مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
حسین حامدپور دارابی؛ مرضیه رضایی؛ محمد اکبریان
چکیده
افزایش جمعیت، گسترش شهرها و حاشیه نشینی، گشت و گذار و بهرهگیری از فضاهای تفرجی اطراف شهرها را الزامآور کرده است. پوشش جنگلی دستکاشت اطراف شهرها، میتواند علاوه بر منافع زیستمحیطی بخشی از نیاز تفرجی مردم شهر را نیز پاسخگو باشد. بدین منظور، پژوهش حاضر سعی دارد معیارها و سنجه های طراحی مناظر جنگلی در منطقه خلیجی - عمانی را شناسایی ...
بیشتر
افزایش جمعیت، گسترش شهرها و حاشیه نشینی، گشت و گذار و بهرهگیری از فضاهای تفرجی اطراف شهرها را الزامآور کرده است. پوشش جنگلی دستکاشت اطراف شهرها، میتواند علاوه بر منافع زیستمحیطی بخشی از نیاز تفرجی مردم شهر را نیز پاسخگو باشد. بدین منظور، پژوهش حاضر سعی دارد معیارها و سنجه های طراحی مناظر جنگلی در منطقه خلیجی - عمانی را شناسایی و برای استفاده بومگردی معرفی نماید. نوع این پژوهش، اکتشافی و مبتنی بر جمع آوری داده در چهار معیار و به روش دلفی در سالهای 1400 و 1401 انجام شد. معیار اکولوژی، دارای چهار زیرمعیار و 25 سنجه؛ معیار اقتصادی، دو زیرمعیار و 10 سنجه؛ معیار اجتماعی، دو زیرمعیار و نه سنجه و معیار زیرساختها دارای دو زیرمعیار و 27 سنجه بود. پس از دو دور به روش دلفی، اعمال نظرات متخصصین و محاسبه میانگین امتیازات، چهار معیار، ۹ زیرمعیار و 62 سنجه برای طراحی بومگردی جنگلهای دست کاشت در رویشگاه خلیجی- عمانی شناسایی شد. جمعبندی نتایج نشان داد که معیارهای اجتماعی، اقتصادی، اکولوژی و زیرساختها ، به ترتیب با امتیاز 1/35، 0/35، 1/33، 1/30 دارای اولویت هستند. بر اساس اختلاف ناچیز معیارهای اجتماعی و اقتصادی میتوان عنوان داشت که در طراحی چنین مقاصد بومگردی، آگاهی، رفاه، درآمد، معیشت جوامع محلی، بهرهوری از بوم گردی و سرمایه گذاری در منطقه بیشترین اهمیت را دارا بوده و باید در اولویت قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود؛ شیوا صفری؛ الهام ملانوری
چکیده
جابهجایی زمین یکی از بارزترین آثار نامحسوس مخاطرهی طبیعی زلزله شناخته میشود. در مطالعه حاضر از تکنیک تداخل سنجی راداری (SBAS) با استفاده از تصاویر سنتیل 1 (2018 الی 2021) جهت برآورد جابجائی و از تصویر لندست 8 سال 2018 جهت استخراج طبقات کاربری اراضی در قسمتی از شهرستان سراب استفاده شده است. همچنین دادههای اخذ شده از سازمان آب منطقهای ...
بیشتر
جابهجایی زمین یکی از بارزترین آثار نامحسوس مخاطرهی طبیعی زلزله شناخته میشود. در مطالعه حاضر از تکنیک تداخل سنجی راداری (SBAS) با استفاده از تصاویر سنتیل 1 (2018 الی 2021) جهت برآورد جابجائی و از تصویر لندست 8 سال 2018 جهت استخراج طبقات کاربری اراضی در قسمتی از شهرستان سراب استفاده شده است. همچنین دادههای اخذ شده از سازمان آب منطقهای جهت بررسی وضعیت آبهای زیرزمینی در ارتباط با فرونشست ناشی از جابجایی استفاده شده است. طبق یافتهها و بررسی نقشه کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه، فرونشست در نقاط مختلف قابل مشاهده است و در اطراف مناطق کشاورزی و مراتع به 9 سانتیمتر در سال نیز میرسد. همچنین در بعضی نقاط میزان بالاآمدگی تا 12 سانتی متر برآورد شده است. بررسی وضعیت سفرهها نشان دهندهی افت سطح آبهای زیرزمینی در اکثر ایستگاهها بخصوص افت ناگهانی از ابتدای سال 98 میباشد. با توجه به اینکه رابطهی مستقیم برداشت از آبهای زیرزمینی و پدیدهی فرونشست کاملا اثبات شده است؛ ولی بعد از زلزله 5.9 ریشتری آبان 1398 تغییرات ناگهانی در وضعیت فرونشست منطقه رخ داده است. بنابراین بنظر میرسد جابجایی منطقه، بیشتر تحت تاثیر زلزله باشد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
مریم بیاتی خطیبی
چکیده
شهرستان تبریز در استان آذربایجان شرقی نیز با پتانسیل بالایی که از لحاظ دارا بودن جاذبه های طبیعی و شرایط اقلیمی مناسب بخوردار است در این پژوهش به منظور به ارزیابی تناسب مکانی اکوتوریستی مناسب با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با استفاده از روش (OWa) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابتدا با توجه به وضعیت منطقه مورد مطالعه و ...
بیشتر
شهرستان تبریز در استان آذربایجان شرقی نیز با پتانسیل بالایی که از لحاظ دارا بودن جاذبه های طبیعی و شرایط اقلیمی مناسب بخوردار است در این پژوهش به منظور به ارزیابی تناسب مکانی اکوتوریستی مناسب با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با استفاده از روش (OWa) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابتدا با توجه به وضعیت منطقه مورد مطالعه و نظرات کارشناسان گردشگری طبیعت و ارزیابی گزسنه های موثر در ارزیابی تناسب مکانی توسعه اکوتوریسم بررسی صورت گرفت و تمامی گزینه ها به لایه های اطلاعاتی تبدیل شدند و در نهایت با استفاده از تکنیک AHP FUZZY با روش OWA در محیط GIS با ترکیب 16 لایه اطلاعاتی نقشه تناسب مکانی توسعه اکوتوریسم منطقه مورد مطالعه تهیه شد. براساس نتایج به دست آمده از نقشه تناسب مکانی توسعه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه 8/52493 هکتار و یا به عبارتی 48/23 درصد از منطقه در سطح بسیار مطلوب، 8/50017 هکتار یا 38/22 درصد از منطقه مورد مطالعه مطلوب و 1/51709 و یا به عبارتی 13/23 در سطح متوسط قرار دارد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد نامناسب ترین مناطق از جهت توسعه اکوتوریسم 3/24659 و یا به عبارتی 03/11 درصد کل محدوده را در بر میگیرد. منطقه مرکزی شهرستان تبریز توان اکوتوریستی بالایی برخوردار می باشند. این پهنه به لحاظ معیارهای تحقیق در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارد. بهطوری از نظر مهمترین معیارها اول یعنی فاصله از چشماندازهای طبیعی، فاصله از جاذبههای تاریخی، مذهبی و باستانی و فاصله از امکانات و خدمات دارای به علت نزدیکی به شهرهای همجوار از جمله خود تبریز بهعنوان مرکز استان دارای وضعیت مناسبی نسبت به سایر نقاط شهرستان تبریز است؛ از نظر فاصله از راههای ارتباطی این پهنه مستعد به دلیل قرارگیری چهارراه ارتباطی راهآهن و تراکم جادهای اطراف شهر تبریز بهعنوان مهمترین شهر و مرکز استان بسیار محسوس است؛
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
عاطفه حسینی صدر؛ برومند صلاحی؛ غلام حسن محمدی
چکیده
بهمنظور بررسی نوسانات طولانیمدت دید افقی در شمال غرب ایران، دادههای ساعتی دید افقی ثبت شده در 7 ایستگاه منتخب در دورۀ 1951 تا 2020 اخذ شد. بعد از غربالگری دادهها، پراشیدگی زمانی میانگین دید افقی بررسی شد. ضریب خاموشی اتمسفر با استفاده از رابطه کشمایدر محاسبه شد؛ آزمون من-کندال روی میانگین سالانه و آمارهی Rdit روی دادههای ساعتی ...
بیشتر
بهمنظور بررسی نوسانات طولانیمدت دید افقی در شمال غرب ایران، دادههای ساعتی دید افقی ثبت شده در 7 ایستگاه منتخب در دورۀ 1951 تا 2020 اخذ شد. بعد از غربالگری دادهها، پراشیدگی زمانی میانگین دید افقی بررسی شد. ضریب خاموشی اتمسفر با استفاده از رابطه کشمایدر محاسبه شد؛ آزمون من-کندال روی میانگین سالانه و آمارهی Rdit روی دادههای ساعتی دید افقی اجرا شد. سپس تغییرات درصد دیدهای خیلی خوب (کیلومتر 19<) نسبت به درصد دیدهای بد (کیلومتر 10>) محاسبه شد. نتایج حاکیست میانگین سالانه دید افقی در منطقه مورد مطالعه 13~ کیلومتر است. سه دورۀ نوسانی متفاوت در میانگین منطقهای دید افقی شناسایی شد: دوره اول «دورۀ کاهش شدید» میانگین دید افقی (1951 تا 1985)؛ دورۀ دوم «دورۀ دید افقی پایین و ثابت» (1987 تا 2005)؛ و دوره سوم «دورۀ بهبود نسبی اخیر». میانگین منطقهای دید افقی (ضریب خاموشی) با آهنگ 167/0- (0017/0) کیلومتر در سال روند کاهشی (افزایشی) معنیدار در سطح اطمینان 01/0 دارد. روند کاهشی معنیدار در همه ایستگاههای مورد مطالعه بهاستثنای ایستگاه اردبیل تأیید شد. میانگین Rdit در شمال غرب ایران در اوایل دههی 1950، 85/0~ بوده است در حالیکه در دهه 1990 به حدود 3/0 کاهش یافته است. با وجود بهبود میدان دید افقی در دهۀ اخیر و رسیدن آن به حدود توزیع مرجع (شاخص ریدیت 5/0~)؛ اما همچنان روند کاهشی دید افقی اثبات شد. روند افزایشی دیدهای بد (از 5% به 25%) به همراه روند کاهشی دیدهای خیلی خوب (از 80% به 5%) حاکی از روند کاهشی دید افقی میباشد که اوایل دهه 1980 بهعنوان نقطه شکست مشخص شد. پدیدۀ مه-دود با 7/38% در کل دوره، تأثیرگذارترین پدیده هواشناسی در کاهش دید افقی بوده و در بین ایستگاهها بیشترین (کمترین) تأثیرگذاری آن در تبریز و ارومیه (سقز و اردبیل) به ترتیب 63% و 5/56% (2/21%8/24%) بوده است.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
حسن زارع؛ سعید موحدی؛ داریوش رحیمی
چکیده
کاهش بازدهی تولیدات باغی و زراعی، افزایش آفات و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تهدید امنیت غذایی از پیامدهای تغییر اقلیم هستند. اثر گذاری تغییر اقلیم بر کشاورزی منجر به افزایش ریسک و ریسک پذیری در حوزه فعالیت های کشاورزی می شود. نتایج بررسی داده های مشاهداتی، رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید می نماید. آنومالی دمای سالانه استان ...
بیشتر
کاهش بازدهی تولیدات باغی و زراعی، افزایش آفات و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تهدید امنیت غذایی از پیامدهای تغییر اقلیم هستند. اثر گذاری تغییر اقلیم بر کشاورزی منجر به افزایش ریسک و ریسک پذیری در حوزه فعالیت های کشاورزی می شود. نتایج بررسی داده های مشاهداتی، رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید می نماید. آنومالی دمای سالانه استان بوشهر بیانگر افزایش فراوانی سالهای با دمای بیش از میانگین از 1996 تا 2021 است. براساس آزمونPettitts این افزایش حدودc˙ 2/1 می باشد. علاوه برآن روند افزایش معنی دار دما در سطح اطمینان 95% و مقادیر 2≥ Z رخداد تغییر اقلیم در استان بوشهر را تایید کرد. داده های برآوردی دوره آینده تداوم روند افزایشی آستانه های دمای زیتون برای دوره (2040-2021) را تایید می کند. یافته های تحقیق نشان داد با افزایش دمای حداقل در 20 سال آینده نیاز سرمایی درخت زیتون تامین نشده و فصل گلدهی بجای فروردین در اسفند رخ می دهد. همچنین پهنه های وسیع تری از استان بوشهر میانگین دمایی بیش از 26 درجه را تجربه خواهد کرد. لذا درآینده دوره توقف رشد زیتون از 90 روز به 150 روز می رسد. همچنین با افزایش فراوانی روزهای با دمای بیش از c˙ 40 سوختگی میوه بیشتر و کیفیت زیتون کمتر می شود. بنابراین مناطق نامناسب زیتون علاوه بر شهرستان عسلویه و دشتستان شهرستانهای کنگان، جم، دیر و دشتی ، کوهپایه های شمال استان و بخش های از دیلم را نیز شامل می شود و قلمروهای مساعد کشت زیتون به سمت غرب استان جابجا خواهد شد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
محسن آقایاری هیر؛ حسین اصغرپور؛ سهیلا باختر
چکیده
امنیت و سلامت غذایی، به دلیل کاربرد نامناسب و بیرویه نهادهای شیمیایی به یک بحران تبدیل شده است. بر این اساس توجه به کشاورزی ارگانیک و تولید مواد غذایی باکیفیت جهت دستیابی به امنیت غذایی مورد توجه قرار گرفت. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف تحلیل و شناسایی مهمترین عوامل تأثیرگذار بر امنیت غذایی با تأکید بر کشاورزی ارگانیک ...
بیشتر
امنیت و سلامت غذایی، به دلیل کاربرد نامناسب و بیرویه نهادهای شیمیایی به یک بحران تبدیل شده است. بر این اساس توجه به کشاورزی ارگانیک و تولید مواد غذایی باکیفیت جهت دستیابی به امنیت غذایی مورد توجه قرار گرفت. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف تحلیل و شناسایی مهمترین عوامل تأثیرگذار بر امنیت غذایی با تأکید بر کشاورزی ارگانیک در شهرستان تبریز انجام گردید. این پژوهش بر اساس رویکرد آمیخته و بر اساس هدف کاربردی محسوب میگردد. جامعه آماری این پژوهش کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان تبریز است. از حیث گردآوری اطلاعات به دو شکل کتابخانهای و میدانی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. نمونه آماری در ابتدا با استفاده از نمونهگیری هدفمند و سپس با استفاده از روش گلوله برفی، با 16 نفر تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. تجزیهوتحلیل دادههای کیفی با استفاده از مدل شش مرحلهای تم انجام شد. جهت کدگذاری مصاحبهها از نرمافزار MAXQDA استفاده گردید. پایایی مصاحبه با استفاده از روش بازآزمون(درون موضوعی) انجام شد. برای سنجش روایی از شیوه مقبولیت و قابلیت تأیید بهره گرفته شد. نتایج بخش کیفی شامل هشت تم اصلی، 28 تم فرعی و 62 تم گزینشی بود. بخش کمی پژوهش بر مبنای نتایج بخش کیفی انجام و پرسشنامهای بر اساس 62 تم گزینشی تنظیم گردید و در اختیار 95 نفر از افرادی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم با کشت محصولات در ارتباط بودند، قرار گرفت. جهت تجزیهوتحلیل دادههای جمعآوری شده از آزمون معادلات ساختاری در نرمافزار smart pls3 بهره گرفته شد. نتایج نشان داد ابعاد سیاستگذاری کشاورزی ارگانیک، اقتصادی، سلامت، کیفیت و سطح زندگی، بهنیهسازی تولید، دسترسی و محیط زیست، بهترتیب بیشترین تأثیر را بر امنیت غذایی دارا بودند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
مژگان انتظاری؛ شکوه استکی؛ حمیده غلام حیدری
چکیده
است. در نهایت با ترکیب و همپوشانی نقشه ریسک، نقشه آسیب پذیری و نقشه زمین لغزش های منطقه، نقشه نهایی (نقشه ریسک- آسیب پذیری) به دست آمده است. نتایجی که بر اساس خروجی مدل یا همان نقشه ریسک-آسیب پذیری، حاصل شد گویای این مطلب است که قسمت های شرقی و شمال شرقی حوضه آبریز طارم دارای بیشترین میزان ریسک-آسیب پذیری هستند. همچنین نتایج این پژوهش ...
بیشتر
است. در نهایت با ترکیب و همپوشانی نقشه ریسک، نقشه آسیب پذیری و نقشه زمین لغزش های منطقه، نقشه نهایی (نقشه ریسک- آسیب پذیری) به دست آمده است. نتایجی که بر اساس خروجی مدل یا همان نقشه ریسک-آسیب پذیری، حاصل شد گویای این مطلب است که قسمت های شرقی و شمال شرقی حوضه آبریز طارم دارای بیشترین میزان ریسک-آسیب پذیری هستند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که از کل سطح حوضه، 17% کلاس ریسک-آسیب پذیری خیلی کم، 35% کلاس ریسک-آسیب پذیری کم، 23% کلاس ریسک-آسیب پذیری متوسط، 16% کلاس ریسک-آسیب پذیری زیاد و 9% کلاس ریسک-آسیب پذیری بسیار زیاد را به خود اختصاص داده اند. چیزی که در این پژوهش داری اهمیت است این مطلب است که این مدل نسبت به سایر مدل ها و روش های مطالعه زمین لغزش، بررسی ترکیبی احتمال وقوع زمین لغزش و آسیب پدیری منطقه در برابر زمین لغزش بوده و تعیین می کند که احتمال وقوع زمین لغزش های دارای تلفاف و خسارات جانی و مالی در چه نقاطی از منطقه بیشتر است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
وحید حسین حقی؛ شهریور روستایی؛ اکبر اصغری زمانی
چکیده
متاسفانه بسیاری از هشدار هایی که در رابطه با وندالیسم داده شده بود، نادیده گرفته شد و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است. در سرتاسر جهان می توان شاهد ازادی تبعیض،خشونت و تعصبی بود که به واسطه پیدایش سیاست های نفرت و تفرقه پراکنی،نارضایتی های عمیق و تجربه طولانی طردشدگی و خشونت علیه جمعیت،عادی سازی بی عدالتی های روزانه و ...
بیشتر
متاسفانه بسیاری از هشدار هایی که در رابطه با وندالیسم داده شده بود، نادیده گرفته شد و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است. در سرتاسر جهان می توان شاهد ازادی تبعیض،خشونت و تعصبی بود که به واسطه پیدایش سیاست های نفرت و تفرقه پراکنی،نارضایتی های عمیق و تجربه طولانی طردشدگی و خشونت علیه جمعیت،عادی سازی بی عدالتی های روزانه و عدم پاسخگویی و... برانگیخته شده است همچنین الگوهایی هست که نشان می دهد شرایط خاصی بیش تر مستعد فوران هستند مکان هایی که در ان ها خیزش رخ می دهد، افرادی که در خیزش ها شرکت می کنند و اتفاقاتی که این افراد را تحریک می کنند و اقداماتی که انجام می دهند در اکثر کشور های جهان ویژگی های مشابهی دارند که برامده از دلایل در هم تنیده اقتصادی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی و... هستند لذا هدف تحقیق بررسی رابطه بین طراحی محیط شهری، کیفیت محیطی و روانشناختی فردی با بروز رفتارهای وندالیستی بود. تحقیق از نوع روشهای پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کل جمعیت مناطق دهگانه شهر تبریز به تعداد 1584855 نفر بود. حجم نمونه 384 عدد برآورد شد که 400 نفر در نظر گرفته شد. نمونهگیری به روش تصادفی طبقهای انجام شد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محققساخته بر مبنای طیف لیکرت 5 درجهای استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان استفاده شد. محاسبات در نرمافزارspss نسخه 18 انجام شد. نتایج نشان داد که بین روانشناختی فردی، کیفیت محیطی و طراحی محیط شهری با رفتارهای وندالیستی رابطه مثبت معنیداری وجود دارد (05/0 > p). این متغیرها در مجموع توانستند 55 درصد از تغییرات رفتارهای وندالیستی را تبیین نمایند
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ فریبا کرمی؛ مجید رنجبری
چکیده
رودخانهها مهمترین منبع تامین آب شیرین و کشاورزی شهرها و روستاها هستند. امروزه کیفیت شیمیایی آبها رودخانهها، به دلیل افزایش و تنوع فعالیتهای انسانی در محیطهای شهری و روستایی اهمیت روزافزونی پیدا می کند. ازاینرو، پژوهش حاضر روند تغییرات کاربری اراضی و کیفیت شیمیایی آب رودخانه قرنقوچای در دوره زمانی بیست ساله بررسی میکند. ...
بیشتر
رودخانهها مهمترین منبع تامین آب شیرین و کشاورزی شهرها و روستاها هستند. امروزه کیفیت شیمیایی آبها رودخانهها، به دلیل افزایش و تنوع فعالیتهای انسانی در محیطهای شهری و روستایی اهمیت روزافزونی پیدا می کند. ازاینرو، پژوهش حاضر روند تغییرات کاربری اراضی و کیفیت شیمیایی آب رودخانه قرنقوچای در دوره زمانی بیست ساله بررسی میکند. قرنقوچای از زیرحوضههای رودخانه قزل اوزن در شمال غرب کشور می-باشد. برای دستیابی به هدف تحقیق، نقشههای کاربری اراضی مربوط به سالهای 2021 و 2001 به کمک تصاویر ماهوارهای سنتینل 2 و لندست 7 تهیه و ترسیم و میزان تغییرات آنها بررسی شدند. برای بررسی روند تغییرات کیفیت شمییایی آب رودخانه قرنقوچای، پارامترهای هیدروشیمی آب در بازه زمانی 1399-1379 با آزمون من-کندال تحلیل شدند. نتایج تحلیل تغییرات کاربری اراضی نشان داد که در سال 2001 بیشترین مساحت کاربری به اراضی مرتعی اختصاص داشت، درحالیکه در سال 2021 اراضی دیم بیشترین مساحت را در حوضه قرنقوچای داشته است. در واقع طی سالهای مورد مطالعه، با افزایش اراضی کشاورزی دیم از 38 درصد به 1/53 درصد، اراضی مرتعی از 17/60 درصد به 3/42 درصد کاهش یافته است. نتایج بررسی تغییرات شاخصهای پتاسیم k))، منیزیم Mg)) سدیم Na))، کلر Cl))، هدایت الکتریکی Ec))، مواد جامد محلول در آبTDS) ) و سولفات So4) ) در ایستگاههای هیدرومتری موجود در رودخانه قرنقوچای در بازه زمانی مورد مطالعه، نشان داد که روند تغییرات افزایشی بوده است. نتیجه روند افزایشی هر کدام از آنیونها و کاتیونهای موجود در آب رودخانه موجب کاهش کیفیت آن شده است. نتایج این پژوهش میتواند مورد استفاده مدیران و مسئولین در راستای اجرای طرحهای آبخیزداری و برنامههای عمرانی قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ لیلا معصومی
چکیده
نوسانات قیمت مسکن و هزینه خدمات آن از مهمترین مباحث به لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. در جامعهای که مسکن به شدت تجاری سازی شده است؛ سیاستهای مسکن، بازار املاک، محیط اجتماعی بر ارزشهای مسکن تأثیر میگذارند. منطقه 5 تهران به دلیل سرعت بالای رشد به پهنه توسعه شهر تهران شهرت دارد. این پژوهش بر آن است ضمن برآورد تقاضای کیفی مسکن در شناسایی ...
بیشتر
نوسانات قیمت مسکن و هزینه خدمات آن از مهمترین مباحث به لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. در جامعهای که مسکن به شدت تجاری سازی شده است؛ سیاستهای مسکن، بازار املاک، محیط اجتماعی بر ارزشهای مسکن تأثیر میگذارند. منطقه 5 تهران به دلیل سرعت بالای رشد به پهنه توسعه شهر تهران شهرت دارد. این پژوهش بر آن است ضمن برآورد تقاضای کیفی مسکن در شناسایی ترجیحات مصرف کنندگان گام موثری بردارد. از این رو هدف این پژوهش تحلیل عوامل موثر بر قیمت مسکن با استفاده رگرسیون وزنی جغرافیایی در ساختمان های کم ارتفاع و بلند در منطقه 5 شهر تهران می باشد. روش تحقیق مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایشی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 758 برآورد گردید. سپس برای انتخاب نمونه ها از روش احتمالی طبقه بندی شده استفاده شده است؛ نتایج یافته ها نشان داد در بین ساختمان های کم ارتفاع محله های پونک شمالی، سازمان برنامه، بهاران و در بین ساختمان های بلند محله های باغ فیض، پرواز، نفت از دامنه قیمتی بالاتری نسبت به سایر محلات برخوردارند. همچنین نتایج حاصل از (GWR) نشان داد متغیرهای زیربنا، سن و قدمت بنا، تعداد اتاق خواب، مصالح با کیفیت، فاصله تا نزدیکترین فضای سبز، عرض گذر، وضعیت ترافیکی و امنیت بصورت مشترک و داشتن بالکن و تراس، فاصله تا نزدیکترین خیابان اصلی، فاصله تا نزدیکترین مراکز تجاری و میزان سرسبز بودن خیابان در ساختمان های کم ارتفاع و قرارگیری واحد در طبقه، داشتن پارکینگ، جهت ساختمان، فاصله تا نزدیکترین ایستگاه حملونقل عمومی، فاصله تا نزدیکترین فروشگاه های زنجیره ای و میزان آلودگی در ساختمان های بلند دارای بیشترین تاثیر در افزایش قیمت ملک می باشند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
ندا دربندی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی
چکیده
طی سه دهه اخیر، بهره برداری بی رویه و غیراصولی از اراضی و تغییرکاربریها باعث عکسالعملهای متفاوت اکوسیستمها شده است.کلانشهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی میباشدکه در طول چند دهه اخیر رشد نامتوازن و پراکنده ای داشته، به گونهای که گسترش بی رویه شهر موجب تخریب فضاهای پیرامون و خارج شدن شهر از شکل متقارن و استاندارد خود شده ...
بیشتر
طی سه دهه اخیر، بهره برداری بی رویه و غیراصولی از اراضی و تغییرکاربریها باعث عکسالعملهای متفاوت اکوسیستمها شده است.کلانشهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی میباشدکه در طول چند دهه اخیر رشد نامتوازن و پراکنده ای داشته، به گونهای که گسترش بی رویه شهر موجب تخریب فضاهای پیرامون و خارج شدن شهر از شکل متقارن و استاندارد خود شده است. امروزه رشد ناموزون و گسترش بی رویه شهر از مسایل و معضلات کلانشهر تبریز محسوب میشود. روش پژوهش حاضر، کاربردی- تحلیلی بوده تا با گردآوری اطلاعات در طی دوره زمانی 25 ساله یعنی دهه 1375-1400 به صورت اسنادی-کتابخانه ای، پیمایش میدانی به صورت مراجعه به سازمان ها و ادارات مربوطه و استفاده از روش محاسباتی جای پای بوم شناختی، به سؤال اصلی تحقیق یعنی؛ «تغییرات کاربری اراضی کلانشهر تبریز طی دوره زمانی 25 ساله چه اثراتی بر روی محیط زیست و ظرفیت بوم شناختی تبریز گذاشته است؟» پاسخ دهد و راهکارهایی را برای بهبود وضعیت تغییرات اراضی و توان بوم شناختی شهر و توزیع متناسب جمعیت در کلانشهر تبریز ارائه نماید. از جمله نتایج به دست آمده در تحقیق حاضر این است که افزایش نرخ رشد جمعیت و به تبع آن گسترش و توسعه بی رویه کالبدی- فیزیکی شهر، طی این سالها موجب افزایش تغییرات کاربری اراضی به ویژه تبدیل کاربریهای زراعی و باغی به شهرکها و مناطق مسکونی شده است. که این میزان تغییرات از توان اکولوژیکی کلانشهر تبریز خارج بوده و نیازمند مدیریت دقیق و منضبط میباشد. که در غیر این صورت با تدام یافتن این نوع چالش، کلانشهر تبریز طی سالهای آتی دچار بحران و مشکلات قابل ملاحظه و تجدید ناپذیری خواهد شد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
نادر ایزدبین؛ حسن محمودزاده؛ رسول قربانی
چکیده
به رغم این که وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست؛ اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است. پیامد چنین جریانی فقدان عدالت توزیعی خواهد بود. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی - تحلیلی و کریتیک، اسنادی و ...
بیشتر
به رغم این که وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست؛ اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است. پیامد چنین جریانی فقدان عدالت توزیعی خواهد بود. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی - تحلیلی و کریتیک، اسنادی و پیمایشی می باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی وضعیت تقاضا و ظرفیت توزیعی کاربری فضای سبز در بین مناطق کلانشهر کرج و ارائه راهکارهای مبتنی بر عدالت فضایی کاربری فضای سبز در جهت افزایش آن انجام گرفته است. برای تحلیل و ارزیابی وضعیت فضاهای سبز و نقشه سازی آن از اطلاعات و داده های مربوط به سازمان های مرتبط و تصاویر ماهواره ای در مقیاس های فضایی- زمانی مدنظر و نرم افزار GIS، ویژگی های اجتماعی- اقتصادی شهروندان مناطق کلانشهر کرج از اطلاعات سازمان آمار، سازمان نیروی انتظامی شهر کرج و نقشه مناطق شهرداری کلانشهر کرج استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد که، مناطق 8 و 11 به دلیل جمعیت کم و حجم وسیع از مساحت پارکها، وجود باغ خانواده، باغ سیب، باغ فاتح و ایران کوچک دارای سرانه بالایی می باشد. ولی مناطق دیگر از کمبود شدید پارک های شهری و تاثیر اکولوژی سیاسی در سطح محله ای تا منطقه ای رنج می برند که نیاز دارد با توجه به جمعیت هر یک از مناطق و با عنایت به استانداردهای مورد قبول در زمینه سرانۀ فضاهای سبز شهری به ویژه پارکها، اقدام به توزیع متناسب پارکها در مناطق شهر کرج انجام شود.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
ابوالفضل قنبری؛ طاها ایمان زاده؛ خاطره عبدی
چکیده
گردشگری در دنیای جدید به عنوان صنعتی مهم در امر توسعهی اقتصادی کشورها مدنظر تصمیمگیرندگان قرار گرفته است. در راستای تحقق این امر و گسترش آن بدون شک موضوع امنیت یکی از پارامترهای مهم می-باشد که محققان توجه خاصی بدان نمودهاند؛ از این رو، در تحقیق حاضر به بررسی نقش امنیت در توسعهی گردشگری خارجی پرداخته شده است. نتایج بررسیهای ...
بیشتر
گردشگری در دنیای جدید به عنوان صنعتی مهم در امر توسعهی اقتصادی کشورها مدنظر تصمیمگیرندگان قرار گرفته است. در راستای تحقق این امر و گسترش آن بدون شک موضوع امنیت یکی از پارامترهای مهم می-باشد که محققان توجه خاصی بدان نمودهاند؛ از این رو، در تحقیق حاضر به بررسی نقش امنیت در توسعهی گردشگری خارجی پرداخته شده است. نتایج بررسیهای تحقیق، بیانگر این موضوع است که انواع مختلف امنیت، از جمله، امنیت مالی، اجتماعی و ... و همچنین چگونگی ارایه تصویر از ایران و تبلیغات، بر توسعه گردشگری خارجی در ایران تأثیر دارد. به همین دلیل این تحقیق با هدف شناخت نقش امنیت در تجربهی گردشگری و بازاریابی مسئولان دولت در جهت ایجاد امنیت بیشتر و تبلیغ آن انجام گرفته است. در این تحقیق جهت بررسی نقش امنیت در توسعهی گردشگری خارجی، پرسشنامه محقق ساختهای با 25 معرف و در مقیاس نقطهای طیف لیکرت تهیه و در بین گردشگران خارجی موجود در شهر تبریز پخش شد و شیوهی انتخاب افراد نمونه به صورت نمونهگیری تصادفی در دسترس بود و در مدت یک ماه 70 پرسشنامه تکمیل گردید که از این تعداد 65 مورد برای استفاده مناسب بود؛ پایایی و روایی پرسشنامهها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید و با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد کمترین مربعات جزیی (PLS-SEM) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. متغیرهای مدل بررسی نقش امنیت در توسعهی گردشگری خارجی از جمعبندی مطالعات پیشین استخراج شد. نتایج مدل بررسی نقش امنیت در توسعهی گردشگری خارجی نشان میدهد که عامل امنیت سیاسی با مقدار ضریب مسیر 327/0 بیشترین تأثیر بر عوامل توسعهی گردشگری خارجی را دارد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
علی آذر؛ ابولفضل زکریازاده؛ الهام مروتی زرقانی
چکیده
با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری در افزایش زیستپذیری و رقابتپذیری و نقش آنها در تفریح و گذران اوقات شهروندان، ضروری است درک صحیحی از مولفههایی که میزان رضایتمندی شهروندان را تحت تاثیر قرار میدهد صورت بگیرد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، تبیین رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری و ارزیابی میزان رضایتمندی مراجعهکنندگان ...
بیشتر
با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری در افزایش زیستپذیری و رقابتپذیری و نقش آنها در تفریح و گذران اوقات شهروندان، ضروری است درک صحیحی از مولفههایی که میزان رضایتمندی شهروندان را تحت تاثیر قرار میدهد صورت بگیرد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، تبیین رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری و ارزیابی میزان رضایتمندی مراجعهکنندگان از وضعیت فضاهای سبز شهری منطقه 6 کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر توصیفی –تحلیلی و ماهیت آن کاربردی میباشد. جامعه آماری مورد مطالعه، شامل 30 پارک موجود در منطقه 6 شهرداری کلانشهر تبریز میباشد که از این تعداد، 12 پارک به عنوان حجم نمونه و به صورت هدفمند، جهت مطالعه دقیق انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات، اسنادی و میدانی میباشد. جهت مشخص شدن میزان رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز، تعداد 320 پرسشنامه محققساخته در اختیار مراجعهکنندگان به پارکها قرار داده شد
رضایتمندی شهروندان از وضعیت فضاهای سبز شهری، توسط شاخصهای کیفیت خدمات، ایمنی و امنیت، پویایی، همدلی و همراهی مورد سنجش قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون آماری t و برای تعیین تاثیر شاخصها بر رضایت استفادهکنندگان از رگرسیون چند متغیره استفاده گردید است. نتایج خروجی آزمون رگرسیون نشان میدهد که شاخص کیفیت خدمات پارکها بیشترین تاثیر و شاخص قابلیت اعتماد و امنیت پارک کمترین تاثیر را بر رضایت استفاده کنندگان از پارکهای منطقه 6 شهرداری تبریز دارند. میانگین رضایتمندی کلی از فضاهای سبز شهری منطقه 6 شهرداری کلانشهر تبریز، 25/3 به دست آمد و با توجه به فاصله میانگین به دست آمده با معیار میانگین، از نظر استفاده کنندگان از پارکهای مورد مطالعه، این پارکها از وضعیت متوسطی از نظر شاخصهای مورد مطالعه برخوردار هستند. تفاوت معناداری از نظر کیفیت خدمات و ایمنی و امنیت پارکهای مورد مطالعه وجود ندارد اما از نظر مولفه پویایی و همدلی تفاوت در بین فضاهای سبز مورد مطالعه معنادار می-باشد
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ مریم دارابی
چکیده
با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این ...
بیشتر
با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این اساس، هدف این پژوهش تحلیل کیفیت محیطی فضاهای عمومی شهری در راستای توسعه شهرهای سبز در منطقه 7 تهران می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی میباشد. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات و مبانی نظری، تدوین فرضیه ها و ارائه الگوی اولیه موضوع از روش های کتابخانه ای استفاده شد. در مرحله دوم با استفاده از تکنیک اثرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) و بر اساس نظرات کارشناسان و امتیازدهی در محیط نرم افزار میک مک چگونگی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل بر یکدیگر مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی در فضاهای عمومی شهر با تاکید بر توسعه شهرهای سبز ، استخراج شد.
بدین منظور، 24 عامل در 9 دسته مولفه دی اکسیدکربن؛ انرژی ؛ هوا ؛ آب ؛ ضایعات ؛ حمل و نقل ؛ کاربری زمین ؛ ساختمان ها و مدیریت زیست محیطی شناسایی شد و به صورت ماتریس 24 * 24 و با ابزار پرسشنامه و طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 30 نفر از کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان میدهد که 10 عامل به عنوان عوامل کلیدی میباشد. در این بین، مدیریت سبز نقش مهمتری در شاخص های شهر سبز منطقه 7 تهران دارد و ؛ تراکم جمعیت ؛ مشارکت های عمومی از سیاست های سبز و تعداد روزهای ناسالم به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
احمد اسدی؛ محسن احدنژاد
چکیده
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با ...
بیشتر
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با توجه به تأثیر رابطهی شکوفایی شهری و توسعهی پایدار، هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان میباشد. در این راستا، روش تحقیق آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی است. بهمنظور تحلیل دادهها نیز از معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با روش حداقل مربعات جزئی در نرمافزار Smart-pls استفاده شده است. همچنین جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران شهری، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان مسائل شهری زنجان است که با توجه به مشخص نبودن تعداد جامعهی آماری، با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه 100 نفر تعیین گردیده که دسترسی به آنها بر مبنای الگوی غیرتصادفی هدفمند میباشد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین مطلوبیت در بین شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان مربوط به شاخصهای بهرهوری و زیرساختها میباشد. همچنین از بین 25 متغیر مورد بررسی تنها 5 متغیر «دسترسی مناسب به انواع خدمات اساسی (آب، برق، گاز و تلفن)، امنیت پایدار فردی و اجتماعی برای تمامی گروههای سنی-جنسی، تراکم جمعیت مناسب در سطوح مختلف شهر، دسترسی به مساکن بادوام و جمعآوری و دفع مناسب زبالهها و فاضلاب شهری» دارای ارزش آمارهی بالاتری از 96/1 بوده و در وضعیت مطلوب قرار داشتهاند.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مراد کاویانی؛ محمد یوسفی شاتوری؛ زکیه آفتابی
چکیده
امنیت، ثبات، توسعه و رفاه در دستور کار همه نظامهای سیاسی است که با منابع آب در دسترس پیوندی مستقیم، همافزا و فزایندهای یافتهاند. از اینرو، تامین آب کارویژه حاکمیتی است. طی یک سده گذشته، دسترسی واحدهای سیاسی- فضایی و جوامع، به منابع محدود آب شیرین درگیر تنگناهای بنیادی فراوانی شده است. حوضه آبریز زاینده رود طی دهههای اخیر ...
بیشتر
امنیت، ثبات، توسعه و رفاه در دستور کار همه نظامهای سیاسی است که با منابع آب در دسترس پیوندی مستقیم، همافزا و فزایندهای یافتهاند. از اینرو، تامین آب کارویژه حاکمیتی است. طی یک سده گذشته، دسترسی واحدهای سیاسی- فضایی و جوامع، به منابع محدود آب شیرین درگیر تنگناهای بنیادی فراوانی شده است. حوضه آبریز زاینده رود طی دهههای اخیر درگیر یک رشته مسائل با خاستگاه درون و برون حوضهای شده است که به خشکیدن بخش اعظم آن انجامیده و به همان نسبت نیز امنیت و توسعه جوامع ساکن را متاثر کرده است. مقاله حاضر که ماهیتی کاربردی دارد به تبیین بازتاب بحران آب بر سناریوهای هیدروپلیتیک محورِ فرارویِ حوضه آبریز زاینده رود پرداخته است. روششناسی حاکم بر پژوهش توصیفی-تحلیلی است. دادههای مورد نیاز پژوهش با روش کتابخانهای و میدانی( مصاحبه- پرسشنامه) گردآوری و با بهرهگیری از نرمافزارهای Micmac،Scenario Wizard و مدل آنتروپی شانون بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان داد که از 31 وضعیت احتمالی پیونددار با هفت سناریو با سازگاری قوی و محتمل، وضعیتهایی که سناریوهای هیدروپلیتیک محور فراروی حوضه آبریز زاینده رود را بحرانی بیان میکنند، بیشترین وضعیتهای احتمالی ممکن را در بر میگیرند. بنابراین، تاثیر بحران آب بر وضعیت هیدروپلیتیک محور فراروی حوضه آبریز زاینده رود بحرانی نمود یافت و راهکار مدیریت بهینه منابع آب در سطح ملی و متناسب با آن در سطح حوضه آبریز زاینده رود، مناسبترین راهکار برای جلوگیری از رخداد وضعیت بحرانی حوضه آبریز زاینده رود شناخته شد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
علی اکبر سالاری پور؛ ذبیح اله بهشتی زاده
چکیده
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه ...
بیشتر
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکانهای سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماعپذیری دستهبندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینهای، و توزیع آن طبق جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیادهراه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظهای در سرزندگی فضای پیادهراه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیادهراه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده میکنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت میباشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطرهانگیزی را بهبود بخشیده است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سیده فریا آقایاری؛ رسول صمدزاده؛ محمدتقی معصومی
چکیده
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری ...
بیشتر
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری در شهر خلخال است.
پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهشهای کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای، عوامل مؤثر بر تابآوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامهای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونهگیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تابآوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان بهعنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و برای ترسیم نقشهها و پهنهبندیها در قالب نرمافزار ARCGIS استفاده شد.
با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS میتوان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تابآوری پایینی قرار دارد و زلزلهخیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تابآوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تابآوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونهای نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که در پیادهسازی تابآوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبههای اول تا چهارم تابآوری شهر خلخال قرارگرفتهاند و نقش مؤثری بر کارآمدی تابآوری شهری در این شهر دارند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود؛ الناز پیروزی
چکیده
خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبرانناپذیری به این جوامع وارد میکند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیبپذیر و رفع آنها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسلهای متعدد، نقاط لرزهخیز، عدم رعایت استانداردها و غیره، از این قاعده مستثنی ...
بیشتر
خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبرانناپذیری به این جوامع وارد میکند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیبپذیر و رفع آنها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسلهای متعدد، نقاط لرزهخیز، عدم رعایت استانداردها و غیره، از این قاعده مستثنی نمیباشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی آسیبپذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله، میباشد. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده، به عنوان متغیرهای مستقل تهیه شد. ارزشگذاری و استانداردسازی لایهها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزندهی معیارها، با بهره-گیری از روش کرتیک انجام گردید. در نهایت مدلسازی با استفاده از روشتصمیمگیری چند معیارۀ مارکوس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد، به ترتیب؛ عوامل فاصله از گسل، کاربری اراضی و فاصله از کانون زلزله، با ضریب وزنی 110/0، 104/0 و 102/0، بیشترین تأثیرگذاری را در رخداد زمینلرزه منطقه دارند. به علاوه با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، 67/16 درصد، از کل شهرستان اردبیل، دارای پتانسیل آسیبپذیری زیاد و 27/30 درصد، دارای احتمال آسیبپذیری نسبتاً زیاد است. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، شهر اردبیل از نظر میزان آسیبپذیری در برابر خطر زلزله، در سطح متوسط میباشد و شهرهای هیر و آراللو در طبقه آسیبپذیری زیاد و شهر ثمرین در پهنۀ آسیبپذیری نسبتاً زیاد قرار دارند. به علاوه، طبق یافتههای پژوهش، 86/ 22 و 86/30 درصد از آبادیها و روستاهای شهرستان اردبیل، به ترتیب؛ در پهنه با آسیبپذیری زیاد و نسبتاً زیاد، 14/13 درصد در پهنه با آسیبپذیری متوسط و به ترتیب؛ 28/22 و 86/10 درصد در پهنه با آسیبپذیری نسبتاً کم و کم، زلزله قرار دارند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
حسین عزیزی؛ محمد رضا رضایی؛ حسن اروجی
چکیده
امروزه گردشگری بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا محسوب میشود که به مثابه منبع اصلی درآمد و اشتغال، نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورها دارد. سوانح و بحرانها نقش بازدارندگی توسعه گردشگری را بازی میکنند. در این بین اپیدمیها به این خاطر که معمولاً فراتر از مقیاس محلی کشورها را متأثر میکنند از سایر بحرانها متمایز میباشد. استراتژی ...
بیشتر
امروزه گردشگری بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا محسوب میشود که به مثابه منبع اصلی درآمد و اشتغال، نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورها دارد. سوانح و بحرانها نقش بازدارندگی توسعه گردشگری را بازی میکنند. در این بین اپیدمیها به این خاطر که معمولاً فراتر از مقیاس محلی کشورها را متأثر میکنند از سایر بحرانها متمایز میباشد. استراتژی تابآوری جهت بازیابی سریع مقاصد تحت تأثیر بحران معرفی شده است. بنابراین ضرورت انجام پژوهشی با هدف بررسی نقش تابآوری در بحران اپیدمی در شهرهای گردشگری ایجاب مینماید. روش تحقیق حاضر از نظر ماهیت تحلیلی-توصیفی میباشد و از نوع پیمایشی از طریق تکمیل پرسشنامه انجام شده است. در ابتدا برای مشخص کردن عوامل مؤثر بر تابآوری گردشگری شهر مورد مطالعه (شیراز) در زمان بحران اپیدمی، از مدل تحلیل مسیر استفاده شد. از همین رو و با توجه به تعداد معیارهای تحقیق، آزمون رگرسیون چندگانه اجرا شد که ابتدا اثرات مستقیم مدنظر قرار گرفته شد. اثرات ابعاد تابآوری(اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، زیرساختی و نهادی-مدیریتی) به عنوان متغیر مستقل بر گردشگری شیراز به عنوان متغیر وابسته محاسبه گردید. در مراحل بعدی اثرات غیرمستقیم در نظر گرفته شد. در مرحله اثرات مستقیم معلوم شد که معیارهای تحقیق 71 % از واریانس بحران اپیدمی را تبیین میکنندو اینکه تمام شاخصهای تحقیق بر متغیر وابسته تأثیر معناداری دارند و بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته رابطه خطی معناداری در سطح 95 درصد وجود دارد. در این خصوص بیشترین تأثیر مستقیم مربوط به شاخص اجتماعی-فرهنگی و بیشترین تأثیر غیرمستقیم متعلق به شاخص اقتصادی است. در مجموع شاخص فرهنگی-اجتماعی بیشترین ضریب همبستگی را در بین شاخصهایتابآوری داراست که نشانگر تأثیرگذارترین شاخص بر بحران اپیدمی در گردشگری شهر شیراز است. شاخص اقتصادی در درجه دوم قرار دارد. در نهایت شاخصهای زیرساخت و نهادی-سازمانی با فاصلههای کم در رتبههای بعدی قرار میگیرند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
حمید صابری؛ هاجر ناصحی؛ مهدی علیزاده
چکیده
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیطهای انسانساخت و بهویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای ...
بیشتر
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیطهای انسانساخت و بهویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای و میدانی میباشد. جامعه آماری کلیه افراد بالای 15 سال ساکن در این منطقه(239756 نفر) است، که 204 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص(نورپردازی، رنگ، خوانایی، خط آسمان، بو و صدا، جهتیابی، مبلمان شهری، امنیت اجتماعی، حس مکان، سرزندگی، تصویر ذهنی، نگرش فضایی، مشارکت اجتماعی) با استفاده از مبانی نظری استخراج شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای T تک نمونهای، رگرسیون چندگانه و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافتههای پژوهش حاکی از؛ معناداری کلیه شاخصهای بررسی شده در سطح 95 درصد اطمینان میباشد، در بین شاخصهای سیمای بصری شاخص، رنگ بییشترین ضریب و تأثیر را در سیمای بصری منطقه 8 اصفهان و شاخص حس مکان- هویت بیشترین ضریب و تأثیر را در رفتار شهروندان این منطقه دارند. نتایج نشان میدهد؛ با توجه به درهم آمیزی مؤلفهها و شاخصهای مفهوم سیمای بصری شهری، نقش آن بر جوانب مختلف رفتار شهروندان و بروز بحرانهای اخلاقی و انسانی انکارناپذیر میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
زیبا کدخدایی؛ حمیدرضا رخشانی نسب؛ مجتبی سلیمانی دامنه
چکیده
جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کردهاند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعتگردی استفاده نمودهاند. روش نمونهگیری به صورت تصادفی ساده میباشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه ...
بیشتر
جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کردهاند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعتگردی استفاده نمودهاند. روش نمونهگیری به صورت تصادفی ساده میباشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه سیستان و بلوچستان) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ در سطح 0.852 محاسبه و تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیهها از روشهای آمار استنباطی شامل آزمون اسمیرنف-کلموگروف، تیتک نمونه ای، فریدمن و معادلات ساختاری استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که فناوری اطلاعات و مؤلفههای آن مانند توسعه زیرساختهای فناوری اطلاعات، بازاریابی الکترونیکی و تجارت الکترونیک بر توسعه طبیعت گردی شهرستان کنارک تأثیر دارند. به گونه ای که معیار بوم گردی مجازی با میانگین 50/4 در رتبه اول و معیار بستر مخابراتی با میانگین 4۰/2 در رتبه آخر قرار گرفت. بدین ترتیب نوآوری پژوهش به این صورت میباشد که این پژوهش برای بار اول نقش همهجانبه و تمامی ابعاد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در توسعه طبیعت گردی در بین مناطق ساحلی جنوب ایران از جمله شهرستان کنارک مورد بررسی قرار میدهد در حالی که اکثر پژوهش ها به گردشگری الکترونیکی و بقیه ابعاد گردشگری از جمله سلامت و ورزش توجه کرده اند. به طور کلی برخی بسترها و زیر ساخت مناسب از جمله دکلهای تقویتکننده، تلفن و ایترنت و از طرفی عدم توجه به صنعت صنایع دستی بومی شهرستان مورد مغفول قرار گرفته است که توجه به تقویت خطوط ثابت و همراه تلفن و پوششدهی اینترنت مناسب، اجرای برنامههای تلویزیونی شهرستانی و استانی برای معرفی جاذبههای گردشگری شهرستان کنارک از جانب مدیریت شهری از جمله فرمانداری و شهرداری محقق خواهد شد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
شیما وثوقی؛ رضا ذاکری نژاد؛ مژگان انتظاری
چکیده
فرسایش خندقی یکی از مخاطره آمیز ترین انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و برهم خوردن تعادل منابع زیستی و محیط زیست می شود. هدف این مطالعه عوامل موثر در فرسایش خندقی، پیش بینی و پهنه بندی فرسایش خندقی با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی در حوضه آبخیز علامرودشت در استان فارس پرداخته شد. ابتدا موقعیت خندق ها از طریق بررسی های میدانی، ...
بیشتر
فرسایش خندقی یکی از مخاطره آمیز ترین انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و برهم خوردن تعادل منابع زیستی و محیط زیست می شود. هدف این مطالعه عوامل موثر در فرسایش خندقی، پیش بینی و پهنه بندی فرسایش خندقی با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی در حوضه آبخیز علامرودشت در استان فارس پرداخته شد. ابتدا موقعیت خندق ها از طریق بررسی های میدانی، عکس های هوایی و با استفاده از تصاویر نرم افزار گوگل ارث تهیه گردید و سپس در محیط نرم افزار GIS لایه رقومی خندق ها نیز به صورت نقطه ای تهیه گردید، در مرحله بعدی شاخص های فیزیوگرافی حوضه در نرم افزار ARC GIS تهیه شد. در این تحقیق با عملیات میدانی در منطقه مورد مطالعه و نمونه برداری از خاک و انجام آزمایش نقشه بافت خاک در نرم افزار GIS تهیه شد و نقشه کاربری اراضی و تراکم پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست تهیه گردید و سپس هریک از شاخص ها در محیط GIS اضافه گردید. برای اجرای مدل حداکثر آنتروپی از 70 درصد داده ها برای آموزش مدل و 30 درصد برای آزمون مدل استفاده شده است. در این مطالعه با استفاده از آزمون جک نایف میزان تأثیر هر یک از شاخ ها بر دیگر شاخص ها مشخص شده که در نهایت تأثیرگذارترین شاخص ها معرفی شد. جهت اعتبار سنجی مدل جهت پهنه بندی فرسایش خندقی منطقه مورد مطالعه با استفاده از منحنی (ROC) و مساحت زیر منحنی (AUC)مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که شاخص های اقلیم، شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، جهت شیب و ارتفاع تأثیرگذارترین شاخص ها در ایجاد فرسایش خندقی است و میزان AUC=0.997 برای آموزش و اجرای مدل در سطح عالی است.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نگار هوشنگی؛ حسن سجادزاده؛ محمد سعید ایزدی
چکیده
اهمیت ایجاد زمینههای حس تعلق خاطر به مکان و تقویت معیارهای مؤثر بر آن در جهت افزایش کیفیت زندگی در سکونتگاههای غیررسمی، به ضرورت ارزیابی این موضوع و شناخت عوامل تقویت کننده آن میافزاید. در این راستا، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و شیوههای مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانهای و روش تحقیقی موردی، ...
بیشتر
اهمیت ایجاد زمینههای حس تعلق خاطر به مکان و تقویت معیارهای مؤثر بر آن در جهت افزایش کیفیت زندگی در سکونتگاههای غیررسمی، به ضرورت ارزیابی این موضوع و شناخت عوامل تقویت کننده آن میافزاید. در این راستا، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و شیوههای مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانهای و روش تحقیقی موردی، به بازشناسی عوامل دخیل در آفرینش حس تعلق خاطر در اینگونه سکونتگاهها میپردازد و نیز تأثیرات تغییرات پارامترهای پیکرهبندی فضایی در ارتقاء حس تعلق خاطر در محله نخودچر شهر رشت را با ابزار پرسشنامه بررسی مینماید. نتایج کمّی بدست آمده از توزیع 384 پرسشنامه به روش مدل ساختاری تحلیل شده است. این روش به منظور بررسی تأثیر رابطهای معنادار مابین عوامل حس تعلق خاطر در این محله بکار گرفته شده و رابطه همبستگی متغیرها که یکی از پیششرطهای انجام رگرسیون میباشد را بررسی مینماید. یافتههای پژوهش از پرسشنامه نشان میدهد مابین عوامل مؤثر در شکلگیری احساس تعلق خاطر شامل عوامل ادراکی-شناختی، محیطی-کالبدی و اجتماعی-فرهنگی، رابطه مثبت معناداری وجود دارد؛ بطوریکه با افزایش پارامترهای پیکرهبندی فضایی از قبیل طول معابر، هم پیوندی، عمق، اتصال و انتخاب، میزان کیفیت عوامل حس تعلق خاطر افزایش خواهد یافت. جمعبندی شرایط بدست آمده توسط نرمافزار دپس-مپ و شاخصههای چیدمان فضا نشان میدهد مقدار حداقلی شاخصه اتصال نیز در شبکه معابر بافت محله نخودچر نشان دهنده نفوذپذیری کمینه بافت و ارگانیک بودن آن است. بمنظور تقویت پویایی این منطقه، عمق میانگین ورودیهای محله میبایست در حالت کمینه قرار گیرد و کاربریهای مختلف در مجاورت محور اصلی استقرار یابند. همچنین همبستگی شاخصههای همپیوندی کلی و همپیوندی محلی، موجبات ارتباط مابین محورهای اصلی و فرعی را تامین نموده و میزان شاخصه هویت در مرکز محله نخودچر را افزایش میدهد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مهدی محمدی سرین دیزج؛ ابوالفضل شهامت
چکیده
بافتهای کهن و ناکارآمد شهری پهنههایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقبافتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها تبدیلشدهاند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی میباشد. اطلاعات ...
بیشتر
بافتهای کهن و ناکارآمد شهری پهنههایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقبافتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها تبدیلشدهاند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی میباشد. اطلاعات بهصورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامۀ محقق ساخته بهدستآمده است. برای بکارگیری مدل SWOT، تعداد 25 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه شهرسازی و شهرداری انتخاب و پرسشنامه مدل در اختیار آنها قرار گرفت. برای تحلیل متغیرها و شاخصها از مدل تحلیل استراتژیک SWOT و ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی QSPM استفاده گردید. برای سنجش متغیّرها در پرسشنامه، از طیف لیکرت پنج سطحی استفاده شده است. یافتهها ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ براساس مدل SWOT، امتیاز عوامل داخلی IFE، 13/2 و امتیاز عوامل خارجی EFE، 58/2 به دست آمد. لذا عواملی داخلی با امتیاز کمتر از 5/2 نشانگر غلبه نقاط ضعف بر نقاط قوت و عوامل خارجی هم با امتیاز بیشتر از 5/2 نشاندهنده غلبه فرصتها بر تهدیدها است. بنابراین، راهبرد مناسب برای بازآفرینی محلات قدیمی تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر از نوع محافظهکارانه(wo) میباشد. نتیجه نشان داد که پس از اولویتبندی نتایج در ماتریس QSPM، استراتژی از بین بردن نامنظمی بافت ناکارآمد و فشردگی دانهبندی عناصر کالبدی با توجه به امکان تبدیلشدن این محلات به مرکزیت تجاری و گردشگری بهعنوان اولین اولویت برای بازآفرینی و مدیریت توسعه بافت فرسوده و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر تعیین گردید.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
شراره سعیدپور؛ فریدون بابایی اقدم؛ ایرج تیموری
چکیده
امروزه بافتهای فرسوده و ناکارآمد قسمت عمدهای از بافتهای شهری را تشکیل دادهاند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافتهای فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی ...
بیشتر
امروزه بافتهای فرسوده و ناکارآمد قسمت عمدهای از بافتهای شهری را تشکیل دادهاند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافتهای فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری برپایه آسیبهای حاصل از بافتهای ناکارآمد شهر سقز؛ ضمن شناسایی و مشخصسازی بیشترین سطح خطر آسیبهای حاصل از بافتهای ناکارآمد به ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز پرداخته است. نوع تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گردآوری داده توصیفی-تحلیلی بوده است و برای-جمعآوری اطلاعات از روش میدانی – کتابخانهای استفاده شده است. در این پژوهش در وهلۀ نخست از ارزیابی ریسک امنیتی زیرساخت(مدل FMEA)، جهت شناسایی آسیب های حاصل از بافتهای ناکارآمد شهر سقز، مشخصسازی اولویت و تعیین عملگرها استفادهشده است و در وهلۀ بعدی از مدل IPA برای بررسی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهر سقز استفادهشده است. بررسیهای صورت گرفته در قالب مدل FMEA نشان داده است که از 31آسیب مطرح شده در قالب 10 اثر بالقوه؛ 6 اثر بالقوه (در وهله اول آسیبپذیری در برابر زلزله، ناتوانی پولی- مالی، ضعف مدیریتی و در وهله بعدی افزایش ناهنجاری اجتماعی، کاهش تعلق خاطر و افزایش آلودگی) سطح خطر بارزی دارند و نتایج حاصل از مدل IPA نشان داده است که بین اهمیت و عملکرد شاخصهای بازآفرینی بافتهای ناکارآمد شهر سقز سازگاری وجود نداشته است و لازم است که توجه به شاخصهای مدیریت یکپارچه شهری، ساماندهی معابر کم عرض و دسترسی به شریانهای اصلی، سازگاری کاربریها، نظارت بر ساخت و ساز و کنترل بناهاو کیفیت ابنیه، اشتغال و درآمد، سرمایهگذاری در محله، بهبود مشارکت اجتماعی و بهبود تعلق مکانی به منظور کاهش آسیبهای بارز حاصل از بافتهای ناکارامد در اولویت نخست قرار گیرند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
امیر پورداداش؛ اکبر اصغری زمانی؛ ایرج تیموری
چکیده
با توجه به چالش های پیش رو در نحوه و نوع مدیریت مناطق آزاد از جمله ساختار مدیریتی غیر دموکراتیک، درآمد ناپایدار، عدم شفافیت، پاسخگویی، پیچیدگی و تنوع الگوهای مدیریتی که از آن به عنوان روندها یاد می شود. جهت دستیابی به آینده ای روشن برای منطقه آزاد ارس، شناسایی و ترسیم پیشران های کلیدی ضروری است. پژوهش حاضر، با نگرش آینده پژوهی، درصدد ...
بیشتر
با توجه به چالش های پیش رو در نحوه و نوع مدیریت مناطق آزاد از جمله ساختار مدیریتی غیر دموکراتیک، درآمد ناپایدار، عدم شفافیت، پاسخگویی، پیچیدگی و تنوع الگوهای مدیریتی که از آن به عنوان روندها یاد می شود. جهت دستیابی به آینده ای روشن برای منطقه آزاد ارس، شناسایی و ترسیم پیشران های کلیدی ضروری است. پژوهش حاضر، با نگرش آینده پژوهی، درصدد شناسایی عوامل حیاتی موثر بر وضعیت حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد ارس و بررسی میزان اثرگذاری این عوامل بر یکدیگر می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از روش های کتابخانه ای، پیمایشی، ماهیت آن بر پایه روش های نو در آینده پژوهی با رویکرد تحلیلی و اکتشافی با بکارگیری مدل های کمی و کیفی و روش تحلیل و اثرات متقاطع ساختاری ماننده میک مک و روش دلفی بهره گرفته است. بر این اساس، طی جلسات متعدد بحث و اخذ نظر کارشناسان و گروه خبره و صاحب نظران منطقه آزاد ارس به تعداد 15 نفر به عنوان نمونه آماری جامعه هدف، 60 گویه یا متغیر در قالب 8 شاخص اصلی حکمروایی خوب شهری شناسایی گردید. سپس، متغیرهای فوق در قالب ماتریس60*60 اثرات متقاطع توسط گروه نخبه وزن دهی و در نرم افزار میک مک تعریف گردید. آنچه از وضعیت نقشه پراکندگی متغیرها قابل فهم می باشد، ناپایداری سیستم است. لذا با توجه به رتبهبندی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرها و امتیازدهی آنها، تعداد 21 متغیر که دارای وزن بیشتر در هر دو حالت بودند که به عنوان پیشران اصلی حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد شناسایی شدند. از بین متغیر ها اعتماد شهروندان و مسئولان به همدیگر بیشترین امتیاز و حیاتی ترین عامل موثر بر حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد ارس و پایبندی مدیران به قانون، بینش راهبردی، عدالت اجتماعی در رده های بعدی قرار گرفته اند.
مقاله علمی پژوهشی
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
منصوره صدری کیا؛ ندا کاظمی پور
چکیده
فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته میشود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجانشرقی میباشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخلسنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمتهای ...
بیشتر
فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته میشود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجانشرقی میباشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخلسنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمتهای جنوبی و جنوبشرقی دشت با حداکثر نرخ حدود 8 سانتیمتر در سال در جهت خط دید ماهواره دیده میشود. همچنین با روش تحلیل سلسله-مراتبی وزندهی معیارهای موثر بر فرونشست انجام شده و حساسیت به فرونشست، با استفاده از تحلیلهای مکانی مدلسازی شده است. بر این اساس دشت شبستر به پنج منطقه با احتمال وقوع فرونشست «خیلی زیاد»: 3% ، «زیاد»: %20، «متوسط»: 25%، «کم»: 33% و «خیلی کم»: 19 % مساحت کل دشت، طبقهبندی شد. برای صحتسنجی مدل پیشبینی فرونشست، از نقشه جابهجایی بهدست آمده از تداخلسنجی راداری استفاده شد. با توجه به سطح زیر منحنی مشخصه عملکرد 86 % ، صحت خوب پیشبینی مدل تایید شد. همچنین مدل پیشنهادی، با انجام تحلیل حساسیت نسبت به معیارهای با بیشترین اهمیت، مورد ارزیابی قرار گرفته و اهمیت بالای آنها در ایجاد فرونشست در منطقه، مورد تأیید قرار گرفت. مدل معرفی شده میتواند اطلاعات مفید و قابل اعتمادی برای مدیران و تصمیمگیرندگان منطقه، جهت برنامهریزیهای موثر و بهنگام پیشگیری و کاهش اثرات پدیده فرونشست با هزینه و زمان کم فراهم سازد.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
جواد حاجی علیزاده
چکیده
این پژوهش با این هدف انجام پذیرفت تا اثربخشی آموزش مبتنی بربازی را در تعلیم نقشه خوانی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان آموزش ابتدایی دربخش نقشه خوانی جغرافیایی در دانشگاه فرهنگیان بررسی نماید.چراکه اعتقاد براین است که هرقدرجذابیت وگیرایی آموزش بیشتر باشد تداوم اثرگذاری درعرصه علمی به خصوص حوزه های برنامه ریزی در جغرافیا بالاتر خواهدبود. ...
بیشتر
این پژوهش با این هدف انجام پذیرفت تا اثربخشی آموزش مبتنی بربازی را در تعلیم نقشه خوانی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان آموزش ابتدایی دربخش نقشه خوانی جغرافیایی در دانشگاه فرهنگیان بررسی نماید.چراکه اعتقاد براین است که هرقدرجذابیت وگیرایی آموزش بیشتر باشد تداوم اثرگذاری درعرصه علمی به خصوص حوزه های برنامه ریزی در جغرافیا بالاتر خواهدبود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی به صورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش وکنترل می باشد. که در آن چهار کلاس(2کلاس ازپسران و2کلاس ازدختران) به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به صورت تصادقی در دو گروه آزمایش و کنترل جای گرفتند. برای گروه آزمایش 6جلسه بسته آموزشی مبتنی بربازی درنظرگرفته واجراشد و در این مدت گروه کنترل به روش سنتی آموزش دیدند. هر دو گروه قبل و بعد از مداخله با استفاده از آزمون محقق ساخته درس نقشه خوانی و پرسشنامه انگیزش تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های بدست آمده با استفاده از روش تحلیل کواریانس یکراهه و چندراهه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بین گروه آزمایش و گروه کنترل در انگیزش تحصیلی (انگیزش درونی وبیرونی) تفاوت معنی دار وجود دارد. نتایج این تحقیق اثربخشی روش آموزش مبتنی بربازی را بر انگیزش تحصیلی دانشجومعلمان مورد تایید قرار داد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مریم آزادبخت؛ مجتبی جهانی فر
چکیده
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس ...
بیشتر
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس بیگانگی در فضای شهری تاثیرگذار هستند انجام گرفت. در این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) در مرحله کیفی با 32 نفر از شهروندان اهواز تا اشباع نظری مصاحبههای عمیقی صورت گرفت و با تحلیل مضامین مدل مفهومی برای تبیین و چگونگی تاثیر شرایط بر احساس بیگانگی ارائه شد. در مرحله کمی نیز به کمک مدل یابی معادلات ساختاری، ساختار علّی احساس بیگانگی در نمونه 310 نفری از شهروندان اهواز که به صورت تصادفی طبقهای انتخاب شدند بررسی گردید. یافتههای کیفی نشان داد که ناکارآمدی فضای شهر، ناامنی، سرزنده نبودن شهر، ساختارهای بیکیفیت کالبد شهر، دسترس ناپذیری و زیست ناپذیری شهر مهمترین علتهای بروز احساس بیگانگی در شهروندان هستند، و جنسیت افراد، خانواده، قومیت و فرهنگ آنها نیز زمینه را برای بروز این احساس فراهم میکنند. دسترس ناپذیری با ضریب مسیر علّی 65/0 بیشترین تاثیر، و پس از آن ناامنی فضای شهری با ضریب 60/0 قرار دارد. زیست ناپذیری شهر با ضریب مسیر علّی 51/0 کمترین تاثیر را بر احساس بیگانگی در فضای شهری اهواز داشتند. احساس بیگانگی در فضاهای شهری به شدت از مداخلههایی مثل سیاستگذاری و قانونگذاری، طراحیهای شهری، و تفکیک جنسیتی تاثیر میپذیرد. طراحی بهینه و هوشمند شهرها با توجه به تفاوتهای فردی و جنسیتی، نمادهای قومی و فرهنگی، و البته امنیت و دسترسپذیری شهر این امکان را فراهم میکند که شهروندان در یک فضای شهری زیستپذیر احساس بیگانگی کمتری با فضای شهری و محل سکونت خود داشته باشند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
هادی حکیمی؛ هادی نقیبی؛ اکبر اصغری زمانی؛ فریدون بابایی اقدم
چکیده
امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساختها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بیقاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلانشهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاههای نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفتهاند ...
بیشتر
امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساختها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بیقاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلانشهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاههای نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفتهاند که جایگاه فقیرترین گروههای جمعیت شهری را تشکیل دادهاند، این امر ضرورت تلاش در جهت ایجاد شرایط بهتر در این سکونتگاهها را نمایان میسازد. امروزه یکی از شیوههای نوین برای واکاوی چالشهای فعلی و پیش رو، بهرهگیری از رویکرد آیندهنگاری و نگاه به حال از آینده است. شهر خوی به دلیل رشد سریع جمعیت و مهاجرت طی دهه های گذشته، نتوانسته شرایط مناسب برای سکونت بخشی از جمعیت را فراهم آورد. به همین دلیل جمعیتی که به شهر خوی روی آورده مجبور به سکونت در حاشیه شهر شده و پدیده ای به نام سکونتگاه های غیررسمی را به وجود آورده است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر روند گسترش سکونتگاه های غیررسمی در شهر خوی به نگارش رسیده است. برای این منظور روش دلفی جهت شناسایی عوامل تاثیرگذار به کار گرفته شد که نتیجه آن شناسایی 72 عامل در 6 حوزه مختلف بود، سپس روش تحلیل اثرات متقابل جهت استخراج عوامل کلیدی تاثیرگذار به کار گرفته شد که در نتیجه آن از مجموع 72 عامل، تعداد 26 عامل به عنوان عوامل کلیدی شناسایی شدند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
گشتاسب کیانی؛ کوروش افضلی؛ کرامت الله زیاری
چکیده
تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعهای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها ...
بیشتر
تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعهای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها و دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، مورد توجه است. از این رو هدف این پژوهش تدوین معیارها و شاخصهای تحققپذیری(با توجه به نظریه دادهبنیاد) به صورت پایلوت روی شهر شهرکرد میباشد، بدین صورت که این الگو اگر بخواهد در شهرکرد ارائه شود، باید چه مشخصههایی داشته باشد. در این قسمت با بهرهگیری از روش نظریه زمینهای نظاممند، گردآوری دادههای متنی، مصاحبهای از افراد مطلع در دو حوزه پژوهشی و اجرایی و تحلیل دادهها، طیف گستردهای از عوامل مؤثر در بکارگیری و تحقق این رویکرد در قالب 22 مقوله اصلی و 129 مقوله فرعی و روابط میان آنها شناسایی شده است. دستاورد این پژوهش شناسایی شاخصهای توسعه جهت تحققپذیری طرحهای شهری و همچنین سنجش، رتبهبندی، تحلیل و ارزیابی و ارائه الگویی مطلوب به طور خاص میباشد. با عنایت به یافتههای بدست آمده در خصوص پیامدهای تحققپذیری طرح الگوی بهینه (شهر شهرکرد) مشخص گردید که توسعه مشارکت، بهبود عملکرد شهرداری و توسعه پایدار شهری از جمله مؤلفههای تحققپذیری طرحهای توسعه شهری میباشند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
مهدی مودودی ارخودی؛ سجاد فردوسی؛ نرگس رحیمی طاقانکی
چکیده
گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری دادهها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه ...
بیشتر
گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری دادهها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران روستایی در محدوده مورد مطالعه میباشد. در این میان، نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شده است. همچنین طبق روش کوکران، تعداد نمونه آماری برابر با 148 نفر محاسبه گردیده است. به منظور اطمینان از روایی پرسشنامه تحقیق، از روایی محتوا و برای بررسی پایایی نیز ضریب بارهای عاملی، پایایی ترکیبی و همچنین روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS و همچنین تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار Smartpls انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که علیرغم اهمیت بالای مؤلفههای اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، امکانات و خدمات، محیطی و نهادی در مناطق روستایی شهرستان سامان، کیفیت عوامل مذکور پایینتر از حد متوسط بوده است. در این میان، مولفه نهادی نسبت به سایر مولفه ها شرایط نامطلوب تری داشته که ناشی از وجود ضعف های جدی در عواملی از جمله: طرح های تشویقی، مشارکت و حمایت دولت، سیستم های پشتیبانی، قوانین و آیین نامه های مشخص، در حوزه گردشگری کشاورزی است. لذا لازم است مطابق با عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی در مناطق روستایی، اقدامات لازم جهت بهبود وضعیت این نوع از گردشگری در دستور کار مسئولین قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
یعقوب دین پژوه؛ سعید جهانبخش اصل؛ اسما آزاده قره باغ
چکیده
در این مطالعه، مقادیر تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن-مانتیث برای شش ایستگاه در حاشیه جنوبی دریای خزر محاسبه شد. روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاهها با آزمون من کندال تحلیل شد. آنگاه تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. برای این کار ماتریس همبستگی (R) بین هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ...
بیشتر
در این مطالعه، مقادیر تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن-مانتیث برای شش ایستگاه در حاشیه جنوبی دریای خزر محاسبه شد. روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاهها با آزمون من کندال تحلیل شد. آنگاه تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. برای این کار ماتریس همبستگی (R) بین هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ماتریس مشابهت تشکیل شد. معنی داری ضرایب همبستگی آزمایش شد. نتایج روند تغییرات ET0 نشان داد که در همه ایستگاهها (بجز نوشهر) روند ET0 سالانه مثبت و معنیدار بود. شیب خط روند ET0ایستگاهها در همه آنها صعودی بود. تجزیه به عاملها نشان داد که مجموع واریانس توجیه شده توسط دو عامل اول از حداقل 5/56 درصد در رشت تا حداکثر 6/79 درصد در ساری تغییر میکند. بیشترین ضریب عامل اول در رشت ساعات آفتابی و در ایستگاههای دیگر حداکثر درجه حرارت بود. بیشترین ضریب عامل دوم، متعلق به سرعت باد (در ایستگاههای رشت، ساری، گرگان و نوشهر) و بارش (در ایستگاههای رامسر و آستارا) بودند. نتایج این مطالعه در مدیریت منابع آب منطقه میتواند مفید واقع شود.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
معصومه هداوند؛ مهران مقصودی
چکیده
فعالیت آفرود در محیطهای مختلف، بهویژه مناطق خشک و محیطهای بیابانی جهان بهطور قابلملاحظهای افزایش یافته است که میتواند، آثار منفی بر روی اکوسیستم و سطوح مختلف لند فرمهای مناطق بیابانی داشته باشد. این مطالعه مبتنی بر شیوه کیفی، توصیفی-تحلیلی و کمی میباشد که به بررسی و پایش پاکوب شدن سطوح لند فرمی مناطق بیابانی پرداخته ...
بیشتر
فعالیت آفرود در محیطهای مختلف، بهویژه مناطق خشک و محیطهای بیابانی جهان بهطور قابلملاحظهای افزایش یافته است که میتواند، آثار منفی بر روی اکوسیستم و سطوح مختلف لند فرمهای مناطق بیابانی داشته باشد. این مطالعه مبتنی بر شیوه کیفی، توصیفی-تحلیلی و کمی میباشد که به بررسی و پایش پاکوب شدن سطوح لند فرمی مناطق بیابانی پرداخته و تأکید آن بر ضرورت حفاظت از بیابان لوت بهعنوان یک میراث طبیعی و فرهنگی منحصربهفرد در مقابل عوامل آنتروپوژنیک میباشد. این پژوهش در دو سطح انجامشده که در سطح اول اثرات آفرود در سالهای مختلف موردبررسی و پایش قرار گرفت و در سطح دو، باد منطقه و ارتباط آن بر ماندگاری اثرات آفرود بر لند فرمهای بیابانی تجزیهوتحلیل شد. این مطالعه در منطقه شمال غربی کلوت های شهداد تا رود شور در فاصله سه هزار متری از جاده شهداد-نهبندان صورت گرفت. ابتدا آثار آفرود در تصاویر ماهوارهای رقومی شده و سپس تراکم آثار آفرود در فواصل معینی بهدستآمده و در دو طرف جاده نیز با یکدیگر مقایسه شد و طی سالهای مختلف نیز این آثار رقومی شده موردبررسی و پایش قرار گرفت. بر اساس نتایج بهدستآمده مشخص شد تراکم اثرات آفرود روند افزایشی داشته و نشان می دهد در سالهای اخیر آفرودسواری در بیابان لوت بیشتر موردتوجه گردشگران قرارگرفته است. در فاصله سه هزار متری از جاده تراکم اثرات آفرود حدود %14. و در فاصله دوهزارمتری %6. و در فاصله سه هزار متری %01. بهدستآمده که نشان میدهد بین فاصله از جاده و تراکم آفرود ارتباط مستقیم وجود دارد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ حدیث بردبار
چکیده
پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویتبندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار میرود. ...
بیشتر
پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویتبندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار میرود. پژوهش پیشرو از نوع اسنادی بوده و به لحاظ روششناسی یک پژوهش کیفی مروری به شمار میرود. جامعه آماری تحقیق شامل مقالات در دسترس چاپ شده در مجلات داخلی معتبر تا انتهای سال 1401 شمسی میباشد که برای نمونهگیری از پایگاههای داخلی استفاده شده است. نوآوری پژوهش حاضر، در داشتن دیدگاهی کلنگر و سیستماتیک به مطالعات حوزه حکمروایی شهری و نیز تحقیقات صورت گرفته در رابطه با حکمروایی شهری در دوران کرونا و پس از آن با استفاده از روش فراتحلیل کیفی میباشد تا با تکیه بر روش مذکور و تحلیل تحقیقات پیشین عوامل و مولفههای موثر شناسایی شده و نیز بر اساس میزان اهمیت اولویتبندی گردند، تا در نهایت پژوهش حاضر به عنوان راهنمای عمل به مدیران و پژوهشگران برای برخورداری از چشمانداز مناسب در حوزه حکمروایی شهری در دوران پساکرونا یاری رساند. در رابطه با مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که عامل ساختاری با سه مولفه موثر (شفافیت، قانونمندی و عدالتمحوری) و مجموع امتیاز مولفهها 21 در اولویت اول، عامل نهادی با یک مولفه موثر (مسئولیتپذیری و پاسخگویی) و مجموع امتیاز مولفهها 10 در اولویت دوم، عامل فردی با یک مولفه موثر (مشارکت شهروندان) و مجموع امتیاز مولفهها 6 در اولویت سوم، عامل فرهنگی بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفهها 3 در اولویت چهارم و عامل فضایی نیز بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفهها 2 در اولیت پنجم قرار میگیرند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اکبر صمدی؛ رفعت شهماری اردجانی؛ علیرضا پورشیخیان؛ سیده صدیقه حسنیمهر؛ حسین اصغری
چکیده
زلزله بهعنوان یکی از فاجعهبارترین و مخربترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب میگردد که با خرابی ساختمانها و زیرساختهای شهری، خسارتهای گستردهای را به اموال و داراییها بهویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب میگردد. بنابراین اولین و اساسیترین مرحله در راستای برنامهریزی و مدیریت بحران بهمنظور ...
بیشتر
زلزله بهعنوان یکی از فاجعهبارترین و مخربترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب میگردد که با خرابی ساختمانها و زیرساختهای شهری، خسارتهای گستردهای را به اموال و داراییها بهویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب میگردد. بنابراین اولین و اساسیترین مرحله در راستای برنامهریزی و مدیریت بحران بهمنظور کاهش اثرات زلزله، شناسایی سطوح آسیبپذیر در برابر این بحران میباشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سطح آسیبپذیری شهر اردبیل در برابر بحران زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعهی حاضر آمیخته (کمی و کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی و اکتشافی میباشد. جامعهی آماری تحقیق نیز شامل مدیران و نخبگان شهر اردبیل بوده که حجم نمونه از طریق روش دلفی خبرگان 20 تعیین گردیده است. همچنین در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک AHP در نرمافزار Expert Choice، روش Weighted Overlay در نرمافزار GIS و همچنین مدل تخمین خسارت RADIUS استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که با بررسی 15 معیار، معیارهای فاصله از گسل، همجواری با کاربریهای خطرزا و دسترسی به مراکز خدماترسان بیشترین اهمیت (تأثیر) را جهت ارزیابی آسیبپذیری در برابر زلزله داشتهاند. همچنین با توجه به ارزشگذاری معیارهای مورد بررسی و تلفیق آن در روش همپوشانی فازی مشخص گردید که حدود 13 درصد از بافت شهر اردبیل در پهنهی آسیبپذیری خیلیزیاد و حدود 18 درصد در پهنهی آسیبپذیری زیاد قرار دارند. از طرفی نتایج مدل RADIUS نشان میدهد که تعداد 13853 ساختمان در معرض تخریب قرار دارند که 36 درصد آنها در منطقه 1 و 29 درصد آنها در منطقه 4 میباشند. همچنین تعداد مجروحان در زلزلهی احتمالی 67117 و تعداد کشتهشدگان 3113 برآورد شده است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمد شیخی؛ مریم عرب
چکیده
ناکارآمدی طرحهای جامع شهری در مواجهه با مسائل و موضوعات پیچیدة نظام شهرسازی ایران، سرانجام موجبات تغییر در رویکرد تدوین این طرحها از رویکرد صرفا فیزیکی به سوی رویکرد فضایی- راهبردی به عنوان رویکردی نوین در شرایط برنامهریزی شهری ایران را فراهم نمود و تهیة برنامة های توسعه شهری با این رویکرد در تابستان 1400ه.ش به تصویب شورای عالی ...
بیشتر
ناکارآمدی طرحهای جامع شهری در مواجهه با مسائل و موضوعات پیچیدة نظام شهرسازی ایران، سرانجام موجبات تغییر در رویکرد تدوین این طرحها از رویکرد صرفا فیزیکی به سوی رویکرد فضایی- راهبردی به عنوان رویکردی نوین در شرایط برنامهریزی شهری ایران را فراهم نمود و تهیة برنامة های توسعه شهری با این رویکرد در تابستان 1400ه.ش به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید. لذا، نکتة مهم در این راه، توجه به فراهم نمودن بسترهای لازم جهت تهیة طرحها با این رویکرد میباشد. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی چالشهای کاربستِ این رویکرد با تأکید بر چالشهای وجه مشارکتی آن بوده که بر پایة آسیبشناسی موانع مشارکت ذینفعان در تجربة مرحلة نخست برنامة جامع اصفهان به عنوان نخستین برنامة تهیه شده با این رویکرد انجام شده است. روش پژوهش ، کیفی بوده و بر این اساس، روشهای گردآوری اطلاعات شامل مصاحبة عمیق نیمهساختیافته و مراجعه به اسناد و مدارک بوده و در تحلیل دادهها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان داد مشارکت در تدوین برنامه از سوی هر سه دسته ذی نفعان اصلی برنامه شامل بخش عمومی، برنامهریزان و جامعه مدنی با چالشهای فراوانی مواجه شده که این چالشها متشکل از سه مقولة عمدة محیط نهادی، عوامل ساختاری و ویژگیهای محتوایی و رویهای شرح خدمات رویکرد نوین میباشد و به نظر میرسد تا زمانی که مشارکت در محیط برنامهریزی ایران نهادینه نشود و نگرش ذینفعان نسبت به برنامهریزیهای مشارکتی تغییر نکند گذار به نگرش نوین عملی نخواهد بود و این تغییر نگرش صرفاً در حد تغییر گفتمان باقی خواهد ماند.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
رقیه ملکی مرشت؛ برومند Salahi؛ مهناز صابر
چکیده
پژوهش حاضر با هدف واکاوی تغییرات بارش شمال غرب ایران طی دهههای آتی بر اساس مدلهای GCM صورت گرفته است. بدین منظور، ابتدا بارش سالهای 2014-1985 بر اساس آزمون من- کندال روندیابی گردید. سپس دادههای روزانه بارش برای هر یک از ایستگاههای مورد مطالعه در نرمافزار SDSM6.1 برای 2014-1985 شبیهسازی شد. آنگاه تحت سناریوهای (SSP2-4.5) و (8.5-SSP5) مدلهای ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف واکاوی تغییرات بارش شمال غرب ایران طی دهههای آتی بر اساس مدلهای GCM صورت گرفته است. بدین منظور، ابتدا بارش سالهای 2014-1985 بر اساس آزمون من- کندال روندیابی گردید. سپس دادههای روزانه بارش برای هر یک از ایستگاههای مورد مطالعه در نرمافزار SDSM6.1 برای 2014-1985 شبیهسازی شد. آنگاه تحت سناریوهای (SSP2-4.5) و (8.5-SSP5) مدلهای CanEsm5 و MPI-ESMI-2HR، بارش سالهای 2043-2015 پیشبینی شد. جهت ارزیابی عملکرد مدلهای CMIP6 و مقایسه مقادیر پایه و پیشبینیشده، از سنجههای آماری MSE،RMSE و MAE استفاده شد. بر اساس نتایج آزمون من- کندال، بارش دوره پایه در ایستگاههای تبریز، اردبیل، ارومیه، تکاب و مراغه دارای روند کاهشی و در ایستگاههای مشگینشهر، سردشت، ماکو، خلخال، سراب، جلفا و پارسآباد دارای روند افزایشی بود. از بین 12 ایستگاه مورد بررسی، فقط بارش ایستگاه مراغه روند کاهشی معنادار داشت. در سایر ایستگاهها روندهای بارش معنیدار نبود. بر اساس پیشبینیهای انجام شده بر اساس مدلهای مذکور، تحت سناریوی متوسط (SSP 2-4.5)، در اواخر زمستان و اوایل بهار، بارش کاهش خواهد یافت. در سایر ماهها بهویژه ماههای تابستان و پاییز، درصد کاهش بارش بیشتر خواهد بود. بر اساس سناریوی 8.5-SSP5، بیشترین درصد کاهش بارش در مدل MPI به میزان 33% در ایستگاههای جلفا، سردشت، مراغه و در مدل CanESM5 حدود 33 الی 35 درصد در ایستگاههای جلفا، تکاب و ارومیه پیشبینی گردید. طبق نتایج حاصل، اگرچه هر دو مدل، بارش را با خطای نسبتاً بالایی پیشبینی نمودند، لیکن مدل MPI نسبت به مدل CanESM5 خطای کمتر و دقت بیشتری در پیشبینی بارش داشت.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
وحیده ابطحی؛ سعید جهانبخش؛ هاشم رستم زاده؛ حسن لشکری
چکیده
بارشهای سنگین یکی از ویژگی اقلیمی عنصر بارش محسوب میشوند که در هر اقلیمی ممکن است اتفاق بیافتند. ولی رخداد آن ها در اقلیمهای خشک و نیمه خشک بدلیل فقدان زیرساختهای کافی و مناسب همراه با خسارت بیشتری هستند. این بارشها در شرایط همدیدی مختلفی رخ میدهند. در این پژوهش نقش رودخانههای جوی در شکلگیری بارشهای سنگین پدیده مطالعه ...
بیشتر
بارشهای سنگین یکی از ویژگی اقلیمی عنصر بارش محسوب میشوند که در هر اقلیمی ممکن است اتفاق بیافتند. ولی رخداد آن ها در اقلیمهای خشک و نیمه خشک بدلیل فقدان زیرساختهای کافی و مناسب همراه با خسارت بیشتری هستند. این بارشها در شرایط همدیدی مختلفی رخ میدهند. در این پژوهش نقش رودخانههای جوی در شکلگیری بارشهای سنگین پدیده مطالعه شده است. برای این منظورابتدا بارشهای سنگین ایستگاههای غرب و شمال غرب کشور دریک دوره 33 ساله استخراج گردید. سپس سامانههای بارشی همراه با رودخانه جوی تفکیک شد. در گام بعد با استفاده از نقشههای جوی ترازهای لایه زیرین تروپوسفر الگوهای همدیدی منجر به ایجاد رودخانههای جوی شناسایی شد. نتایج بررسی نشان دادند که رودخانههای جوی منجر به بارشهای سنگین در منطقه مورد مطالعه از سه الگوی کلی تبعیت میکنند. دو الگوی کم فشار سودانی و الگوی ترکیبی کم فشار سودان و سیکلون مدیترانهای به ترتیب بیشترین نقش را در ایجاد روخانههای جوی منجر با بارش سنگین بر عهده داشتهاند. در الگوی همدیدی کم فشار سودان از دو تا سه روز قبل، زبانه گستردهای از پرفشار سیبری در لایه زیرین تروپوسفر با عبور از کشورهای افغانستان و پاکستان و بخش شرقی ایران بر روی آبهای گرم دریاهای عمان، عرب و خلیج عدن گسترش مییابد. این زبانه با گردش واچرخندی رطوبت این دریاها را بدرون سامانه سودانی فرارفت میکند. با تعمیق ناوه مدیترانهای بر روی غرب آسیا و شمال شرق آفریقا این رطوبت در امتداد جریانات جنوبی جلوی ناوه و با عبور از روی آبهای دریای سرخ تقویت شده و رودخانه جوی شکل میگیرد. در الگوی ادغامی با گسترش زبانه کم فشار سودان به بخش شرقی مدیترانه و غرب آسیا رطوبت دریاهای گرم جنوبی بر روی این منطقه فرارفت شده و با رطوبت انتقالی از روی مدیترانه تقویت گردیده و رودخانه جوی شکل میگیرد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
موسی کمانرودی کجوری؛ کمال رسولی؛ اسماعیل عیسی زاده
چکیده
افزایش بیرویه شهرها و رشد ناموزون آنها به دلیل رشد طبیعی جمعیت و مهاجرتهای بیرویه، یکی از مشکلات اساسی شبکه شهری ایران است. شهرها به گونههای مختلفی از جمله توسعه درونی یا درونزا، توسعه شهری متصل یا پیوسته و توسعه شهری منفصل رشد میکنند. اما مسئله دارای اهمیت، چگونگی شکلگیری رشد و توسعه کالبدی و میزان و نحوه گسترش شهرهاست ...
بیشتر
افزایش بیرویه شهرها و رشد ناموزون آنها به دلیل رشد طبیعی جمعیت و مهاجرتهای بیرویه، یکی از مشکلات اساسی شبکه شهری ایران است. شهرها به گونههای مختلفی از جمله توسعه درونی یا درونزا، توسعه شهری متصل یا پیوسته و توسعه شهری منفصل رشد میکنند. اما مسئله دارای اهمیت، چگونگی شکلگیری رشد و توسعه کالبدی و میزان و نحوه گسترش شهرهاست که پیامدهای اقتصادی – اجتماعی و به ویژه محیطزیستی گوناگونی را به همراه داشته است. هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیل عوامل موثر بر گسترش کالبدی شهر پیرانشهر و پیامدهای محیطزیستی آن به منظور توسعه آتی شهر و کنترل و هدایت عوامل و نیروهای تعیینکننده آن می باشد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای تحلیل عاملی، تحلیل رگرسیون چند متغیره (با کاربرد نرمافزار SPSS)، و همچنین استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست 8 و مدل کراس تب در سالهای 1365 تا 1395 در دو دوره پانزده ساله برای شهر پیرانشهر انجام شد و با استفاده از تکنیکهای پردازش تصاویر ماهوارهای و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج این مقاله نشان می دهد که مساحت ساخته شده شهر پیرانشهر از 144 هکتار در سال 1365 به 77/958 هکتار در سال 1395 رسیده است که نشاندهنده گسترش کالبدی 5/6 برابر برای این شهر است که این گسترش کالبدی نتیجه افزایش جمعیت (رشد طبیعی – مهاجرت) و تغییر کاربری اراضی (کشاورزی، باغات؛ اراضی بایر)، به اراضی ساخته شده شهری بوده است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
صفت اله رحمانی؛ علیرضا نیکویی؛ مهرنوش میرزایی؛ ندا علیزاده
چکیده
تدوین استراتژی برنامه تحقیقاتی مبتنی بر اهداف و سیاستهای کلان بالادستی و عملیاتی کردن آن بر اساس ظرفیتها و امکانات، از جمله اقدامات مهم و اساسی است که در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) انجام شده است. بخشی از این برنامه شناسایی استراتژیک و اولویت ها، تحقیقات اقتصادی و اجتماعی کشاورزی و توسعه روستایی است. که با ...
بیشتر
تدوین استراتژی برنامه تحقیقاتی مبتنی بر اهداف و سیاستهای کلان بالادستی و عملیاتی کردن آن بر اساس ظرفیتها و امکانات، از جمله اقدامات مهم و اساسی است که در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) انجام شده است. بخشی از این برنامه شناسایی استراتژیک و اولویت ها، تحقیقات اقتصادی و اجتماعی کشاورزی و توسعه روستایی است. که با استفاده از روش تحقیق توصیفی، پیمایشی و میدانی، با استفاده از تکنیک سوات انجام شده است. پس از بررسی اسناد بالا دستی، اقدام به برگزاری جلسات خبرگی با حضور محققین خبره و با تجربه حوزه تحقیقات اقتصاد و اجتماعی بخش کشاورزی و توسعه روستایی در سطح کشور گردید. نتایج نشان می دهد که از میان 11 نقاط ضعف بررسی شده، سه مورد تنوع اقلیمی، اطلاعات حاصل از مطالعات و وجود ظرفیت قانونی و از میان 21 نقاط ضعف بررسی شده، خرد شدن ارضی، عدو وجود نگرش مثبت اقتصادی و اجتماعی در تحقیقات و برنامه ریزی توسعه بخش از امتیاز و اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین از میان 14 مورد فرصت بررسی شده، دو مورد جهت گیری بخش به دانش بنیان و امکان ظرفیت افرایش تولید محصولات کشاورزی و از میان 11 مورد تهدید بررسی شده، دو مورد فقدان اعتقاد عملی به ساختار مناسب و کم توجهی به نتایج تحقیقات در برنامه ریزی از امتیاز و اهمیت بالایی برخوردار می باشند. براساس نتایج حاصل از بررسی عوامل درونی و عوامل بیرونی، ماتریس ارزیابی نشان می دهد که وضعیت فعلی تحقیقات اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، در ناحیه تدافعی می باشد. به عبارت دیگر، تلاش برای حفظ وضع موجود است. برای 9 حوزه پژوهشی در 14 محور پژوهشی بیش از 700 طرح/ پروژه اقتصادی و اجتماعی شناسایی شده که برای اجرای آنها نیاز به تامین امکانات، اعتبارات و نیروی انسانی متخصص با مشارکت بخش خصوصی، دانشگاه ها قابل اجرا است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
زینب همتیان لرکی؛ مسلم سواری؛ مسعود یزدان پناه
چکیده
این پژوهش با هدف کلی بررسی عوامل اثرگذار بر تمایل گردشگران به استفاده از غذای محلی در مناطق روستایی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی گردشگران مناطق روستایی شهرستان شوشتر بود. با استفاده جدول کرجسی و مورگان 400 نفر از گردشگران روستایی برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامهای بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی ...
بیشتر
این پژوهش با هدف کلی بررسی عوامل اثرگذار بر تمایل گردشگران به استفاده از غذای محلی در مناطق روستایی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی گردشگران مناطق روستایی شهرستان شوشتر بود. با استفاده جدول کرجسی و مورگان 400 نفر از گردشگران روستایی برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامهای بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید شد. تجزیه و تحلیل دادهها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی توسط نرمافزارهای SPSS و SMART Pls انجام شد. در این پژوهش تئوری ارزش - مصرف به عنوان چارچوب نظری تحقیق استفاده شد. نتایج نشان داد که ارزشهای مصرف چندگانه غذای محلی (ارزش طعم/کیفیت، سلامتی، قیمت، عاطفی، اجتماعی، تعاملی و شناختی) بر نگرش گردشگران نسبت به غذای محلی و تصویر مقصد گردشگری اثری مثبت و معنیداری میگذارد. علاوه بر این نتایج نشان داد که نگرش گردشگران نسبت به غذای محلی بر بروز پاسخهای رفتاری مثبت از سوی آنان در آینده (قصد توصیه غذاهای محلی به دیگران و قصد بازدید مجدد برای گردشگری غذا) اثرگذار است. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که تئوری ارزش – مصرف یک تئوری کارآمد در این زمینه است زیرا تمامی فرضیات آن در تحقیق حاضر معنیدار شد و بخش زیادی از واریانس پاسخهای رفتاری گردشگران را تبیین نمود. بنابراین، این تحقیق میتواند به برنامهریزان توسعه روستایی جهت استفاده از پتانسیل گردشگری غذای محلی در نواحی روستایی مستعد جهت رونق اقتصادی مناطق کمک شایانی نماید.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سمانه جلیلی صدرآباد
چکیده
قابلیت جذب مردم توسط فضاهای عمومی سبب شده تا از این گونه فضاها بعنوان ظرفی برای شکلگیری سرمایه اجتماعی یاد شود، همچنین ارتباط دو سویه فضاهای عمومی شهری و تعاملات اجتماعی انکار ناپذیر است و فضاهای عمومی منجر به شکلگیری تعاملات اجتماعی شده و وجود تعاملات اجتماعی موجب موفقیت فضاهای عمومی میگردد، این مسئله خود اهمیت فضاهای عمومی موفق ...
بیشتر
قابلیت جذب مردم توسط فضاهای عمومی سبب شده تا از این گونه فضاها بعنوان ظرفی برای شکلگیری سرمایه اجتماعی یاد شود، همچنین ارتباط دو سویه فضاهای عمومی شهری و تعاملات اجتماعی انکار ناپذیر است و فضاهای عمومی منجر به شکلگیری تعاملات اجتماعی شده و وجود تعاملات اجتماعی موجب موفقیت فضاهای عمومی میگردد، این مسئله خود اهمیت فضاهای عمومی موفق را دوچندان میکند.در همین راستا،این پژوهش کاربردی با راهبرد توصیفی- پیمایشی به بررسی عوامل موثر بر ارتقای تعاملات اجتماعی و شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر آنها در فضاهای عمومی شهری منطقه 10 شهرداری تهران میپردازد که در آن مفاهیم مرتبط با فضاهای شهری و تعاملات اجتماعی بررسی و عوامل موثر بر ارتقای تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی در 4 بعد عملکرد و فعالیت، کیفیات کالبدی- فضایی، زیست محیطی، معنایی و در 12مولفه و 60 شاخص طبقه بندی میشوند. این شاخصها با توجه به نمونه موردی خاص شده و پس از آن با تکنیک دلفی و روش تحلیل اثرات متقابل و نرم افزار میک مک،10پیشران کلیدی زمین بازی و مکان اوقات فراغت کودکان، مجموعه های تفریحی و اوقات فراغت، فضاهای مکث و نشستن، وجود افراد در گروه ها و رده های سنی و جنسی مختلف و میزان پاسخگویی به حضور آنان، وجود مبلمان مناسب جهت نشستن و گفت و گو، دسترسی به مسیرهای پیاده و دوچرخه، وجود کاربریها و فعالیتهای متنوع شبانه روزی، خاطره انگیزی و تجربه های به یاد ماندنی، وجود دسترسی و امکانات و مبلمان مخصوص پیاده، توجه به اقلیم امکان استراحت و آسایش معرفی میگردند. سپس دسته های 5 گانه فضاهای عمومی منطقه؛ بوستان واحد همسایگی،محله ای،ناحیه و منطقه ای، فضاهای مذهبی و راسته تجاری طبق روش لیکرت، امتیازدهی شده که میتوان گفت با وجود کمبودهای کمی و کیفی موجود،اما بوستانهای ناحیه و منطقه ای نسبت به سایر فضاهای شهری منطقه وضعیت بهتری در راستای ارتقای تعاملات اجتماعی دارند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اکبر رحیمی؛ آرمان راست خدیو؛ کسری کتاب اللهی
چکیده
در دهههای اخیر رشد جمعیت شهری سبب افزایش تقاضای مواد غذایی شده و در چنین وضعیتی، رویکردهای نوین همچون توسعة کشاورزی شهری مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات زمینهای کشاورزی شهری در محدوده و حریم شهر مریوان از سال 1351الی 1401 و نیز بررسی میزان زمین در دسترس، پتانسیلها و راهکارهای توسعة فضاهای سبز شهری مبتنی بر رویکرد ...
بیشتر
در دهههای اخیر رشد جمعیت شهری سبب افزایش تقاضای مواد غذایی شده و در چنین وضعیتی، رویکردهای نوین همچون توسعة کشاورزی شهری مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات زمینهای کشاورزی شهری در محدوده و حریم شهر مریوان از سال 1351الی 1401 و نیز بررسی میزان زمین در دسترس، پتانسیلها و راهکارهای توسعة فضاهای سبز شهری مبتنی بر رویکرد کشاورزی شهری انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که برای گردآوری دادهها از تصاویر ماهوارهای Landsat استفاده گردید و جهت تصحیحات رادیومتریکی و اتمسفری و نیز اعمال شاخص NDVI بر روی تصاویر، از نرمافزار ENVI استفاده شد. پس از خروجی نقشهها، سیر تحول زمینها و میزان زمین موجود در سال 1401 برای توسعة کشاورزی شهری در محدوده مطالعاتی پژوهش بررسی شده و نیز پتانسیلهای شهر مریوان برای تحقق این رویکرد و راهکارهایی عملیاتی ارائه گردیده است. نوآوری پژوهش از آن جهت است که در نظر دارد میزان زمینهای مستعد و پتانسیلها را برای کشاورزی شهری در شهر مریوان بهعنوان الگوی جدید توسعه فضاهای سبز شهری مورد بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در دورة مطالعاتی که از سالهای 1351 تا 1401 زمینهای کشاورزی شهری در طی دورههای مختلف با کاهش تدریجی ناشی از رشد شهر مریوان و سایر فعالیتهای انسانی در فضاهای پیراشهری مواجه بوده و به تدریج کاهش یافتهاند. با این حال، در سال 1401 حدود 2799 هکتار زمین برای توسعهی کشاورزی شهری بهعنوان الگوی جدید توسعه فضاهای سبز شهری مریوان در اختیار قرار دارد. در شهر مریوان به دلایلی همچون پتانسیلهای اقلیمی و جغرافیایی، موقعیت راهبردی، اعمال سیاستهای پیشگیرانه، مدیریت منابع آبی، تجاریشدن محصولات کشاورزی و باغی، شرایط اقتصادی حاکم و نیروی کارگری فراوان و... ، ضمن تجربة ثباتِ نسبی اقلیمی، باغات و زمینهای کشاورزی آن در حریم و فضاهای پیراشهری بهصورت پایدار حفظ شده است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
سیدهادی طیب نیا؛ محمد آزاد پور
چکیده
مهمترین مسـائل مطـرح در اسکونتگاههای غیر رسمی پایین بودن شاخصهای اقتصادی-اجتماعی از قبیل درآمد، اشتغال، مسکن، تحصیلات، بهداشت و... است؛ این سکونتگاهها در مواقع بحران توانایی بازگشت بـه حالـت عـادی را از دسـت میدهند. تحقیق حاضر باهدف تحلیل و سنجش میزان تابآوری اجتماعی ساکنین سکونتگاههای غیررسمی چابهار(محله کمب، مرادآباد ...
بیشتر
مهمترین مسـائل مطـرح در اسکونتگاههای غیر رسمی پایین بودن شاخصهای اقتصادی-اجتماعی از قبیل درآمد، اشتغال، مسکن، تحصیلات، بهداشت و... است؛ این سکونتگاهها در مواقع بحران توانایی بازگشت بـه حالـت عـادی را از دسـت میدهند. تحقیق حاضر باهدف تحلیل و سنجش میزان تابآوری اجتماعی ساکنین سکونتگاههای غیررسمی چابهار(محله کمب، مرادآباد و رمین) و همچنین تأثیر وضعیت اقتصادی-اجتماعی بر میزان تابآوری اجتماعی صورت گرفته است. در انجام پژوهش، از روش توصیفی و تحلیلی و در جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای با رویکرد بازنگری نظامند منابع مرتبط، جهت شناسایی معیارهای اصلی تاب آوری اجتماعی بهره گرفته شد و با روش قیاسی، مدل مفهومی تاب آوری اجتماعی تدوین گردید. متعاقباً از طریق توزیع پرسشنامه مستخرج از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی، به صورت هدفمند و تحلیل داده های کیفی و کمی حاصل شده، درجه اهمیت هر معیار مورد ارزیابی واقع شد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 381 پرسشنامه محاسبه و به روش نمونه گیری تصادفی ساده توزیع گردید. در این پژوهش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از طریق آزمونهای آماری شامل آزمونهای همبستگی ،تحلیل واریانس ،آزمون ویلکاکسون، آزمون tتک نمونه ای وآزمون تعقیبیpost hoc صورت گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از نظر شاخص های اجتماعی محله کمب با میانگین 358/3 و محله مرادآباد با میانگین 015/3 بیشترین و کمترین شاخص اجتماعی را به خود اختصاص داده اند ،اما از نظر شاخص های زیست محیطی محله مرادآباد با میانگین 333/3 و محله رمین با 044/3 بیشترین و کمترین میانگین این شاخص را دارند. با نگاهی دیگر به نتایج متوجه میشویم که این محله کمب است که از نظر شاخص های اقتصادی و فرهنگی با میانگین بیشتری از دو محله دیگر پیشی میگیرد و نتایج روشن می کند که محله کمب تاب آوری بیشتری را نسبت به دو محله دیگر در شهرستان چابهار دارد.
مقاله علمی پژوهشی
آمایش سرزمین
حسن مسعودی؛ داود امینی؛ حامد ابراهیمی
چکیده
دولتها و جوامع مختلف در طول تاریخ، همواره سرزمینهای تحت ید خود را در راستای ادارة بهتر سرزمین و حفظ تمامیت ارضی کشور، به نواحی و مناطق مختلف تقسیم نمودهاند؛ که امروزه با مفهوم برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین و به طور خاصتر «منطقهبندی سرزمین» مرتبط میباشد. علاوه بر این، منابع و امکانات نیز به طور یکسان در پهنة سرزمینی ...
بیشتر
دولتها و جوامع مختلف در طول تاریخ، همواره سرزمینهای تحت ید خود را در راستای ادارة بهتر سرزمین و حفظ تمامیت ارضی کشور، به نواحی و مناطق مختلف تقسیم نمودهاند؛ که امروزه با مفهوم برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین و به طور خاصتر «منطقهبندی سرزمین» مرتبط میباشد. علاوه بر این، منابع و امکانات نیز به طور یکسان در پهنة سرزمینی توزیع نشدهاند و این امر ضرورت تقسیم سرزمین را به واحدهای کوچکتر دو چندان میکند. منطقهبندی سرزمینی موضوعی است که با تقسیم سرزمین به نواحی و مناطق مختلف، به دنبال مدیریت منسجم و تقسیم کار سرزمینی و بهرهگیری از پتانسیلهای مناطق مختلف در جهت کاستن از نابرابریها و عدم تعادلهای سرزمینی میباشد. در همین راستا، کشور ایران در طول دهههای گذشته بارها از سوی سازمانهای مختلف به مناطق متعددی تقسیم شده است که آخرین بار در سال 1396، کشور ایران به نه منطقة کلان تقسیم گردید. این تحقیق که از نوع توصیفی ـ تحلیلی میباشد، در ابتدا با بررسی گستردة ادبیات تحقیق، تاریخچهای جامع از سیر برنامههای آمایشی و منطقهبندی در کشور ارائه داده و سپس به نقد و بررسی آنها میپردازد. در ادامه، با بهرهگیری از نظرات متخصصان و با استفاده از روش AHP، مهمترین معیارهای مؤثر بر منطقهبندی سرزمینی شناسایی و اولویتبندی شد. بر اساس یافتههای این بخش از تحقیق، به ترتیب معیارهای «فرهنگی ـ اجتماعی» «دفاعی ـ نظامی»، و «سیاسی ـ اداری» و زیرمعیارهای «مسائل محیطی»، «سطح توسعهیافتگی مناطق»، «پراکنش جمعیت»، «الگو و نوع حکومت» و «تهدیدات و مسائل امنیتی»، بیشترین اهمیت را در منطقهبندی سرزمینی دارا میباشند. در نهایت، بر مبنای یافتهها و نتایج تحقیق، نگارندگان منطقهبندی پیشنهادی خود را در قالب ده منطقة کلان سرزمینی ارائه دادند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ کیومرث ملکی
چکیده
شهر تنها یک مجموعه از ساختمان ها نیست، بلکه پدیده ای فراتر از یک مجموعه ساختمانی است. لذا نمی توان به هیچ عنوان شهر را تنها در مجموعه ساختمان ها منحصر دانست یکی از خطراتی که بسیاری از شهرهای جهان را تهدید می کند زمین لرزه یا همان زلزله است. زلزله از دیر باز جزء پر خطرترین مخاطرات طبیعی بوده و از ریسک بالایی برخوردار است. ریسک زلزله، خسارت ...
بیشتر
شهر تنها یک مجموعه از ساختمان ها نیست، بلکه پدیده ای فراتر از یک مجموعه ساختمانی است. لذا نمی توان به هیچ عنوان شهر را تنها در مجموعه ساختمان ها منحصر دانست یکی از خطراتی که بسیاری از شهرهای جهان را تهدید می کند زمین لرزه یا همان زلزله است. زلزله از دیر باز جزء پر خطرترین مخاطرات طبیعی بوده و از ریسک بالایی برخوردار است. ریسک زلزله، خسارت قابل انتظاری است که در اثر آن به عناصری از جامعه یا محیط آسیب هایی وارد می شود. به همین دلیل ایمن سازی شهر در برابر زلزله را نمی توان تنها در مقاوم سازی و ساختن بناهای مقاوم در برابر زلزله دانست در این مقاله در مورد چگونگی وضعیت خطرپذیری زلزله در سطح مناطق کلان شهر تبریز به عنوان یک شهر تاریخی- فرهنگی و قطب اقتصادی- ارتباطی شمال غرب کشور انجام گرفته است پس از اخذ نظرات متخصصان زلزله و پدافندغیرعامل و برنامه ریزی شهری، بررسی و تحلیلهای لازم با استفاده از مدل های ویکور و تاپسیس فازی انجام و نتیجه مدل به وسیله نرم افزار GIS بصورت نقشه آسیب پذیری مناطق نمایش داده شده است و در نهایت منطقه 2، 3، 7 ، 4، شهرداری کلان شهر تبریز با آسیب پذیری کمتر و مناطق 10، 5 ، 1، 9 و 6 و 8 واقع در محدوده های شمال شرقی، شمالی شهر نامناسب و بحرانی تشخیص داده شدند و علل آسیب پذیری بیان و راهکارهای مهار آسیب پذیری با استفاده از داده ها و تطبیق نتایج مدل ها ارائه شد.
مقاله علمی پژوهشی
آمایش سرزمین
عذرا مشتاق مهر؛ اسدالله حجازی؛ فریبا کرمی
چکیده
در تحقیق حاضر به مطالعه و ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی شهرستان مهاباد در یک بازه زمانی بیست ساله از 2000 تا 2020 و پیشبینی روندهای احتمالی آن تا سال 2040 پرداخته شده است. در تحقیق حاضر، از تصاویر سنجندههای ETM و OLI ماهواره لندست در سه تاریخ 2000، 2010 و 2020 و تکنیک طبقهبندی نظارتشده برای تشخیص تغییرات رخداده بهره گرفته شده است. همچنین، ...
بیشتر
در تحقیق حاضر به مطالعه و ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی شهرستان مهاباد در یک بازه زمانی بیست ساله از 2000 تا 2020 و پیشبینی روندهای احتمالی آن تا سال 2040 پرداخته شده است. در تحقیق حاضر، از تصاویر سنجندههای ETM و OLI ماهواره لندست در سه تاریخ 2000، 2010 و 2020 و تکنیک طبقهبندی نظارتشده برای تشخیص تغییرات رخداده بهره گرفته شده است. همچنین، بهمنظور مدلسازی تغییرات کاربری اراضی از مدل زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار استفاده شده است. مطابق نتایج، اراضی ساخته شده بیشترین افزایش مساحت و پهنههای آبی بیشترین کاهش مساحت را نشان دادهاند بهنحوی که مساحت اراضی ساخته شده از 67/2367 هکتار به 08/71006 هکتار و مساحت پهنههای آبی از 63/9266 هکتار به 28/1164 هکتار رسیده است. علاوه بر این، نتایج مدل مارکوف چنین نشان میدهد که روند تغییرات کاربری اراضی منطقه موجب افزایش سطح اراضی بایر و اراضی ساخته شده و کاهش سطح دیگر اراضی شده و چنین انتظار میرود که مساحت اراضی زراعی به میزان 1/1473 هکتار، باغات و جنگلها به میزان 11/810 هکتار، اراضی مرتعی به میزان 4/16455 هکتار و پهنههای آبی به میزان 69/545 با کاهش و در مقابل، مساحت اراضی بایر به میزان 72/11831 هکتار و اراضی ساخته شده به میزان 42/7448 هکتار افزایش خواهد یافت. بهطور کلی، پیشبینیها روند فزاینده گسترش اراضی ساخته شده و مسکونی و نیز کاهش روزافزون گستره پهنههای آبی منطقه را برجسته نموده است که این روند میتواند پیامدها و تبعات بسیاری بر توسعه پایدار شهرستان مهاباد به دنبال داشته باشد. بنابراین، نتایج تحقیق حاضر ضرورت توجه به مبحث تغییر کاربری اراضی در محدوده شهرستان مهاباد را برجسته نموده و میتواند شناخت مناسبی از ابعاد، روندها و الگوهای کاربری زمین در منطقه به مسئولان، محققان و مردم محلی ارائه دهد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
پژمان محمدی ده چشمه
چکیده
یکی از پیش نیازهای اساسی برای جلب مشارکت شهروندان، وجود فضاهای متناسب شهری می باشد که از ابعاد مختلف بتواند نیازهای شهروندان را برطرف کرده و میزان تعاملات آنها را نیز بهبود بخشد، این امر در شهرکرد با توجه به محدودیت توسعه افقی شهر و نیز به هم ریختگی کالبد شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تبیین مدل ساختاری ...
بیشتر
یکی از پیش نیازهای اساسی برای جلب مشارکت شهروندان، وجود فضاهای متناسب شهری می باشد که از ابعاد مختلف بتواند نیازهای شهروندان را برطرف کرده و میزان تعاملات آنها را نیز بهبود بخشد، این امر در شهرکرد با توجه به محدودیت توسعه افقی شهر و نیز به هم ریختگی کالبد شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تبیین مدل ساختاری نقش فضای شهری در مشارکت پذیر نمودن شهروندان در شهرکرد بوده و از لحاظ هدف (نوع استفاده) یک تحقیق کاربردی است. روش مورد استفاده در این تحقیق یک روش توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش در این تحقیق شامل ساکنان شهر شهرکرد با تعداد (190441) در نظر گرفته شدهاند. تعداد نمونه برابر 383 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه تصادفی در دسترس تعیین شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه 38 سؤالی میباشد دادههای گردآوری شده بر اساس تحلیل مسیر معادلات ساختاری با نرمافزار AMOS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که به طور کلی فضای شهری بر میزان مشارکتپذیری شهروندان در شهرکرد تأثثر مثبت و معناداری داشته است به گونهای که فضای شهری بر مشارکتپذیری با ضریب تأثیر 17/0، اثرگذار بوده است و رابطه بین ساختار کالبدی فضاهای عمومی بر مشارکتپذیری با ضریب تأثیر 45/0 بیشترین تأثیر و ساختار شبکه ارتباطی بر مشارکتپذیری با ضریب تأثیر 19/0 کمترین میزان می باشد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
فریبا کرمی؛ معصومه رجبی؛ فاطمه رنگرز فروغ
چکیده
باتوجه به آمار به دست آمده، یک رابطه متقابل میان گردشگری و سلامتی وجود دارد. بر همین اساس گردشگری سلامت از سریع ترین شاخه های توریستی در حال رشد در جهان است. چشمههای آبگرم نیز به عنوان یکی از منابع طبیعی، بخشی از گردشگری سلامت هستند. هدف این پژوهش ارزیابی توانهای ژئوتوریستی چشمه های آبگرم دامنه های شمالی رشته کوه بزقوش با رویکرد ...
بیشتر
باتوجه به آمار به دست آمده، یک رابطه متقابل میان گردشگری و سلامتی وجود دارد. بر همین اساس گردشگری سلامت از سریع ترین شاخه های توریستی در حال رشد در جهان است. چشمههای آبگرم نیز به عنوان یکی از منابع طبیعی، بخشی از گردشگری سلامت هستند. هدف این پژوهش ارزیابی توانهای ژئوتوریستی چشمه های آبگرم دامنه های شمالی رشته کوه بزقوش با رویکرد توسعه گردشگری سلامت با استفاده از روش ارزیابی ژئوسایتGAM ( براساس نظر کارشناسان) و نیز روش M-GAM ( براساس نظر بازدید کنندگان) می باشد. پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. نتایج حاصل، شناسایی 6 چشمه آبگرم بود که با نظرات کارشناسان اداره منابع آب سراب و آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی تعیین شد. نتایج روش GAM نشان داد که چشمه های آبگرم اسب فروشان و الله حق بیشترین امتیاز و چشمه های جلده باخان و نرمیق کمترین امتیاز را از نظر گردشگری سلامت کسب کرده اند. تحلیل جایگاه چشمه ها بر اساس ماتریس GAM نشان داد که ارزش اصلی نسبت به ارزش اکتسابی امتیاز کمتری دارد که آن هم به علت پایین بودن امتیاز ارزش علمی/ آموزشی نسبت به ارزش های حفاظتی و زیبایی/ منظره دید میباشد. بررسی چشمه ها با روش M-GAM نشان داد که همچنان چشمه های آبگرم اسب فروشان و الله حق بالاترین امتیاز را دارند علت اصلی آن هم به علت بالا بودن ویژگی های زیبایی/ منظره دید و حفاظتی است که بیشتر مد نظر بازدید کنندگان قرار گرفته است. ماتریس GAM نشان میدهدکه چشمه ها در سه زون Z33، Z32 و Z21 قرار گرفته اند و برمبنای ماتریس M-GAM در زون های Z22 ، Z21 و Z11 میباشند. علت تغییر جایگاه چشمه ها درزون بندی ماتریس M-GAM به علت اعمال ضریب عامل اهمیت (اثرگذاری زیاد نظر گردشگران در نتیجه نهایی) میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مصطفی مواساتی؛ حسن احمدزاده؛ علی پناهی
چکیده
زلزله یکی از خطرناکترین، مخربترین و غیرقابل پیشبینیترین مخاطرات طبیعی بهشمار میآید. از اینرو، شناسایی مناطق آسیبپذیر شهرها بهمنظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله و مدیریت بحران این مخاطره ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح آسیبپذیر کلانشهر تبریز در برابر زلزله و ارائهی راهکارهای مدیریت بحران ...
بیشتر
زلزله یکی از خطرناکترین، مخربترین و غیرقابل پیشبینیترین مخاطرات طبیعی بهشمار میآید. از اینرو، شناسایی مناطق آسیبپذیر شهرها بهمنظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله و مدیریت بحران این مخاطره ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح آسیبپذیر کلانشهر تبریز در برابر زلزله و ارائهی راهکارهای مدیریت بحران (قبل از بحران) برای کاهش اثرات زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعهی حاضر آمیخته (ترکیبی از رویکردهای کیفی و کمی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی میباشد که بهمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و تهیهی نقشههای رقومی از روش FAHP و نرمافزار ArcGIS و بهمنظور بررسی آسیبپذیری مناطق 10گانهی شهر از روش PROMETHEE استفاده شده است. همچنین جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران و مسئولان شهری و نخبگان دانشگاهی میباشد. حجم نمونهی مدیران و مسئولان با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، 90 نفر تعیین گردیده که نحوهی دسترسی به آنها بر مبنای روش گلوله برفی میباشد. حجم نمونهی نخبگان دانشگاهی نیز بر مبنای روش نمونهگیری دلفی هدفمند 14 نفر تعیین شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که مناطق حاشیهای و مرکزی شهر بیشترین پتانسیل آسیبپذیری را دارا میباشند. در این بین مناطق 10 و 1 با کسب جریان خالص 454/0- و 527/0-، جزو مناطق با آسیبپذیری خیلیزیاد در برابر زلزله محسوب میشوند. از عوامل مؤثر بر آسیبپذیری این مناطق میتوان به نزدیکی به گسل، فرسودگی بافتها، دوری از مراکز امدادونجات، تراکم زیاد و همچنین عدم کششپذیری معابر اشاره کرد. بدین منظور نیاز به رویکرد سیستمی و یکپارچه بهمنظور بازگشتپذیری و توانمندسازی اجتماع لازم بوده و در این راستا توجه به مرحلهی قبل از بحران در ابعاد مقاومسازی ابنیه، ارتقاء دسترسیها و تهیهی طرحهای موضعی به تفکیک محلات با تأکید بر محلات آسیبپذیر ضروری میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ نیر تیمورزاده؛ مجید داداشی رستمی ثالث
چکیده
توسعه شهری از مسائل مهم مطرح شده در زمینه برنامه ریزی می باشد و در دنیا به معنای ارتقای بهره وری و استفاده هرچه بهتر از زمین و مکان است و تحت تاثیر عواملی از جمله عوامل طبیعی قرار دارد به طوریکه توسعه شهرها با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی مواجه است. به دلیل ازدیاد جمعیت و نیاز به استفاده از زمین های اطراف ما لازم است تا برنامه ریزی ...
بیشتر
توسعه شهری از مسائل مهم مطرح شده در زمینه برنامه ریزی می باشد و در دنیا به معنای ارتقای بهره وری و استفاده هرچه بهتر از زمین و مکان است و تحت تاثیر عواملی از جمله عوامل طبیعی قرار دارد به طوریکه توسعه شهرها با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی مواجه است. به دلیل ازدیاد جمعیت و نیاز به استفاده از زمین های اطراف ما لازم است تا برنامه ریزی هوشمندی در زمینه توسعه پایدار شهری با لحاظ پدیده ها و مخاطرات ژئومورفولوژیک صورت پذیرد. وجود مخاطرات ژئومورفیک و پویایی محیط طبیعی گاهی امکان ارزیابی همزمان کلیه عوامل را جهت تعیین مکان مناسب با مشکل مواجه می کند لذا استفاده از شیوه های کارآمد از اقدامات برنامه ریزی برای توسعه شهری است. هدف این پژوهش مکان یابی توسعه فیزیکی شهر صوفیان براساس عوامل ژئومورفیک با استفاده از مدل AHP - Fuzzy می باشد برای انجام این کار لایه های مورد نظر، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، لیتولوژی، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، شبکه زهکشی، کاربری اراضی، فاصله از جاده تهیه شد. سپس اقدام به وزن دهی در نرم افزار Expert choice گردید. معیار فاصله از گسل با ضریب (218/0)، فاصله از آبراهه (191/0)، کاربری اراضی (155/0)، فاصله از جاده (130/0)، شبکه زهکشی (102/0) شیب (075/0)، لیتولوژی (063/0)، طبقات ارتفاعی (055/0)، جهت شیب(011/0) به ترتیب مهم ترین عوامل تاثیرگذار در توسعه فیزیکی شهر صوفیان می باشند. با ترکیب نتایج حاصل از AHP - Fuzzy و GIS محدوده مورد مطالعه از نظر بهترین جهت برای توسعه فیزیکی شهرصوفیان به 5 طبقه نامناسب با مساحت90/15، نسبتا نامناسب 18/16، نسبتا مناسب 59/16، مناسب 53/16، بسیار مناسب 67/31کیلومتر مربع اولویت بندی شد، قسمت های شمالی و شرقی در پهنه های نامناسب و قسمت های مرکزی و جنوبی در پهنه های بسیار مناسب قرار دارند.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
نرگس صمدی؛ علی اکبر رسولی پیروزیان؛ داود مختاری؛ خلیل ولیزاده کامران
چکیده
هدف اصلی تحقیق فعلی، تشخیص تغییرات سطح پوشش برف در حوضههای غربی دریاچه ارومیه، واقع در رشته کوه سیلوانه، با استفاده از پردازش تصاویر ماهوارهای چند سنجندهای و چند طیفی برای شناسایی دقیق مناطق پوشش برف میباشد. تصاویر ماهوارهای سنتینل-۲ و لندست (۸ و ۹) قابل دسترس عملیات پیشپردازش از قبیل تصحیحات جوی و رادیومتریک با استفاده ...
بیشتر
هدف اصلی تحقیق فعلی، تشخیص تغییرات سطح پوشش برف در حوضههای غربی دریاچه ارومیه، واقع در رشته کوه سیلوانه، با استفاده از پردازش تصاویر ماهوارهای چند سنجندهای و چند طیفی برای شناسایی دقیق مناطق پوشش برف میباشد. تصاویر ماهوارهای سنتینل-۲ و لندست (۸ و ۹) قابل دسترس عملیات پیشپردازش از قبیل تصحیحات جوی و رادیومتریک با استفاده از نرمافزار ENVI نسخه 1/10 انجام شد. پروژهها برای ماههای مه سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ ایجاد گردید. ابتدا، با استفاده از شاخصهای تفاضلی نرمال شده برف، نقشههای پوشش برف مستقل برای تصاویر لندست و سنتینل برای کل حوضههای آبریز نازلوچای، روضهچای، شهرچای و باراندوزچای تولید گردید. در مرحله بعد، با بکارگیری یک روش بهینه سازی شده بر اساس توابع شیءگرا وابسته به رنگ بر روی باندهای اصلی سنجنده سنتینل-۲، تصاویر لندست با تصاویر سنتینل تلفیق شدند. این تلفیق به تولید محصولات متنوع، به ویژه تصاویر بهینه رنگی با وضوح بالا و نقشههای طبقهبندی صحنه مطالعه منجر شد. در نهایت، نقشههای سطح پوشش برف با دقت بالا برای دورههای زمانی مختلف برای هر یک از حوضههای گفته شده از تصاویر تلفیق شده استخراج گردید. بررسی نقشههای پوشش برف نشان داد که حوضه آبریز شهرچای علیرغم مساحت کمتر نسبت به حوضههای نازلوچای و باراندوزچای، دارای ضریب تجمع برف بالاتری بوده و در نتیجه امکان ذخیره پوشش برف بیشتری را دارا است. همچنین، مقایسه نقشه تراکم پوشش برف (سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳) با مدل ارتفاعی آلوسپالسار با وضوح ۵/۱۲ متر نشان میدهد که مساحت قابل توجهی از پوشش برف در ارتفاعات بالاتر از ۲۳۰۰ متر در محدوده مطالعه توزیع شده است. بنابراین، شناسایی دقیق پوشش برف، حتی در مقیاس روزانه و هفتگی، اطلاعات ضروری و دقیقی را برای مدیریت پیشگیرانه منابع آب به دنبال ذوب برف با اهداف متعدد در حوضههای آبریز اطراف دریاچه ارومیه فراهم میآورد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مریم جامی اودولو؛ محمد حسن یزدانی؛ عطا غفاری گیلانده
چکیده
الگوهای تفکیک زمین یکی از ابزارهایی میباشد که به استفادهکنندگان زمین و طراحان و برنامهریزان شهری این امکان را میدهد تا توسعه و ساخت وسازهای موجود و آتی زمین را کنترل نموده و آن را با استانداردها و معیارهای مناسب با فرم و شکل شهری نزدیک نمایند. بنابراین نحوه تفکیک و رعایت اصول و ضوابط شهرسازی و مولفههای موثر در هنگام تفکیک اراضی ...
بیشتر
الگوهای تفکیک زمین یکی از ابزارهایی میباشد که به استفادهکنندگان زمین و طراحان و برنامهریزان شهری این امکان را میدهد تا توسعه و ساخت وسازهای موجود و آتی زمین را کنترل نموده و آن را با استانداردها و معیارهای مناسب با فرم و شکل شهری نزدیک نمایند. بنابراین نحوه تفکیک و رعایت اصول و ضوابط شهرسازی و مولفههای موثر در هنگام تفکیک اراضی شهری تاثیر بسزایی بر شهرها خواهد داشت. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی الگوهای تفکیک و مولفههای موثر بر آن در مناطق حومهای شهر اردبیل میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان اجرایی در مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهر اردبیل تشکیل دادند که به روش گلوله برفی و به صورت هدفمند تعداد 50 نفر از آنها انتخاب و پرسشنامه تکمیل شد. دادههای حاصله با استفاده از نرم-افزارهای SPSS و Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در ادامه، پس از وزندهی به شاخصهای مورد مطالعه با بهرهگیری از روش آنتروپی شانون، مناطق منتخب با استفاده از مدل COPRAS رتبهبندی شدند. نتایج حاصل از پیادهسازی مدل مزبور نشان میدهد، از نظر مولفههای موثر بر الگوهای تفکیک اراضی در محلات حومهای شهر اردبیل شهرک سبلان، شهرک دادگستری، شهرک کارشناسان و شهرک سینا به ترتیب در رتبه-های اول تا چهارم قرار دارند. مولفه های موثر بر تفکیک زمین در شناسایی الگوی تفکیک زمین نقش تعیینکنندهای دارند. فلذا در نظر گرفتن یک الگوی ثابت برای تمام فضاهای شهری با توجه مولفههای موثر امری بیهوده است در نتیجه الگوی بهینه تفکیک زمین باید همواره با در نظر گرفتن مولفههای موثر باید مورد بازبینی و پایش قرار گیرند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
عبدالرحیم هاشمی دیزج؛ بهروز نظافت تکله؛ سایه عبیدی حمل آباد
چکیده
هدف از پژوهش حاضر توانسنجی پتانسیلهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان پارسآباد در جهت توسعه اقتصادی میباشد. ماهیت این پژوهش توصیفی-تحلیلی-کاربردی بوده و برای ارزیابی منطقه موردمطالعه از مدلهای دینامیکی که به ارزیابی توان گردشگری با استفاده از زیرشاخصهای ارزش علمی و ارزش مازاد میپردازد؛ مدل پاولووا که به ارزیابی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر توانسنجی پتانسیلهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان پارسآباد در جهت توسعه اقتصادی میباشد. ماهیت این پژوهش توصیفی-تحلیلی-کاربردی بوده و برای ارزیابی منطقه موردمطالعه از مدلهای دینامیکی که به ارزیابی توان گردشگری با استفاده از زیرشاخصهای ارزش علمی و ارزش مازاد میپردازد؛ مدل پاولووا که به ارزیابی توان رقابتپذیری مناطق موردمطالعه میپردازد و مبتنی بر تشکیل فاکتورهای مثبت و منفی و محاسبات مرتبط با آنها میباشد؛ و همچنین مدل رینارد که مبتنی بر ارزیابی مناطق بر اساس زیرشاخصهای علمی، مازاد و ترکیبی است؛ استفادهشده است. نتایج بهدستآمده از مدل دینامیکی شهرستان پارسآباد در بخش زیرشاخصهای علمی طبق نظر کارشناسان و بازدیدکنندگان، میانگین امتیاز 84/2 و 52/0 را کسب کرده است و همچنین در زیر شاخص ارزشهای مازاد به ترتیب دارای میانگین امتیازات 15/3 و 50/0 ازنظر کارشناسان و بازدیدکنندگان بوده است. نتایج بهدستآمده از مدل پاولووا و عوامل مثبت رقابتپذیری در این منطقه نشانگر اهمیت بالای آن در گویههای آثار تاریخی و فرهنگی، ثروت طبیعی و مناطق حفاظتشده است. و اما از نظر عوامل منفی رقابتپذیری در این منطقه در بخشهای عدم وجود متخصصین ماهر و کسری بودجه برای توسعه منطقه دارای رقابتپذیری پایینی بوده است؛ بنابراین منطقه ژئوتوریستی پارسآباد با کسب مقدار امتیاز وزنی 5/1 در طبقه رقابتپذیری خوب قرار میگیرد. همچنین طبق نتایج بهدستآمده از مدل رینارد منطقه موردمطالعه در زیر شاخص ارزشافزوده بیشترین امتیاز را با مقدار 21/2 دریافت کرده است زیرا در زیرشاخصهای مکانهای حفاظتشده و آثار تاریخی بیشترین امتیاز را کسب کرده است. بنابراین نتیجهگیری میشود، این منطقه در بخشهایی نظیر وجود مناطق تاریخی و فرهنگی و مکانهای حفاظتشده دارای اهمیت و ارزش بالایی است و در مقابل به دلیل کسری بودجه در منطقه و کمبود زیرساختهای رفاهی برای گردشگران و همچنین عدم مدیریت مناسب تا حدودی در جذب گردشگر به منطقه از شرایط مطلوبی برخوردار نمیباشد
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
عباس امینی فسخودی؛ محمد جواد احمدیان؛ الهام کریمی
چکیده
مزارع کشاورزی و محصولات آنها، علاوه بر ارزش اقتصادی میتوانند نقش مهمی در گردشگری بویژه در مناطق روستایی داشته باشند. این پژوهش به امکانسنجی توسعهی گردشگری کشاورزی در مزارع زعفران روستاهای شهرستان تیران و کرون در غرب اصفهان و شناسایی و تشریح عوامل پیشران و موانع بازدارنده آن میپردازد. بهرهبرداران کشاورزی زعفرانکار روستاهای ...
بیشتر
مزارع کشاورزی و محصولات آنها، علاوه بر ارزش اقتصادی میتوانند نقش مهمی در گردشگری بویژه در مناطق روستایی داشته باشند. این پژوهش به امکانسنجی توسعهی گردشگری کشاورزی در مزارع زعفران روستاهای شهرستان تیران و کرون در غرب اصفهان و شناسایی و تشریح عوامل پیشران و موانع بازدارنده آن میپردازد. بهرهبرداران کشاورزی زعفرانکار روستاهای منطقه، جامعه آماری مورد مطالعه بودند. تجربه عینی و عملی گردشگری در مزارع زعفران، متغیر وابسته، و ذهنیتهای فردی، ویژگیهای اقتصادی محصول و عوامل و موانع ساختاری و سازمانی، متغیرهای مستقل مطالعه بودند که پس از عملیاتیسازی و گردآوری دادههای پیمایشی، هرکدام با پردازشها و شاخصسازیهای مناسب مورد سنجش قرار گرفته و تحلیل شدند. بر اساس نتایج، تجربه عینی و عملیِ اندکی که در زمینه گردشگری مزارع زعفران منطقه وجود دارد، با تأثیرگذاری مثبت عواملی چون زیرساختهای عمومی گردشگری، تبلیغات و معرفی محصول، مطالبهگری از مسئولین محلی، ویژگیهای اقتصادی محصول، سابقه کشت آن و سطح تحصیلات بهرهبرداران همراه بوده است. تحلیلهای بیشتر نشان داد، پتانسیل بالقوهی ناحیه روستایی کرون علیا در رابطه با گردشگری مزارع زعفران، با پشتیبانیهای سازمانی و فراهم شدن زیرساختهای تخصصی مزرعهای بهعنوان مهمترین پیششرطهای گردشگری مزرعه، و تقویت نگره خواهندهای در ذهنیت بهرهبرداران برای پیگیری و تحقق آن، خواهد توانست نظام زراعی کشت زعفران منطقه را به سمت الگوهای کارآفرینانه غیرزراعی با محوریت گردشگری و تجاریتر شدن و بهرهوریِ بیشتر این نظام سوق دهد. با توجه به ویژگیهای خاص زعفران در مراحل برداشت و زنجیره عملیات پس از آن، زنان و حتی اعضای غیر شاغل در کشاورزیِ خانوارهای روستایی، میتوانند نقش پررنگ و معناداری در این راستا داشته باشند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مهتا اسکندرنژاد؛ فرشته گل زاده؛ بهزاد بهزادنیا
چکیده
پژوهش حاضر با هدف رابطه بین رفتارهای حفاظت از محیط زیست با نقش میانجی اخلاق حرفه ای در ورزشکاران تدوین گردید. روش پژوهش از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری تحقیق را کلیه ورزشکاران تشکیل دادند که با توجه به حجم جامعه نامحدود و بر اساس جدول مورگان تعداد 364 نفر بر اساس روش نمونهگیری تصادفی خوشه ای ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف رابطه بین رفتارهای حفاظت از محیط زیست با نقش میانجی اخلاق حرفه ای در ورزشکاران تدوین گردید. روش پژوهش از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری تحقیق را کلیه ورزشکاران تشکیل دادند که با توجه به حجم جامعه نامحدود و بر اساس جدول مورگان تعداد 364 نفر بر اساس روش نمونهگیری تصادفی خوشه ای چندمرحلهای به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامههای اخلاق حرفه ای کاوزیر و رفتارهای حفاظت از محیط زیست کایزر (1999) استفاده شد. پایایی پرسشنامه ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برابر با854/0 و 832/0 بدست آمد. تجزیه و تحلیل دادهها از طریق آزمون پیرسون و معادلات ساختاری با نرمافزار AMOS صورت گرفت. با توجه به نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین اخلاق حرفه ای رفتارهای حفاظت از محیط زیست (001/0=Sig، 714/0=r) رابطه مثبت معناداری وجود دارد. همچنین نتایج معادلات ساختاری نشان داد میانجی اخلاق حرفه ای بر رفتارهای حفاظت از محیط زیست ورزشکاران اثر مثبت معناداری دارد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
لیلا آقایاری؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ بتول زینالی
چکیده
سیلاب یکی از مخربترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سرتاسر جهان میگردد. در جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی و بررسی احتمال وقوع خطر و تهیه نقشههای مناطق احتمال خطر امری ضروری و لازم میباشد. پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی یکی از روشهایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل میتوان ...
بیشتر
سیلاب یکی از مخربترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سرتاسر جهان میگردد. در جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی و بررسی احتمال وقوع خطر و تهیه نقشههای مناطق احتمال خطر امری ضروری و لازم میباشد. پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی یکی از روشهایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل میتوان اتخاذ نمود. در سالهای اخیر در شهرستان گرمی سیلهایی مخرب زیادی رخ داده است. به همین دلیل جهت مدیریت سیلاب، کاهش خسارات ناشی از آن و استفاده درست از منابع آبی، پتانسیل وقوع سیلخیزی شهرستان گرمی مورد مطالعه قرار گرفته است. شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده و پهنهبندی خطر آن، یکی از روشهای اساسی و کاربردی جهت دستیابی به راهکارهای پشبینی، کنترل و پایش آن میباشد. با استفاده از مطالعات میدانی، نقشه های زمینشناسی و توپوگرافی و با مرور پژوهشها و مطالعات صورت گرفته در این زمینه و همچنین بررسی شرایط موجود در منطقه مورد مطالعه 10 عامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، زمینشناسی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راههای ارتباطی ،کاربری اراضی ،بارش و تراکم رودخانه به عنوان عوامل موثر بر وقوع سیلاب بررسی شد. در این پژوهش نسبت به پهنه بندی مناطق مستعد با الگوریتم چند معیاره Aras درمحیط نرم افزار Edrisiاقدام گردید ارزشگذاری و استانداردسازی لایهها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزندهی معیارها، با بهرهگیری از روش ANP انجام گردید. در نهایت و با توجه به نتایج حاصل از پهنهبندی خطر سیلاب؛ معیارهای لیتولوژی، کاربری اراضی، شیب، فاصله از رودخانه به ترتیب با ضریب وزنی 853/0، 808/0، 674/0 و 4867/0، مهمترین عوامل دخیل در ایجاد خطر سیلاب محدوده مطالعاتی بوده و به ترتیب 70/189 و 20/388 کیلومتر مربع از محدوده دارای احتمال خطر بسیار زیاد و زیاد می باشد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
پریا سعادت جو؛ علی علیزاده؛ سعید جهانبخش؛ علی محمدخورشیددوست؛ بهروز ساری صراف
چکیده
تغییرات اقلیمی چالشهای مهمی برای مصرف انرژی در ساختمانهای مسکونی در سراسر جهان ایجاد میکنند. هدف این مقاله بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر مصرف انرژی ساختمانهای مسکونی طی هفتاد سال آینده در شهرهای مختلف ایران میباشد.
در این راستا، دادههای اقلیمی شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و کرمانشاه با استفاده از نرمافزار Meteonorm ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی چالشهای مهمی برای مصرف انرژی در ساختمانهای مسکونی در سراسر جهان ایجاد میکنند. هدف این مقاله بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر مصرف انرژی ساختمانهای مسکونی طی هفتاد سال آینده در شهرهای مختلف ایران میباشد.
در این راستا، دادههای اقلیمی شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و کرمانشاه با استفاده از نرمافزار Meteonorm 8 برای هفتاد سال آینده بر اساس داده-های اقلیمی ده ساله موجود تولید شد. پس از شناسایی تیپ غالب ساختمانهای مسکونی در ایران، یک نمونه انتخاب و شبیهسازیهای انرژی با استفاده از نرمافزارDesign Builder 7.0.0.096 برای پنج شهر مذکور در سالهای 2030، 2060 و 2090 انجام شد.
نتایج نشان داد که طی سالهای آینده، انرژی سرمایشی موردنیاز ساختمان در تمامی شهرها افزایش خواهدیافت. از میان پنج شهر مطالعهشده، بیشترین تغییرات انرژی گرمایشی سالانه در شهر تهران مشاهده گردید. در این شهر مقدار انرژی گرمایشی در سال 2060 و 2090 نسبت به سال 2030 به ترتیب به میزان 37 درصد و 64/66 درصد کاهش خواهدیافت. بیشترین افزایش انرژی سرمایشی سالانه در شهر تبریز مشاهده گردید؛ بهطوریکه در طی سه دهه اول، انرژی سرمایشی سالانه به میزان 53/37 درصد و در سه دهه دوم به میزان 43/75 درصد افزایش خواهد یافت. در مجموع مقدار تغییرات انرژی سرمایشی سالانه در این پنج شهر تا سال 2060 در بازه 53/37- 36/21 درصد و تا سال 2090 در بازه 43/75- 14/44 درصد خواهد بود.
بیشترین انرژی مصرفی سالانه در شهر تبریز، کمترین آن در شهر کرمانشاه، بالاترین مقادیر انرژی گرمایشی مصرفی متعلق به شهر تبریز و بالاترین انرژی سرمایشی سالانه مربوط به شهر تهران میباشد. همچنین بالاترین مقادیر گاز دیاکسیدکربن منتشر شده در طی سالهای 2030، 2060 و 2090 مربوط به شهر تهران و بیشترین افزایش انتشار این گاز در طی هفتاد سال آینده مربوط به شهر اصفهان میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رحمان زندی؛ فاطمه شهریار
چکیده
بررسی دمای سطح زمین (Land Surface Temperature) به عنوان مهمترین معیار برنامه ریزی شهری، ناحیه ای و منطقه ای، نقش مهمی درکنترل تشعشعات حاصل از گرمایش حرارتی در فرایندهای زیستی، شیمایی و فیزیکی سطح زمین دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی ارتباط سری زمانی تغییرات کاربری اراضی و دمای سطح زمین در شهرهای مناطق بیابانی در شهر یزد با استفاده از تصاویر ماهواره ...
بیشتر
بررسی دمای سطح زمین (Land Surface Temperature) به عنوان مهمترین معیار برنامه ریزی شهری، ناحیه ای و منطقه ای، نقش مهمی درکنترل تشعشعات حاصل از گرمایش حرارتی در فرایندهای زیستی، شیمایی و فیزیکی سطح زمین دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی ارتباط سری زمانی تغییرات کاربری اراضی و دمای سطح زمین در شهرهای مناطق بیابانی در شهر یزد با استفاده از تصاویر ماهواره ای سری زمانی 1987-2022 در سامانه گوگل ارتث انجین انجام شده است. برای محاسبه (LST)، با استفاده از داده های باند حرارتی لندست 5، 7 و 8 در این دو بازة زمانی علاوه بر روش طبقه بندی نظارت شده، از روش الگوریتم پنجره مجزا، و برای محاسبه پوشش گیاهی از شاخص نرمال شده (NDVI) استفاده گردیده است. نتایج روش طبقه بندی نظارت شده نشان داد؛ با مقایسه تغییرات مساحت کاربری ها بین سال 2022 تا 1987 مشخص گردید، در سال 1987مناطق کویری با (1416/1815) کیلومتر مربع، و در سال 2022 مناطق مسکونی با (1861/74) کیلومتر مربع دارای بیشترین مساحت بوده اند. کمترین مساحت به ترتیب در سال 1987- 2022 مربوط به اراضی باغی و جنگلی با (4934/34) کیلومتر مربع و در سال 2022 با (5281/2) کیلومتر مربع می باشد. میزان تغییرات پوشش گیاهی در سال 1987با (9916/11) کیلومتر مربع، نسبت به 2022 با (0455/13) کیلومتر مربع کمترین مساحت را داشته. نتایج تغییرات دمایی نشان داد، مقدار دمای بیشینه و کمینة سال 1987 برابر با (61-60) درجه سانتی گراد نسبت به سال 2022 با مقادیر (33-19) درجه سانتی گراد دارای تغییرات زمانی و مکانی بوده است. لذا با بررسی میانگین دما و بارش سالیانه در فصول مختلف سال تا افق 2045 مشخص گردید، با افزایش دمای سالیانه در آینده این شهر، با کاهش بارندگی در فصول مختلف پر بارش سال مواجه خواهد بود. لذا بیشترین دما در فصل بهار و کمترین بارندگی در فصل پاییز رخ داده است.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
اکبر اصغری زمانی؛ محجبه بارعی؛ رحیم حیدری چیانه
چکیده
در طی سالیان اخیر، یکی از دلایل و انگیزه های سفر جهانگردان، وجود سایت های میراث جهانی در مقصد مورد نظر است. این سایتها که توسط یونسکو معرفی و ذینفعان و رسانههای وابسته گردشگری، آنها را تبلیغ و باز شناسایی میکند، گزینه شاخصی در انتخاب یک مقصد گردشگری است و به همین جهت، شناخت ارزشهای سایتهای میراث جهانی و تبدیل این منبع به یک جاذبه ...
بیشتر
در طی سالیان اخیر، یکی از دلایل و انگیزه های سفر جهانگردان، وجود سایت های میراث جهانی در مقصد مورد نظر است. این سایتها که توسط یونسکو معرفی و ذینفعان و رسانههای وابسته گردشگری، آنها را تبلیغ و باز شناسایی میکند، گزینه شاخصی در انتخاب یک مقصد گردشگری است و به همین جهت، شناخت ارزشهای سایتهای میراث جهانی و تبدیل این منبع به یک جاذبه گردشگری بین المللی، می تواند نقش مهم بزرگی در توسعه ی گردشگری شهری و یا منطقه ای که سایت در آن قرار دارد، داشته باشد. در این پژوهش، به شاخصهها و گویههای مرتبط با چگونگی توسعه ی گردشگری در بازار تاریخی تبریز از جمله مفاهیم گردشگری فرهنگی و شهری پرداخته شده است. بنابر نتایج حاصله از پژوهش، سه گویه ارزشمندی، جاذبه شاخص، آگاهی و مسئولیت به عنوان گویههای اصلی توسعهی گردشگری بازار شناسایی شدند. گویه ارزشمندی در مرکز این ساختار قرار دارد و گویههای جاذبهی شاخص و آگاهی هم نتیجه این ارزشمندی و هم از شاخصههای توسعه ی گردشگری هستند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
مهرداد وهاب زاده زرگری؛ فریبا اسفندیاری درآباد؛ زهره شیخلر؛ بهروز نظافت تکله؛ اویس وهاب زاده زرگری
چکیده
صنعت گردشگری بر پایه ژئوتوریسم و مقاصد ژئومورفولوژیک در سالهای اخیر تبدیل به یکی از کانونهای توریسمی و مسافرتی شده است. بنابراین با توجه به توسعه صنعت گردشگری، ارزیابی کانونهای ژئوتوریسمی به لحاظ کارایی و رقابتپذیری امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر توان سنجی پتانسیلهای مقاصد ژئومورفولوژیکی و ژئوتوریسم شهر خلخال بخش شاهرود ...
بیشتر
صنعت گردشگری بر پایه ژئوتوریسم و مقاصد ژئومورفولوژیک در سالهای اخیر تبدیل به یکی از کانونهای توریسمی و مسافرتی شده است. بنابراین با توجه به توسعه صنعت گردشگری، ارزیابی کانونهای ژئوتوریسمی به لحاظ کارایی و رقابتپذیری امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر توان سنجی پتانسیلهای مقاصد ژئومورفولوژیکی و ژئوتوریسم شهر خلخال بخش شاهرود است. در این پژوهش از دو مدل کوبالیکوا و پاوولوا و همچنین برای تبدیل نتایج به نقشه از نرمافزار GIS استفادهشده است. نتایج بهدستآمده در مدل کوبالیکوا نشاندهنده این است که دهستان شال با کسب 11 امتیاز به دلیل تنوع بالای پدیدههای ژئومورفیک و زمینشناسی دارای پتانسیل بالا در بخش ژئوتوریسمی و مقاصد ژئومورفیک دارد و همچنین دهستانهای شاهرود و پلنگا نیز به ترتیب با کسب 8 و 7 امتیاز در ردههای پایینتر قرار دارند. نتایج مبتنی بر ماتریس مثبت و منفی در مدل پاوولوا نیز نشان میدهد که دهستان شال با کسب امتیاز 71/1 به خاطر داشتن سایتهای چینهای، غارها و سایتهای هیدرولوژیکی متنوع بیشترین رقابتپذیری را دارد و در رتبه عالی به لحاظ رقابتپذیری قرارگرفته است. دهستانهای شاهرود و پلنگا نیز به ترتیب با امتیاز 61/1 و 53/1 به علت تنوع پایین پدیدهها و امکانات خدماتی در رتبههای خیلی خوب قرار دارند اما هر سه از دهستانهای بخش شاهرود در معیار کسری بودجه دارای مقادیر پایینی هستند که نشان از عدم برنامهریزی راهبردی در بخش گردشگری در این منطقه است. همچنین تحلیل نقشههای توانسنجی نیز نشاندهنده این است که مدل پاوولوا به خاطر پارامترهای زیاد در ارزیابی نسبت به مدل کوبالیکوا دارای دقت و اعتبار بالایی است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
حسین کریم زاده؛ حمدالله سجاسی قیداری؛ رباب نقی زاده
چکیده
کارآفرینی گردشگری روستایی رویکردی راهبردی برای گذار به جامعه پایدار در نظر گرفته شده است. تمایل به کارآفرینی گردشگری روستایی از طریق ویژگیها و تواناییهای منحصر به فرد هر روستا منعکس میشود.
این مقاله با هدف تعیین جنبههای ضروری کارآفرینی گردشگری روستایی بر اساس مزیتهای استراتژیک در ارتباط با روستاهای گردشگری استان اردبیل ...
بیشتر
کارآفرینی گردشگری روستایی رویکردی راهبردی برای گذار به جامعه پایدار در نظر گرفته شده است. تمایل به کارآفرینی گردشگری روستایی از طریق ویژگیها و تواناییهای منحصر به فرد هر روستا منعکس میشود.
این مقاله با هدف تعیین جنبههای ضروری کارآفرینی گردشگری روستایی بر اساس مزیتهای استراتژیک در ارتباط با روستاهای گردشگری استان اردبیل از طریق ابزار پرسشنامه انجام شده است.
جامعه آماری این پژوهش شامل 363 نفر از ساکنین روستاهای گردشگری استان اردبیل میباشد که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است.
برای جمعآوری اطلاعات، پرسشنامهای در دو بخش در اختیار پاسخگویان قرار گرفت که بخش اول اطلاعاتی در مورد ویژگیهای دموگرافیکی و اجتماعی ساکنین جمعآوری میکند و بخش دوم پرسشنامه، شامل سؤالاتی در مورد بررسی مزیتهای استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی با 40 سؤال میباشد.
برای بررسی مزیتهای استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی، نتایج حاصل از استناد نظری به عنوان شاخصهای عملیاتی مزیتهای استراتژیک به صورت پرسشنامه محقق ساخته درآمده و اقدام به گردآوری دادهها شده است.
این تحقیق بر اساس هدف کاربردی و ماهیت آن به صورت توصیفی و تحلیلی میباشد.
تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) طراحی شده با نرم افزار LISREL انجام شده است.
نتایج نشان میدهد تمامی ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، انسانی و طبیعی) مزیتهای استراتژیک معنیدار میباشد. در این مطالعه متغیر « پذیرش عقاید و ارزشهای جدید » در شاخص « انعطافپذیری »، متغیر « دسترسی به امکانات رفاهی (آب، برق، گاز و...) » در شاخص « انرژی » و متغیر « توانایی انتقال تخصص و مهارت خود به دیگران نظیر فرزندان، دوستان یا آشنایان » در شاخص « تخصص و مهارت » رتبههای اول تا سوم را از دیدگاه پاسخگویان به خود اختصاص دادهاند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
سیدهادی طیب نیا؛ مریم حسین زئی
چکیده
جوامع انسانی در طول تاریخ کماکان با مخاطرات روبرو بوده و همواره اثرات زیان باری را متحمل شده اند. مخاطرات محیطی نه تنها به لحاظ تعداد، بلکه با افزایش تنوع و میزان خسارات به ویژه در نواحی روستایی در حال وقوع اند. ارتباط نزدیک با محیط، محرومیت، عدم آگاهی و آمادگی موجب افزایش آسیب پذیر شدن نواحی روستایی می شود. با این وجود پدیده هایی اجتناب ...
بیشتر
جوامع انسانی در طول تاریخ کماکان با مخاطرات روبرو بوده و همواره اثرات زیان باری را متحمل شده اند. مخاطرات محیطی نه تنها به لحاظ تعداد، بلکه با افزایش تنوع و میزان خسارات به ویژه در نواحی روستایی در حال وقوع اند. ارتباط نزدیک با محیط، محرومیت، عدم آگاهی و آمادگی موجب افزایش آسیب پذیر شدن نواحی روستایی می شود. با این وجود پدیده هایی اجتناب ناپذیر بوده و تنها راه مقابله با آن، مدیریت آنها است. یکی از رویکردهای رویارویی با مخاطرات و بحرانهای محیطی، تابآوری است. منطقه مورد مطالعه با قرارگیری در معرض انواع مختلف مخاطرات، در شرایط آسیب پذیری بالایی قرار دارد و سنجش میزان تاب آوری آن ضرورت دارد. این پژوهش از نوع کاربردی و هدف آن بررسی سطح تاب آوری سکونتگاه های روستایی شهرستان سربازاست. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. داده های موردنیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی در سطح خانوار گردآوری شده و حجم نمونه طبق فرمول کوکران از جامعة 2276خانواری، معادل 329 خانوار برآورد شد و پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی ساده تکمیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که سطح تاب آوری در بعد اجتماعی و کالبدی به ترتیب با میانگین45/3 و23/3 درحد مطلوب، در بعد اقتصادی با میانگین 01/3 در حد متوسط،ودربعدنهادی با میانگین 85/2 در حد نامطلوب قراردارد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
لیلا محمدی کاظم آبادی؛ صدیقه لطفی؛ عامر نیک پور
چکیده
امروزه آلودگی هوای کلانشهرها بحرانهای اساسی در زمینه توسعه؛ اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و کالبدی ایجاد کرده است بهطوریکه این موضوع به اولویت اول برای برنامهریزان شهری در جهت کنترل این معضل تبدیلشده است. بررسی تأثیرات فرم شهری بر کیفیت هوا هم در تحقیقات تجربی و هم نظری مورد توجه قرار گرفته است. کلانشهر اراک به دلیل وجود ...
بیشتر
امروزه آلودگی هوای کلانشهرها بحرانهای اساسی در زمینه توسعه؛ اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و کالبدی ایجاد کرده است بهطوریکه این موضوع به اولویت اول برای برنامهریزان شهری در جهت کنترل این معضل تبدیلشده است. بررسی تأثیرات فرم شهری بر کیفیت هوا هم در تحقیقات تجربی و هم نظری مورد توجه قرار گرفته است. کلانشهر اراک به دلیل وجود منابع زیاد انتشار آلودگی هوا در بیش از نیمی از روزهای سال بویژه برای گروه های آسیب پذیر ناسالم میباشد و هماکنون جزء هشت شهر آلوده کشور است. لذا هدف تحقیق حاضر سنجش و ارزیابی تأثیر شاخصهای فرم شهر بر آلودگی کلانشهر اراک است. دادهها و اطلاعات موردنیاز تحقیق با مطالعه اسناد، طرحها، مقالات و مراجعه به به سازمانهای مرتبط (شهرداری، سازمان محیطزیست و...) جمعآوریشده است. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار GIS، مدل رگرسیون GWR و مدل Moran استفادهشده است. درنهایت نتیجهگیری تحقیق مؤید این مطلب است؛ که در مناطق شهری اراک که از وضعیت اسپرالی(منطقه 1و 3) برخوردار هستند، رابطه فضایی آلایندهها با فرم شهر در سطح بالایی قرار دارد. که از دلایل این موضوع؛ وجود کارخانههای صنعتی ماشینسازی، کارخانه آلومینیوم و وجود نیروگاه پتروشیمی شازند است.
همچنین در مناطق فشرده شهر به لحاظ جمعیتی و ساختمانسازی(4و 5) تجمع آلایندههای SO و O3 در سطح بالایی قرار دارد. این مطالعه به بررسی فرم مناطق و آلودگی هوا در شهری پرداخت که تمرکز صنایع وضعیت محیطی را تشدید کرده است. بنابراین برنامه ریزی و سیاست های شهری باید متناسب با عملکرد شهری و ساختار صنعتی کلانشهر اراک طراحی و تدوین شود.
همچنین در مناطق فشرده شهر به لحاظ جمعیتی و ساختمانسازی(4و 5) تجمع آلایندههای SO و O3 در سطح بالایی قرار دارد. این مطالعه به بررسی فرم مناطق و آلودگی هوا در شهری پرداخت که تمرکز صنایع وضعیت محیطی را تشدید کرده است.
مقاله علمی پژوهشی
آمایش سرزمین
بهمن ویسی نبیکندی؛ ابوالفضل قنبری
چکیده
در دهههای گذشته، تنوع زیستی و کیفیت زیستگاه استانهای شمالی به دلیل رشد جمعیت، گسترش زمینهای ساخته شده، تغییرات آب و هوایی و افزایش فعالیتهای گردشگری دستخوش تغییرات اساسی شده است. در این پژوهش، نقشههای LULC شهر آمل برای سالهای 2000 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست تهیه شد. علاوه بر این، با استفاده از مدل CA-Markov، یک شبیهسازی ...
بیشتر
در دهههای گذشته، تنوع زیستی و کیفیت زیستگاه استانهای شمالی به دلیل رشد جمعیت، گسترش زمینهای ساخته شده، تغییرات آب و هوایی و افزایش فعالیتهای گردشگری دستخوش تغییرات اساسی شده است. در این پژوهش، نقشههای LULC شهر آمل برای سالهای 2000 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست تهیه شد. علاوه بر این، با استفاده از مدل CA-Markov، یک شبیهسازی برای سال 2035 با در اعمال دو سناریو پایه (BAU) و حافظت اکولوژیکی (EP) جهت پیشبینی و ارزیابی کیفت و تنوع زیستی منطقه مورد مطالعه در آینده صورت گرفت. برای ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی رخ داده در HQ، مدل InVEST-HQ را با مدل CA-Markov یکپارچه کردیم. نتایج نشان میدهد که HQ در محدودهی شهر آمل به طور قابل توجهای در طول دوره 2020-2000 کاهش یافته است که عمدتاً متأثر از گسترش شهرنشینی و توسعه کشاورزی است. در طول دوره 2035-2020 بر اساس سناریو BAU الگوی منظر و HQ همچنان روند کاهشی شدید قبلی را حفظ میکند، در حالی که سناریو EP نقش کلیدی در تثبیت و حمایت از کیفیت و شاخص زیستگاه منطقه خواهد داشت، که اهمیت حفاظت از فضاهای اکولوژیکی مانند پوشش جنگلی و علفزار را برجسته میکند. این تحقیق فراتر از ارائه شواهد مبنی بر اینکه گسترش شهری یک عامل کلیدی در تغییرات فوقالذکر است، اهمیت سنجش از دور را در مدلسازی اکولوژیکی بهویژه در مناطقی همچون ایران که اطلاعات و جمع آوری دادهها محدود است را نشان میدهد. نتایج این تحقیق با ادغام تصاویر سنجش از دور مربوطه با تکنیکهای جدید در پایش تغییرات LULC بر تخریب زمین و حتی دستیابی به اهداف توسعه پایدار، اهمیت زیادی برای مدیران محلی و سازمانهای مربوطه در تعیین راهکارها و استراتژیهای موثرتری برای حافظت از زیستگاهها دارد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
مهناز صابر؛ برومند صلاجی؛ رقیه ملکی مرشت
چکیده
در این پژوهش مؤلفههای بیلان آب حوضه آبریز ارس برای دوره 28 ساله (1987-2014) در مدل SWAT شبیهسازی گردید. بدین منظور کارایی و قابلیت مدل SWAT توسط SWAT CUP با استفاده از الگوریتم SUFI2 و بر اساس داده دبی مشاهداتی در ایستگاه هیدرومتری منتخب حوضه ارس (بدوی) با 70 درصد از دادهها (1987-2006) واسنجی و با 30 درصد بقیه (2007-2014) اعتبارسنجی شد. بر مبنای دادههای رستری ...
بیشتر
در این پژوهش مؤلفههای بیلان آب حوضه آبریز ارس برای دوره 28 ساله (1987-2014) در مدل SWAT شبیهسازی گردید. بدین منظور کارایی و قابلیت مدل SWAT توسط SWAT CUP با استفاده از الگوریتم SUFI2 و بر اساس داده دبی مشاهداتی در ایستگاه هیدرومتری منتخب حوضه ارس (بدوی) با 70 درصد از دادهها (1987-2006) واسنجی و با 30 درصد بقیه (2007-2014) اعتبارسنجی شد. بر مبنای دادههای رستری ورودی به مدل، این حوضه به 68 زیرحوضه با 1264 واحد پاسخ هیدرولوژیکی تقسیم و محاسبات در سطح آنها انجام شد. با استفاده از 14 پارامتر مهم که بر اساس مقایسه نتایج تحلیل حساسیت از بین چندین پارامتر انتخاب شده بودند، کالیبره کردن مدل SWAT انجام شد. در مرحله تحلیل حساسیت مدل، پارامترهای مربوط به دمای ماهانه و دمای هوا و فاکتور تبخیر از خاک از فایلهای .bsn و .wgn و .hru بهعنوان مؤثرترین پارامترها در شبیهسازی دبی جریان ایستگاه هیدرومتری منتخب حوضه ارس شناسایی شدند. با اجرای 300 باره کالیبراسیون، در نهایت بهترین دور شبیهسازی بر اساس معیار هدف شناسایی شده و دادههای خروجی مورد ارزیابی قرار گرفت. کارایی و دقت مدل در دوره واسنجی (1987-2006) بر اساس معیارهای ارزیابی NS، P-Factor، R-Factor و R2 بهترتیب 64/0، 71/0، 27/0 و 79/0 محاسبه گردید که نشاندهنده رضایتبخش بودن کارایی مدل در شبیهسازی بیلان آب حوضه ارس است. مقدار این معیارها در دوره اعتبارسنجی بهترتیب 7/0، 78/0، 3/ و 68/0 محاسبه شد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
موسی عابدینی؛ ابوذر صادقی
چکیده
هدف از این پژوهش محاسبه جزیره حرارتی شبانه کلانشهر تبریز (UHI ) و ارتباط آن با کاربری اراضی شهری است. برای انجام این پژوهش از دادههای شبانه ماهواره ترا سنجنده استر (باندهای10 الی 14) و سنتینل 3 از سنجنده SLSTR استفاده شد. تصویر سنجنده استر در محیط نرمافزار ENVI 5.3.1 و تصویر سنجنده SLSTR ماهواره سنتینل در محیط نرمافزار SNAP محاسبه و با استفاده ...
بیشتر
هدف از این پژوهش محاسبه جزیره حرارتی شبانه کلانشهر تبریز (UHI ) و ارتباط آن با کاربری اراضی شهری است. برای انجام این پژوهش از دادههای شبانه ماهواره ترا سنجنده استر (باندهای10 الی 14) و سنتینل 3 از سنجنده SLSTR استفاده شد. تصویر سنجنده استر در محیط نرمافزار ENVI 5.3.1 و تصویر سنجنده SLSTR ماهواره سنتینل در محیط نرمافزار SNAP محاسبه و با استفاده از ARCGIS 10.8 سایر محاسبات آماری و خروجی انجام شد. در تصویر استر با کمینه دما 14/5 و بیشینه دما 91/23 درجه سانتیگراد که بیشترین دمای مناطق در این تصویر مربوط به کاربریهای زمین بایر، حمل و نقل، کشاورزی، صنعتی و مسکونی و همچنین مناطق کم ارتفاع و مناطق دارای فاقد پوشش گیاهی است. بیشترین درصد مساحت مربوط به دمای بین 16/15 الی 88/17 درجه سانتیگراد حدود 75/45 درصد شهر است. مناطقی با دمای بیش از 19 درجه سانتیگراد مساحتی برابر با 451/31 کیومتر مربع یعنی 58/12 درصد را شامل میشود. در سنجنده SLSTR نیز کمینه دما 84/12 و بیشینه دما 62/21 درجه سانتیگراد است که دو سنجنده در کمینه با هم اختلاف زیادی داشتند ولی در بیشینه دما از اختلاف کمتری برخوردار بودند. در این سنجنده نیز کاربریهای زمین بایر، حمل و نقل، کشاورزی، صنعتی و مسکونی بیشترین دما را دارند. در این سنجنده نیز دمای بین 29/17 الی 45/18 دارای بیشترین درصد مساحت بوده و مناطق دارای بالای 19 درجه سانتیگراد مساحتی معادل 068/17 کیلومتر مربع یعنی 82/6 درصد مساحت را شامل میشود . با توجه به نتایج استخراج شده که هر دو ماهواره دمای تقریبا مشابه و کاربری و مناطقی که دارای دمای بالایی بودند مشترک استخراج کردند میتوان گفت که در استخراج جزیره حرارتی شهری (دمای شبانه) از هر دو ماهواره میتوان استفاده کرد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
لیلی هوجقانی؛ علیرضا رستمزاده خسروشاهی؛ علی محمودزاده
چکیده
پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی فنی، اقتصادی و زیست محیطی نیروگاه خورشیدی مقیاس کوچک در منطقه شمالغرب ایران انجام شده است. منطقه مورد مطالعه در تحقیق حاضر ناحیه شمال غربی کشور میباشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و پژوهش حاضر از نوع تحقیق توصیفی یا غیر آزمایشی میباشد و از منظر نوع داده، کمی میباشد. در این پژوهش ابتدا به روش میدانی و کتابخانهای ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی فنی، اقتصادی و زیست محیطی نیروگاه خورشیدی مقیاس کوچک در منطقه شمالغرب ایران انجام شده است. منطقه مورد مطالعه در تحقیق حاضر ناحیه شمال غربی کشور میباشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و پژوهش حاضر از نوع تحقیق توصیفی یا غیر آزمایشی میباشد و از منظر نوع داده، کمی میباشد. در این پژوهش ابتدا به روش میدانی و کتابخانهای به مطالعه منطقه مورد مطالعه پرداخته و سپس به روش تحلیلی به محاسبه میزان انرژی و ضریب ظرفیت نیروگاه پرداخته خواهد شد و در ادامه، جنبه اقتصادی طرح مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این تحقیق با استفاده از نرم افزار RETScreen به محاسبه میزان انرژی خورشیدی دریافتی، ضریب ظرفیت نیروگاه، برآورد هزینه های اولیه و دوره ای، محاسبه میزان کاهش گازهای گلخانه ای و ارزیابی مالی پرداخته خواهد شد. نتایج نشان دهنده این است که بیشترین تابش خورشید در شهر تبریز مربوط به ماه ژوئن میباشد و کمترین میزان تابش خورشید در طول سال مربوط به ماه دسامبر می باشد. در نیروگاه خورشیدی 10000 کیلو واتی انتخاب شده با تنظیم نشانه محک میتوان گفت که، در حداقل هزینه، تولید هر کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی در شهر تبریز از طریق انرژی خورشیدی 0.275 دلار هزینه دارد و به نسبت سایر روشها هزینهی زیادی را به خود اختصاص میدهد. تولید همین میزان برق از طریق سیستم فتوولتاییک 0.060 دلار هزینه دارد. با توجه به نتایج بدست آمده در صورتی که این نیروگاه راهاندازی شود، از نظر اقتصادی به صرفه نیست اما به صورت چشمگیری موجب کاهش الودگی هوا می شود.
مقاله علمی پژوهشی
آمایش سرزمین
حمیدرضا پورخباز؛ سپیده راز؛ شهرام یوسفی خانقاه؛ سعیده جوانمردی
چکیده
هدف: دفن بهداشتی یکی از کاربردیترین و عمدهترین روشهای دفع زبالههای شهری میباشد که اکثراً در سیستم مدیریت پسماندهای شهری برای جلوگیری از پیامدهای منفی زیستمحیطی مورد استفاده قرار میگیرد. بدین منظور یافتن مکان صحیح جهت دفن زبالههای شهری اهمیت بسزایی دارد. لذا با توجه به کاربردی بودن این پژوهش و لزوم اجرای آن برای کلیه ...
بیشتر
هدف: دفن بهداشتی یکی از کاربردیترین و عمدهترین روشهای دفع زبالههای شهری میباشد که اکثراً در سیستم مدیریت پسماندهای شهری برای جلوگیری از پیامدهای منفی زیستمحیطی مورد استفاده قرار میگیرد. بدین منظور یافتن مکان صحیح جهت دفن زبالههای شهری اهمیت بسزایی دارد. لذا با توجه به کاربردی بودن این پژوهش و لزوم اجرای آن برای کلیه شهرهایی که فاقد روش دفن بهداشتی زبالههای شهری هستند، پژوهش حاضر اجرا گردید که استفاده از توابع عضویت و روش فازی چانگ در این تحقیق، میتواند نوآوری موضوع در این رابطه باشد. لذا هدف از این پژوهش تعیین مکان مطلوب جهت دفن بهداشتی زبالههای شهر اندیمشک میباشد.
روش پژوهش: پس از آمادهسازی لایههای اطلاعاتی معیارها در محیط ArcGIS، لایهها با استفاده از توابع عضویت فازی و اعداد فازی مثلثی، استاندارد و بیبعد شدند، سپس عملیات وزندهی معیارها به روش FAHP چانگ انجام و در گام آخر تلفیق لایهها به روش WLC صورت گرفت.
نتایج: یافتهها نشان میدهد که در مرحله وزندهی با استفاده از روش FAHP چانگ و مقایسات زوجی کارشناسان، بیشترین وزن به معیار کاربری اراضی فعلی و کمترین وزن نیز به معیار شیب اختصاص یافت. در ضمن، صحت ارزیابی نقشه نهایی مکان دفن زباله به کمک ضریب کاپا، ضریب 76/0 را نشان داد که نشان از صحت و درستی کلاسهبندی روش FAHP چانگ دارد. در روش FAHP 23٪ منطقه مورد مطالعه بعنوان طبقه مناسب و دارای مطلوبیت بالا برای مکانیابی دفن زباله شهری شناسایی شد.
نتیجهگیری: با توجه به یافتهها نتیجه میشود که آنالیز تصمیمگیری چندمعیاره فازی، تکنیک مناسبی برای مکانیابی محل دفن زبالههای شهری میباشد. با توجه به نقشه نهایی، منطقهای با تناسب بسیار بالا با مساحتی بالغ بر 114 هکتار به عنوان بهترین مکان برای دفن زبالههای شهری اندیمشک مشخص گردید.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
ندا سهرابی؛ حسن سجادزاده؛ امیربهادر ثمری
چکیده
کیفیت محیطی بخشی از رضایتمندی انسانها از محیط را تشکیل میدهد. با این که رویکرد پیادهمداری در طراحی فضاهای شهری نقش مهمی در ارتقاء کیفیتمحیطی ایفاء میکند، اما رویکردهای یکسان و بدون توجه به ماهیت فضایی، پتانسیلها و ظرفیتهای محیطی در احداث پیادهراههای شهری نه تنها موجبات ارتقاء کیفیتمحیطی و رضایتمندی را به دنبال ...
بیشتر
کیفیت محیطی بخشی از رضایتمندی انسانها از محیط را تشکیل میدهد. با این که رویکرد پیادهمداری در طراحی فضاهای شهری نقش مهمی در ارتقاء کیفیتمحیطی ایفاء میکند، اما رویکردهای یکسان و بدون توجه به ماهیت فضایی، پتانسیلها و ظرفیتهای محیطی در احداث پیادهراههای شهری نه تنها موجبات ارتقاء کیفیتمحیطی و رضایتمندی را به دنبال نخواهد داشت، بلکه موجب تنزل کیفیت اجتماعی و اقتصادی فضاهای شهری میشود. هدف از این پژوهش ارزیابی مؤلفههای کیفیت محیطی در پیادهراه بوعلی و اکباتان شهر همدان از منظر کاربران در راستای پاسخگویی به نیازهای شهروندان و رضایتمندی کاربران میباشد. روش این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی است. شاخصها و معیارهای مورد سنجش در ارتباط با کیفیت محیطی با مروری بر متون معتبر علمی، استخراج شده و سپس به وسیله پرسشنامه اقدام به گردآوری نظرات شهروندان و شاغلان شد. جامعه آماری در این تحقیق نامحدود بوده که با استفاده از روش بررسی جامعه نامحدود، حجم نمونه در این تحقیق 200 نفر انتخاب گردید. جهت اعتبار پایایی از آلفای کرونباخ و سنجش روایی از شاخص KMO و آزمون کرویت بارتلت استفاده شده است. برای تحلیل آماری دادهها از تحلیل عاملی اکتشافی و به منظور مقایسه دو پیادهراه بوعلی و اکباتان شهر همدان از آزمون تی دو نمونهای مستقل در نرمافزار SPSS استفاده شده است. یافتههای حاصل از تحلیل عامل اکتشافی نشان میدهد عامل «حضورپذیری»، «پاسخدهندگی محیط»، «تنوع فعالیت فرهنگی و اجتماعی»، «آسایش و امنیت» و «سهولت تردد و دسترسی» به ترتیب بالاترین سهم را در تببین کیفیت محیط میگذارد. همچنین نتایج مقایسه عوامل کیفیتمحیطی نشان میدهد که پیادهراه بوعلی در عامل حضورپذیری، پاسخدهندگی محیط، تنوع فعالیت فرهنگی- اجتماعی در وضعیت مناسبتری قرار گرفته است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
فریدون بابایی اقدم؛ رحیم حیدری چیانه؛ قاسم رحیمی فرد
چکیده
در سالهای اخیر رقابتپذیری بهعنوان مفهوم اقتصادی تأثیرگذار بر توسعه پایدار صنعت گردشگری مطرح میشود. شاید تا چند سال پیش فقط ارائه خدماتی مثل اتاقهای تمیز، سرویس حملونقل و غذای مناسب، مشتریان هتلها را راضی نگه میداشت؛ ولی در حال حاضر مسافران هتلها کل فرایند دریافت خدمات از مرحله ورود به اماکن اقامتی تا مرحله ترک آن را ...
بیشتر
در سالهای اخیر رقابتپذیری بهعنوان مفهوم اقتصادی تأثیرگذار بر توسعه پایدار صنعت گردشگری مطرح میشود. شاید تا چند سال پیش فقط ارائه خدماتی مثل اتاقهای تمیز، سرویس حملونقل و غذای مناسب، مشتریان هتلها را راضی نگه میداشت؛ ولی در حال حاضر مسافران هتلها کل فرایند دریافت خدمات از مرحله ورود به اماکن اقامتی تا مرحله ترک آن را مورد ارزیابی قرار میدهند و انتظارات خود را با کیفیت خدمات ارائهشده مقایسه و این ارزیابی را مبنای مراجعات بعدی قرار میدهند. از مهمترین ویژگیهای خدمات اقامتی، ایجاد حس اطمینان و آسایش به مشتریان از طریق رابطهای باکیفیت بالا و توجه به تأمین نیازهای روحی و جسمی مسافران هست. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. باتوجهبه شاخصهای مورد بررسی، برای جمع آوری داده ها از روش تحقیق کتابخانهای و سپس میدانی (روش پرسشنامه - طیف لیکرت) از گردشگران مراکز اقامتی در تبریز استفاده شده است. برای تجزیهوتحلیل دادههای گردآوریشده با استفاده از نرمافزار SPSS و آزمونهای آماری تی تک نمونهای (T-Test) بهمنظور ارزیابی شاخصهای رقابتپذیری شهر تبریز استفاده شد. از تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس (Anova) برای بررسی و مطالعه وجود رابطه بین شاخصهای رقابتپذیری گردشگری شهر تبریز و مدیریت کیفیت فراگیر و مشخصکردن تأثیر هر یک از متغیرهای مدیریت کیفیت فراگیر بر رقابتپذیری گردشگری شهر تبریز استفاده شد. همچنین برای چگونگی روابط بین متغیرها در بازه سهماهه تیرماه و مهرماه 1402، همبستگی آن هم مورد بررسی قرار گرفت که از نوع مثبت بود و نتایج پژوهش نشان داد که با اعمال مدیریت کیفیت فراگیر، اندازه شاخصهای رقابتپذیری گردشگری نیز در طول زمان در مراکز اقامتی تبریز افزایش پیدا میکند.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
مهدی اسدی
چکیده
در این پژوهش سعی شد با استفاده از مدلهای IPSL-CM5A-LR و GFDL-ESM2M مربوط به گزارش CMIP5 و مدلهای GFDL-ESM4 و IPSL-CM6A-LR مربوط به گزارش CMIP6 که از بین 10 مدل که بیشترین ضریب تبیین (r^2) با دادههای دما و بارش ایستگاه بیرجند داشتند به پیشنگری روند پارامترهایی آب و هوایی مؤثر بر رشد محصول بادام برای دوره 2021 تا 2100 پرداخته شود. نتایج بررسیهای حاصل از خروجیهای ...
بیشتر
در این پژوهش سعی شد با استفاده از مدلهای IPSL-CM5A-LR و GFDL-ESM2M مربوط به گزارش CMIP5 و مدلهای GFDL-ESM4 و IPSL-CM6A-LR مربوط به گزارش CMIP6 که از بین 10 مدل که بیشترین ضریب تبیین (r^2) با دادههای دما و بارش ایستگاه بیرجند داشتند به پیشنگری روند پارامترهایی آب و هوایی مؤثر بر رشد محصول بادام برای دوره 2021 تا 2100 پرداخته شود. نتایج بررسیهای حاصل از خروجیهای آزمون من - کندال بیانگر آن بود که میانگین، بیشینه و کمینه دما دارای روند افزایشی بالای 3 درجه سانتیگراد بوده و همچنین میزان بارش دارای روند کاهشی میباشد که نشان از حاکمیت شرایط خشکی در دوره مطالعاتی 2021 تا 2100 است. همچنین نتایج حاصل از مدلهای اقلیمی بیانگر آن بود که مقادیر RMSE و MAD مربوط به دما در تمامی مدلهای مورد بررسی زیر 322/1 بوده و کمترین میزان RMSE و MAD مربوط به مدل GFDL-ESM2M به ترتیب با مقادیر عددی 023/1 و 997/0 میباشد. همچنین مقادیر RMSE و MAD در تمامی مدلها بالای 10 میباشد. بهطورکلی مدلهای مربوط به CMIP6 (RMSE دما و بارش به ترتیب 156/1 و 463/14، MAD دما و بارش به ترتیب 139/1 و 583/12) نسبت به مدلهای مربوط به CMIP5 بهجز MAD مربوط به بارش با مقدار 703/11 (RMSE دما و بارش به ترتیب 172/1 و 479/13، MAD دما و بارش به ترتیب 140/1 و 703/11) با خطای میانگین کمتری به پیشبینی دما و بارش در منطقه مورد مطالعه پرداختند. در نهایت با توجه به افزایش دمای کمینه و بیشینه و کاهش بارش شرایط محصول در دوران آینده با چالش مواجهه بود.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
کرامت اله زیاری؛ شهریار حمیدی کای
چکیده
اثرات متقابل انسان و محیط طبیعی همواره به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب تغییرات کاربری اراضی میشوند که مشکلات زیست محیطی بسیاری را به دنبال دارند و حیات کره زمین را به خطر می اندازد؛ لذا شناخت تغییرات و عوامل موثر بر آنها برای ادامه حیات و کاهش تغییرات کاربری اراضی برای غلبه بر مشکلات ضروری است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و از ...
بیشتر
اثرات متقابل انسان و محیط طبیعی همواره به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب تغییرات کاربری اراضی میشوند که مشکلات زیست محیطی بسیاری را به دنبال دارند و حیات کره زمین را به خطر می اندازد؛ لذا شناخت تغییرات و عوامل موثر بر آنها برای ادامه حیات و کاهش تغییرات کاربری اراضی برای غلبه بر مشکلات ضروری است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و از نظر ماهیت، دارای رویکرد اکتشافی میباشد. در این تحقیق از روش دلفی فازی برای تحلیل عوامل موثر بر تغییرات کاربریها، تصاویر ماهوارهای سالهای 1993-2003-2013-2023 و نرم افزارهای ENVI، ARCGIS و Google Earth برای شناخت تغییرات کاربری اراضی در 5 کلاس کاربری اراضی شهر(انسان ساخت)، اراضی بایر، اراضی کشاورزی، اراضی باغی و پهنههای آبی استفاده شده است. نتایج به دست آمده در محدوده مورد مطالعه طی سه دهه گذشته سالهای 1993-2023 از 26768 هکتار از اراضی شهری ارومیه و خارج از محدوده آن، نشان میدهند که همواره اراضی بایر2838 هکتار کاهش، اراضی باغی 5764 هکتار کاهش اراضی شهری(انسان ساخت) 3744هکتار افزایش یافته، اراضی کشاورزی 2204 هکتار افزایش یافته است و همچنین آبی(بستر رودخانه) به دلیل ساخت سد سیلوانا به صورت فصلی دارای آب است؛ 6 عامل جمعیت، ثروت، پیشرفت فناوری، اقتصاد سیاسی، ساختار سیاسی، نگرشها و ارزشها(فرهنگ) از عوامل عمده تغییرات کاربری اراضی شهری ارومیه شناخته شدند که سه عامل اول اصلیترین عوامل هستند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
احمد حجاریان
چکیده
رویکرد کیفیت محیط شهری به عنوان یکی از نوینترین پارادایمهای باززندهسازی نواحی شهری، تأثیر شگرفی در کیفیت زندگی و پایداری ساکنان آن دارد که تلفیق آن با رویکردهای خلاقانهای نظیر برندسازی شهری، میتواند باعث رشد و تعالی نواحی شهری و افزایش ضریب رقابتپذیری شهر شود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل و ارزیابی کیفیت ...
بیشتر
رویکرد کیفیت محیط شهری به عنوان یکی از نوینترین پارادایمهای باززندهسازی نواحی شهری، تأثیر شگرفی در کیفیت زندگی و پایداری ساکنان آن دارد که تلفیق آن با رویکردهای خلاقانهای نظیر برندسازی شهری، میتواند باعث رشد و تعالی نواحی شهری و افزایش ضریب رقابتپذیری شهر شود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل و ارزیابی کیفیت محیط شهری کلانشهر اصفهان از منظر برندسازی شهری است که برای این منظور، مناطق شهری کلانشهر اصفهان به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شد. پژوهش حاضر، بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از لحاظ روش از نوع توصیفی-همبستگی و نحوۀ گردآوری دادهها بصورت اسنادی و میدانی میباشد. حجم نمونه آماری شامل شهروندان ساکن مناطق پانزدهگانه کلانشهر اصفهان که حجم نمونه با توجه به جمعیت 3072642 سال 1395برابر 337 پرسشنامه برآورد و با توجه به جمعیت هر منطقه توزیع شده است. در پژوهش حاضر برای تحلیل دادهها از آزمون کولموگروف–اسمیرنف و نیز روش معادلات ساختاری در محیط نرمافزارSmart PLS استفاده گردید. نتایج بدستآمده از پژوهش، نشان از تأثیرگذاری مثبت، قوی و معنیدار متغیر برندسازی بر کیفیت محیط شهری با ضریب تأثیر (833/0) است، بدین معنی که با تغییر یک واحد در عوامل و شاخصهای برندسازی شهری، متغیرهای کیفیت محیط شهری نیز به صورت زیادی در جهت موافق تغییر میکنند.
مقاله علمی پژوهشی
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
فرحناز خادم؛ کیمیا ابراهیمی؛ نازیلا دادش زاده
چکیده
در دهههای اخیر، گسترش جمعیت و سرعت در روند شهرنشینی، موجب بروز ناسازگاری های بسیاری در سطح شهرها، به خصوص کلان شهرها شده است. یکی از این موارد افزایش بیرویه تولید پسماند شهری و عدم رعایت اصول مدیریتی و دفن صحیح آن می باشد. به گونهای که امروزه چگونگی برخورد با این مسئله در طرح های شهری، یکی از دغدغه های اصلی در ابعاد مختلف شهری، ...
بیشتر
در دهههای اخیر، گسترش جمعیت و سرعت در روند شهرنشینی، موجب بروز ناسازگاری های بسیاری در سطح شهرها، به خصوص کلان شهرها شده است. یکی از این موارد افزایش بیرویه تولید پسماند شهری و عدم رعایت اصول مدیریتی و دفن صحیح آن می باشد. به گونهای که امروزه چگونگی برخورد با این مسئله در طرح های شهری، یکی از دغدغه های اصلی در ابعاد مختلف شهری، بهویژه بعد زیستمحیطی به حساب میآید. بنابراین یکی از اهداف اصلی در حوزه شهری و در جهت نیل به توسعه پایدار، همچنین تقویت بهداشت عمومی شهرها و کاهش آلودگی های مختلف زیست محیطی، یافتن مکان مناسب پسماندهای شهری به صورتی کاملا اصولی و مطلوب است، که برای این امر، روش های مختلف و متفاوتی از لحاظ نوع برخورد و عملیات اجرایی آن ها وجود دارد. هدف از این پژوهش دستیابی به عوامل موثر بر مکانیابی، همچنین یافتن مکان مناسب برای دفن پسماند شهری در تبریز و بررسی وضعیت موجود شهر با تولید روزانه 1200 تن پسماند، میباشد.
روش مورد مطالعه در رهیافت به سوی هدف تعیین شده، تحلیلی-توصیفی بوده و بااستفاده از مدل تصمیم گیری سلسله مراتبی AHP که یکی از کارآمدترین تکنیک ها برای تصمیمگیری با معیارهای چندگانه است و تحلیل اطلاعات بر اساس تکنیک GIS یافته های مورد نظر، سنجیده میشوند.
بر همین اساس پارامترهای موثر بر مکان یابی محل دفن پسماند که شامل ژئولوژی، شیب محدوده، کاربری اراضی شهری، فاصله از روستاهای اطراف، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده ها، زمین شناسی محدوده ، در فرایند تحلیلی و تولید لایه های توصیفی و رستری مورد ارزیابی قرار می گیرند.
نتایج نشان میدهد، از میان عوامل موثر بر مکانیابی محل دفن پسماند در شهر تبریز، عامل زمینشناسی باارزشترین آنها بوده و مناطق واجد اهمیت براساس طیفبندی نقشه نهایی، به رنگ سبز تیره و اغلب دارای کاربری های مراتع و زراعی هستند.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
علی زارعی؛ اسداله خورانی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف شناسایی تاثیرگذارترین متغیر اقلیمی بر مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی و همچنین معرفی بهترین مدل در برآورد مصرف، با استفاده از مدلسازی مصرف انرژی الکتریکی انجام شده است. دادههای اقلیمی برای سالهای 2003 تا 2022 از مرکز پیشبینی میان مدت وضع هوا (ECMWF) و همچنین دادهای مصرف سالیانه انرژی الکتریکی بخش مسکونی به تفکیک ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف شناسایی تاثیرگذارترین متغیر اقلیمی بر مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی و همچنین معرفی بهترین مدل در برآورد مصرف، با استفاده از مدلسازی مصرف انرژی الکتریکی انجام شده است. دادههای اقلیمی برای سالهای 2003 تا 2022 از مرکز پیشبینی میان مدت وضع هوا (ECMWF) و همچنین دادهای مصرف سالیانه انرژی الکتریکی بخش مسکونی به تفکیک استانهای ایران، از توانیر دریافت شد. به منظور بررسی روند، از آزمون ناپارامتریک من-کندال استفاده گردید و برای مدلسازی مصرف انرژی الکتریکی، از مدلهای، رگرسیون خطی چندگانه(MLR) ، شبکههای عصبی مصنوعی (ANN)، ماشین بردار پشتیبانی (SVM) و جنگل تصادفی (RF) استفاده شد. نتایج نشان داد که همبستگی میان مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی و دمایکمینه و بیشینه، در تمام استانهای کشور مثبت و رابطه مصرف انرژی الکتریکی با شاخص UTCI در استانهای مختلف، مقادیر مثبت و منفی را به خود اختصاص داده است. به طوری که در 22 استان همبستگی مثبت و در 9 استان همبستگی منفی میباشد. نتایج حاصل از برسی روند تغییرات نشان داد که دمایکمینه، دمای بیشینه و انرژی الکتریکی، در همه استانها روند افزایشی داشته است اما شاخص UTCI، روند منفی را هم در تعدادی از استانها ثبت کرده است. همچنین رابطهای که از مدل رگرسیونی گام به گام حاصل شد، نشان داد که در 23 استان، تنها متغیر تاثیرگذار، دمای کمینه میباشد. در استانهای اصفهان، خراسان جنوبی و کرمان، متغیرهای دمایکمینه و شاخص UTCI به عنوان متغیر تاثیرگذار شناخته شد. در استانهای اردبیل، گیلان و گلستان، تنها دمای بیشینه وارد معادله گردید. نتایج حاصل از مدلسازی نشان داد، مدل ANN عملکرد بهتری را نسبت به سه مدل دیگر داشته است. به طوری که بیشترین ضریب همبستگی با 79/0 و حداقل خطا با 360 را ثبت کرده است. مدلهای MLR، SVM و RF به ترتیب عملکرد بهینه، در رتبههای بعدی قرار دارند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مصطفی امیرفخریان؛ سمانه باقرزاده
چکیده
فضاهای عمومی بعدمهم مدنیت شهرها بشمار میآیند. این فضاها بدلیل محدودیتهای ایجاد شده، بیشترین اثرپذیری را دردوران کرونا داشتهاند. هدف این مطالعه اجتماعپذیری فضاهای عمومی درمنطقه1شهرمشهد میباشد و بدنبال آن است تا نشان دهد کیفیت حضور افراد در این فضاها در نتیجه شیوع کرونا چه تغییری کرده است؟ و آیا ویژگیهای زمینهای افراد(اکتسابی ...
بیشتر
فضاهای عمومی بعدمهم مدنیت شهرها بشمار میآیند. این فضاها بدلیل محدودیتهای ایجاد شده، بیشترین اثرپذیری را دردوران کرونا داشتهاند. هدف این مطالعه اجتماعپذیری فضاهای عمومی درمنطقه1شهرمشهد میباشد و بدنبال آن است تا نشان دهد کیفیت حضور افراد در این فضاها در نتیجه شیوع کرونا چه تغییری کرده است؟ و آیا ویژگیهای زمینهای افراد(اکتسابی و غیراکتسابی) در این خصوص نقش داشتهاست؟ مطالعه ازنوع توصیفی-تحلیلی و متغیرهای تحقیق براساس مدل مفهومی شامل4مولفة حضورپذیری، امنیت، بهداشتعمومی و مدیریتفضایعمومی در قالب 55 متغیر است. مقیاس مطالعه نیز شامل کلیه فضاهای عمومی منطقه1می باشد. برای این منظور بااستفاده از فرمول کوکران اقدام به تکمیل 356پرسشنامه ازحاضرین در فضایعمومی گردید. دادههای جمعآوری شده پس از ورود به نرمافزارSpss ازطریق آزمونهای استنباطی نظیر "تیتکنمونهای"، "تیدونمونهایمستقل"، "زوجی" و "آزمونهمبستگی" مورد سنجش قرار گرفت. باترکیب اطلاعات ازطریق روشهای منطقی، داستان اجتماعپذیریفضاهایعمومی درقالب "4پرده" برحسب ویژگیهای زمینهایِ اکتسابی(تحصیلات و تاهل) و زمینهایِ غیراکتسابی(سن وجنسیت) استفادهکنندگان تنظیم شد."پردهاولداستان" نشان از استرس بالاتروعدم تمایل مشارکت مردان در مقایسه با زنان درفضایعمومی داشت. "پردهدوم" حاکی از آن بودکه متاهلان انگیزهای قویتر و تمایل به تعامل بادیگران در مقایسه با مجردان هستند. "پردهسومداستان" کاهش حضورپذیری، عدم تمایل به کارمشترک در فضای عمومی و حسناامنی در بین افراد باسواد در مقایسه با افراد باسطحسوادپایینتر را نشانداد و "پردهچهارم" نیز گرایش به فضای مجازی، عدم نیاز به روشنایی معابر، کاهش حضورپذیری و درک افراد غریبه در بین افراد مسنتر را تاییدکرد. یافتههای تکمیلی، بیانگر نقش اثرگذار واکسیناسیون عمومی در ارتقای حس حضورپذیری ساکنین در فضای عمومی پس ازشیوع کرونااست.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
لطف اله ملکی معصوم آباد؛ بهروز نظافت تکله
چکیده
هدف: ژئوتوریسم یک رشته خاص گردشگری است که بر اکتشاف پتانسیلهای ژئوتوریستی و میراث زمینشناسی (ژئوسایتها) متمرکز است. هدف از پژوهش حاضر توانسنجی پتانسیلهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدلهای ژئوتوریستی کوبالیکوا، فیولت و زوروس میباشد. در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه ...
بیشتر
هدف: ژئوتوریسم یک رشته خاص گردشگری است که بر اکتشاف پتانسیلهای ژئوتوریستی و میراث زمینشناسی (ژئوسایتها) متمرکز است. هدف از پژوهش حاضر توانسنجی پتانسیلهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدلهای ژئوتوریستی کوبالیکوا، فیولت و زوروس میباشد. در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه عرض شمالی و همچنین 48 درجه و 1 دقیقه تا 48 درجه و 54 دقیقه طول شرقی واقع شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف توصیفی-تحلیلی-کاربری است.
روش پژوهش: برای ارزیابی مناطق موردمطالعه از مدلهای فیولت که مناطق ژئوتوریستی را بر اساس چهار معیار منشأ شکلگیری، پراکندگی جغرافیایی، گردشگری و وضعیت دسترسی موردبررسی قرار میدهد؛ مدل کوبالیکوا که بیشتر بر معیارهای علمی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و افزوده تأکید دارد و در نهایت مدل زوروس که مناطق مورد مطالعه را در سه بخش ارزش علمی-آموزشی، ارزشهای حفاظتی و ارزش قابلیت استفاده مورد ارزیابی قرار میدهد، استفاده شده است.
نتایج: بر اساس نتایج به دست آمده از مدل فیولت، روستای کزج در نرخهای مدیریتی و گردشگری به ترتیب با کسب امتیازات 68/0 و 65/0 در شرایط مطلوب مدیریتی و گردشگری قرار دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از مدل کوبالیکوا روستای کزج با کسب امتیاز 75/11 از مجموعه امتیاز 18 دارای شرایط مطلوب برای گسترش صنعت گردشگری روستایی در منطقه است. همچنین طبق نتایج به دست آمده از مدل زوروس روستای کزج با کسب امتیاز 5/61 از مجموعه امتیاز 100 در بین روستاهای ژئوتوریستی موردمطالعه رتبه اول را به خود اختصاص داده است و دارای قابلیتهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی متعدد است.
نتیجهگیری: بنابراین نتیجه گیری میگردد روستای کزج به دلیل داشتن جاذبههای ژئومورفولوژیکی و نمای پلکانی جزو روستاهای نادر در منطقه بوده و توانمندی بالایی در جهت جذب گردشگر را داراست.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
محمود رضا شرقی؛ رحیم حیدری چیانه؛ شهریور روستایی
چکیده
صنعت گردشگری به عنوان صنعتی نوپا، به ویژه در سال های اخیر تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر کشورهای جهان داشته است. مطالعات در زمینه اثرات گردشگری در دهه ۱۹۶۰، به اثرات مثبت گردشگری و در دهه ۱۹۷۰ به اثرات منفی آن پرداخته اند و در دهه ۱۹۸۰ به رویکردی متعادل تر و نظام مند تر روی آورده اند. گردشگری از بعد فرهنگی و اجتماعی، ...
بیشتر
صنعت گردشگری به عنوان صنعتی نوپا، به ویژه در سال های اخیر تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر کشورهای جهان داشته است. مطالعات در زمینه اثرات گردشگری در دهه ۱۹۶۰، به اثرات مثبت گردشگری و در دهه ۱۹۷۰ به اثرات منفی آن پرداخته اند و در دهه ۱۹۸۰ به رویکردی متعادل تر و نظام مند تر روی آورده اند. گردشگری از بعد فرهنگی و اجتماعی، سبب تعامل فرهنگی با دنیای خارج، بین المللی شدن فرهنگ بومی، بهبود نظام های آموزشی و بهداشتی و خواهد شد اما با همه تأثیرات مفید خود در حیطه اجتماعی - فرهنگی، تأثیرات مخربی نیز داشته است. گردشگری بهمثابه یک پدیده اقتصادی اجتماعی آثار متعددی برای میزبان و مهمان دارد، اثرات فرهنگی اجتماعی از مهمترین آنهاست. ازآنجاییکه گردشگری سکهای دو رو شامل مهمان و میزبان است، لذا بدون بررسی و مطالعه الگوهای تعامل متقابل آنها توسعه گردشگری امکانپذیر نیست. تحقیق حاضر نیز در راستای این ضرورت انجامشده است. روش تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی -تحلیلی است. مهمترین ابزار جمعآوری دادهای اولیه موردنیاز تحقیق مصاحبه و پرسشگری است و پرسشنامهها بر اساس اهداف تحقیق، یافتن پاسخ سؤالات و آزمون فرضیات تحقیق طراحی و در میان شهروندان تبریز بهعنوان جامعه میزبان پخش و پرسشگری انجامشده است. جهت تحلیل و ارزیابی دادهها از روشها و مدلهای آماری ازجمله آزمونهای آلفای کرومباخ، کلومگروف - اسمیرنوف و تی استیودنت استفادهشده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که به خاطر دلایل متعددی ازجمله فقدان آموزش عمومی همگانی، جامعه میزبان اطلاع درخور و بایستهای از اثرات مثبت مستقیم و غیرمستقیم توسعه گردشگری شهری ازجمله اقتصادی و تعالی متقابل فرهنگی اجتماعی میزبان و مهمان، ندارد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
شهرام سلامتی؛ رسول قربانی؛ ایرج تیموری
چکیده
امروزه فضاهای عمومی شهرها بر اساس اصول و معیارهای استفاده بزرگسالان شکل گرفته است و اغلب فضاهای شهری، فاقد کیفیت برای استفاده کودکان و نوجوانان و به دور از مشخصههای یک شهر دوستدار کودک میباشند. بنابراین با ارزیابی عوامل پیشران شهر دوستدار کودک میتوان به یکی از اهداف برنامهریزی شهری یعنی عدالت فضایی دست یافت و بستر مناسبی ...
بیشتر
امروزه فضاهای عمومی شهرها بر اساس اصول و معیارهای استفاده بزرگسالان شکل گرفته است و اغلب فضاهای شهری، فاقد کیفیت برای استفاده کودکان و نوجوانان و به دور از مشخصههای یک شهر دوستدار کودک میباشند. بنابراین با ارزیابی عوامل پیشران شهر دوستدار کودک میتوان به یکی از اهداف برنامهریزی شهری یعنی عدالت فضایی دست یافت و بستر مناسبی را برای دوستدار کودک بودن شهرها فراهم نمود. در همین راستا، هدف اصلی این تحقیق شناسایی عوامل کلیدی و نیروهای پیشران شهر دوستدار کودک در شهر اردبیل با رویکرد آیندهپژوهی میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل پژوهشگران در حوزه برنامهریزی شهری در شهر اردبیل می باشد. حجم نمونه به روش نمونهگیری گلوله برفی 50 نفر بدست آمده است(با اشباع نظری) و برای تجزیه و تحلیل دادههای این تحقیق از نرمافزار میکمک استفاده شدهاست. یافتههای تحقیق نشان میدهد که متغیرهای قوانین و دستورالعملها، بینش راهبردی، سیستم اداری، تفویض مسئولیت و قانونمندی، بالاترین رتبههای تأثیرگذاری و متغیرهای اعتماد اجتماعی، مشارکت ساکنین، توافق جمعی، امنیت و تفویض مسئولیت، بالاترین رتبههای تأثیرپذیری کلی را داشتهاند. در حالت کلی از میان 15 متغیر بررسی شده این پژوهش، تعداد 7 متغیر سیستم اداری، قوانین و دستورالعملها، عدالت محوری و ایمنی و امنیت، ایجاد و طراحی محیطهای تفریح و سرگرمی و جاذب برای کودکان و تفویض مسئولیت به سطوح پایین، به عنوان عوامل پیشران شهر دوستدار کودک در شهر اردبیل انتخاب شداند. نتیجه اینکه در هرگونه برنامهریزی در شهر اردبیل باید نقش کلیدی عوامل مذکور را مورد توجه قرار دهد. این متغیرها در بهبود وضعیت شهر دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی هستند و اولویت اول در برنامهریزی جهت ایجاد شهر دوستدار کودک در اردبیل به حساب میآیند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اسماعیل نصیری هنده خاله؛ فضل اله اسمعیلی؛ ریحانه یونسی سندی
چکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار حس تعلق مکان بر رفتار مسئولانه زیستمحیطی شهروندان شهر جدید هشتگرد است. پژوهش توصیفی – تحلیلی است جهت گردآوری دادهها از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۴۵۳ تعیین شد. انتخاب نمونه به شیوه تصادفی انجام گرفت. روایی پرسشنامه توسط اساتید دانشگاه و پایایی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار حس تعلق مکان بر رفتار مسئولانه زیستمحیطی شهروندان شهر جدید هشتگرد است. پژوهش توصیفی – تحلیلی است جهت گردآوری دادهها از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۴۵۳ تعیین شد. انتخاب نمونه به شیوه تصادفی انجام گرفت. روایی پرسشنامه توسط اساتید دانشگاه و پایایی آن از طریق آماره آلفای کرونباخ (789/0) تائید شد. بهمنظور تحلیل سؤالهای پرسشنامه از آزمونهای نا پارامتری و جهت استخراج روابط میان متغیرها از آزمون همبستگی و تحلیل مسیر، نرمافزار SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین همۀ متغیرهای حس تعلق مکانی (متغیر ثابت)و رفتار مسئولانه زیستمحیطی شهروندان(متغیر وابسته) رابطۀ معناداری وجود دارد. متغیر ادراکی-شناختی دارای بالاترین ضرایب است. این متغیر به ازای یک واحد تغییر 37/0 واحد بر سطح متغیر وابسته (رفتار مسئولانه زیستمحیطی شهروندان) تأثیر دارد و تمام شاخصهای این متغیر در سطح آلفا 05/0 و در سطح اطمینان ۹۹ در صد معنیدار هستند. نتایج تحلیل مسیر نیز بیانگر آن است که متغیر ادراکی - شناختی (β=0/173) بالاترین اثر مستقیم و غیرمستقیم را بر رفتار مسئولانه زیستمحیطی شهروندان دارد وشاخص عملکردی در رتبه دوم قراردارد
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
میترا روحانی؛ ولی نعمتی؛ بهروز نظافت تکله
چکیده
ژئوتوریسم یکی از جدیدترین مفاهیم در حوزه گردشگری است و در درجه اول بر ارتقای ویژگیهای زمینشناسی و ژئومورفولوژیکی در مناظر به عنوان جاذبههای گردشگری تمرکز دارد. هدف پژوهش حاضر واکاوی ظرفیتهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان سبزوار با استفاده از مدلهای هادزیک، کوبالیکوا و فیولت میباشد. مناطق ژئوتوریستی رودآب، ریوند ...
بیشتر
ژئوتوریسم یکی از جدیدترین مفاهیم در حوزه گردشگری است و در درجه اول بر ارتقای ویژگیهای زمینشناسی و ژئومورفولوژیکی در مناظر به عنوان جاذبههای گردشگری تمرکز دارد. هدف پژوهش حاضر واکاوی ظرفیتهای ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان سبزوار با استفاده از مدلهای هادزیک، کوبالیکوا و فیولت میباشد. مناطق ژئوتوریستی رودآب، ریوند و طبس به عنوان مناطق مورد مطالعه انتخاب شدند. پژوهش حاضر با تکمیل کردن 108 پرسشنامه (25 نفر گردشگر و 11 نفر کارشناس برای هر مدل) برای هر سه منطقه مورد مطالعه و محاسبه امتیازدهی آنان به پرسشنامه، بهعمل آمده است. براساس نتایج حاصله از مدل هادزیک و بررسی ارزشهای علمی و مازاد با نظر کارشناسان و گردشگران؛ توان ژئوتوریستی منطقه طبس با مقدار (68/91) بیشترین امتیاز و منطقه ریوند با مقدار (41/25) کمترین امتیاز را به خود اختصاص دادند. همچنین براساس نتایج بهدست آمده از مدل کوبالیکوا منطقه طبس با مقدار (8/76) بیشترین امتیاز و منطقه ریوند با مقدار (6/49) کمترین امتیاز را در مجموع ارزشهای علمی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و فرهنگی داراست. نتایج حاصل از ارزیابی از طریق مدل فیولت و بررسی ارزشهای مدیریتی و گردشگری نیز نشاندهنده آنست که منطقه طبس با مقدار (7/86) بیشترین امتیاز و منطقه ریوند با مقدار (6/36) کمترین امتیاز را در مجموع ارزشهای ارزیابی کسب کردند. بنابراین نتیجهگیری میگردد که منطقه طبس در شهرستان سبزوار، در بین مناطق مورد مطالعه، دارای توان ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی بیشتری است. درنهایت پیشنهاد میگردد در مطالعات آتی برای واکاوی ظرفیتهای ژئوتوریستی شهرستان سبزوار از نرمافزارها و مدلهای جدید و بهروز استفاده شود.
مقاله علمی پژوهشی
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
صیاد اصغری سراسکانرود؛ حمید سلیمانی یوزبند؛ ابوذر صادقی
چکیده
هشترود یکی از شهرستانهای جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان هشترود است. این شهر در بین مختصات جغرافیایی 36 درجه و 45 دقیقه الی 37 درجه و 24 دقیقه عرضشمالی و 46 درجه و 25 دقیقه الی 47 درجه و 24 دقیقه طولشرقی واقع شدهاست. هدف این تحقیق، تهیه نقشه کشت گندم با استفاده از روشهای یادگیری ماشین با تصاویر ماهوارهای سنتینل 2 میباشد.
روش ...
بیشتر
هشترود یکی از شهرستانهای جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان هشترود است. این شهر در بین مختصات جغرافیایی 36 درجه و 45 دقیقه الی 37 درجه و 24 دقیقه عرضشمالی و 46 درجه و 25 دقیقه الی 47 درجه و 24 دقیقه طولشرقی واقع شدهاست. هدف این تحقیق، تهیه نقشه کشت گندم با استفاده از روشهای یادگیری ماشین با تصاویر ماهوارهای سنتینل 2 میباشد.
روش پژوهش: در این پژوهش، ابتدا تصاویر ماهواره Sentinel2-L2A تهیه شده و با استفاده از مجموعه تصاویر دارای اطلاعات بازتاب زمینی، شاخص پوششگیاهی نرمالشده استخراج شد. سپس با استفاده از زبانبرنامهنویسی R در محیط Jupyter Notebook الگوریتمهای طبقهبندی ماشینبردار پشتیبان و جنگلتصادفی روی تصاویر اعمال شدند و در آخر خروجیهای هر دو الگوریتم در نرمافزار Arcmap تجزیه و تحلیل شده و از نقشههای نهایی خروجی گرفته شد.
نتایج: در نهایت مشاهده شد که الگوریتم جنگلتصادفی با میزان دقت کلی 93 درصد و ضریب کاپای 87 درصد عملکرد بهتر و مناسبتری نسبت به الگوریتم ماشینبردار پشتیبان با دقت کلی 90 درصد و ضریب کاپای 82 درصد داشته است. این انتخاب به دلیل دقت بالاتر و ضریب کاپای بیشتر آن نسبت به سایر الگوریتمها است که نشاندهنده توافق بیشتر با واقعیت و دقت بالاتر در پیشبینیها میباشد.
نتیجهگیری: نتایج حاصل از اجرای این الگوریتمها نشان داد که هر الگوریتم دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود میباشد. الگوریتم ماشینبردار پشتیبان بهدلیل ساختار ساده و کارایی مناسب در بسیاری از مسائل طبقهبندی مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، در این پژوهش در مقایسه با دیگر الگوریتم یعنی الگوریتم جنگلتصادفی عملکرد ضعیفتری داشت. الگوریتم جنگلتصادفی نیز بهدلیل توانایی در ترکیب مدلهای مختلف و کاهش اثر بیشبرازش معمولا نتایج دقیقی ارائه میدهد. با این حال، پیچیدگی محاسبات بالای آن میتواند در کاربردهای بزرگتر مشکلساز باشد.
)
