نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• محبوب بابایی ¹
• حمید جلالیان ²
• حسن افراخته ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

² دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³ استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

طی دو دهه اخیر روستاهای پیرامون دریاچه ارومیه بعلت کاهش سطح آب دریاچه و محدودیت برداشت آب کشاورزی دچار تغییر و تحول اساسی هم از نظر درآمد کشاورزی و هم از نظر ساختار جمعیت شده‌اند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر تاب‌آوری معیشت روستایی در این ناحیه بوده‌است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و براساس روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، 2101 خانوارهای روستاهای پیرامون دریاچه ارومیه در محدوده شهرستان ارومیه است . حجم نمونه 363 خانوار است که با انتساب متناسب با جمعیت هر روستا و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه محقق‌ساخته بود که روایی آنها به تأیید پانلی از متخصصان رسید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (820.) در حد مطلوب تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مقایسه میانگین با آزمون T-Test و تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) در نرم افزار SPSS.22 انجام شد. نرمال بودن داده‌ها و تعیین نوع آزمون آماری با آزمون کلموگوروف- اسمیرنوف مشخص شد و رابطه بین تاب‌آوری معیشتی و سرمایه‌های معیشتی با ضریب همبستگی اسپرمن به‌دست آمد. نتایج نشان داد که نُه مولفه (3 مولفه در بُعد اقتصادی، 2 مولفه در بُعد اجتماعی، 2مولفه در بُعد کالبدی و محیطی و 2 مولفه در بُعد نهادی- سازمانی) اثرگذار هستند. میانگین مطلوبیت عددی عوامل تاب‌آوری معیشت در جامعه هدف مورد مطالعه نشان می‌دهد که عامل اقتصادی در رتبه اول (4.18)؛ عامل کالبدی- محیطی در رتبه دوم (4.11)؛عامل نهادی- سازمانی در رتبه سوم (3.93)؛ و عامل اجتماعی در رتبه چهارم (3.87)، قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

• تاب‌آوری
• تاب‌آوری معیشت
• معیشت روستایی
• دریاچه ارومیه
• تحلیل عاملی اکتشافی

موضوعات

• برنامه ریزی روستایی

عنوان مقاله [English]

Rural livelihood resilience (case study of villages around Lake Urmia within the city of Urmia)

نویسندگان [English]

• Mahbob Babae ¹
• Hamid Jalalian ²
• Hasan Afrakhtehh ³

¹ Ph.D. student geography and rural planning, Kharazmi University, Tehran, Iran

² Associate Professor of Geography and Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran

³ Professor ,Geography and Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction
During the last two decades, the villages around Lake Urmia have undergone fundamental changes both in terms of agricultural income and population structure due to the decrease in the water level of the lake and the limitation of agricultural water abstraction. The aim of this study was to identify the factors affecting the resilience of rural livelihoods in the region.
Data and Method
This research is an applied one in terms of purpose and descriptive-analytical based on method. The statistical population of the study is 2101 households in the villages around Lake Urmia within the Urmia County. The sample size is 363 households that were selected by proportional assignment to the population of each village and by simple random sampling method.
Results and Discussion
A researcher-made questionnaire was the main instrument of the research whose validity was confirmed by a panel of experts and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha coefficient (0.820) to the desired level. Data analysis was performed using mean comparison with T-Test and Exploratory Factor Analysis (EFA) in SPSS.22 software. The normality of the data and the determination of the type of statistical test were determined by the Kolmogorov-Smirnov test and the relationship between livelihood resilience and livelihood capital with Spearman Correlation Coefficient was obtained. The results showed that nine components (3 components in economic dimension, 2 components in social dimension, 2 components in physical and environmental dimension and 2 components in institutional dimension- Organizational) are effective.
Conclusion
The average numerical desirability of livelihood resilience factors in the target population shows that the economic factor ranks first (4.18), the physical-environmental factor ranks second (4.11), the institutional-organizational factor ranks third (3.93), and the social factor ranks third (3.93). The fourth (3.87), are located.

کلیدواژه‌ها [English]

• Resilience
• Livelihood Resilience
• Rural Livelihood
• Urmia Lake
• Exploratory Factor Analysis