آب، محیط طبیعی، کشاورزی و اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در پژوهش حاضر اثرات تغییر اقلیم جهانی بر نواحی مختلف آب‌وهوایی کشور در نواحی 12 گانه اقلیمی مورد بررسی ... بیشتر تغییرات اقلیمی یکی از اصلی‌ترین معضل کره زمین در عصر حاضر است بنابراین پیش‌بینی این تغییرات در آینده و اثرات آن بر منابع آب، محیط طبیعی، کشاورزی و اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در پژوهش حاضر اثرات تغییر اقلیم جهانی بر نواحی مختلف آب‌وهوایی کشور در نواحی 12 گانه اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از داده‌های NCEP و عناصر اقلیمی بارش، دمای بیشینه و کمینه برای ریزمقیاس نمایی آماری با مدل SDSM استفاده شد؛ و با استفاده از خروجی مدل CanEMS2 تحت سناریوهای RCP برای سه دوره آماری 2040- 2011، 2070-2041 و 2099-2071 تغییرات سالانه عناصر اقلیمی به دست آمد. برای ارزیابی عملکرد مدل از ضریب همبستگی، ضریب تعیین و شاخص‌های خطا سنجی RMSE، MSE و MAD استفاده شد و نتایج نشان داد که مدل SDSM عملکرد مناسبی برای تولید عناصر اقلیمی دارد. بااین‌حال نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که دقت مدل در ایستگاه‌های مختلف متفاوت است. بدین‌صورت که هر مدل در شبیه‌سازی دمای کمینه و بیشینه از عملکرد مناسبی نسبت به بارش برخوردار است. همچنین نتایج بلندمدت سالانه نشان داد که بارش در تمامی نواحی اقلیمی مورد مطالعه در دهه‌های آتی کاهش پیدا خواهد کرد که بیشترین کاهش در نواحی بیابانی نیمه گرم داخلی (35 درصد) و خیلی مرطوب و معتدل (32 درصد) اتفاق خواهد افتاد؛ اما تغییرات دمای کمینه و بیشینه در نواحی مختلف اقلیمی متفاوت خواهد بود به‌طوری‌که تحت سناریوهای RCP در طول تمام دوره آماری در ایستگاه سبزوار و طبس تغییرات کمینه دما کاهشی خواهد بود ولی در دیگر نواحی اقلیمی روند تغییر دمای کمینه و بیشینه افزایشی خواهد بود. بیشترین افزایش کمینه و بیشینه دما بر اساس سناریوهای RCP تحت سناریوی RCP8.5 در دوره آماری 2099-2071 در ناحیه اقلیمی کوهستانی سرد به ترتیب با 03/3، 27/4 درجه سانتی‌گراد خواهد بود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

6. ارزیابی فضای باز شهری و نقش آن در کاهش آسیب پذیری در مواقع بحران با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر تبریز)

حسن محمودزاده؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ سامان صلواتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399

چکیده

انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان با پدیده تهدید روبرو بوده است و همواره تلاش می‌نموده تا تعادلی بین تهدیدات متصوره و نیازمندی‌های انسان به امنیت برقرار نماید. در این زمینه پدافند غیرعامل بعنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در مقابل تهدیدات از قدمتی به بلندی تاریخ بشر برخوردار می‌باشد. و یکی از راهکارهای ... بیشتر انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان با پدیده تهدید روبرو بوده است و همواره تلاش می‌نموده تا تعادلی بین تهدیدات متصوره و نیازمندی‌های انسان به امنیت برقرار نماید. در این زمینه پدافند غیرعامل بعنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در مقابل تهدیدات از قدمتی به بلندی تاریخ بشر برخوردار می‌باشد. و یکی از راهکارهای ارائه‌ شده برای کاهش صدمات در این زمینه به هنگام وقوع بحران، استفاده از فضاهای باز می‌باشد. فضاهای باز علاوه بر هزینه کم نسبت به سایر راهبردها و فن‌های کاهش صدمات، در مراحل مختلف قبل، حین و بعد از حادثه می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای را ایفاء کنند. بنابراین هدف پژوهش، ارزیابی فضای باز شهری و نقش آن در کاهش آسیب‌پذیری در مواقع بحران با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر تبریز می‌باشد. پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. نمونه‌گیری به صورت هدفمند بوده، 100 نفر از ساکنان مناطق 10 گانه شهر تبریز برای پرسشگری انتخاب شدند. داده‌های حاصل از پرسشنامه با استفاده نرم‌افزار ARC GIS و روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره و تحلیل فازی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که در وزن‌دهی زیرمعیارهای‌ فضای باز، بیشترین وزن به زیرمعیار پوشش سراسری (0.621) و کمترین وزن به زیرمعیار خودکفایی نسبی (0.023) اختصاص داده شد و مطابق شکل نهایی هم‌پوشانی وزنی فازی شده، میزان مطلوبیت فضای باز در کاهش آسیب‌پذیری مناطق ده‌گانه بر اساس مساحت حاکی از این است که (4253469) متر مربع با درصد (55/5) کمترین و (14849144) متر مربع با درصد (39/19) از مساحت تبریز بیشترین میزان مطلوبیت فضاهای باز در کاهش آسیب‌پذیری را دارا می‌باشد و همچنین از بین مناطق ده‌گانه تبریز، مناطق (5،6،7،9) در کاهش آسیب‌پذیری توانایی نقش بیشتر، و مناطق (1،2،4،8،9،10) توانایی نقش کمتری را در مواقع بحران در کاهش آسیب‌پذیری به نسبت فضاهای باز دارا می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

7. مدلسازی ساختاری تئوری شهر هوشمند بر پایه حکمروایی خوب شهری در ایران (مدیریت شهری شهرداری تبریز)

شهریور روستایی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ حکیمه قنبری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

شهر هوشمند مبتنی بر ICT و ابزار ارتقا کیفیت زندگی و توسعه پایدار به معنای گشایش مفاهیمی نو در برنامه‌ریزی شهری است. اجرای شهر هوشمند مستلزم تغییر در ساختار حکومتی (نهادی) و مدیریتی است. دولت برای اجرای حکم‌هایش باید با بخش خصوصی و جامعه مدنی در تعامل باشد و باید قواعد بازی را به گونه‌ای تنظیم کند که این تعاملات برقرار شود. لذا ایجاد ... بیشتر شهر هوشمند مبتنی بر ICT و ابزار ارتقا کیفیت زندگی و توسعه پایدار به معنای گشایش مفاهیمی نو در برنامه‌ریزی شهری است. اجرای شهر هوشمند مستلزم تغییر در ساختار حکومتی (نهادی) و مدیریتی است. دولت برای اجرای حکم‌هایش باید با بخش خصوصی و جامعه مدنی در تعامل باشد و باید قواعد بازی را به گونه‌ای تنظیم کند که این تعاملات برقرار شود. لذا ایجاد حکمروایی خوب شهری به عنوان مهم‌ترین عامل ایجاد شهرهای هوشمند در این پژوهش مطرح است. هدف از این پژوهش شناسایی تاثیر حکمروایی خوب شهری در ایجاد شهر هوشمند شهرداری تبریز می‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و بر پایه مدلسازی ساختاری مبتنی بر تحلیل عاملی تائیدی و تحلیل مسیر (SEM) می‌باشد. جامعه آماری شاغلین ستادی مرتبط با موضوع در شهرداری تبریز بر مبنای نمونه‌گیری خوشه‌ای به تعداد 376 نفر می‌باشد. پرسشنامه شامل دو بخش تحت عنوان گویه‌های شهر هوشمند مشتمل بر 3 مفهوم و 28 سوال و گویه‌های حکمروایی خوب شهری مشتمل بر 8 مفهوم و 40 گویه می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارLISREL استفاده شده است. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان می‌دهد که در تحلیل مسیر، هشت متغیر مکنون درونی "(شفاف‌سازی، پاسخگویی، مشارکت، اثربخشی، اجماع‌گرایی، قانون‌مندی، مسئولیت‌پذیری، عدالت" بر سه متغیر مکنون بیرونی "عوامل انسانی و سرمایه اجتماعی مدیریت و سیاست، عوامل فناوری" با میزان کای اسکور نرمال شده به درجه آزادی 85/2 برازش مدل قابل قبول بوده و مولفه‌ها تأثیرگذار برهمدیگر هستند. نتایج و یافته‌ها بیانگر اعداد معنی‌داری مربوط به مؤلفه‌ها و متغیرهای مکنون درونی و برونی و همچنین متغیرهای مشاهده شده مربوط به هر کدام (اعم از بار عاملی و خطاهای آن) و همبستگی بالا بین متغیرهای مکنون است، زیرا معنی‌داری اعداد (t-value) از 96/1 بزرگ‌تر است. بنابر نتایج، حکمروایی خوب شهری شرط علی ایجاد شهر هوشمند در مدیریت شهری تبریز می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

8. ارزیابی تحولات جمعیتی در کانون‌های سکونتی منطقه کلانشهری تبریز و چالش‌های پیش‌روی آن

محمد عزتی؛ کریم حسین زاده دلیر؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

ظهور مناطق کلانشهری که یکی از پدیده‌های قرن بیستم به شمار می‌رود، ابتدا در اثر تمرکز سرمایه در مهمترین شهرهای کشورهای جهان و سپس تمرکززدایی جمعیت و فعالیت در منطقه‌ای وسیع‌تر همراه با فرایندهایی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صنعتی شکل گرفت. امروزه مناطق کلانشهری با چالش‌های مختلفی از قبیل پراکندگی جمعیت و فعالیت در سطح منطقه، عدم ... بیشتر ظهور مناطق کلانشهری که یکی از پدیده‌های قرن بیستم به شمار می‌رود، ابتدا در اثر تمرکز سرمایه در مهمترین شهرهای کشورهای جهان و سپس تمرکززدایی جمعیت و فعالیت در منطقه‌ای وسیع‌تر همراه با فرایندهایی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صنعتی شکل گرفت. امروزه مناطق کلانشهری با چالش‌های مختلفی از قبیل پراکندگی جمعیت و فعالیت در سطح منطقه، عدم تعادل فضایی، روند رشد کالبدی شهرها، نحوه توزیع امکانات در میان ساکنین و نظایر اینها درگیر هستند و این امر مدیریت شهری را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. نوشتار حاضر با نگاهی اجمالی بر تفکرات منطقه‌گرایی، تلاش دارد روند رشد و پراکنش جمعیت در سطح منطقه کلانشهری تبریز را بررسی نماید. روش پژوهش حاضر، توصیفی (کتابخانه‌ای)- تحلیلی بوده تا با جمع‌آوری داده‌ها مبتنی بر روش اسنادی و کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از طرح‌های مصوب، آمار و گزارشات موجود به سؤال اصلی تحقیق یعنی؛ «تعاملات جمعیتی شهر تبریز با نقاط شهری پیرامون خود چگونه بوده است؟» پاسخ دهد و تلاش کرده راهکارهایی را برای بهبود و آمایش فضایی و توزیع متناسب جمعیت در منطقه کلانشهری تبریز ارائه نماید. از جمله نتایج بدست آمده این است که رشد شتابان شهرنشینی در کلانشهر تبریز باعث ایجاد فاصله عمیق جمعیتی میان این شهر و شهرهای اطراف (منطقه کلانشهری) در دهه‌های اخیر شده بطوریکه الگوی توزیع جمعیت در منطقه مذکور بدون برنامه بوده و از نظامی متناسب با ظرفیت‌ها و استعدادها تبعیت ننموده که این امر مدیریت شهر تبریز و منطقه کلانشهری تبریز را با مشکلات مختلفی مواجه نموده است. در صورت تداوم چنین روندی، منطقه کلانشهری با مشکلات بیشتری مواجه خواهد بود که در نهایت موجبات عقب‌ماندگی تبریز در رقابت با اقتصاد متکی بر دانش و فنآوری روز و افول جایگاه شهر تبریز در سطح ملی و فراملی در بلندمدت را در پی خواهد داشت.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

9. مکان‌یابی مناطق بهینه توسعه فیزیکی شهر با استفاده از مدل Fuzzy ANP (مطالعه موردی شهر مراغه)

رحیمه رستمی؛ علی محمد خورشیددوست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

جاذبه های شهری از یک سو و نبود امکانات اولیه زندگی در روستاها از سوی دیگر موجب مهاجرت های روستاهای اطراف به شهر های نزدیک می شود. شهرستان مراغه نیز به سبب داشتن روستاهایی با معیشت کشاورزی از این امر مستثنی نیست. در پژوهش حاضر تلاش شد بهترین گزینه برای توسعه فیزیکی پیشنهاد گردد. در این راستا 3 عامل اصلی انسانی، طبیعی و توپوگرافی در نظر ... بیشتر جاذبه های شهری از یک سو و نبود امکانات اولیه زندگی در روستاها از سوی دیگر موجب مهاجرت های روستاهای اطراف به شهر های نزدیک می شود. شهرستان مراغه نیز به سبب داشتن روستاهایی با معیشت کشاورزی از این امر مستثنی نیست. در پژوهش حاضر تلاش شد بهترین گزینه برای توسعه فیزیکی پیشنهاد گردد. در این راستا 3 عامل اصلی انسانی، طبیعی و توپوگرافی در نظر گرفته شد. عوامل توپوگرافی شامل شیب، ارتفاع و جهت شیب، عامل طبیعی شامل فاصله از رودخانه، فاصله از گسل و زمین شناسی و عامل انسانی شامل فاصله از جاده، فاصله از نقاط روستایی و کاربری است. ابتدا وزن مربوط به معیارها و زیر معیارها با استفاده از نرم افزار سوپر دسیژن محاسبه گردیده و سپس با استفاده از نرم افزار Arc GIS نقشه ها ی مربوطه تهیه و تحلیل های لازم انجام شده است. در این پژوهش از روش Fuzzy ANP استفاده شده است. این روش نتایج را به صورت اعدادی بین صفر و یک نمایش می دهد که در آن یک به معنای نتیجه مطلوب و صفر به معنای نتیجه نامطلوب می باشد و اعداد میانی به میزان نزدیک بودن به یک و صفر میزان مطلوبیت را نشان می‌دهند. نتایج با توجه به سه عامل انسانی و محیطی و توپوگرافی به دست آمدند و وزن دهی معیارها نشان‌دهنده اهمیت بیشتر عوامل محیطی نسبت به دو عامل دیگر است. با بررسی سه نقشه مجزا برای این سه عامل قسمت مشترک دو عامل محیطی و توپوگرافی قسمت جنوب‌غرب شهر می‌باشد، ولی به دلیل محدودیت‌های کاربری اراضی ای که در مراغه موجود است، نقشه معیار انسانی نقاط بسیار اندکی از جنوب و شمالغرب را مناسب توسعه فیزیکی نشان داد. نتایج نهایی قسمت‌های غربی و شما‌ل‌غرب را با توجه به سه عامل ذکر شده و وزن این عوامل مناسب توسعه نشان داد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

10. بررسی روند تغییرات کاربری حاشیه شرق دریاچه ارومیه با تاکید بر شوری خاک به روش شی گرا

رحیمه رستمی؛ دکتر علی محمدخورشیددوست؛ مائده باکویی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

خشک شدن دریاچه ارومیه تاثیر فراونی بر محیط اطراف خود دارد. شوری خاک حاشیه دریاچه، افزایش ریزگردهای نمکی و کاهش کشاورزی معمول در این منطقه از جمله اثرات این خشکی است. با برنامه ریزی صحیح و مطالعات گسترده می‌توان کمبودهای ایجاد شده را به فرصت تبدیل کرد و از آن حداکثر بهره را برد. در پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر مربوط به لندست 5 و 8 تغییرات ... بیشتر خشک شدن دریاچه ارومیه تاثیر فراونی بر محیط اطراف خود دارد. شوری خاک حاشیه دریاچه، افزایش ریزگردهای نمکی و کاهش کشاورزی معمول در این منطقه از جمله اثرات این خشکی است. با برنامه ریزی صحیح و مطالعات گسترده می‌توان کمبودهای ایجاد شده را به فرصت تبدیل کرد و از آن حداکثر بهره را برد. در پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر مربوط به لندست 5 و 8 تغییرات ایجاد شده در نوع کاربری‌ها و پوشش گیاهی منطقه از سال 2000 تا 2016 مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل تصاویر با استفاده از روش‌های شی‌گرا صورت گرفته است و میزان شوری خاک با استفاده از شاخص‌های شوری و طی سال‌های 2000 تا 2016 محاسبه شده است. تغییرات کاربری به روش شی گرا در نرم افزار Ecognation به دست آمده و محاسبات مربوط به میزان تغییرات با استفاده از نرم افزار Arc map و Excel انجام گرفته است. مطالعه بر روی 4 دوره 2000، 2006 و 2010 که تصاویر لندست 5 می‌باشند و تصویر نهایی که مربوط به لندست 8 بوده و سال 2016 می‌باشد. تصاویر مربوط به هر سال ابتدا ب روش شی‌گرا به 9 طبقه آب، شوره‌زار، نمک جدید، مراتع و مراتع ضعیف، شهر، زراعت، زمین بایر و باغ طبقه بندی شده است. پس از طبقه بندی میزان تغییرات طی این سال‌ها به دست آمده است. نتایج نشان‌دهنده کاهش 25.43درصدی میزان آب و افزایش 21.03 درصدی شوره‌زارها طی سال‌های 2000 تا 2016 می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

11. "راهبردهای کاهش آسیب‌پذیری مکانی مراکز ثقل تهدید پذیر کلان‌شهر تبریز از منظر پدافند غیرعامل"

دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ غفور علی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه‌ای با رویکرد توصیفی- تحلیلی است؛ و روش جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت اسنادی، کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی (پرسشنامه و نظرسنجی از 20 خبره در حوزه‌های معماری، شهرسازی و پدافند غیرعامل) بوده است. کلان‌شهر تبریز به‌عنوان بزرگ‌ترین مترو پل شمال غرب ایران، به علت قرارگیری در مرزهای سیاسی و فرهنگی و در مسیر ... بیشتر این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه‌ای با رویکرد توصیفی- تحلیلی است؛ و روش جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت اسنادی، کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی (پرسشنامه و نظرسنجی از 20 خبره در حوزه‌های معماری، شهرسازی و پدافند غیرعامل) بوده است. کلان‌شهر تبریز به‌عنوان بزرگ‌ترین مترو پل شمال غرب ایران، به علت قرارگیری در مرزهای سیاسی و فرهنگی و در مسیر ترانزیتی کشورهای هم‌جوار از موقعیت ممتاز و استراتژیک برخوردار است. در شرایط کنونی به دلیل تنوع تهدیدات و استقرار زیاد مراکز ثقل در این شهر، احتمال آسیب‌ها به‌شدت افزایش‌یافته است؛ لذا برای ارتقای سطح امنیت شهر براساس ملاحظات ایمنی پدافند غیرعامل، ضرورت مداخله کاری بس هوشمندانه است. در این راستا دارایی‌های شهر به‌عنوان مراکزثقل شهر در 22 شاخص‌ مؤثر و در پنج معیار دسته‌بندی شدند؛ با بررسی تهدیدات محتمل بر روی دارایی‌ها، حملات هوایی و موشکی به‌عنوان تهدید غالب شهر انتخاب شد و به‌عنوان تهدید پایه در عملیات مدل‌سازی، تحلیل شبکه و استانداردسازی لایه‌ها در محیط GIS قرار گرفت. نقشه نهایی آسیب‌پذیری مراکزثقل شهر از توابع همپوشانی فازی در محیط GIS-ARC با اعمال ضریب اهمیت شاخص‌ها حاصل از نرم افزار تحلیل شبکه‌ای در پنج کلاس تهیه شد؛ آسیب‌پذیری باکلاس خیلی کم 13/7 درصد، باکلاس کم 9/5 درصد، باکلاس متوسط 23/5 درصد، باکلاس زیاد 32/3 درصد و باکلاس خیلی زیاد 21 درصد از کل مساحت ‌شهر تبریز به دست آمد؛ نشانگر عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل و تشدیدکننده میزان آسیبپذیری مکانی در این شهر می‌باشد؛ ضرورت تدوین راهبردها بر اساس ملاحظات ایمنی پدافند غیرعامل جهت کاهش آسیب پذیری در شهر را نشان می‌دهد. در این راستا با ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدات شهر در مدل سوآت، غالب بودن عوامل ضعف و تهدیدات بر عوامل قوت و فرصت‌ها شهر آشکار شد و راهبرد‌ها به‌صورت تدافعی تدوین و از عوامل قوت‌ها جهت بهبود بخشی ضعف‌ها و از فرصت‌ها برای ترمیم تهدیدات بهره گرفته ‌شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

12. تبیین الگوهای شکل گیری شهر خلاق با تاکید بر نقش فضاهای عمومی

محمدرضا قربانیان تبریزی؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ کریم حسین زاده دلیر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

در رویکردهای نوین به شهر،شهرخلاق،به عنوان یک روش راهبردی در عرصه تفکر برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری مطرح شده است. این رویکرد به ورود خلاقانه شهروندان به عرصه های مختلف مواجهه بامسائل مرتبط با شهر می پردازدودرجهت تحقق مولفه های اندیشه حق به شهر(حکمرانی شهری، شمول اجتماعی، تنوع فرهنگی در شهر و آزادی های اجتماعی و حق دسترسی به خدمات ... بیشتر در رویکردهای نوین به شهر،شهرخلاق،به عنوان یک روش راهبردی در عرصه تفکر برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری مطرح شده است. این رویکرد به ورود خلاقانه شهروندان به عرصه های مختلف مواجهه بامسائل مرتبط با شهر می پردازدودرجهت تحقق مولفه های اندیشه حق به شهر(حکمرانی شهری، شمول اجتماعی، تنوع فرهنگی در شهر و آزادی های اجتماعی و حق دسترسی به خدمات شهری برای تمامی ساکنان شهر) گام برمی دارد .ارتباطی قوی بین فضا وخلاقیت وجود دارد.افراد خلاق نیاز به فضایی برای زندگی ،کار،الهام بخشی ونمایش کارهای خود دارند.با ایجاد فضاهای باثبات ومطمئن برای هنرمندان،افراد وکسب وکارهای خلاق مجبور به جابجایی ومهاجرت نمی شوند که خود می تواند تهدیدی برای بقاء خلاقیت ونوآوری باشد.بنابراین فراهم کردن فضاهای با ثبات برای این افراد ضروری است . دراین میان فضاهای عمومی میتوانند نقش بسیار مهمی را برعهده داشته باشند.در کنار این ، با اذعان به این چندگانگی و تفاوت در بررسی کیفیت وخلاقیت فضاهای عمومی ، هدف این مقاله تبیین الگوهای شکل گیری شهرخلاق وارائه مدلی برای بررسی خلاقیت فضاهای عمومی شهر می باشد. مقاله حاضر از نوع تحقیق بنیادی-نظری است که با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و خوانش متن،وارزیابی مدلهای مربوط به ارزیابی کیفیت وخلاقیت فضاهای عمومی شهری ،الگوهای مختلف را بررسی کرده وسپس به ارائه الگویی جدید رسیده است.خروجی اول تحقیق ،بیان الگوهای شکل گیری شهر خلاق است و مدلی جدید برای بررسی خلاقیت فضاهای عمومی شهر پیشنهادشده است(خروجی دوم)،این مدل از هشت معیار (حکومتی ، اعتقادی – مذهبی ، تفکرخلاق ، مولفه کالبدی، ادراکی، بصری، عملکردی وزمانی) تشکیل یافته است.با توجه به معیارهای فوق خلاقیت فضاهای عمومی بسته به شرایطی که در جوامع مختلف حاکم است ارزیابی می گردد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

13. بررسی تغییرات بارش‌های حدی در استان تهران با استفاده از مدل مقادیر اوج های بالاتر از آستانه

ابراهیم احمدزاده؛ خلیل ولیزاده کامران؛ داود مختاری؛ علی اکبر رسولی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

اخیراً حدهای بالا و دنباله بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده است. در این راستا به فراخور ویژگیهای جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. در تحقیق حاضر، جهت بررسی و تحلیل روند رویداد حدی بارش در استان تهران طی دوره آماری 2016-1983 ، از تعدادی از نمایه‌های ارائه شده توسط ... بیشتر اخیراً حدهای بالا و دنباله بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده است. در این راستا به فراخور ویژگیهای جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. در تحقیق حاضر، جهت بررسی و تحلیل روند رویداد حدی بارش در استان تهران طی دوره آماری 2016-1983 ، از تعدادی از نمایه‌های ارائه شده توسط کمیته ملی اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی جهانی استفاده شده است. رفتار دنباله توزیع رویداد حدی بارش و تحلیل فراوانی و شدت این رویداد، با استفاده از مدل مقادیر اوج‌های بالاتر از آستانه (POT) بررسی شد. انتخاب آستانه مناسب جهت محاسبه اوج‌های بالاتر از آن آستانه با استفاده روش‌های صدک 95‌ام‌، نمودار میانگین باقیمانده عمر (MRL) و بازبینی مدل- پایه (MBC) انجام پذیرفت. تخمین پارامترهای توزیع با روش حداکثر درست‌نمایی و ارزیابی وقوع و شدت رویدادهای حدی با استفاده از میانگین فواصل زمانی بین رویدادها (ARIs) بررسی شد. نتایج حاصل از آزمون من-کندال نشان داد که در ایستگاه‌های مورد مطالعه روند معنی‌داری در نمایه‌های حدی بارندگی در دوره آماری 2016-1983 تجربه نشده است. بررسی منحنی‌های رشد نشان داد که در دوره آماری 34 ساله (2016-1983) بیشتر رویدادهای حدی مشاهده شده در ایستگاه‌ها دوره بازگشت 1 تا 10 سال دارند. بررسی نمودارهای Q-Q و آماره χ2 نشان داد که مدل POT قابلیت زیادی جهت مدل‌سازی رویدادهای حدی در منطقه مورد مطالعه دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

14. شناسایی رخدادهای بارش فرین در غرب ایران (2016 – 1965)

سعید جهانبخش اصل؛ بهروز ساری صراف؛ حسین عساکره؛ سهیلا شیرمحمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

مطالعه ی حاضر سعی دارد با رویکردی جدید رویدادهای بارشی فرین در غرب ایران را با توجه به دو شاخصه شناسایی کند: اول تعیین آستانه ای مناسب؛ آن گونه که هم شناسایی رخدادهای فرین، از نظر فراوانی وقوع امکان پذیر باشد و هم از نظر بزرگی و اندازه، بیشترین نزدیکی را با رفتار اقلیم شناختی بارش در منطقه داشته باشد. دوم مشخص کردن مقیاس مکانی مناسب ... بیشتر مطالعه ی حاضر سعی دارد با رویکردی جدید رویدادهای بارشی فرین در غرب ایران را با توجه به دو شاخصه شناسایی کند: اول تعیین آستانه ای مناسب؛ آن گونه که هم شناسایی رخدادهای فرین، از نظر فراوانی وقوع امکان پذیر باشد و هم از نظر بزرگی و اندازه، بیشترین نزدیکی را با رفتار اقلیم شناختی بارش در منطقه داشته باشد. دوم مشخص کردن مقیاس مکانی مناسب برای مطالعه این رویدادها در غرب ایران. هدف از مقیاس مکانی، تعریف شرایط فراگیر برای رخدادهای فرین می باشد. برای رسیدن به این هدف از پایگاه داده های شبکه بندی بارش روزانه در ماتریسی با ابعاد 6410×18993 از سال 1965 تا 2016، بهره گرفته شده است. برای شناسایی این بارش ها علاوه بر آستانه اصلی که میانگین بارش های بیش از صدک 75 برای هر پیکسل و به ازای هر روز از سال می باشد، آستانه دومی که انحراف معیار این بارش ها است با مقادیر یک، دو و سه برابری، به میانگین افزوده شده است. بر این اساس سه گروه از بارش های فرین در منطقه شناسایی شد و براساس گستره ی مکانی که تحت پوشش قرار گرفته بود، تفکیک و الگوهای فشار تراز دریا توام با این بارش ها برای هر گستره استخراج شد. سپس با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای، طبقه بندی گردید. نتایج حاصل از به کار گیری فرآیند فوق، نشان داد که میانگین بارش های بیش از صدک 75 به علاوه دو برابر انحراف استاندارد، آستانه ای بهینه برای مطالعه فرین های بارشی در غرب ایران محسوب می شود و همچنین حداقل گستره برای شناسایی بارش فرین فراگیر در این منطقه، پهنه 20 درصد و بالاتر می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

15. بررسی تأثیر پارامترهای اقلیمی بر میزان افت سطح آبهای زیرزمینی با استفاده از شاخصهای SPI و SWI(مطالعه مورد: آبخوان دشت مرند)

یونس نیکوخصال؛ علی اکبر رسولی؛ داود مختاری؛ خلیل ولیزاده کامران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

بررسی اثرات خشکسالی بر منابع آب دشت‌های کشور در مدیریت بهینه منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. پدیده تغییر اقلیم با تغییر در میزان بارش و وقوع خشکسالی-های متوالی اقلیمی بر منابع آب زیرزمینی تاثیر می‌گـذارد. شناخت و آگــاهی از تــاثیر زمــانی بــین دو پدیــده‌ی خشکســالی و خشکسالی آب شناختی، می‌تواند ... بیشتر بررسی اثرات خشکسالی بر منابع آب دشت‌های کشور در مدیریت بهینه منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. پدیده تغییر اقلیم با تغییر در میزان بارش و وقوع خشکسالی-های متوالی اقلیمی بر منابع آب زیرزمینی تاثیر می‌گـذارد. شناخت و آگــاهی از تــاثیر زمــانی بــین دو پدیــده‌ی خشکســالی و خشکسالی آب شناختی، می‌تواند به مدیران و برنامه‌ریـزان بخـش آب کمک زیادی کند. در طول سالیان متمادی، اثر خشکسـالی بـر روی منابع آبهای زیرزمینی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، بدین منظور، در این پژوهش، با استفاده از شاخص استاندارد بارش و شاخص سطح استاندارد آب زیرزمینی تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی دشت مرند طی سال‌های آبی81-1380 تا 96-1395 مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، داده‌های مربوط به 8 ایستگاه هواشناسی در دشت مرند مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از شاخص SPI روند خشکسالی در منطقه مورد مطالعه قرار گرفت نتایج نشان داد که در طول مدت مطالعه (1380-1397) سه دوره خشکسالی از زمستان 1384 تا آغاز سال 1388، تابستان 1390 تا پایان سال 1391 و زمستان 1395 تا تابستان 1397 اتفاق افتاده است. مناطق درگیر خشکسالی شامل شرق و مرکز منطقه مورد مطالعه بوده و غرب منطقه شاهد نزولات جوی بیشتری بوده است. برای بررسی وضعیت سطح آب زیرزمینی از شاخص SWI استفاده شد. این شاخص نشان داد از لحاظ زمانی و مکانی، خشکسالی بر اساس این شاخص منطبق بر خشکسالی حاصل از شاخص SPI می‌باشد. نتایج این شاخص نمایانگر افزایش برداشت از سفره های آب زیرزمینی جهت جبران نیاز آبی دشت می‌باشد. بررسی داده‌ها نشان داد که این دو شاخص با فاصله زمانی یک فصل دارای هم‌بستگی در سطح 1 درصد می‌باشند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

16. تحلیلی بر سبک زندگی مسکونی و الگوی سکونت شهری با تأکید بر رضایت، انتخاب و ترجیح (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)

شهریور روستایی؛ مینا فرخی صومعه؛ رسول قربانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399

چکیده

تنوع در انتخاب، ترجیح و رضایت از مسکن، تفاوت‌ها و تغییراتی را در سبک زندگی مسکونی و به دنبال آن در الگوی سکونتی می‌تواند به همراه داشته باشد. از این نظر، توجه به ترجیح و انتخاب مسکن و تقاضاهای متنوع مردم با توجه به سبک زندگی، در ادراک و ارزیابی محیط مسکونی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در همین راستا، ضمن مرور ادبیات و مفاهیم مربوط به سبک ... بیشتر تنوع در انتخاب، ترجیح و رضایت از مسکن، تفاوت‌ها و تغییراتی را در سبک زندگی مسکونی و به دنبال آن در الگوی سکونتی می‌تواند به همراه داشته باشد. از این نظر، توجه به ترجیح و انتخاب مسکن و تقاضاهای متنوع مردم با توجه به سبک زندگی، در ادراک و ارزیابی محیط مسکونی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در همین راستا، ضمن مرور ادبیات و مفاهیم مربوط به سبک زندگی و عوامل مؤثر، در جامعه آماری موردمطالعه پرسشنامه‌ای با 125 گویه طراحی و تدوین گردیده است. هدف این پژوهش، شناسایی مفهوم سبک زندگی و تأثیر آن در انتخاب، ترجیح و رضایت مسکونی و درنهایت ارائه الگوی سکونتی با توجه به روابط بین متغیرها است که ویژگی‌های الگویی ترجیح با تحلیل خوشه‌ای، عوامل انتخاب مسکن با تحلیل عاملی و رضایت مسکونی و ارتباط درونی آن‌ها با ترجیح مسکونی از طریق تحلیل عاملی و روش سلسله مراتبی و تحلیل واریانس موردبررسی قرارگرفته است. نتایج نشان می‌دهد در بین عوامل انتخاب عامل ایمنی، دسترسی و ویژگی‌های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی با توجه به سطح معناداری کمتر از 05/0 با الگوهای چهارگانه سکونت تفاوت معناداری وجود دارد و تنها در عامل اوقات فراغت و تفریح تفاوت معناداری کمتر است. در ترجیح مسکن، خانوارها بر اساس تعداد خوشه‌ها به چهار الگوی سکونتی (شهر محور، طبیعت‌محور، اجتماع‌محور و سودمحور) طبقه‌بندی‌شده و سطح معناداری واریانس در چهار خوشه در عامل‌های 2، 3، 4، 5، 6، 8، 9، 11 خیلی زیاد و در عامل 6 زیاد، درحالی‌که در عامل‌های 1 و 10 چندان معنادار نیست. همچنین بین ویژگی‌های جمعیت شناختی خانوارها با الگوهای سکونتی ترجیح مسکن رابطه معناداری وجود ندارد و بر اساس ترجیح مسکن، رضایت افراد از واحدهای سکونتی‌شان در حد متوسط به پایین ارزیابی‌شده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

17. تحلیل روابط تغییرات بارش و سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند با روش NRMC

یونس نیکوخصال؛ علی اکبر رسولی؛ داود مختاری؛ خلیل ولیزاده کامران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 آبان 1399

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.40649.2647

چکیده

با توجه به فقدان رودخانه های دائمی به جز رودهای با دبی کم در قسمت جنوب غربی مرند ، تامین آب منطقه اعم از شرب ، کشاورزی ، صنعت و دامپروری وابسته به آبهای زیرزمینی است. از طرفی اقتصاد مردم منطقه بیشتر وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده و از آنجایی که آب مورد نیاز در این بخش ، حجم عمده ای از آب مصرفی منطقه را تشکیل می دهد ، لذا لازم است عوامل ... بیشتر با توجه به فقدان رودخانه های دائمی به جز رودهای با دبی کم در قسمت جنوب غربی مرند ، تامین آب منطقه اعم از شرب ، کشاورزی ، صنعت و دامپروری وابسته به آبهای زیرزمینی است. از طرفی اقتصاد مردم منطقه بیشتر وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده و از آنجایی که آب مورد نیاز در این بخش ، حجم عمده ای از آب مصرفی منطقه را تشکیل می دهد ، لذا لازم است عوامل موثر بر سطح آبهای زیرزمینی منطقه بررسی شود تا ضمن مطالعه تاثیرات این عوامل ، راههای مقابله با کم آبی و افت سطح آبهای زیرزمینی جدی گرفته شود. در این پژوهش روابط بین تغییرات بارش و سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند در بازه زمانی 16 ساله از سالهای 1380 تا 1395، با استفاده از روش NRMC مورد بررسی قرار گرفته است . در این روش ضمن محاسبه مقادیر NRMC برای دو شاخص SPI و SWI در منطقه ، منحنی توزیع نرمال شده برای هر دو شاخص در ایستگاههای باران سنجی منتخب و چاه های پیزومتری منتخب رسم شد و معادله رگرسیون خطی و چند متغیٍره محاسبه شد . نتایج نشان داد که بارش و سطح آبهای زیرزمینی در سالهای مورد بررسی نوسانات زیادی داشته است که البته با توجه به نوسانات بیشتر آبهای زیرزمینی نسبت به بارش ، عوامل انسانی از جمله برداشت بی رویه از چاه ها می تواند عامل تاثیر گذار بر سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند باشد. محاسبات نشان داد که مقدار همبستگی برای دو شاخص SPI و SWI در معادله چند متغیره غیر خطی بیشتر از مقدار معادله ی خطی است که بیانگر تاثیر عوامل متعدد دیگر علاوه بر نوسانات بارش بر سطح آبهای زیرزمینی است .

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

18. ارائه پارامترهای مناسب در شناسایی و استخراج ساختمانها و عوارض شهری با استفاده از تکنیکهای پردازش شیء گرای تصاویر هوایی

عذرا معصومی؛ بختیار فیضی زاده؛ خلیل ولیزاده کامران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 آذر 1399

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.41630.2696

چکیده

دینامیک بودن یکی از ویژگی های مهم مناطق شهری است که به تبع آن نیازمندی به اطلاعات بروز و دقیق از تغییرات شهری برای مدیریت منابع شهری را مطرح می سازد. بنابراین تشخیص خودکار عوارض شهری در تصاویر هوایی و ماهواره ای در گستره وسیعی از جمله مدیریت بحران و برنامه ریزی شهری از اهمیت زیادی برخوردار است. در تحقیق حاضر سعی شد تا با استخراج ساختمان ... بیشتر دینامیک بودن یکی از ویژگی های مهم مناطق شهری است که به تبع آن نیازمندی به اطلاعات بروز و دقیق از تغییرات شهری برای مدیریت منابع شهری را مطرح می سازد. بنابراین تشخیص خودکار عوارض شهری در تصاویر هوایی و ماهواره ای در گستره وسیعی از جمله مدیریت بحران و برنامه ریزی شهری از اهمیت زیادی برخوردار است. در تحقیق حاضر سعی شد تا با استخراج ساختمان ها با روش شیءگرا و ارزیابی دقت حاصل از طبقه بندی به معرفی شاخص های بهینه برای ارائه چارچوبی نیمه اتوماتیک پرداخته شود که هم از دقت بالایی برخوارد باشد و استخراج عوارض شهری از تصاویر ماهواره ای را در کمترین زمان میسر سازد. فرآیند انجام تحقیق مبتنی بر روش پردازش شیء گرا عکس هوایی تهیه شده با پهباد در شهر ورزقان است. در این راستا، از قابلیت تکنیکهای پردازش شیء گرا در ارائه انواع الگوریتم ها و ایجاد الگوهای پردازش نیمه خودکار استفاده شده است. برای این منظور تصاویر با مقیاس 80، بخش بندی شده و سپس با الگوریتم تقسیم بندی چند متغیره مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. طبقه بندی کلاس ها با بررسی آستانه ها کارآمد برای 10 الگوریتم ژئومتری و مکانی انجام شده و دقت حاصله با استفاده از نقاط کنترل مورد ارزیابی قرار گرفت. درراستای سنجش کارآمدی روشهای پردازش شیءگرا، نتایج نشان می دهد که شاخص شکل با دقت 97% ، ضریب کاپای 0.94 و ضریب روشنایی با دقت 98% ، ضریب کاپای 0.96 از قابلیت موثری برای استخراج ساختمانهای شهری برخوردار هستند. نتایج این تحقیق درارائه پارامترهای کارآمد برای استخراج انواع عوراض شهری از کاربردهای متعددی برخوردار بوده و علاوه بر متخصصین سنجش از دور، می تواند برای برنامه ریزان و تصمیم گیران شهری در راستای شناسایی ساخت و سازها و در کل بررسی تغییرات شهری از قابلیت بالایی برخوردار باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

19. قابلیت سنجی توسعه گردشگری طبیعی(اکوتوریسم) در استان آذربایجان غربی براساس تحلیل های مکانی GIS

داوود عمرزاده؛ سامره پورمرادیان؛ خلیل ولیزاده کامران؛ بختیار فیضی زاده؛ هدی خلاقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1399

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.41782.2711

چکیده

تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعت‌گردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیل‌های محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر ... بیشتر تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعت‌گردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیل‌های محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر جاذبه های طبیعی متعدد مشهور بوده و توسعه گردشگری طبیعی می تواند زمینه ساز رونق و توسعه اقتصادی آن گردد. برای این منظور در ابتدا مناطق واجد شرایط برای حضور طبیعت‌گردان و گردشگران شناسایی شده و عوامل موثر در افزایش و کاهش گردشگر در مناطق مستعد با تحلیل های GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای دستیابی به این اهداف از 28 معیار اعم از طبیعی، گردشگری و معیارهای دسترسی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌‌دهد که حدود 57 درصد از کل مساحت منطقه مورد مطالعه دارای وضعیت متوسط به بالا و مابقی بخش‌های استان به علت داشتن کاربری شهری و تجاری دارای وضعیت ضعیف به پایین برای جذب طبیعت‌گرد می‌باشد. البته لازم به ذکر است که مناطق شناسسی شده برای توسعه گردشگری طبیعی خود دارای سطوح متفاوت "تناسب" هستند. در مورد 43 درصد باقی مانده، نتایج نشان می دهد که این مناطق عمدتا مناطق مسکونی، اراتضی کشاورزی و همینطور اراضی ناشی از عقب نشینی دریاچه ارومیه هستند. نتایج این تحقیق در شناسایی قابلیتهای گردشگری طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است. از نتایج این تحقیق پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت و افزایش بهره‌برداری از توان‌های محیطی بدون آسیب رساندن به آن و تفکری آینده‌نگر ارائه شده است که می تواند راهگشای برنامه ریزان و تصمیم گیران برای توسعه گردشگری طبیعی باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

20. ارزیابی میزان فرونشست در شهرهای غربی استان همدان با استفاده از تصاویر راداری

معصومه رجبی؛ شهرام روستایی؛ سیدمحمدرضا جوادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 بهمن 1399

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.43657.2757

چکیده

یکی از اثرات مهم فرونشست، ایجاد مخاطره در نواحی سکونتگاهی و زیرساخت‌های مناطق شهری است، با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به ارزیابی میزان فرونشست در شهرهای غربی استان همدان (همدان، بهار، صالح‌آباد و لالجین) پرداخته شده است. در این تحقیق متناسب با هداف مورد نظر از تصاویر راداری سنتنیل 1 (73 تصویر راداری در طی بازه زمانی ۱۶/۰۱/۲۰۱۵ ... بیشتر یکی از اثرات مهم فرونشست، ایجاد مخاطره در نواحی سکونتگاهی و زیرساخت‌های مناطق شهری است، با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به ارزیابی میزان فرونشست در شهرهای غربی استان همدان (همدان، بهار، صالح‌آباد و لالجین) پرداخته شده است. در این تحقیق متناسب با هداف مورد نظر از تصاویر راداری سنتنیل 1 (73 تصویر راداری در طی بازه زمانی ۱۶/۰۱/۲۰۱۵ تا ۱۴/۰۱/۲۰۲۰)، اطلاعات چاه‌های پیزومتری منطقه (مربوط به سازمان آب و منطقه‌ای استان همدان) و مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM به عنوان داده‌های تحقیق استفاده شده است. این تحقیق در دو مرحله انجام شده است، در مرحله اول با استفاده از تصاویر راداری، میزان فرونشست منطقه محاسبه شده است و در مرحله دوم با استفاده از اطلاعات مربوط به چاه‌های پیزومتری، میزان افت سطح آب زیرزمینی و ارتباط آن با فرونشست منطقه ارزیابی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که میانگین سالانه فرونشست در شهرهای همدان، بهار، صالح‌آباد و لالجین به ترتیب 47، 23، 9 و 6 میلی‌متر بوده است. همچنین نتایج ارزیابی عوامل موثر در فرونشست منطقه بیانگر این است که در دشت لالجین، افت سطح آب زیرزمینی عامل اصلی فرونشست بوده است اما در محدوده شهری همدان علاوه بر افت آب زیرزمینی، توسعه ساخت و سازها نیز نقش مهمی در میزان فرونشست این شهر داشته است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

21. جستاری بر مفهوم رانت و عوامل کلیدی موثر بر بروز آن در مدیریت شهری ایران(مطالعه موردی شهرداری تبریز)

اکبر اصغری زمانی؛ شهریور روستایی؛ حجت محمدی ترکمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 اسفند 1399

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.41206.2675

چکیده

برنامه‌ریزی به عنوان فرآیندی تنظیم کننده بین اهداف عمومی و خصوصی، در اثر کنش افراد و گروه‌ها از مسیر تنظیم‌کنندگی‌اش منحرف شده و در جهتی خاص عمل می‌کند و فضای شهری به عنوان کالایی برای تصاحب مدنظر قرار می گیرد. در این فرآیند مدیریت شهری اثرگذاری خاص خود را دارد. این اتفاقات را می‌توان تحت عنوان پدیده رانت دانست که طی آن افراد و گروه‌ها ... بیشتر برنامه‌ریزی به عنوان فرآیندی تنظیم کننده بین اهداف عمومی و خصوصی، در اثر کنش افراد و گروه‌ها از مسیر تنظیم‌کنندگی‌اش منحرف شده و در جهتی خاص عمل می‌کند و فضای شهری به عنوان کالایی برای تصاحب مدنظر قرار می گیرد. در این فرآیند مدیریت شهری اثرگذاری خاص خود را دارد. این اتفاقات را می‌توان تحت عنوان پدیده رانت دانست که طی آن افراد و گروه‌ها سعی در هدایت منابع به نفع خود دارند. می‌توان ادعا داشت که درخصوص بروز این پدیده در مدیریت شهری ایران(شهرداری‌)، در میان صاحب نظران اتفاق نظر وجود دارد و اختلاف موجود تنها در دامنه آن است. شهرداری تبریز نیز از این قاعده مستنثنی نبوده و در فضای شهری، تولید، توزیع و بهره‌مندی از رانت رخ می‌دهد و می‌توان با مدیریت عوامل موثر آن را کنترل نمود. پژوهش حاضر با رویکرد اقتصاد سیاسی، به شناسایی عوامل موثر بر بروز رانت در سازمان مدیریت شهری(شهرداری) پرداخته است. این هدف با مصاحبه‌هایی از صاحب‌نظران مدیریت شهری دنبال شد که خروجی آن شناسایی 39 متغیر در قالب 7 عامل بود. سپس با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری در نرم افزار میک‌مک به تبیین روابط بین آن‌ها پرداخته شد، که خروجی آن شناسایی 10 متغیر کلیدی از جمله؛ کانون‌های قدرت، اقتصاد نفتی، نبود شفافیت، سیاست حامی پروری، تمرکزگرایی، استقرار دولت رانتی، ضعف نهادهای مردمی، تصدی گری دولت، نفوذ سیاسی و کمک‌های انتخاباتی بوده است. این عوامل می تواند بر اساس عملکرد مدیریت شهری در کلانشهرهای ایران از جمله تبریز، و کم و کیف تسلط دیدگاه رانتیر در آن‌ها تشدید یا تضعیف شده و فضای شهری را تحت تاثیر مثبت یا منفی قرار دهد. برای خروج بخش‌های درگیر در نهاد شهرداری از چرخه رانت، می‌باید حرکتی جامع در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به صورت بالابه پایین و از پایین به بالا در سیاست‌گذاری و عمل درپیش گرفته شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

22. بررسی علل و عوامل موانع تحقق طرح‌های آمایش در استان آذربایجان‌شرقی

ابوالفضل قنبری؛ ابوالقاسم تقی زادفانید؛ محمد آبار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 اردیبهشت 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45172.2809

چکیده

ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامه‌های توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ‌ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ ... بیشتر ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامه‌های توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ‌ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﺿﺮورت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. هدف تحقیق حاضر، بررسی علل و عوامل موانع تحقق طرح‌های آمایش در استان آذربایجان شرقی می‌باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و جهت گردآوری داده‌ها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 197 نفر از نخبگان علمی (اساتید دانشگاهی و دانشجویان دکتری، کارشناسی ارشد رشته‌های برنامه‌ریزی شهری، روستایی، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و شهرسازی)، کارشناسان و متخصصان مدیریت شهری در استان آذربایجان‌شرقی است. جهت تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از روش‌های کمی مانند؛ معادلات ساختاری در نرم افزار PLS، رگرسیون و تحلیل‌مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد، عامل اداری و مدیریتی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی و سازمان فضایی دارای مقادیر «متوسط» و عامل «برنامه‌های توسعه»، دارای مقادیر «قوی» برای تعیین قدرت پیش‌بینی مدل در مورد متغیرهای پنهان درون‌زا در زمینه‌های طرح‌های آمایش سرزمین در استان آذربایجان شرقی هستند. بنابراین، با توجه به بالا بودن مقادیر تمام مقادیر گفته می‌شود که شاخص «برنامه‌های توسعه» دارای بیشترین تأثیر در عدم تحقق طرح آمایش سرزمین در سطح استان آذربایجان‌شرقی دارد. همچنین، با توجه به آزمون تحلیل‌مسیر، بیشترین اثر کلی در زمینه اجرای طرح آمایش سرزمین مربوط به شرایط اجتماعی- فرهنگی با میزان اثر کلی (305/0) و شاخص نهادی با میزان اثر کلی 206/0 می‌باشد. همچنین، کمترین اثر کلی مربوط به شاخص مدیریتی و قانونی با میزان 054/0 می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

23. بررسی تطبیقی تغییرات ساختاری سیمای سرزمین پایه الگوهای توسعه شهری کلان شهر تبریز، ارومیه و شهر مراغه

حسن محمودزاده؛ فاطمه زینی گلدر؛ زینت محمدپور سنگانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 تیر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45905.2835

چکیده

امروزه مفهوم شهرها بدون در نظر گرفتن رشد آن در شکل‌های گوناگون آن قابل تصور نمی‌باشد، برای همین حیات شهری و تأثیرات فیزیکی و طبیعی آن‌ یکی از مباحث مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت کلان در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات ساختاری سیمای سرزمین برای کلان شهرتبریز، ارومیه و شهر مراغه می‌باشد که با استفاده از فن آوری سنجش ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

24. بررسی فرونشست دشت ماهیدشت استان کرمانشاه با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری

موسی عابدینی؛ الهامه عبادی؛ احسان قلعه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 تیر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44688.2789

چکیده

پدیده فرونشست ‌زمین یکی از مخاطراتی است که در طی سال‌های اخیر در بسیاری از مناطق رخ داده و معضلات زیادی را برای زمین‌های کشاورزی، مناطق مسکونی و جاده‌ها را در برخی از دشت‌های کشور به وجود آورده است. دشت ماهیدشت واقع در استان کرمانشاه یکی از این مناطق می‌باشد که در طی سال‌های گذشته برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در این دشت ... بیشتر پدیده فرونشست ‌زمین یکی از مخاطراتی است که در طی سال‌های اخیر در بسیاری از مناطق رخ داده و معضلات زیادی را برای زمین‌های کشاورزی، مناطق مسکونی و جاده‌ها را در برخی از دشت‌های کشور به وجود آورده است. دشت ماهیدشت واقع در استان کرمانشاه یکی از این مناطق می‌باشد که در طی سال‌های گذشته برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در این دشت روند صعودی داشته است. بنابراین هدف از این پژوهش برآورد میزان فرونشست در دشت ماهیدشت می‌باشد. در این تحقیق جهت تعیین میزان افت سطح آب زیرزمینی و تهیه نقشه از نرم‌افزار GS+ و GIS و نیز مدل‌های مختلف روش کریجینگ(روش زمین ‌آمار) استفاده شد. همچنین به منظور تعیین محدوده تحت تأثیر و نهایتا برآورد میزان فرونشست دشت از روش تداخل‌سنجی راداری به ‌عنوان روشی قابل اطمینان و با دقت بسیار بالا، پوشش وسیع و توان تفکیک مکانی بالا استفاده گردید. نتایج نشان داد که بیشترین نرخ فرونشست در بازه‌ زمانی 2015 -2020، 15 سانتی‌متر محاسبه گردید که این مقدار به سمت غرب و مرکز دشت کاهش یافته به صورتی که در قسمت غرب دشت، کمترین مقدار فرونشست مشاهده می‌گردد. همچنین با توجه به نقشه‌های استخراج شده از پهنه‌بندی آب‌های زیرزمینی، عمق آب زیرزمینی در دشت ماهیدشت از حداکثر 62/21 متر در سال 2015 تا حداکثر 90/23 متر در سال 2020 متفاوت است. به طوری که میزان افت آب‌های زیرزمینی در طی سال‌های مطالعاتی(2015 تا 2020)، به 28/2 متر رسیده است که پیامد این افت سطح آب زیرزمینی منجر به ایجاد فرونشست در منطقه گردیده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

25. کاربرد تحلیل ذی‌نفعان در طراحی چارچوب و شناسایی اولویت‌ها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه

منصور غنیان؛ لطیف محمدزاده؛ افشین مرزبان؛ سمیه شادکام تربتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44820.2798

چکیده

پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویت‌ها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذی‌نفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهره‌برداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویت‌ها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذی‌نفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهره‌برداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای جمع‌بندی نتایج به دست آمده، از روش "تحلیل ذینفعان" استفاده شد. در فاز اول (کمی) تحقیق، جامعه آماری شامل تمامی بهره‌برداران بخش کشاورزی منطقه بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران پیش‌بینی گردید. در نتیجه، تعداد 153 نفر به عنوان نمونه در دو مرحله انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق در این بخش، پرسشنامه بود. برای تایید روایی بخش‌های مختلف پرسشنامه از متخصصان بهره گرفته شد و به کمک ضریب آلفا کرونباخ پایایی آن تایید شد. در فاز فاز کیفی برای انجام این فاز، 18 متخصص با توجه به موضوع و اهداف تحقیق به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج کلی به دست آمده حاکی از آن است که رفتارهای"تغییر در روش کاشت محصولات"، "تغییر کاربری اراضی" و "استفاده از ارقام بومی"، در گروه بهره‌برداران دارای تغییر کاربری، و رفتارهای "مهاجرت فصلی سرپرست خانوار به مکان دیگر برای کار"، "افزایش میزان استفاده از کود و سموم شیمیایی" و "مهاجرت دائمی به شهر"، در گروه بهره‌برداران فاقد تغییر کاربری به ترتیب در اولویت‌های اول تا سوم هستند. همچنین، با توجه به نتایج فاز کیفی تحقیق، مدیریت اراضی کشاورزی از جمله موضوعاتی است که مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته و ذی‌نفعان متعددی در آن سهیم هستند. مهمتر آنکه در بیشتر بخش‌ها کشاورزان در سطح مزارع در کنار سازمان‌هایی هم‌چون جهاد کشاورزی، صدا و سیما، جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، آب منطقه و ستاد احیاء دریاچه ارومیه به عنوان ذی‌نفع اصلی و کلیدی جانمایی شده است. لذا این ذی‌نفعان را می‌توان در گروه تاثیرگذاران قرار داد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

26. بررسی رابطه مشارکت مردم و توسعه گردشگری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)

ابوالقاسم تقی زادفانید؛ منیر مقنی جانسوز

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45212.2813

چکیده

توسعه گردشگری شهری با توجه به آثار متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی مورد توجه برنامه‎ریزان گردشری و مدیران شهری قرار گرفته است . به دنبال رشد شهر نشینی، شهرها در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. در این راستا بررسی نقش مشارکت مردم در توسعه و بهبود گردشگری‎ شهرها باید مورد توجه قرار گیرد. هدف از این ... بیشتر توسعه گردشگری شهری با توجه به آثار متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی مورد توجه برنامه‎ریزان گردشری و مدیران شهری قرار گرفته است . به دنبال رشد شهر نشینی، شهرها در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. در این راستا بررسی نقش مشارکت مردم در توسعه و بهبود گردشگری‎ شهرها باید مورد توجه قرار گیرد. هدف از این تحقیق بررسی رابطه مشارکت مردم در توسعه گردشگری درتبریز است. تحقیق حاضرکاربردی ، با روش توصیفی - پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه می‌باشد. جامعه آماری شهروندان تبریز در نظر گرفته شده است . حجم نمونه طبق فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد وبا روش نمونه گیری تصادفی در دسترس انجام شد . برای تحلیل یافته‎ها از آزمون‌های آماری و مدل تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که بین دو متغیر مشارکت اقتصادی و توسعه گردشگری رابطه مثبت و معنی دار برقرار است و با مقدار همبستگی 632/0 و نزدیکی به عدد 1، نسبت به دیگر متغیرها همبستگی بالایی دارد. هم چنین بین دو متغیر مشارکت زیست محیطی و توسعه گردشگری رابطه مثبت و معنی دار برقرار است و با مقدار همبستگی 288/0 مشخص شد که این دو متغیر با یکدیگر همبستگی پایینی دارند. از سویی بین دو متغیر مشارکت اجتماعی – فرهنگی و توسعه گردشگری رابطه منفی برقرار است و با مقدار همبستگی 102/0 مشخص شد که این دو متغیر با یکدیگر همبستگی پایینی دارند. در نتیجه مشارکت اقتصادی در مقایسه با مشارکت زیست محیطی و مشارکت اجتماعی – فرهنگی نقش مهمی‌تر در راستای توسعه گردشگری درتبریز دارد. بنابراین، باید برنامه‎ریزان گردشگری، توجه ویژه‎ای به موضوع مشارکت اقتصادی مردم داشته باشند. بدین ترتیب، ارایه شناخت مراتب اولویت ابعاد مشارکت جامعه میزبان در توسعه گردشگری، نوآوری تحقیق در مقایسه با دیگر مطالعات محسوب می شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

27. تحلیل تطبیقی ماهیت و فرایند تهیه طرح ساختاری ـ راهبردی در ایران و طرحهای توسعه شهری کشورهای توسعه‌یافته

رسول قربانی؛ حمید حجتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45671.2829

چکیده

تهیه و اجرای طرح جامع با آشکار شدن ضعفهایش چه در بعد ماهوی و چه اجرایی در جهان، در حدود 60 سال است که در اکثر کشورهای توسعه-یافته منسوخ شده است. در ایران اما اجرای آن کماکان ادامه یافته است. گرچه در سالیان اخیر تلاشهایی برای تغییر این روند برداشته شد که نمونه بارز آن آغاز به تهیه طرحهایی موسوم به ساختاری ـ راهبردی از اواسط دهه هفتاد خورشیدی ... بیشتر تهیه و اجرای طرح جامع با آشکار شدن ضعفهایش چه در بعد ماهوی و چه اجرایی در جهان، در حدود 60 سال است که در اکثر کشورهای توسعه-یافته منسوخ شده است. در ایران اما اجرای آن کماکان ادامه یافته است. گرچه در سالیان اخیر تلاشهایی برای تغییر این روند برداشته شد که نمونه بارز آن آغاز به تهیه طرحهایی موسوم به ساختاری ـ راهبردی از اواسط دهه هفتاد خورشیدی در ایران بوده است. بررسی این طرح و نیز مقایسه با دو طرحی که به نوعی از ترکیب آنها بوجود آمده (استراتژیک و طرح ساختاری) آشکار ساخت طرح ساختاری ـ راهبردی فارغ از برخی پیشرفتهای شکلی، ترکیبی ناقص از سه الگوی جامع، ساختاری و استراتژیک است. در مطالعات وضع موجود از همان الگوی پژوهشی طرح جامع پیروی کرده و در سطوح دیگر نیز ویژگیهای یک طرح نوین را عرضه نمی‌دارد. بهره‌گیری از الگوی استراتژیک به شکل بسیار سطحی و بی ارتباط با بخشهای دیگر و بدون وقوف بر فحوای طرح و استفاده از تنها مطالعات مرحله اول طرح ساختاری انگلستان و عدم دقت در مرحله دوم آن (طرح محلی) و عرضه طرحهایی مجزا از ساختار اصلی، از دیگر نشانه‌های عدم وجود ساختاری نوین در این طرح است. بازنگری مجدد در نظام طرحهای توسعه شهری کشور و تلاش برای پوشش ضعفهای الگوی جامع ضمن اضافه نمودن ویژگیهای مثبت الگوی استراتژیک پیش از تهیه و اجرای کامل این الگوی امتحان پس داده (استراتژیک) با ارائه طرحی جایگزین، می‌تواند راه‌حل مناسبتری نسبت به طرح ساختاری ـ راهبردی برای ساماندهی شهرهای کشور باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

28. نقشِ پیشرانهای انسانی کارآفرینی ِگردشگری در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان فیلستان)

معصومه پازکی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44892.2801

چکیده

بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادیِ روستاهای مقصدِ گردشگری مربوط به گردشگری و کارآفرینی در این عرصه میباشد. کارآفرینی درحوزه گردشگری و استفاده از ظرفیتهای طبیعی و انسان ساخت در گرو فراهمی پیشرانهاست. پژوهش حاضربه منظورِ مطالعه پیشرانهای انسانی کارآفرینی ِگردشگری و تاثیر آن بر توسعه پایدار در روستاهای دهستان فیلستان انجام پذیرفته است. ... بیشتر بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادیِ روستاهای مقصدِ گردشگری مربوط به گردشگری و کارآفرینی در این عرصه میباشد. کارآفرینی درحوزه گردشگری و استفاده از ظرفیتهای طبیعی و انسان ساخت در گرو فراهمی پیشرانهاست. پژوهش حاضربه منظورِ مطالعه پیشرانهای انسانی کارآفرینی ِگردشگری و تاثیر آن بر توسعه پایدار در روستاهای دهستان فیلستان انجام پذیرفته است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی می‌باشد. روش جمع آوری داده ها مبتنی بر روشهای اسنادی - پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش 170 نفر از گردشگران غیر بومی میباشدکه پرسشنامه به‌‌عنوان ابزار پژوهش، به‌‌صورت نمونه گیری دردسترس در اختیار گردشگران قرارداده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و تکنیک های ARAS, WASPAS و CODAS انجام شده است. نتیجه تکنیکهای WASPAS و ARAS نشان داد که روستای گلزار هم از نظرِ ابعاد مختلف پیشرانهای انسانی و هم از جهتِ پایداریِ توسعه درابعادِ محیطی، کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی رتبه اول را در بین روستاهای دهستان فیلستان دارا میباشد. با کمک تکنیک CODAS تاثیرات کارآفرینی بر توسعه گردشگری روستایی پایدار مورد بررسی وسنجش قرار گرفت. نتیجه این تکنیک نشان داد که روستاهای گلزار و فیلستان بیش ازسایر روستاهای دهستان از کارآفرینی متاثر شده اند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان دادکه در جامعه مورد مطالعه به منظورِ تقویت کارآفرینی در حوزه گردشگری روستایی پایدار، متغیرهایِ منابع انسانی و جامعه شناختی به ویژه فاکتورهای انگیزشی نقش کلیدی ایفا میکنند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

29. ارزیابی و پهنه‌بندی توانمندی مناطق مستعد توسعه تفرج آبی با تلفیق AHP ،TOPSIS و GISدر منابع آبی شهرستان دورود

لیلا دهقانی فیروز آباد؛ علیرضا ایلدرمی؛ میرمهرداد میرسنجری؛ سحر عابدیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45274.2814

چکیده

شهرستان دورود در شرق استان لرستان می‌باشد که به‌عنوان سرزمینی سرشار از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی از یک سو و دارا بودن آب و هوای چهار فصل، رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های جاری، کوهستان‌های برف‌گیر و نظایر آن جزء یکی از مهمترین مناطق جاذب گردشگر در استان لرستان شناخته شده است. این موقعیت ممتاز در گردشگری می‌تواند بسترهای لازم را ... بیشتر شهرستان دورود در شرق استان لرستان می‌باشد که به‌عنوان سرزمینی سرشار از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی از یک سو و دارا بودن آب و هوای چهار فصل، رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های جاری، کوهستان‌های برف‌گیر و نظایر آن جزء یکی از مهمترین مناطق جاذب گردشگر در استان لرستان شناخته شده است. این موقعیت ممتاز در گردشگری می‌تواند بسترهای لازم را برای سرمایه‌گذاری و جذب گردشگر، ایجاد اشتغال و درآمد و ارتقا رفاه اجتماعی فراهم نماید. در این پژوهش با استفاده از ارزیابی چند معیاره، پهنه‌های مناسب برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن و خروشان در شهرستان دورود شناسایی شدند. معیارهای محیط‌زیستی تأثیرگذار در پهنه‌بندی گردشگری آبی در 5 گروه معیار شامل معیار‌های فیزیکی، اکولوژیکی، زیرساختی- کالبدی، ایمنی و اقتصادی- اجتماعی و 27 زیرمعیار برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن و 26 زیرمعیار برای تفرج آبی در منابع آبی خروشان تدوین ‌شدند و براساس مدل ارزیابی چند معیاره، پهنه‌های مناسب گردشگری تعیین گردید. در نهایت با استفاده از مدل TOPSIS پهنه‌های مناسب برای گردشگری اولویت‌بندی گردیدند. نتایج حاصل از مدل تاپسیس نشان داد که پهنه‌های سد مروک، سراب و آب‌بندان ماهی همیانه، آب‌بندان حشمت‌آباد 2 به ترتیب دارای بالاترین اولویت پهنه‌ها برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن شناخته شدند. همچنین بالاترین اولویت برای تفرج آبی در منابع آبی خروشان مربوط به پهنه‌های رودخانه سزار، گهر رود 1 و گهر رود 2 می‌باشد. نتایج حاصل از روش مقایسات زوجی نشان می‌دهد که 69/8 درصد از مساحت کل منطقه برای تفرج آبی متمرکز در منابع آبی ساکن، 16/7 درصد برای تفرج آبی گسترده در منابع آبی خروشان، توان بالا داردوشهرستان دورود با توجه به منابع آبی فراوان، قابلیت و ظرفیت بالایی در زمینه تفرج‌های آبی دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

30. ارزیابی و سنجش میزان تاب‌آوری روستاهای هدف گردشگری(مورد مطالعه: ناحیه اردیبل)

کیومرث خداپناه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45990.2838

چکیده

امروزه گردشگری یکی از منابع مهم تولید، درآمد، اشتغال و ایجاد زیر ساخت ها برای نیل به توسعه پایدار بشمار می آید. گردشگری روستایی گرایشی نوین در گردشگری است، که از دهه 50 به بعد مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان تاب آوری روستاهای هدف گردشگری در کانون‌های گردشگری ناحیه اردبیل انجام شده است، از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت ... بیشتر امروزه گردشگری یکی از منابع مهم تولید، درآمد، اشتغال و ایجاد زیر ساخت ها برای نیل به توسعه پایدار بشمار می آید. گردشگری روستایی گرایشی نوین در گردشگری است، که از دهه 50 به بعد مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان تاب آوری روستاهای هدف گردشگری در کانون‌های گردشگری ناحیه اردبیل انجام شده است، از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است، جامعه آماری تحقیق را 11روستای هدف گردشگری ناحیه اردبیل با 4278 نفر جمعیت تشکیل می‌دهد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 366 نفر برآورد گردد که به تناسب تعداد سرپرست خانوار موجود در هر روستا توزیع گردید. جهت بررسی تاب آوری روستاهای مورد مطالعه از چهار بعد در قالب 10 شاخص و 33 نماگر بر اساس مطالعات سایر محققین بهره گرفته شد. روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفت و پایایی کل آن بر اساس آلفای کرونباخ 81/0 برآورد گردید، نتایج حاصل از یافته‌های میدانی نشان می‌دهد که ابعاد تاب‌آوری از دیدگاه روستائیان دارای میانگین‌های متفاوتی‌ است، بیشترین میانگین مربوط به بعد اجتماعی(42/3) و کمترین میانگین مربوط به بعد اقتصادی(85/1) است. همچنین سطح ‌بندی11روستای مورد مطالعه بر اساس تکنیک تصمیم‌گیری میرکا نشان می‌دهد هر یک از روستاها در سطوح متفاوتی از تاب‌آوری قرار داشتند که عوامل مختلفی بر تاب‌آوری آنها تأثیر داشته است به گونه‌ای که در بالاترین سطح روستای آلوارس و در پایین‌ترین سطح روستای کورعباسلو قرار داشت و سایر روستاها نیز در طیفی بین این دو روستا قرار داشتند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

31. برنامه‌ریزی همکارانه به منظور دست‌یابی به شهر کم‌کربن در کلانشهر تهران

بهزاد ملک پور اصل؛ پریمان بوستانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.46529.2856

چکیده

با افزایش جمعیت شهری، اغلب کشورها در معرض تغییرات آب‌وهوایی هستند. ضرورت پژوهش در آن است که تهران به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان همواره موضوع مورد بحث در مجامع جهانی بوده است و نقش مهمی در افزایش و یا کاهش اثرات گازهای گلخانه‌ای دارد. هدف بکارگیری الزامات برنامه‌ریزی همکارانه جهت دستیابی به تهرانی کم‌کربن می‌باشد. نوآوری ... بیشتر با افزایش جمعیت شهری، اغلب کشورها در معرض تغییرات آب‌وهوایی هستند. ضرورت پژوهش در آن است که تهران به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان همواره موضوع مورد بحث در مجامع جهانی بوده است و نقش مهمی در افزایش و یا کاهش اثرات گازهای گلخانه‌ای دارد. هدف بکارگیری الزامات برنامه‌ریزی همکارانه جهت دستیابی به تهرانی کم‌کربن می‌باشد. نوآوری پژوهش تلاش در جهت تلفیق برنامه‌ریزی همکارانه با اصول شهر کم‌کربن است؛ موضوعی که تاکنون در کشور مورد بحث قرار نگرفته است. روش کار، تحقیق توسعه‌ای می‌باشد. بدین منظور که هدف کشف ناشناخته‌هایی همچون برنامه‌ریزی همکارانه است که می‌تواند به توسعه شهر کم‌کربن منجر شود. هدف این پژوهش، پیاده‌سازی اصول و راهبردهای برنامه‌ریزی همکارانه به منظور مشارکت شهروندان با نهادها در تصمیم‌سازی‌های شهری در راستای دستیابی به شهر کم‌کرین است. در ابتدا با استناد به مبانی نظری، شاخص‌های پژوهش استخراج و ارزیابی و در نهایت عدم قطعیت‌هایی توسط میک‌مک و ماتریس عدم‌قطعیت، شناسایی شد و به کمک نرم‌افزار سناریوویزارد، سناریوهای محتمل تدوین شد. با استناد به تحلیل‌ها، سناریوی برتر، سناریویی می‌باشد که در آن به اهداف شهر کم‌کربن و ارتقا مشارکت نهادها و شهروندان پرداخته شده است. با بهره‌گیری از مدل دپسیر سناریو مطلوب تشریح ، راهبردها و راهکارهای رسیدن به سناریوی برتر در خلال برنامه‌ریزی همکارانه و اصول مشارکتی تدوین شد تا تهران در مسیر توسعه پایدار شهری گام بردارد. راهکارهای ارائه شده همگی در جهت رسیدن به شهرگرایی سبز و کاهش اثرات نامطلوب محیط شهری می‌باشد. همچنین تمامی نهادهای شهری و شهروندان، در راستای کاهش انتشار آلاینده‌های شهری همکاری می‌کنند تا تهران در جهت رسیدن به توسعه شهری پایدار، راهبردهای رسیدن به شهر کم‌کربن را به‌کار گیرد. با بکارگیری اصول و راهبردهای این پژوهش می‌توان موجب افزایش اعتماد شهروندی و مشارکت شهروندان در جهت کاهش آلاینده‌های شهری شد تا بتوان در جهت شهرگرایی سبز و توسعه پایدار شهری حرکت کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

32. ارزیابی قابلیت‌های اکوتوریسمی با استفاده از روش FUZZY-ANP (مطالعه موردی: دهستان مرگَوَر شهرستان ارومیه)

اسدالله حجازی؛ محمد حسین رضائی مقدم؛ زهرا قاسمی زادگنبد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44708.2791

چکیده

اکوتوریسم عبارت است از سفر هدف‌دار به طبیعت برای شناخت تاریخ طبیعی و فرهنگی محیط با ‎پرهیز از ایجاد تغییر در اکوسیستم و ایجاد فعالیت‎‌های اقتصادی که منجر به ‎بهره‌برداری صحیح از منابع محیط زیست و اشتغال‌زایی برای اهالی بومی شود که از آن می‌توان به‌عنوان یکی از منابع جدید درآمد در راستای توسعه پایدار نام برد. دهستان مرگور ... بیشتر اکوتوریسم عبارت است از سفر هدف‌دار به طبیعت برای شناخت تاریخ طبیعی و فرهنگی محیط با ‎پرهیز از ایجاد تغییر در اکوسیستم و ایجاد فعالیت‎‌های اقتصادی که منجر به ‎بهره‌برداری صحیح از منابع محیط زیست و اشتغال‌زایی برای اهالی بومی شود که از آن می‌توان به‌عنوان یکی از منابع جدید درآمد در راستای توسعه پایدار نام برد. دهستان مرگور در شهرستان ارومیه با تنوع جغرافیایی و فرهنگی بالا و دارا بودن چشم‌اندازهای خاص گردشگری از مقاصد مهم گردشگری منطقه محسوب می‌شود و هدف از انجام این پژوهش ارزیابی توانمندی‌های اکوتوریسمی دهستان مرگور است. بر این اساس ابتدا مطالعات پایه انجام گرفت و با شناسایی عوامل اکولوژیکی اعم از اقلیمی، انسانی، زمین‌شناختی، توپوگرافی و گردشگری که در زمینه اکوتوریسم موثرند، ﻧﻘﺸﻪﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ، ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت جغرافیایی ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ با اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺒﮑﻪای پس از ساخت شبکه تحلیلی، ماتریس مقایسات زوجی تشکیل شده و وزن نسبی عناصر حاصل شد. در نهایت وزن نسبی عناصر به نقشه‌های مربوطه تخصیص یافته و نقشه پهنه‌بندی توان اکوتوریسم با عملگر گامای فازی ایجاد شد. نتایج نشان داد که از کل مساحت منطقه مورد مطالعه حدود 50/14 درصد در گروه بسیار مناسب، 32/26 درصد در گروه نسبتاً مناسب، 27 درصد در گروه نسبتاً نامناسب و 15/32 درصد در گروه کاملاً نامناسب واقع شده‌اند با توجه به بکر بودن منطقه و لزوم ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید در آن، نتایج تحقیق حاضر می‌تواند در زمینه شناسایی پتانسیل‌های منطقه و دستیابی به سطح بالاتری از توسعه اقتصادی و اجتماعی محلی مفید واقع گردد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

33. "بررسی گسترش کالبدی - فضایی کلانشهر شیراز با استفاده از سنجش از دور (Rs)"

کرامت الله زیاری؛ حسین ایرجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45009.2805

چکیده

امروزه در سطح جهان ، 55٪ از جمعیت در مناطق شهری زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2045 تعداد افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند به 6 میلیارد افزایش می‌یابد. طی 6 دهه گذشته روند شهرنشینی در ایران روندی صعودی بوده است چرا که در طول زمان شهر ها به لحاظ اقتصادی، اجتماعی به صورت پدیده های جاذب درآمده اند. شهر شیراز به عنوان مرکز استان فارس ... بیشتر امروزه در سطح جهان ، 55٪ از جمعیت در مناطق شهری زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2045 تعداد افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند به 6 میلیارد افزایش می‌یابد. طی 6 دهه گذشته روند شهرنشینی در ایران روندی صعودی بوده است چرا که در طول زمان شهر ها به لحاظ اقتصادی، اجتماعی به صورت پدیده های جاذب درآمده اند. شهر شیراز به عنوان مرکز استان فارس تا پیش از دهه 1340 و شروع مدرنیزاسیون در ایران از رشدی درونزا و ارگانیک برخوردار بوده و تعادلی مناسب میان نرخ رشد جمعیت شهر و نرخ رشد مساحت آن برقرار بوده است. به دنبال تشدید افزایش جمعیت شهری در دهه های اخیر شکل فیزیکی شهرها نیز دچار تغییر و تحولاتی گردیده است . بنابراین هدف کلی این پژوهش بررسی نحوه گسترش کالبدی – فضایی کلان‌شهر با استفاده از سنجش از دور می باشد. به منظور بررسی تغییرات پوشش اراضی باکمک داده های ماهواره لندست نقشه کاربری سال های 1984 تا 2020 توسط نرم افزارهای TerrSet و Earth Explorer تهیه گردید و برای سال 2040 پیش بینی در تغییرات کاربری اراضی با استفاده از الگوریتم Markov انجام شد. نتایج نشان می دهد در 36 سال گذشته مساحت کالبدی شهر شیراز با رشد 90 درصدی به مساحت 19778 هکتار رسیده است و پیش بینی می شود در 40 سال آینده مساحت شهری با نرخ رشد 35% به 41506 هکتار خواهد رسید. روش صورت گرفته در این پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد و داده های آن به صورت کتابخانه ای گردآوری شده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

34. تحلیل تغییرات زمانی و مکانی سری زمانی خشکسالی‌ها مبتنی بر تصاویرماهواره ترآ وشاخص (Spi) در دامنه زاگرس با تاکید بر عملکرد اقتصادی جوامع روستایی

زهرا عربی؛ رضوان قربانی سالخورد؛ یوسف درویشی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44939.2803

چکیده

یکی از روش‌های مطالعه، پایش و پهنه‌بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های هواشناسی و تکنیک‌های سنجش از راه دور می‌باشد در سال‌های اخیر بررسی اثر‌ تغییر اقلیم‌ و‌ پیش‌بینی خشکسالی‌ها ‌در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است. هدف این پژوهش ارزیابی شاخص‌های سنجش‌ازدوری همچون ... بیشتر یکی از روش‌های مطالعه، پایش و پهنه‌بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های هواشناسی و تکنیک‌های سنجش از راه دور می‌باشد در سال‌های اخیر بررسی اثر‌ تغییر اقلیم‌ و‌ پیش‌بینی خشکسالی‌ها ‌در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است. هدف این پژوهش ارزیابی شاخص‌های سنجش‌ازدوری همچون شاخص سلامت پوشش گیاهی، وضعیت پوشش گیاهی و شاخص وضعیت درجه حرارت به‌منظور آشکارسازی خشکسالی و همچنین در ابعاد دیگر به دنبال تعیین کارایی روش‌های سنجش از دور در نمایان سازی شرایط خشکسالی می‌باشد. بدین منظور ابتدا با بررسی داده‌های سینوپتیک ایستگاه‌های موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استانداردشده سه ماه آوریل، می و ژوئن به‌عنوان نمونه انتخاب شد. برای نشان دادن معنی‌داری روندکاهشی یا افزایشی بارش از معیار p-value استفاده شد. مقادیر p-value برای سه ماه و کل سال در محیط نرم افزار اکسل برآورد گردید، مناطق مورد مطالعه به p-value کمتر از05/0 یا بیشتر از 05/0 یا مناطق دارای روند مثبت و منفی تفکیک گردید که این تغییرات نشان‌دهنده یک روند مثبت بوده‌اند. در این مطالعه تصاویر ماهواره‌ای با کد(MOD11A2,MOD13A3) از سال 2000 تا 2019 با اندازه سلولی 1کیلومتر × 1 کیلومتر از سایت ناسا دریافت و روی آن‌ها پردازشهای اولیه انجام‌گرفت، سپس شاخص بارش استانداردشده با شاخصهای شرایط دمایی، شاخص وضعیت پوشش گیاهی و شاخص سلامت پوشش گیاهی به‌صورت تلفیقی به کمک تصاویر ماهواره ترآ سنجنده مودیس مورد مقایسه قرار گرفت. می‌توان نتیجه گرفت که تصاویر ماهواره ترآ و شاخص‌های پردازش شده در کنار شاخص اقلیمی دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی است. استفاده از این شاخص ها میتواند به بهبود سیاستهای مدیریت خشکسالی کمک نموده و نقش بسزایی را در کاهش اثرات خشکسالی ایفا کند.بر این اساس با توجه به رویکرد پژوهش حاضر مدل مفهومی نهایی تاثیر خشکسالی بر تنش زایی گیاهان و کاهش عملکرد اقتصادی جوامع روستایی ارائه گردید.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

35. شناسایی عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست محیطی(مطالعه موردی شهروندان تبریزی)

عیسی عابدینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45388.2828

چکیده

در جهان امروز، شهروندی از جمله مفاهیمی هست که از یک طرف با محیط اجتماعی و فرهنگی در ارتباط بوده و از طرف دیگر به عنوان پدیده غالب جهانی شدن بر زیست مشترک انسانی و تعاملات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد. هدف کلی تحقیق حاضر «تعیین عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی» می‌باشد. روش این تحقیق، آینده پژوهی است. ابتدا ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

36. اثر انواع هنرعمومی در فضاهای شهری بر نشاط درک شده جوانان

ابوالفضل عبداللهی فرد؛ شیوا ولایتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.46313.2848

چکیده

در سالهای اخیر، هنر عمومی روند جدیدی در فضاهای شهری به خود گرفته است به طوری که شهرها سرمایه‌گذاری زیادی روی طراحی و اجرای آثار هنری عمومی و ارتقای کیفیت بصری فضاهای شهری می‌کنند. این مقاله با هدف بررسی اثر انواع هنر عمومی در فضاهای شهری بر ارتقا نشاط درک شده جوانان ارائه شده است. تحقیق حاضر از نوع تحقیق بصری یا خوانش تصویری به شیوه ... بیشتر در سالهای اخیر، هنر عمومی روند جدیدی در فضاهای شهری به خود گرفته است به طوری که شهرها سرمایه‌گذاری زیادی روی طراحی و اجرای آثار هنری عمومی و ارتقای کیفیت بصری فضاهای شهری می‌کنند. این مقاله با هدف بررسی اثر انواع هنر عمومی در فضاهای شهری بر ارتقا نشاط درک شده جوانان ارائه شده است. تحقیق حاضر از نوع تحقیق بصری یا خوانش تصویری به شیوه پیمایشی انجام شده است. جامعه هدف جوانان بوده که به روش نمونه گیری احتمالی و از نوع تصادفی ساده از بین دانشجویان دختر و پسر در مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد در رده سنی 35- 18 سال دانشگاه تبریز و موسسه آموزش عالی نبی اکرم (ص) تبریز انتخاب شدند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از بین انواع هنرهای عمومی در فضاهای شهری هنر مبتنی بر نور، صدا و دیجیتال در فضاهای شهری برحسب سه معیار جنسیت، تحصیلات و سن بیشترین امتیاز را به جهت ایجاد احساس نشاط در بین جوانان و تمایل به استفاده از این نوع هنر در فضاهای شهری داشته است. و در رتبه‌های بعدی هنر متناسب با سایت نظیر آثار هنری تراشیده شده از دل کوه و هنر تعبیه شده در عناصر موجود در فضا همچون نقش برجسته‌های دیواری در بدنه ساختمان‌ها یا نیمکت‌های تعبیه شده در فضاهای شهری قرار گرفته است. هنر ایستای انتزاعی و مشاهیر نیز دارای کمترین امتیاز می‌باشد. همچنین در بین هنرهای تعاملی، هنر پویا- منفعل و هنر تعاملی ایستا بیشترین و هنر پویا - پویا کمترین احساس ایجاد نشاط وجود داشته است. بنابراین لازم است مدیران ، برنامه ریزان و طراحان فضاهای شهری و هنرهای عمومی برحسب سلیقه و خواست شهروندان در رده‌های سنی مختلف تصمیم‌گیری و اقدام‌ نمایند تا حضور و مشارکت پذیری، تعامل، خلاقیت، نشاط، خاطره انگیزی و هویت بخشی در فضاهای شهری بیشتر و موثرتر باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

37. بررسی شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در دوره اسلامی(مطالعه موردی شهر سنقر)

مهران معتمدی؛ زرین فخار؛ فرزاد مافی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45198.2810

چکیده

درجستار پیش رو به روش پژوهش تحلیلی – توصیفی نحوه شکل گیری شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات کتابخانه ای در قالب اطلاعات اسنادی و آرشیوی و یافته های میدانی به شیوه غیر تماسی EM گردآوری شده است. هدف از این بررسی شناخت هر چه بهتر شبکه آبرسانی سنتی شهر سنقر است ... بیشتر درجستار پیش رو به روش پژوهش تحلیلی – توصیفی نحوه شکل گیری شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات کتابخانه ای در قالب اطلاعات اسنادی و آرشیوی و یافته های میدانی به شیوه غیر تماسی EM گردآوری شده است. هدف از این بررسی شناخت هر چه بهتر شبکه آبرسانی سنتی شهر سنقر است که درگذشته نیاز جمعیت این شهر را رفع می نمود و اینک به دلیل عدم آگاهی از وضعیت فعلی نظام سنتی آب، و گسترش سازمان فضایی و فیزیکی شهر و ایجاد خطوط لوله کشی آب و فاضلاب، آثار باستانی وابسته به آب در زیر بافت نوین شهر مدفون شده است و شناسایی هر چه بهتر و مستندنگاری یافته ها در این زمینه اهمیت به سزایی در شناخت هویت فرهنگی و تاریخ فراموش شده شهر سنقردارد. لذا به دنبال پاسخ به این پرسش که شبکه آبرسانی نظام سنتی آب چه تاثیراتی بر شهر از گذشته تاکنون داشته است.؟ این فرضیه در نظر گرفته شد که به نظر می رسد شبکه آبرسانی و توزیع آب در شهر سنقر درشکل گیری و انسجام محله ها ازدوره میانی اسلامی به بعد تاثیرداشته است. دیوان حاکم در شهر سنقر از دوره میانی تا معاصر اسلامی برحفظ آثار مرتبط با آب و نحوه چگونگی توزیع آب در محله ها نظارت داشته است. نتیجه اینکه محله ها با توجه به اسناد و شواهد باستان شناسی مطابق با نظامنامه تقسیم آب در بافت سنتی شکل گرفته است و شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی بر پایه شبکه آبرسانی دارای نظام سنتی توزیع آب بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

38. ارزیابی رشد فروچاله های گچی و مخاطرات ناشی از آن

مژگان انتظاری؛ حمیده غلام حیدری؛ حاجی کریمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45514.2822

چکیده

وجود سازندهایی که شامل لایه های گچی هستند زمینه ساز تشکیل اشکال کارستی گچی خواهند بود. میزان ستبری لایه های گچی و کیفیت این لایه ها در شکل گیری اینگونه اشکال تاثیرگذار است. دشت مارون، در بخش چین خورده ساده رشته کوه زاگرس در استان های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. وجود سازند گچساران و پدیده های کارستی گچی که مهمترین آنها ... بیشتر وجود سازندهایی که شامل لایه های گچی هستند زمینه ساز تشکیل اشکال کارستی گچی خواهند بود. میزان ستبری لایه های گچی و کیفیت این لایه ها در شکل گیری اینگونه اشکال تاثیرگذار است. دشت مارون، در بخش چین خورده ساده رشته کوه زاگرس در استان های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. وجود سازند گچساران و پدیده های کارستی گچی که مهمترین آنها فروچاله است در این دشت، می تواند تاثیر بسیار مخربی بر جاده ها، تاسیسات، زمین های کشاورزی و واحدهای مسکونی و کیفیت آب مخزن سد مارون که در این دشت واقع شده است، داشته باشد؛ اما متاسفانه کمتر به شناخت و مطالعه این پدیده پرداخته شده است. در این پژوهش سعی شده است نرخ رشد و روند شکل گیری فروچاله های دشت مارون با استفاده از نمونه برداری از نمونه آب بارش و رواناب تولیدی از روی سازندهای منطقه برآورد شود. به این منظور پس از پایش هشت ساعته رواناب یک زیرحوضه با مساحت 6.2 هکتار از دشت مارون، نمونه آب باران و چندین نمونه از بخشهای مختلف رواناب در زمانهای مختلف برداشت شد و با توجه به میزان املاح حاصل از انحلال گچ موجود در رواناب و همچنین برآورد میزان رواناب متوسط سالانه مشخص شد که به طور میانگین در یک زیر حوضه به مساحت 6.2 هکتار، سالانه 5.4 متر مکعب از سنگهای گچی به وسیله رواناب بصورت محلول خارج می شود و برای شکل گیری یک فروچاله به حجم 376.4 متر مکعب، 69 سال زمان لازم است که این نرخ بالای رشد فروچاله ها می تواند برای ساکنین این مناطق بسیار مخاطره آمیز باشد چرا که وجود حفرات زیرزمینی و فروچاله ها میتوانند بستر ریزش های ناگهانی را مهیا کرده و صدمات جانی و خسارت های مالی را به دنبال داشته باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

39. سنجش توسعه پایدار اجتماعی در کلانشهرهای ایران با استفاده از تکنیک های آیداس و میرکا

محمود mahmood

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.44916.2802

چکیده

دولت‌ها در کشورهای توسعه‌ یافته و در حال توسعه در جهت مقابله با شهرنشینی شتابان سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند، یکی از این استراتژی‌ها بحث پایداری اجتماعی است. طرح‌ها و برنامه‌های مختلف توسعه بایستی به پایداری محیط زیست، پایداری اقتصادی و نهایتاً پایداری اجتماعی منتهی شود. تمرکز پروژه‌ها بر اهداف اقتصادی و اهداف زیست محیطی ممکن ... بیشتر دولت‌ها در کشورهای توسعه‌ یافته و در حال توسعه در جهت مقابله با شهرنشینی شتابان سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند، یکی از این استراتژی‌ها بحث پایداری اجتماعی است. طرح‌ها و برنامه‌های مختلف توسعه بایستی به پایداری محیط زیست، پایداری اقتصادی و نهایتاً پایداری اجتماعی منتهی شود. تمرکز پروژه‌ها بر اهداف اقتصادی و اهداف زیست محیطی ممکن است به پایداری در این دو بخش منتهی شود؛ ولی توسعه زمانی پایدار است که همه جانبه و یکپارچه باشد. لازم است پروژه‌های مختلف توسعه به پایداری اجتماعی منجر شود. از مهمترین مؤلفه‌های پایداری اجتماعی افزایش کیفیت زندگی و نیل به عدالت اجتماعی است. در پژوهش حاضر سعی شده که با استفاده از تکنیک آیداس به سنجش و ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار اجتماعی در کلانشهرهای ایران پرداخته شود. کلانشهرهای مورد مطالعه در این پژوهش تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و قم بوده است. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق آمارنامه کلانشهرهای مورد مطالعه جمع‌آوری شده است. نتایج بکارگیری مدل آیداس نشان می‌دهد که میزان امتیاز نهایی برای کلانشهر تهران(0.998)، مشهد (0.189)، اصفهان (0.201)، شیراز (0.100)، تبریز (0.143) و قم (0.008) به دست آمده است. نتایج محاسبه مجموع مقادیر نهایی شکاف کل تکنیک میرکا نشان می‌دهد که کلانشهر تهران با کسب امتیاز (0.0049) بیشترین امتیازات شاخص‌های توسعه پایدار اجتماعی را داشته است. کلانشهر اصفهان با کسب امتیاز(0.1410) بعد از تهران بیشترین امتیاز را از آن خود کرده است. میزان امتیاز کلانشهرهای مشهد(0.1462)، تبریز(0.1520)، شیراز(0.1540) و قم(0.1612) بوده است. مقایسه تطبیقی تکنیک‌های آیداس و میرکا نتایج مشابهی را نشان می‌دهد و در این دو تکنیک کلانشهر تهران دارای بیشترین امتیاز و کلانشهر قم دارای کمترین امتیاز بوده است. نتایج هر دو تکنیک با توجه به فاصله امتیازی که کلانشهرهای مورد مطالعه باهم دارند از عدم تعادل و نابرابری حکایت دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

40. بررسی تغییرات محیطی و جوی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دو دهه 2019-2000

مصطفی کریمی؛ سوسن حیدری؛ مرتضی شریف

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.46127.2857

چکیده

دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی کشور و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شور روی زمین، با توجه به کاهش چشمگیر سطح آن در سال‌های اخیر مورد توجه بوده است. در این مطالعه روند تغییرات فراسنج‌های محیطی (تراز ارتفاعی و پهنه آبی دریاچه ارومیه و LST و NDVI) و اقلیمی (بارش و دمای هوا) حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی (2019-2000) و ارتباط احتمالی ... بیشتر دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی کشور و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شور روی زمین، با توجه به کاهش چشمگیر سطح آن در سال‌های اخیر مورد توجه بوده است. در این مطالعه روند تغییرات فراسنج‌های محیطی (تراز ارتفاعی و پهنه آبی دریاچه ارومیه و LST و NDVI) و اقلیمی (بارش و دمای هوا) حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی (2019-2000) و ارتباط احتمالی بین دو دسته تغییرات محیطی و اقلیمی در شرایط فعلی مورد بررسی قرار گرفت. اگرچه در این دو دهه، نوسان بین سالیانه‌ در تراز ارتفاعی این دریاچه مشاهده شده است، اما نتایج حاکی از روند کاهشی بدون وقفه در تراز ارتفاعی آب دریاچه ارومیه از سال بسیار خشک 2000 به این سو است به گونه ای که در طی بیست سال اخیر تراز ارتفاعی بیش از هفت متر کاهش داشته و همچنین سطح دریاچه از Km2 5143 در سال 2000 به Km2 2400 در سال 2019 رسیده است. با این که بارش حوضه در بازه مطالعاتی در ماه‌ می (پربارش‌ترین ماه) روند افزایشی و در ماه‌های دسامبر و ژانویه روند کاهشی دارد، ولی در کل بارش حوضه تغییرات معنی‌داری نداشته است. در دوره گرم سال دمای سطح زمین روز و شب‌هنگام، دمای هوا و همچنین در تمامی ماه‌ها شاخص NDVI در سطح حوضه روند افزایشی داشته است. سه اثر اصلی و چشمگیر تغییرپذیری فراسنج‌های محیطی و اقلیمی در این مناطق افزایش دمای سطح زمین و هوا، پوشش گیاهی و کاهش منابع آب است. نتیجه نهایی افزایش و کاهش ذکر شده از یک سو و افزایش نیاز آبی گیاهان از سوی دیگر باعث افزایش فشار بر منابع آب به‌ویژه آب‌های زیرزمینی خواهد شد. کاهش سطح دریاچه و افزایش مصرف و کاهش منابع آب، می‌تواند منجر‌ به گسترش سطوح عریان و رخداد ریزگردها گردد. پیامدهای این تغییرات در حوضه منجر به تغییر خرداقلیم و محیط‌زیست آن گردیده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

41. تحلیل پراکنش فضایی برخورداری از ابعاد عملگرا‌های گردشگری خلاق (مطالعه موردی شهرستان‌های استان گلستان)

معصومه مهدیان بهنمیری؛ مسعود تقوایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.47449.2881

چکیده

خواستگاه ادبیات، مطالعات، برنامه‌ریزی و توسعه مضامین علمی و عملیاتی گردشگری خلاق، بیشتر از جنبه اقتصادی قابل بحث است که پیشران‌های کارکردی خود را در دل طراحان و مفسران ملل توسعه‌یافته می‌بیند. از این گذار اقتصادی و رفتاری که با عنوان چهارمین انقلاب صنعتی یاد می‌شود، شاهراه کلیدی دنیای آتی در بهره‌برداری محیطی و آینده‌پژوهی ... بیشتر خواستگاه ادبیات، مطالعات، برنامه‌ریزی و توسعه مضامین علمی و عملیاتی گردشگری خلاق، بیشتر از جنبه اقتصادی قابل بحث است که پیشران‌های کارکردی خود را در دل طراحان و مفسران ملل توسعه‌یافته می‌بیند. از این گذار اقتصادی و رفتاری که با عنوان چهارمین انقلاب صنعتی یاد می‌شود، شاهراه کلیدی دنیای آتی در بهره‌برداری محیطی و آینده‌پژوهی سرزمینی و محلی یاد می‌شود. چراکه گردشگری با تلفیق عینی از مفهوم‌سازی گفتگوی تمدن‌ها، زمینه-ساز صلح، توسعه و رفاه تمدن بشری خواهد بود. نوشتار حاضر با علم به جایگاه و نقش این مهم در آینده اقتصاد ملی و محلی کشورمان و با تأثیر از مطالعات جهانی صورت گرفته و همچنین تأثر از نقش کمرنگ مطالعات گردشگری خلاق در اقتصاد سرزمینی، به بررسی این مهم در استان گلستان پرداخته است. این پژوهش که به‌لحاظ هدف از نوع تحقیقات توسعه‌ای، از حیث ماهیت، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر روش پیمایشی و میدانی می‌باشد، با استفاده از شیوه گردآوری کتابخانه‌ای، اسنادی و نیز شیوه پیمایشِ میدانی با مراجعه به سازمان‌ها و ارگان‌های ذی‌ربط به ارزیابی پراکنش فضایی مجریان و عملگرا‌های خلاقیت گردشگری خلاق که دارای چهار بُعدِ محیط خلاق، فرآیند خلاق، صنایع و محصول خلاق و طبقه خلاق می‌باشد پرداخته است. نتایج این مطالعه از 27 زیرشاخص در چهار حوزه مزبور که با اﺳﺘﻔﺎده از روش کریتیک(CRITIC)، همچنین تکنیک ایداس (EDAS) و البته بهره‌گیری از نرم‌افزار ArcGIS به‌دست آمده است نشان می-دهد که در قالب شاخص‌ها و شهرستان‌های مورد مطالعه از وضعیت نسبتاً نامطلوب و کاملاً نامطلوب برخوردار است. یافته‌های عینی این پژوهش در تلفیق با مبانی‌نظری و مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که مشکلات برنامه‌ریزی، ساختاری، مطالعاتی بنیادین بر پیکره گردشگری وجود دارد که نیازمند اهمیت و توجه گسترده به این حوزه است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

42. تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق شاخص های تاب آوری اجتماعی در شهر تهران ( مطالعه ای در مناطق 1، 12 و 20 شهر تهران)

افشین منتظرالقائم؛ مهری اذانی؛ احمد خادم الحسینی؛ امیر گندمکار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.46874.2867

چکیده

تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تاب‌آوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ... بیشتر تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تاب‌آوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه بندی شده و تخصیص نسبی بر اساس حجم جمعیت گردآوری گردید. نتایج نشان داد که کیفیت تحقق و برخورداری از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در سه منطقه مورد مطالعه بر اساس آنالیز واریانس چند متغیره1 متفاوت بود ، و نتایج نشان داد که شاخص اعتماد عمومی در منطقه 1 به عنوان یکی از مناطق مرفه تهران و شاخص مشارکت غیررسمی در منطقه 12 به عنوان یکی از منطقه های متوسط نشین و شاخص حس تعلق مکانی در منطقه 20 به عنوان یکی از مناطق کم برخوردار از اولویت برخورداربودند و اما در تحلیل اولویت مؤلفه های تاب آوری در سه منطقه یاد شده بر اساس مدل تاپسیس فازی2 و در هر سه منطقه یاد شده، شاخص آگاهی به ترتیب با (منطقه 1 با 5518/0 وزن فازی) (منطقه 12 با 5675/0 وزن فازی) و (منطقه 20 با 6451/0 وزن فازی) بیشترین تاثیر را پذیرفته است. در نتیجه مشخص شدکه راهبرد ارتقای تاب آوری اجتماعی در کلانشهر تهران باید در راستای افزایش سطح آگاهی و مهارت های شهروندی در هر سه منطقه تهران باشد همچنین باید در راستای افزایش سازگاری و همبستگی اجتماعی شهروندان بوده ونیزموجب افزایش مشارکت غیر رسمی آنها گردد و همیاری و عضویت شهروندان را در تشکل های درون گروهی و اجتماعی افزایش دهد همچنین بهبود حس تعلق مکانی و هویت مندی اجتماعی در مناطق کم برخوردار شهری باید در اولویت قرارگیرد ، تا بتوان به تاب آوری اجتماعی همگن و پایدار در کلانشهر تهران دست یافت.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

43. ارتباط سنجی و تحلیل فضایی بارش زمستانه ایران از طریق تابش موج بلند خروجی زمین

هاشم رستم زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.46663.2860

چکیده

بارش از مهم‌ترین و متغیرترین عنصر اقلیمی است که در بستر زمان و مکان تغییر می‌کند. بارش‌های بحرانی در مقیاس‌های مختلف زمانی به‌ویژه روزانه، خسارات سنگینی به جوامع انسانی مناطق پرجمعیت شهری و اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌کنند و بسیاری از اقتصادهای مناطق خشک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تابش موج بلند خروجی زمین به عنوان پارامتری مهم ... بیشتر بارش از مهم‌ترین و متغیرترین عنصر اقلیمی است که در بستر زمان و مکان تغییر می‌کند. بارش‌های بحرانی در مقیاس‌های مختلف زمانی به‌ویژه روزانه، خسارات سنگینی به جوامع انسانی مناطق پرجمعیت شهری و اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌کنند و بسیاری از اقتصادهای مناطق خشک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تابش موج بلند خروجی زمین به عنوان پارامتری مهم جهت شناسایی ابرها و برآورد این نوع بارش، موردمطالعه قرار می‌گیرد. هدف از پژوهش حاضر این است که با استفاده از محصولات سنجنده (AIRS) ماهواره آکوا و ماهواره (GPM)، ارتباط و تحلیل متغیرهای تابش موج بلند زمینی و مقادیر بارش را در محیط نرم‌افزار Arc GIS برای چهار ماه سرد سال (دسامبر تا مارس) کشور ایران، به مدت 17 سال آماری بررسی نماید. از روش‌های همبستگی، رگرسیون و برآورد سطح اطمینان به‌منظور ارتباط سنجی و نحوه تغییرات آن استفاده شد. با توجه به نتایج به دست آمده در تمام ماه‌های مورد مطالعه، کل کشور به جزء جنوب شرقی حوضه دریای خزر در ژانویه، قسمت‌هایی از فلات مرکزی و مرزی شرق ایران، همبستگی منفی از 10 تا 92 درصد وجود دارد که نشان از رطوبت دار بودن جو کشور می‌باشد و مانع خروج تابش موج بلند شده است. در مناطق بارشی غرب رشته‌کوه زاگرس همبستگی‌های منفی 60 درصد به بالا و تابش موج بلند خروجی کمتر از 260 وات بر مترمربع متر می‌باشد که دلیل آن ابرناکی و جو پر از رطوبت، همراه با بارش بوده است. در دسامبر و فوریه، مناطق بارشی حوضه دریای خزر در همبستگی‌های منفی 40 درصد به بالا و تابش کمتر از 235 وات بر مترمربع بارش صورت می‌گیرد و دلیل مقدار عددی کمتر تابش موج بلند خروجی حوضه دریای خزر جهت پیش‌بینی، وجود رطوبت نسبی زیاد منطقه می‌باشد که عامل خروج کمتر آن می‌گردد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

44. بررسی تطبیقی مولفه‌های‌ هویت مکان در فضای خیابانی آبرسان و شریعتی تبریز

محسن احدنژاد روشتی؛ مهدی اشلقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 آبان 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.47311.2879

چکیده

هویت مکان پیش‌نیاز و پیش‌شرطی برای انسجام اجتماعی، شکل‌گیری و تقویت فرهنگ مدنی و دموکراتیک، همچنین محیطی جهت ایجاد نشاط و حیات شهری پایدار در سطوح کنش‌های فردی و اجتماعی شهروندان در متن فضا را دارد. هدف این مقاله بررسی تطبیقی مولفه‌های هویت مکان در فضای خیابانی آبرسان و شریعتی شهر تبریز است. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ... بیشتر هویت مکان پیش‌نیاز و پیش‌شرطی برای انسجام اجتماعی، شکل‌گیری و تقویت فرهنگ مدنی و دموکراتیک، همچنین محیطی جهت ایجاد نشاط و حیات شهری پایدار در سطوح کنش‌های فردی و اجتماعی شهروندان در متن فضا را دارد. هدف این مقاله بررسی تطبیقی مولفه‌های هویت مکان در فضای خیابانی آبرسان و شریعتی شهر تبریز است. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی ـ تحلیلی و همبستگی می‌باشد. داده‌ها با استفاده از منابع اسنادی (کتابخانه‌ای) و مطالعات میدانی (پرسشنامه محقق‌ساخته) گردآوری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کل کاربران هر دو خیابان مورد مطالعه بوده است که در این میان تعداد 400 نفر به عنوان حجم نمونه مشخص و تعیین گردید. نمونه‌های تحقیق با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده در دو فضای خیابانی آبرسان و شریعتی انتخاب شدند. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون لون و تی‌تست دو نمونه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج کلی یافته‌ها که مبنای آن، نظریات کاربران فضای هر دو خیابان مورد مطالعه هست، نشان‌دهنده این امر است که از مولفه‌های چهار‌گانه (الگوهای شهرسازی، طراحی شهری، اجتماعی، و حسی و ادراکی) در قالب ده مقوله مورد بررسی هویت مکان، در حالت کلی خیابان شریعتی در بافت سنتی شهر تبریز بیشتر از آبرسان در بافت مدرن، هویت مکان را تولید می‌کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

45. واکاوی مؤلفه‌های حکمروایی خوب شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه ‌موردی: شهر رشت)

حسین حاتمی نژاد؛ نوشا همقدم؛ رضا کانونی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.47741.2887

چکیده

با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت، بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین برای برآورده کردن نیازهای آتی و رسیدن به توسعه پایدار، جایگاه ویژه‌ای در مطالعات مختلف پیدا نموده است. رضایتمندی سکونتی براساس مولفه‌های بسیاری مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعنوان ابزاری برای تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در نظر گرفته می‌شود. در این راستا بررسی رضایتمندی ... بیشتر با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت، بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین برای برآورده کردن نیازهای آتی و رسیدن به توسعه پایدار، جایگاه ویژه‌ای در مطالعات مختلف پیدا نموده است. رضایتمندی سکونتی براساس مولفه‌های بسیاری مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعنوان ابزاری برای تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در نظر گرفته می‌شود. در این راستا بررسی رضایتمندی سکونتی در شهر رشت به عنوان یزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر استان گیلان حائز اهمیت می‌باشد. لذا هدف این پژوهش سنجش مؤلفه‌های حکمروایی خوب شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی در شهر رشت با رویکرد آینده‌پژوهی است. پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی- تحلیلی و اکتشافی بوده است. گردآوری داده‌ها به روش اسنادی و نیز به صورت پیمایشی مبتنی بر تکنیک دلفی می‌باشد. ابتدا 35 عامل به عنوان عوامل مؤثر در رضایتمندی سکونتی شهر رشت با توجه به مولفه-های حکمروایی خوب شهری شناسایی و در گام بعدیاز نرم افزار میک‌مک برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است و نوع پرسشنامه به صورت ماتریس اثرات متقابل و با توجه به نظرات کارشناسان و متخصصان برنامه‌ریزی شهری شهر رشت می‌باشد. وزن‌دهی این پرسشنامه به صورت مقایسه‌ای زوجی و میزان ارتباط متغیرها با اعداد بین صفر تا سه سنجیده می‌شود. در نهایت 13 عامل کلیدی شناسایی شد و تعداد 29 وضعیت احتمالی برای عوامل کلیدی در نظر گرفته شد. پرسشنامه‌ سناریو ویزارد نیز به صورت ماتریس اثرات متقابل طراحی و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. در این پرسشنامه، وضعیت‌ها می‌توانند تأثیرگذاری تقویت کننده یا تأثیرگذاری محدودکننده را نشان دهند و اعداد پرسشنامه از3+ تا 3- متغیر است. مدیریت و برنامه‌ریزی یکپارچه شهری، مشارکت شهروندان و اجتماعات محلی، وجود زیرساخت‌ها و سازوکارهای لازم برای مداخله شهروندان و همکاری سازمان‌های مردم نهاد با شهرداری بیشترین ارزش سازگاری را بین عوامل کلیدی در بهبود وضعیت رضایتمندی سکونتی شهر رشت در چارچوب حکمروایی خوب شهری دارند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

46. توسعه مکمل گرای گردشگری: رویکردی نوین در توسعه منطقه‌ای

غلامرضا کاظمیان شیران؛ محمود ضیائی؛ فاطمه یاوری گهر؛ یاور بابائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45143.2808

چکیده

این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مولفه‌های توسعه مکمل‌گرای گردشگری و بررسی نقش آن در توسعه منطقه‌ای انجام گرفته است. برای این منظور، روش پژوهش، آمیخته اکتشافی و دارای دو مرحله متوالی کیفی و سپس کمی است. روش تحقیق این مطالعه به گونه‌ای است که ابتدا در بخش کیفی از روش فراترکیب و تحلیل مضمون استفاده شد و الگوی تحقیق براساس آن طراحی ... بیشتر این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مولفه‌های توسعه مکمل‌گرای گردشگری و بررسی نقش آن در توسعه منطقه‌ای انجام گرفته است. برای این منظور، روش پژوهش، آمیخته اکتشافی و دارای دو مرحله متوالی کیفی و سپس کمی است. روش تحقیق این مطالعه به گونه‌ای است که ابتدا در بخش کیفی از روش فراترکیب و تحلیل مضمون استفاده شد و الگوی تحقیق براساس آن طراحی گردید و سپس در بخش کمی با استفاده روش معادلات ساختاری به بررسی ساختاری مدل تحقیق، تعیین روایی و پایایی و ارتباط بین سازه‌ها پرداخته شد. جامعه آماری تحقیق شامل مطالعات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع تحقیق با تعداد نمونه 59 مطالعه و خبرگان دانشگاهی، اجرایی و مدیران کسب و کارهای گردشگری با تعداد نمونه 18 نفر در بخش کیفی و 110 نفر در بخش کمی می‌باشد. براساس نتایج تحقیق، براساس رویکرد کیفی، دو مفهوم فراگیر شامل دستاوردهای توسعه منطقه‌ای و توسعه مکمل‌گرای گردشگری با ابعاد مکمل‌گرایی سیاستی، مکمل‌گرایی همکارانه، مکمل‌گرایی فرهنگی، مکمل‌گرایی پویا، مکمل‌گرایی فنی و مکمل‌گرایی سایت‌های گردشگری شناسایی شد. همچنین نتایج حاصل از معادلات ساختاری و با تاکید بر استان اردبیل به عنوان منطقه مورد مطالعه، نشان داد که توسعه مکمل‌گرای گردشگری با ضریب مسیر 406/0 و معناداری 893/4 تاثیر مثبت و معناداری بر دستاوردهای توسعه منطقه‌ای در استان اردبیل دارد. نتایج این تحقیق می‌تواند به توسعه ادبیات تحقیق در حوزه مکمل‌گرایی در گردشگری و نیز بکارگیری گردشگری در دستیابی به دستاوردهای توسعه منطقه‌ای کمک کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

47. تحلیل تطبیقی زیست پذیری شهری با تاکید بر شاخص های کالبدی مناطق ده گانه کلانشهرتبریز

عاطفه فرج الهی؛ محمد رضا پورمحمدی؛ رحیم حیدری چیانه؛ داود مختاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.48133.2897

چکیده

مقوله زیست پذیری نه تنها از مهم ترین و موثرترین رویکردهای نوین در برنامه ریزی شهری و شهرسازی برای دستیابی به شهر پایدار است بلکه پارادایم نوینی است برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری، که خود پیش شرط کلیدی در تبدیل فرایند شهرنشینی به شهرگرایی می باشد به همین منظور یکی از رویکرها در جهت ارتقاء کیفیت زندگی، رویکرد زیست پذیری می ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

48. ارزیابی و سنجش شاخص‌های مسکن اسلامی- ایرانی در محلات قدیم و جدید شهر ارومیه

اصغر عابدینی؛ آرام خضرلو؛ بهرنگ اکرمی؛ امین خلیلی؛ پرویز عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.47357.2880

چکیده

یکی از دغدغه‌های بشر از نخستین روزهای خلقت تاکنون موضوع مسکن و سرپناه بوده است؛ موضوعی که اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به آن دارند. دین مبین اسلام شاخصه‌های اساسی مسکن را به منظور هویّت دهی و کمک به آرامش قلبی انسان و رسیدن او به کمال الهی ارائه می نماید. مسکن ایرانی-اسلامی نیز به سبب تفکر عمیق مبتنی بر حقیقت والای ... بیشتر یکی از دغدغه‌های بشر از نخستین روزهای خلقت تاکنون موضوع مسکن و سرپناه بوده است؛ موضوعی که اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به آن دارند. دین مبین اسلام شاخصه‌های اساسی مسکن را به منظور هویّت دهی و کمک به آرامش قلبی انسان و رسیدن او به کمال الهی ارائه می نماید. مسکن ایرانی-اسلامی نیز به سبب تفکر عمیق مبتنی بر حقیقت والای انسانی و به دلیل تغییر در نگرش و سبک زندگی افراد در بعد فرهنگی و سنت های مسکونی قومی و محلی کشورمان امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و اهمیت اصلاح روش مسکن سازی با استفاده از مفاهیم قرآن و سنت اهل بیت(ع) را الزامی نموده است لذا ارزیابی و سنجش شاخص های مسکن ایرانی-اسلامی به جهت آسیب شناسی و اصلاح روش مسکن سازی امروزی ضروری می نماید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و ارزیابی شاخص‌های مسکن ایرانی-اسلامی در محلات شهر ارومیه انجام‌گرفته است. دراین پژوهش ابتدا شاخص‌های مسکن ایرانی اسلامی از آیات و احادیث و منابع مرتبط استحصال و دسته‌ بندی گردیده است که از نظرات کارشناسان حوزوی و دانشگاهی نیز بهره‌گیری شده است. سپس برای ارزیابی و تحلیل از دو رویکرد سنجش و تحلیل محلات بر اساس شاخص‌ها و سنجش و تحلیل شاخص‌ها در محلات با به‌کارگیری مدل‌های ارزیابی چند معیاره فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس استفاده شده -است. در وهله بعدی با تحلیل نتایج دو رویکرد به آسیب‌شناسی شاخص‌های مسکن ایرانی-اسلامی در محلات قدیم و جدید اقدام گردیده است. نتایج نشان می‌دهد که محله بهداری نسبت به محله مهدی‌القدم از نظر شاخص‌های مسکن ایرانی-اسلامی در وضعیت مطلوب‌تری می‌باشد. با توجه به نتایج تحلیل شاخص‌ها در محلات، شاخص مقاومت و ایمنی در وضعیت نسبتا مطلوب،و شاخص‌های دسترسی مسکن، اِشرافیت و فضای سبز در محله در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. درنهایت برای رفع ضعف‌ها،به ارائه راهکارها و پیشنهادات پرداخته ‌شده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

49. استراتژی احیای گردشگری شهری برای دوران پسا کرونا (کووید -19) مبتنی بر رویکرد مدلسازی مکانی

حسن احمدزاده؛ مجید داداش پور مقدم؛ رضا ولی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.48477.2906

چکیده

همه گیری ویروس کرونا در دو سال اخیر گردشگری شهری در کلانشهر تبریز را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این مقاله با هدف احیاء و توسعه گردشگری شهری با رویکرد مکانی برای دوران پس از همه گیری مورد بحث قرار گرفته است. به همین منظور در این مطالعه معیارهای مکانی اجتماعی، محیطی، کالبدی و هواشناسی به عنوان شاخص های موثر و پیشران بر گردشگری شهری ... بیشتر همه گیری ویروس کرونا در دو سال اخیر گردشگری شهری در کلانشهر تبریز را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این مقاله با هدف احیاء و توسعه گردشگری شهری با رویکرد مکانی برای دوران پس از همه گیری مورد بحث قرار گرفته است. به همین منظور در این مطالعه معیارهای مکانی اجتماعی، محیطی، کالبدی و هواشناسی به عنوان شاخص های موثر و پیشران بر گردشگری شهری جمع آوری، و در یک رویکرد مدلسازی ترکیبی استفاده شده است. نتایج همبستگی پیرسون میان عوامل نشان دهنده تاثیر مستقل هر کدام از آنها و همبستگی منطقی بود. همچنین به منظور درک ارتباط میان همه گیری و گردشگری شهری از مدلسازی مکانی خطر کرونا نیز استفاده شده است. نتایج نشان داد که عوامل تراکم شهروندان مجرد (0.154)، تراکم جمعیت (0.153)، تراکم شهروندان متاهل (0.151) و تراکم شاغلین (0.135) به ترتیب دارای بالاترین اهمیت بر توسعه گردشگری شهری بودند. به علاوه نقشه های مکانی گردشگری شهری ایجاد شده توسط دو مدل ترکیبیFuzzy-WLC و Fuzzy- OWA نیز حاکی از پتانسیل بالای گردشگری در مناطق 2،3،6 و 7 هستند. یافته های مطالعه ما مدیریت گردشگری را در مواجهه با بحران های بزرگ گسترش می دهد و مشاوره های ارزشمندی را برای مدیران و سرمایه گذاران به منظور شناسایی و توسعه پتانسیل های گردشگری شهری ارائه می دهد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

50. مدلسازی سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی (مطالعه موردی :دهستان حومه جنوبی،شهرستان اسلام آباد غرب )

احمد حجاریان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.48486.2907

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مدلسازی سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی در شرایط خشکسالی انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ چگونگی جمع-آوری داده‌ها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی شهرستان اسلام آباد غرب بودند (2894=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان، حجم نمونه‌ی ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف مدلسازی سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی در شرایط خشکسالی انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ چگونگی جمع-آوری داده‌ها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی شهرستان اسلام آباد غرب بودند (2894=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان، حجم نمونه‌ی آماری 339 نفر محاسبه گردید. به منظور دستیابی به نمونه‌ها در این پژوهش، از روش نمونه‌گیری چند مرحله‌ای استفاده گردید. چارچوب تحلیلی مورد استفاده در این پژوهش، چارچوب معیشت پایدار بود. برای مدلسازی نیز از روش معادلات ساختاری بهره گرفته شد. بزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر اصلاحی استادان و کارشناسان دانشگاه و پس از انجام اصلاحات لازم در چند مرحله تأیید شد. پایایی کل پرسشنامه برابر 778/0 است. نتایج نشان می‌دهد که اعتبار اندازه گیری شده هر چهار مدل اندازه گیری بر سرمایه های معیشتی و نیز مدل چهار عاملی مرتبه دوم برای بررسی سرمایه معیشتی قابل قبول می‌باشد. در نهایت شاخص انسانی به میزان 64/0، شاخص طبیعی به میزان 45/0، شاخص مالی به میزان 37/0 و شاخص اجتماعی با کمترین تأثیر به میزان 23/0 بر سرمایه معیشتی تأثیر داشت. همچنین ضریب تاثیر بدست آمده بین سرمایه های معیشتی و متغیر خشکسالی 72/0- می باشد که نشان از شدت رابطه غیر مستقیم خشکسالی بر سرمایه های معیشتی دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

51. بررسی ماهواره ای- همدید بارش های فراگیر برف در غرب ایران

عبدالرضا کاشکی؛ سید محمد حسینی؛ رحمان زندی؛ حسن حاجی محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.48741.2914

چکیده

در پژوهش حاضر به منظور بررسی ماهواره‌ای- همدید بارش‌های سنگین و فراگیر برف در غرب کشور، از داده‌های 16 ایستگاه همدید طی دوره 20 ساله(2000 تا 2019) استفاده شده است. در این راستا برای شناسایی ساختار جو در سطوح فوقانی از داده‌های رطوبت، فشار سطح زمین، ارتفاع ژئوپتانسیل، مولفه‌های مداری و نصف‌النهاری باد، دمای هوا و نمایه ناپایداری با تفکیک ... بیشتر در پژوهش حاضر به منظور بررسی ماهواره‌ای- همدید بارش‌های سنگین و فراگیر برف در غرب کشور، از داده‌های 16 ایستگاه همدید طی دوره 20 ساله(2000 تا 2019) استفاده شده است. در این راستا برای شناسایی ساختار جو در سطوح فوقانی از داده‌های رطوبت، فشار سطح زمین، ارتفاع ژئوپتانسیل، مولفه‌های مداری و نصف‌النهاری باد، دمای هوا و نمایه ناپایداری با تفکیک 5/2*5/2 درجه‌ای از تارنمای مرکز ملی پیش‌بینی محیطی/ علوم جو آمریکا(NCEP/NCAR) اخذ و نقشه‌های همدید تهیه گردید. جهت واکاوی سطوح پوششی برف نیز از تصاویر ماهواره‌ MODIS سنجنده‌های Aqua و Terra استفاده شد و برای تشخیص سطوح برفی، نمایه نرمال شده تفاضلی برف بکارگرفته شد. نتایج نشان داد با تشکیل یک چرخند قوی در سطح زمین روی عراق، هوای ناپایدار و آشفته‌ای بوجود می‌آید که سبب می‌شود تا موجبات عروج بسته هوا تسریع یافته و با صعود سریع، بخارآب موجود در جو به بارش برف تبدیل شود. همچنین رخداد شیو شدید فشاری با بیش از 12 هکتوپاسکال در منطقه، جبهه قوی‌ای که در پشت آن هوای سرد عرض‌های بالا و در مقابل آن هوای گرم عرض‌های پایین ایجاد می‌شود، مسبب توفان‌های شدید برفی می‌شود که بیش از 60 الی 70 درصد پهنه مورد بررسی را در برمی‌گیرد. تراز میانی جو نیز با ریزش هوای سرد یک ناوه عمیق با عمق بیش از 25 درجه عرض جغرافیایی همراه بوده که گاها با هسته سردچال همراه شده است و تاوایی شدید و صعود سریع بسته هوا را ایجاد کرده است. همچنین نتایج حاصل از اعمال نمایه نرمال شده تفاضلی برف نشان داد با استقرار سامانه‌های جوی مذکور، اکثر مناطق غربی ایران در قلمرو پوشش برف قرار گرفته است و از طرفی می‌توان این نمایه را نمایه‌ای کاربردی در بررسی نواحی فاقد ایستگاه و داده دانست.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

52. بررسی اثرات ژئومورفولوژیکی تکتونیک فعال و پهنه بندی خطر زمین لرزه با تاکید بر توان لزره زایی گسل ها (مطالعه موردی: نمین، آستارا، تالش)

موسی عابدینی؛ ویدا ایرانی؛ فریبا اسفندیاری درآباد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2022.48624.2909

چکیده

امروزه به‌ منظور ارزیابی نئوتکتونیک عمدتاً از اثرات ژئومورفیکی ناشی از فعالیت‌های زمین‌ساخت، مطالعه‌ی مناظر و اشکال ایجاد شده، هم چنین اندازی‌گیری کمی لندفرم‌ها از شاخص‌های ژئومورفولوژی استفاده می‌شود. در این مطالعه، فعالیت‌های نئوزمین‌ساخت منطقه مورد مطالعه با تأکید بر توان لرزه‌زایی گسل‌ها، با بهره‌گیری از آثار و شواهد ... بیشتر امروزه به‌ منظور ارزیابی نئوتکتونیک عمدتاً از اثرات ژئومورفیکی ناشی از فعالیت‌های زمین‌ساخت، مطالعه‌ی مناظر و اشکال ایجاد شده، هم چنین اندازی‌گیری کمی لندفرم‌ها از شاخص‌های ژئومورفولوژی استفاده می‌شود. در این مطالعه، فعالیت‌های نئوزمین‌ساخت منطقه مورد مطالعه با تأکید بر توان لرزه‌زایی گسل‌ها، با بهره‌گیری از آثار و شواهد ژئومورفیک ارزیابی و سپس شهرها و مراکز پرتراکم جمعیتی نسبت به مراکز لرزه‌ای و حریم گسل‌ها پهنه‌بندی گردید. بدین‌منظور ابتدا نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، تصاویرماهواره‌ای، عکس‌های هوایی و مدل ارتفاعی رقومی منطقه مورد مطالعه تهیه شد. سپس بر اساس نتایج حاصل از بازدید‌های میدانی و مطالعات انجام شده، آثار و شواهد بارز در منطقه مورد مطالعه، مانند پرتگاهگسلی، خطواره‌های گسلی، چشمه‌های تکتونیکی و ... مورد شناسایی قرار گرفتند.با بهره‌گیری از داده‌های تهیه شده، گسل‌های اصلی شناسایی، و با استفاده از شاخص‌های ژئومورفولوژی میزان فعالیت‌ زمین‌ساخت در منطقه مورد مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت و نقشه پهنه‌بندی فعالیت‌های زمین‌ساختی ترسیم گردید.در ادامه با استفاده از معادلات ولز و کوپر اسمیت، نوروزی، اشجعی و زارع، توان لرزه‌زایی گسل‌ها محاسبه شد. متوسط توان لرزه‌زایی برای گسل‌های آستارا، هیر، نئور و سنگور به ترتیب 9/6،2/6،7،8/4ریشتر محاسبه شد. سپسموقعیت مناطق مسکونی در حریم گسل‌ها پهنه‌بندی و با نقشه کاربری اراضی ومقاومت سازندها که پس از فاصله از گسل‌ بیشترین آسیب‌پذیری از زلزله‌هارا دارند، هم‌پوشانی انجام گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن‌است که شهرهای نمین، عنبران، لوندویل و اسالم در پهنه خطر بسیار زیاد زمین‌لرزه، آستارا در پهنه خطر زیاد، حویق در پهنه خطر متوسط و شهرهای هشتپر و آبی‌بیگلو در پهنه‌بندی خطر بسیار کم قرار دارند

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

53. شناسایی و ارزیابی عملکرد مدیران در توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان دولت آباد شهرستان مرند)

ساجده دین پرست؛ ابوالقاسم تقی زادفانید؛ سعید نصیری زارع؛ پارسا پاشایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2022.48694.2911

چکیده

چالش‌ها و موانع مدیریتی مدیران در مناطق روستایی، یکی از موانع اصلی برای تحقق برنامه‌های توسعه بوده و طبیعتاً شناخت و رفع این موانع می‌تواند به شناخت کمبودهای مناطق روستایی و همچنین به توسعه و آبادانی این مناطق کمک فراوان ‌کند. تحقیق به شناسایی و ارزیابی عملکرد مدیران در توسعه مناطق روستایی دهستان دولت آباد(شهرستان مرند) پرداخت. ... بیشتر چالش‌ها و موانع مدیریتی مدیران در مناطق روستایی، یکی از موانع اصلی برای تحقق برنامه‌های توسعه بوده و طبیعتاً شناخت و رفع این موانع می‌تواند به شناخت کمبودهای مناطق روستایی و همچنین به توسعه و آبادانی این مناطق کمک فراوان ‌کند. تحقیق به شناسایی و ارزیابی عملکرد مدیران در توسعه مناطق روستایی دهستان دولت آباد(شهرستان مرند) پرداخت. تحقیق به لحاظ روش کیفی- کمی و بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. تحقیق رویکرد اکتشافی به شناسایی چالش‌ها و ارزیابی آن به روش‌های کمی داشت. مصاحبه انتخابی، تصادفی و کدگزاری نتایج مصاحبه در MAXQDA. تنظیم پرسشنامه برحسب آن و تحلیل آن در SPSS و LISREL، در سوی دیگر روش‌شناسی تحقیق بود. پایایی پرسشنامه برای ضریب آلفای کرونباخ 796/0 به دست آمد، که بیانگر مناسب بودن ابزار تحقیق برای اندازه‌گیری موضوع مورد بررسی است. پرسشنامه به صورت تصادفی در میان جامعه نمونه در 9 نقطه روستایی توسط ساکنین دهستان دولت آباد توزیع گردید که حجم نمونه برای نواحی روستایی به صورت تناسب و برحسب تعداد خانوارهای روستایی در این نواحی و براساس فرمول کوکران 230 خانوار بود. عملکرد مدیران در ناحیه روستایی به ترتیب اهمیت در 4 بعد اصلی، اداری- سازمانی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی بود. در عامل اداری- سازمانی، معیار تجربه تخصصی و فعالیتی مدیران؛ در عامل کالبدی معیار کلی مقاوم‌سازی مساکن در ناحیه روستایی؛ در عامل اجتماعی معیار ارتباط مؤثر و همکاری میان مدیران و مردم محلی و همچنین در عامل اقتصادی نیز، معیار توجه به منافع اقتصادی روستا، مهمترین معیارها بوده‌‌اند. به طور کلی یافته‌های تحقیق، ضعف‌های عملکردی برای مدیران مشخص کرد، اما عملکرد آنان در برخی از نواحی، به خصوص کالبدی- فضایی مناسب بوده است. احداث و ایجاد معابر جدید در روستا، بهسازی و نوسازی معابر، ایمن‌سازی واحدهای مسکونی و... از مهمترین فعالیت آنان بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

54. تحلیل آمایشی توسعه منطقه آزاد ماکو: یک رویکرد مبتنی بر پویایی سیستم‌ها به سوی توسعه پایدار

محمدرضا شهبازبگیان؛ سایه حبیب زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.45385.2820

چکیده

منطقه آزاد ماکو به لحاظ قرار گرفتن در مرز ایران با ترکیه و جمهوری آذربایجان دارای یک موقعیت استراتژیک بالقوه در کشور بوده و توسعه‌ی پایدار آن از جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. با این‌حال سیاست‌های توسعه منطقه هنوز بر رشد بدون توجه به محدودیت منابع به خصوص منابع آب متمرکز بوده و نیازمند مطالعه ... بیشتر منطقه آزاد ماکو به لحاظ قرار گرفتن در مرز ایران با ترکیه و جمهوری آذربایجان دارای یک موقعیت استراتژیک بالقوه در کشور بوده و توسعه‌ی پایدار آن از جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. با این‌حال سیاست‌های توسعه منطقه هنوز بر رشد بدون توجه به محدودیت منابع به خصوص منابع آب متمرکز بوده و نیازمند مطالعه بیشتر در راستای پارادایم توسعه‌ی پایدار و توجه به محدودیت منابع خصوصا منابع آب این منطقه است. توسعه‌ی پایدار در یک منطقه با در نظر گرفتن توان اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی متعلق به آن منطقه می تواند تحقق یابد. از این‌رو، هدف تحقیق حاضر نیز تحلیل آمایشی توسعه منطقه آزاد ماکو با توجه به سه زیرسیستم اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی با تاکید بر منابع آب بوده و برای تحلیل تعاملات بین متغیرها از رویکرد سیستمی بهره می‌گیرد. ابتدا با استفاده از مطالعه داده‌ها و اطلاعات مشاهده‌ای منطقه و مصاحبه با کارشناسان منطقه اطلاعات و داده‌های آماری لازم به‌دست‌آمده است. سپس با استفاده از دانش پویایی سیستم سه بخش اقتصادی و اجتماعی و منابع آب منطقه در قالب حلقه‌های علّت و معلولی (تعادلی و تقویتی) به صورت مجزا با نرم‌افزار ونسیم ترسیم و عملکرد آن‌ها با نمودارهای مرجع تائید شد. سپس این زیرسیستم‌ها به‌صورت جامع و در ارتباط باهم در قالب یک مکانیزم سیستمی حاکم بر شاخص های توسعه منطقه آزاد ماکو ترسیم شدند. درنهایت بامطالعه‌ی سیستمی زیرسیستم‌های مربوط به منطقه سه سیاست از درون مکانیزم سیستمی در جهت توسعه منطقه با توجه به پتانسیل‌های موجود در منطقه استخراج گردید. نتایج مطالعه مکانیزم‌های سیستمی حاکم بر توسعه منطقه آزاد ماکو حاکی از آن است که سه سیاست مبتنی بر تقویت آبزی‌پروری، سرمایه‌گذاری برای تقویت گردشگری و کشت گیاهان دارویی با تقویت مکانیزم‌های سیستمی تعادلی، قابلیت تقویت پایداری منطقه آزاد ماکو را دارند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

55. شناسایی شاخص‌های فضای سبز دوستدار کودک (مطالعه موردی: پارک ناژوان اصفهان)

مسعود تقوایی؛ سهیلا رضایی آدریانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 دی 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2022.44672.2788

چکیده

شهر دوستدار کودک یکی از نظریات برنامه‌ریزی شهری، در راستای تخصیص حقوق شهروندی به کودکان‌ و رسیدگی به خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها، باهدف ایجاد فرصتی برای کودکان در جهت شکل‌دهی و یا تغییر محیط پیرامونشان است. بررسی وضعیت کنونی شهرها حاکی از بی‌توجهی و نادیده انگاشتن کودکان درروند برنامه‌ریزی شهری و طراحی فضاهاست. یکی از مکان‌های ... بیشتر شهر دوستدار کودک یکی از نظریات برنامه‌ریزی شهری، در راستای تخصیص حقوق شهروندی به کودکان‌ و رسیدگی به خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها، باهدف ایجاد فرصتی برای کودکان در جهت شکل‌دهی و یا تغییر محیط پیرامونشان است. بررسی وضعیت کنونی شهرها حاکی از بی‌توجهی و نادیده انگاشتن کودکان درروند برنامه‌ریزی شهری و طراحی فضاهاست. یکی از مکان‌های شهری که توجه ویژه‌ای را در این خصوص می‌طلبد پارک‌ها و فضاهای سبز است، چراکه نقش مهمی را در گذران اوقات فراغت کودکان ایفا می‌کند. هدف از مطالعه حاضر در درجه اول شناسایی شاخص‌های فضای سبز دوستدار کودک و در گام بعدی سنجش میزان تحقق کودک‌مداری در فضای سبز ناژوان شهر اصفهان است. برای این منظور با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و اسنادی و مراجعه به منابع موجود در این حوزه، بنیادهای فکری و تئوری این نظریه موردبررسی قرار گرفت و شاخص‌های لازم جهت تحقق فضاهای سبز دوستدار کودک شناسایی شد، سپس با بهره‌گیری از روش میدانی، شامل: مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه محقق‌ساخته، اطلاعات لازم گردآوری شد. نمونه موردبررسی، بر اساس فرمول کوکران، 384 عدد مشتمل بر 200 کودک و 184 بزرگ‌سال انتخاب شد. درنهایت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار SPSS و روش‌های آماری توصیفی و استنباطی همچون آزمون t و خی‌دو انجام گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از میزان برخورداری پارک ناژوان از نه مؤلفه تعریف‌شده است. بر این اساس معیارهای محیط سالم، خلاقیت، برخورداری از فضاهای تعاملاتی، مشارکت و حس تعلق، امنیت، دسترسی، تنوع فضاها، ایمنی و خدمات به ترتیب بیشترین تا کمترین امتیاز را کسب نموده‌اند، در راستای ارتقای میزان کودک‌مداری پارک ناژوان اقداماتی نظیر ارتقا سطح خدمات، افزایش زمین‌های بازی کودکان متناسب با گروه‌های سنی مختلف و با ایمنی بالا، طراحی و اجرای بازی‌های فکری، گروهی و متنوع در پارک، بهبود کیفیت دسترسی به پارک از طریق حمل‌ونقل عمومی، ارتقا امنیت محیط و افزایش مشارکت کودکان پیشنهاد می‌گردد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

56. توسعه گردشگری خلاق با تأکید بر جاذبه های گردشگری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)

مسعود تقوایی؛ شیدا جانعلی پور؛ مرجان شفیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 بهمن 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2022.38829.2584

چکیده

گردشگری در قرن اخیر به عنوان یکی از مهمترین ابزارها در جهت ارتقاء کیفیت ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها شناخته شده است. اگر این صنعت به صورت خلاقانه مورد استفاده قرار بگیرد می‌تواند نتایج مثبت زیادی هم برای جامعه گردشگر و هم برای جامعه میزبان داشته باشد. بنابراین توجه به عوامل مؤثر در توسعۀ گردشگری و برنامه‌ریزی در این زمینه ... بیشتر گردشگری در قرن اخیر به عنوان یکی از مهمترین ابزارها در جهت ارتقاء کیفیت ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها شناخته شده است. اگر این صنعت به صورت خلاقانه مورد استفاده قرار بگیرد می‌تواند نتایج مثبت زیادی هم برای جامعه گردشگر و هم برای جامعه میزبان داشته باشد. بنابراین توجه به عوامل مؤثر در توسعۀ گردشگری و برنامه‌ریزی در این زمینه امری ضروری است. از این رو در پژوهش حاضر به تبیین شاخص‌های موثر در توسعه گردشگری خلاق با تأکید بر جاذبه‌های گردشگری پرداخته شده است. نوع پژوهش از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی- توسعه‌ای‌ است. داده‌های پژوهش از روش کتابخانه‌ای - اسنادی و روش میدانی- پیمایشی به دست آمده است. نمونه آماری تحقیق را 385 نفر از گردشگران و شهروندان تشکیل داده‌اند که حجم نمونه با استفاده از روش کوکران به دست آمده است. همچنین شناسایی مسئولان و متولیان با استفاده از روش گلوله برفی صورت گرفته است. برای بررسی و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل عاملی، ضریب آنتروپی و روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره(AHP، تاپسیس، ساو) استفاده شد و در نهایت با جمع‌بندی نتایج حاصل از روش‌های انجام شده، اولویت‌بندی مولفه‌ها با روش رتبه بندی جزئی (POSET) صورت گرفت. نتایج یافته‌های روش تحلیل عاملی نشان می‌دهد که چهار عامل، فرهنگی/ اجتماعی، فرهنگی / هنری، کالبدی/ نهادی و اقتصادی مهمترین عوامل تأثیر گذار در توسعه گردشگری خلاق هستند و در ادامه مولفه‌های موثر بر توسعه گردشگری خلاق رتبه بندی شد. محاسبات ضریب آنتروپی نیز بیانگر عدم تعادل در توزیع جاذبه‌ها در بیشتر مناطق است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

57. تاثیر طرح 46 هزار هکتاری آبیاری دشت سیستان بر تغییرات مکانی - فضایی پایداری محیطی روستاها

مهدی نادریان فر؛ سیروس قنبری؛ جواد بذرافشان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 بهمن 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2022.47824.2889

چکیده

با عنایت به قرارگیری منشأ جریان‌های ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت-های کشاورزی در این منطقه بشمار می‌رود. بطوریکه خشکسالی‌های اخیر منجر به خشک‌شدن شریان‌های حیاتی، نابودی بنیان‌های تولیدی و ناپایداری زیست‌محیطی در منطقه شده است. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از ... بیشتر با عنایت به قرارگیری منشأ جریان‌های ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت-های کشاورزی در این منطقه بشمار می‌رود. بطوریکه خشکسالی‌های اخیر منجر به خشک‌شدن شریان‌های حیاتی، نابودی بنیان‌های تولیدی و ناپایداری زیست‌محیطی در منطقه شده است. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان به منظور انتقال سیلاب‌های جاری از کشور افغانستان به گودال‌های طبیعی معروف به مخازن چاه‌نیمه‌ها و امکان بهره‌برداری مناسب از سیلاب‌های مذکور برای توسعه‌ی کشاورزی و پایداری منطقه مورد تصویب و اجرا قرار گرفت. از سویی دیگر وضعیت پایداری محیطی از جمله مسائلی است که برای رسیدن به توسعه پایدار بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تاثیر طرح 46 هزار هکتاری آبیاری دشت سیستان بر تغییرات مکانی - فضایی پایداری محیطی روستاها مورد کنکاش قرار گیرد. جامعة آماری پژوهش، ساکنین 40 روستای شهرستان هامون که با استفاده از فرمول کوکران از بین 19133 خانوار، تعداد 346 نفر پرسشگری بعمل آمد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از نرم‌افزارهای سوارا، ماباک، جی. آی. اس و نیز از آزمون‌های ویلکاکسون در نرم‌افزار اس. پی. اس. اس برای تحلیل‌های آماری استفاده‌شده است. نتایج سطح‌بندی روستاها بر اساس مدل ماباک نشان می‌دهد با اجرای طرح انتقال آب پایداری 5/32 درصد روستاها کاهش، 5/37 درصد روستاها بدون تغییر و در 30 درصد روستاها، پایداری محیطی افزایش یافته است. برایند کلی مولفه‌های مورد بررسی نیز نشان می‌دهد که اجرای طرح انتقال آب به اراضی کشاورزی روستاییان بر تمامی مولفه‌های پایداری محیطی (به جز مولفه آسیب به حیات جانداران) تاثیر مثبتی برجای گذاشته است و با اجرای طرح سطح سبز کل منطقه از 22300 هکتار در سال 1397 به 55900 هکتار در سال 1399 افزایش یافته است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

58. ارزیابی توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر اساس شاخص‌های زیربنایی

نگین فلاح حقیقی؛ قاسم رمضان پور نرگسی؛ غلامحسین عبدالله‌زاده؛ زینب شریفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 بهمن 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2022.49030.2927

چکیده

یکی از اصلی‎ترین عوامل مؤثر در توسعه مناطق، برخورداری از زیرساخت‎ها است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر اساس شاخص‌های زیربنایی انجام شد و بر اساس 20 شاخص، 31 استان رتبه‌بندی شدند. ابتدا شاخص‌ها گردآوری شدند، سپس با استخراج وزن به روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی، تلفیق شاخص با روش تاپسیس انجام شد ... بیشتر یکی از اصلی‎ترین عوامل مؤثر در توسعه مناطق، برخورداری از زیرساخت‎ها است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر اساس شاخص‌های زیربنایی انجام شد و بر اساس 20 شاخص، 31 استان رتبه‌بندی شدند. ابتدا شاخص‌ها گردآوری شدند، سپس با استخراج وزن به روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی، تلفیق شاخص با روش تاپسیس انجام شد و شاخص ترکیبی توسعه زیربنایی استان‌ها محاسبه شد. به منظور بررسی نابرابری منطقه‌ای از ضرایب تغییرات و ویلیامسون استفاده شد. همچنین پهنه‌بندی استان‌ها انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS، Excel و Arc GIS انجام شد. براساس نتایج بیشترین نابرابری مربوط به زیرساخت‌های مرتبط با حمل و نقل کشور و کمترین نابرابری مربوط به شاخص‌های مرتبط با زیربنای روستاها بوده است. یافته‌های شاخص‌های ترکیبی نشان داد، استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، گیلان و همدان بهترین وضعیت در حالی که سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی و البرز به ترتیب پایین‌ترین رتبه را داشتند. براساس نتایج پهنه‌بندی استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، گیلان و همدان در سطح اول توسعه، بیشتر استان‌های شمالی، مرکزی و جنوبی در سطح دوم، استان‌های جنوبی و جنوب شرقی در سطح سوم قرار گرفتند. همچنین براساس تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی استان‌ها به سه گروه برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار تقسیم شدند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که الگوی پراکنش فضایی توسعه زیربنایی در بین استان‌های‎ ایران متعادل نیست و لازم است در هرگونه تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در بخش زیربنایی، استان‌های غیربرخوردار و کم برخوردار مورد توجه بیشتر قرار گیرند.

مشاهده مقاله

آب و هواشناسی

1. بررسی ماهواره ای- همدید بارش های فراگیر برف در غرب ایران

عبدالرضا کاشکی؛ سید محمد حسینی؛ رحمان زندی؛ حسن حاجی محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1400

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.48741.2914

چکیده

مشاهده مقاله

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 25 (1400)

دوره 24 (1399)

دوره 23 (1398)

دوره 22 (1397)

دوره 21 (1396)

دوره 20 (1395)

دوره 19 (1394)

دوره 18 (1393)

دوره 17 (1392)

دوره 16 (1391)

1. تحلیل انتقادی بر عملکرد بازیگران شهری در تولید متن سکونتگاه‌های مساله‌دار شهری(مورد پژوهی: محله اسلام آباد شهر زنجان)

چکیده

2. بررسی رابطه تغییرات پوشش زمین و جزیره حراراتی با استفاده از الگوریتم تک پنجره و روش مفهومی درخت تصمیم (نمونه موردی:شهر اهواز)

چکیده

3. جایگاه برندسازی در تحولات شهرهای تاریخی ایرانی اسلامی؛ نمونه موردی : دارالسلطنه تبریز در دوره قاجاریه

چکیده

4. ارزیابی دینامیک جانبی مجرای رودخانه کهمان

چکیده

5. ارزیابی عوامل موثر بر مطلوبیت محورهای پیاده شهری (مطالعه موردی: جاده سلامت شهر قزوین)

چکیده

6. رنسانس خیابانی خوانشی بر تولید فضای اجتماعی، با تأکید بر تریالتیک لوفور جغرافیای مورد واکاوی "سبزه‌میدان زنجان"

چکیده

7. ارزیابی و سنجش داده‌های استخراج شده ساختمان‌ها با استفاده از لیدار

چکیده

8. ارزیابی آسیب پذیری کالبدی ـ اقتصادی بافت های فرسودۀ شهراردبیل در مقابل خطرپذیری لرزه ای

چکیده

9. تحلیل پراکنش فضایی خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز

چکیده

10. تحلیل دارایی های پنچ گانه معیشتی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان دره شهر)

چکیده

11. تبیین ساختار اکولوژی شهری در راستای ارتقای ضریب تاب آوری زیست محیطی با استفاده از تحلیل متریکهای سیمای سرزمین ( مطالعه موردی شهر بهشهر )

چکیده

12. شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر تامین مسکن مناسب برای گروه‌های کم‌درآمد در شهر تبریز

چکیده

13. ارائه مدل مکان محور و داده بنیاد در مدیریت و توسعه شهرهای الکترونیکی کشور: مطالعه موردی شهر تبریز

چکیده

14. سنجش وضعیت پراکنش شاخص‌های توسعه‌یافتگی در دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان جیرفت در GIS با استفاده از روش Kriging

چکیده

15. واکاوی مولفه‌های موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده‌نگری پایدار (مطالعه موردی: شهر رودیان)

چکیده

16. تحلیل فضایی شاخصهای شهر سالم در شهر جدید سهند

چکیده

چکیده

18. تحلیل تغییرات کانون‌های گردوغبار داخلی ایران در بیست سال اخیر

چکیده

19. ارزیابی پایداری اجتماعی محلات شهری با تاکید برشاخص ترکیب کاربری اراضی (مطالعه موردی منطقه 15 شهر تهران)

چکیده

20. سنجش و ارزیابی سنجش و ارزیابی قابلیت دسترسی فضاهای باز محلات شهری از منظر پدافند غیرعامل(مطالعه موردی: منطقه ۱ کلان شهر تبریز)

چکیده

1. ناحیه بندی آب و هوایی استان گیلان با روش های چندمتغیره

چکیده

2. تحلیل مدیریت استراتژیک در کلانشهر مشهد با مدل SWOT

چکیده

3. مکانیابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت)

چکیده

4. تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت بین شهرستانی در فضای سرزمینی ایران

چکیده

5. تحلیل فضایی و مکان‌یابی پارک‌های درون شهری نمونه موردی: شهر کازرون

چکیده

1. توزیع زمانی-مکانی فصلی گردوغبار در شرق و جنوب_شرق ایران بر اساس داده_های ایستگاهی و سنجش ازدور

چکیده

2. تحلیل کمی ناپایداری های دامنه ای در دامنه های مشرف بر اتوبان در حال احداث تهران- شمال (تهران- سولقان) با استفاده از روش رگرسیون لجستیک

چکیده

3. نقش عناصر و عوامل اقلیمی موثر در مکانیابی مراکز نظامی استان آذربایجان شرقی با رویکرد پدافند غیر عامل

چکیده

4. سنجش پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه ها بر اساس پارامترهای مورفومتری و آزمون همبستگی (مورد: حوضه آبریز زاب تا میرآباد)

چکیده

5. ارزیابی اثرات تغییرات جهانی اقلیم بر عناصر اقلیمی دما و بارش در نواحی مختلف آب و هوایی ایران با استفاده از سناریوهای RCP

چکیده

6. ارزیابی فضای باز شهری و نقش آن در کاهش آسیب پذیری در مواقع بحران با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر تبریز)

چکیده

7. مدلسازی ساختاری تئوری شهر هوشمند بر پایه حکمروایی خوب شهری در ایران (مدیریت شهری شهرداری تبریز)

چکیده

8. ارزیابی تحولات جمعیتی در کانون‌های سکونتی منطقه کلانشهری تبریز و چالش‌های پیش‌روی آن

چکیده

9. مکان‌یابی مناطق بهینه توسعه فیزیکی شهر با استفاده از مدل Fuzzy ANP (مطالعه موردی شهر مراغه)

چکیده

10. بررسی روند تغییرات کاربری حاشیه شرق دریاچه ارومیه با تاکید بر شوری خاک به روش شی گرا