نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
استادیارگروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
امروزه گردشگری یکی از منابع مهم تولید، درآمد، اشتغال و ایجاد زیر ساخت ها برای نیل به توسعه پایدار بشمار می آید. گردشگری روستایی گرایشی نوین در گردشگری است، که از دهه 50 به بعد مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان تاب آوری روستاهای هدف گردشگری در کانونهای گردشگری ناحیه اردبیل انجام شده است، از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است، جامعه آماری تحقیق را 11روستای هدف گردشگری ناحیه اردبیل با 4278 نفر جمعیت تشکیل میدهد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 366 نفر برآورد گردد که به تناسب تعداد سرپرست خانوار موجود در هر روستا توزیع گردید. جهت بررسی تاب آوری روستاهای مورد مطالعه از چهار بعد در قالب 10 شاخص و 33 نماگر بر اساس مطالعات سایر محققین بهره گرفته شد. روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفت و پایایی کل آن بر اساس آلفای کرونباخ 81/0 برآورد گردید، نتایج حاصل از یافتههای میدانی نشان میدهد که ابعاد تابآوری از دیدگاه روستائیان دارای میانگینهای متفاوتی است، بیشترین میانگین مربوط به بعد اجتماعی(42/3) و کمترین میانگین مربوط به بعد اقتصادی(85/1) است. همچنین سطح بندی11روستای مورد مطالعه بر اساس تکنیک تصمیمگیری میرکا نشان میدهد هر یک از روستاها در سطوح متفاوتی از تابآوری قرار داشتند که عوامل مختلفی بر تابآوری آنها تأثیر داشته است به گونهای که در بالاترین سطح روستای آلوارس و در پایینترین سطح روستای کورعباسلو قرار داشت و سایر روستاها نیز در طیفی بین این دو روستا قرار داشتند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Evaluation and measurement of resilience of tourism target villages (Case study: Ardabil region)
نویسنده [English]
- kiuomars khodapanah
Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Introduction
Nowadays, the tourism industry is one of the most significant and diverse industries in the world that was developed rapidly and provided considerable income resources for many governments. Nowadays, the sustainability paradigm emerges as a significant and essential issue and has attracted the attention of the global communities in recent two decades. One of the components considered for reaching a sustainable development is resilience, and nowadays, the experience of the occurred crises and their resulted imposed damages makes the human being realize the need for resilience and making resilient settlement areas. Therefore, the prevailing perspective has changed from mere reducing vulnerability to increasing resilience when facing disasters. On the other hand, the touristic villages are prone to the damages resulting from these developments besides having potential factors in line with the tourism and development due to having tourism potential, and in some cases, due to the low resilience and being tourist-friendly besides the risks caused by the lack of the resilience have affected the villagers’ lives. Thus, due to tourism development, resilience must be considered in tourism villages to reduce the risks caused by the occurrence of the possible damages. Therefore, investigating the resilience of these villages can play a significant role in the development of sustainable tourism in them. Tourism villages of the Ardebil area are one of the tourism villages of the province and have the capability for sustainable tourism development. Thus, investigating the resilience of these villages can play an essential role in the sustainable tourism development within them. According to the abovementioned and the effects of the tourism development on the resilience of the rural regions, the current study was conducted to evaluate and assess the resilience of the target villages for tourism in the Ardebil area and sought to answer the following question: what is the level of the resilience of the target villages for tourism in Ardebil area?
Data and Method
The current research was descriptive-analytical in terms of the nature of the research problem and subject. The statistical population of the current study included 11 target villages for tourism in the Ardebil area with a population of 4278. The data collection method to answer the research questions was the library study and the questionnaire. Four aspects, 10 indicators, and 33 items were used to assess resilience. Multivariate regression analysis was used to analyze the distributed questionnaires, and the one-sample t-test was used to study the effect of the independent variable on the dependent variable and villagers’ opinions on the indicators of resilience. MAIRCA decision-making technique was used to rank the villages.
Results and Discussion
The one-sample t-test was used to study the resilience status of the target villages four tourism in four aspects. The overall results of the one-sample t-test indicated an average of 2.13 for the resilience status of the villages under study. Given that the observed average of the resilience of the villages was less than 3, which is the medium level of the Likert scale, it can be said that the overall status of the resilience in the villages under study was evaluated as the low level of resilience. According to the obtained results from the one-sample t-test presented in Table 3, the following average values were obtained: 3.42 for the social aspect, 2.31 for the institutional aspect, 22.27 for the physical aspect, and 1.85 for the economic aspect. The significance level of all indicators was lower than the error level of 0.5. However, the t-value was lower than the critical value of 1.96 in the institutional aspect, and the upper limit and lower limit were negative. Furthermore, the average of the social aspect was more than 3, the desirable limit. Therefore, it can be said that the social aspect was at a more desirable status according to the villagers’ opinions. Nevertheless, other aspects are not at a desirable level, which is effective in reducing the resilience of the villages under study according to villagers’ opinions.
Conclusion
In general, the findings of this research by investigating the resilience status of the target villages for tourism in the Ardebil area, according to the results of the one-sample t-test, indicate that the overall status of the resilience was not desirable. They also indicate the poor resilience and low tolerance of the tourism villages in dealing with the issues caused by the major presence of the tourists at peak conditions of traveling. The overall results of the one-sample t-test indicated an average of 2.13 for the resilience status of the villages under study. Ranking 11 villages under study based on MAIRDA decision-making technique shows that Alvaresi Village and Aladizgeh Village ranked first and second, respectively, based on the score (Q) and are considered total resilient than other villages of the region and have more resilience against the increase in the needs of the village due to the entrance of the tourists. Atashgah, Golestan, Villa Darreh, Ilanjough, Kalkhvoran-e Viyand, Ghareshiran, and Sardabeh villages have relatively low resilience. Kanzag and Kur Abbaslu villages ranked the last in the rural resilience based on the set of the indicators understudy in the current research and are considered in the class of “lack of resilience”.
کلیدواژهها [English]
- Measurement
- resilience
- tourism
- tourist villages
- Ardabil region
- استعلاجی، علیرضا؛ الله قلی نژاد، مهناز(1390)، برنامه ریزی توسعه پایدار با تأکید بر گردشگری مطالعه موردی سرعین و روستاهای اطراف، فصلنامه جغرافیا، 9(30)، صص144-129.
- بدری، سیدعلی؛ کریم زاده، حسین؛ سعدی، سیما و کاظمی، نسرین(1398)، تحلیل تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر مخاطره زلزله مطالعه موردی: شهرستان مریوان، نشریه تحلیل مخاطرات محیطی، سال6، شماره1.
- بذرافشان، جواد؛ طولابی نژاد، مهرشاد و طولابی نژاد، میثم(1397)، تحلیل فضایی تفاوت های تاب آوری در نواحی شهری و روستایی در برابر مخاطرات طبیعی مورد مطالعه: شهرستان پلدختر، فصلنامه پژوهش های روستایی، دوره9، شماره1، صص 135-116.
- برقی، حمید؛ هاشمی، صدیقه و جعفری، نسرین(1396)، سنجش تاب آوری محیطی روستاهای در معرض خطر زلزله مطالعه موردی دهستن معجزات در شهرستان زنجان، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال6، شماره1.
- حاجی زاده، فاضل و ایستگلدی، مصطفی(1397)، تحلیلی بر تاب آوری سکونتگاه های روستایی با تأکید بر زلزله مطالعه موردی: دهستان حومه شهرستان لامرد، مجله مدیریت مخاطرات محیطی، دوره5، شماره1، بهار.
- داداش پور، هاشم و عادلی، زینب(1394)، سنجش ظرفیت های تاب آوری در مجموعه شهری قزوین، دو فصلنامه مدیریت بحران، شماره8.
- راست قلم، مهدی؛ خلیل مقدم، بیژن و حیدری، رسول(1389)، بررسی مزیت ها و محدودیت های توسعه کانون های گردشگری شهرستان شهر کرد با استفاده از تحلیلSWOT ، فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 11 و 12، ص126.
- رحیمی پور، بهاره؛ ظاهری، محمد؛ کریم زاده، حسین(1399)، شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعهپایدار گردشگریروستایی بارویکرد آیندهپژوهی(مطالعهموردی: روستاهای هدفگردشگری شهرستان سقز)، فصلنامه برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره9، شماره35، ص93.
- رمضانزاده لسبوئی، مهدی؛ بدری، سیدعلی؛ عسگر، علی؛ سلمانی، محمد و قدیریمعصوم، مجتبی(1391)، تابآوری روستاهای مناطق نمونه گردشگری در حوضههای سیلخیز براساس روش تصمیمگیری چند شاخصه مطالعه موردی: روستاهای چشمه کیله تنکابن و سرد آبرود کلاردشت، فصلنامه برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره1، شماره3.
- رنجبر، زینب؛ شکری فیروزجاه، پری و جانبازقبادی، غلامرضا(1399)، سنجش میزان تاب آوری شهرهای ساحلی با تأکید بر نقش گردشگری مطالعه موردی: شهرهای ساحلی غرب استان مازندران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، چاپ 21، شماره62.
- سجادیان، ناهید و سجادیان، مهیار()، بهره گیری از GIS در ادامه حیات روستا و تحقق توسعه پایدار روستایی نمونه گردشگری روستایی، مجله مسکن و محیط روستا، دوره 29، شماره 129، صص66-55.
- سرایی، محمد حسین؛ شمشیری، مسلم(1392)، بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیکSWOT ، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره24، شماره۴۹، ص69.
- علیقلی زاده، ناصر(1393)، بررسی عملکرد دولت در توسعه ی فعالیت های گردشگری با تأکید بر سیاست ها و برنامه های گرد شگری در نواحی روستایی، دومین همایش ملی نقش گردشگری در توسعه، دانشگاه مازندران، ص253.
- قنبری، ابوالفضل(1398)، ارزیابی ارتباط بین تاب آوری منطقه ای و آسیب پدیری محیطی در منطقه کرانه شرقی دریاچه ارومیه با استفاده از GIS، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی،24(72)، صص356-319.
- کاظمی، داوود و عندلیب، علیرضا(1394)، ارزیابی مؤلفه های مؤثر تاب آوری اجتماعی سکونتگاه های روستایی در شرایط بحرانی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره158، تابستان1396.
- کرمی دهکردی، مهدی و بهرامی ده توتی، مسعود(1399)، ارزیابی پایداری روستاهای نمونه گردشگری براساس مدل بارومتر پایداری و چرخه حیات(مورد مطالعه: شهرستان بروجن)، فصلنامه پژوهش های روستایی، دوره11، شماره1، ص69.
- محمدی سرین دیزج،مهدی واحدنژاد روشتی، محسن(1400)، تحلیل تاب آوری فیزیکی-کالبدی نواحی شهریدر برابر زلزله با ارائه سناریو (مورد مطالعه: شهر زنجان)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،21(60)، ص68.
- مودودی ارخوندی، مهدی؛ برومند، ریحانه و اکبری، ابراهیم(1399)، تبیین تاب آوری مناطق روستایی در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیلاب، مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره نهم، شماره 23.
- مهدوی، داوود؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا؛ سجاسی قیداری، حمدالله(1395)، طراحی راهبردهای توسعه پایدارگردشگری روستاهای تاریخی- فرهنگی ایران، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی،20(56)، ص136.
- ورمزیار، حجت و ایمانی، بابک(1396)، تحلیل تابآوری کسب و کارهای روستایی در شهرستان ملکان، نشریه توسعه کارآفرینی، دوره10، شماره1: شماره پیاپی35، صص182.
- Arntzen,J., Sethlhogile, T. & Barnes, J., (2007), rural livelihood ,poverty reeducation and food Security in Southern Africa CBNRM the Answer Wshington, DC:international resources Group.
- Bazrafshan, Javad;Tulabi Nejad, Mehrshad and Tulabi Nejad, Meysam (2019).Spatial analysis of resilience differences in urban and rural areas against the studied natural hazards: Poldakhtar city, Rural Research Quarterly, Volume 9, Number 1.p.119.
- Carleson, L., Bassett, G., Buehring, W., Collins, M., Folga, S., (2012), Resilience: theory and application, U.S department energy laboratory managed by Chicago Argonne, LLC, Chicago, at: https://publications.anl.gov/anlpubs/2012/02/72218.pdf.
- Dunford, M. and L. Li. (2011). Earthquake reconstruction in Wenchuan: assessing the state overall plan and addressing the ‘forgotten phase’. Applied Geography, 31(3),pp. 998-1009.
- Herreria, E. et al. (2006), Assessing dependence on water for agriculture and social resilience, Canberra: Bureau of rural Sciences.
- HWANG, S.H (2017) Resilience and Sustainability of Rural Areas A Case Study of the Indigenous Laiji Village, Rural Planning Seminar, 9-10.
- Mauriz, Laura., Fonseca, Jimeno A., Forgaci, Claudiu., Björling, Nils., (2017), The livability of spaces: performance and/or resilience? reflections on the effects of spatial heterogeneity in transport and energy systems and the implications on urban environmental quality, International Journal of Sustainable Built Environment, Netherlands, Vol 6 ,No 1, pp 1–8.
- Pisano, Umberto., (2012), Resilience and Sustainable Development: Theory of resilience, systems thinking and adaptive governance, ESDN Office at the Research Institute for Managing Sustainability Vienna University of Economics and Business.
- Pudineh, Mohammad Reza;Yadegarifar, Fatemeh and Rashidi, Saeedeh (2019).Study and assessment of the difference between the resilience of urban and rural communities against natural hazards Case study of Zahedan city, Journal of Desert Geographical Exploration, 7th year, No. 1.p. 179.
- Sebele, L.S., (2010), community-based Tourism Ventures, Benefis and challenges:Kkama Rhio sanctuary Trusit, Central Distrct, Botswana.journal of Tourism management, 31,pp136- 146.
- Tanner, T. Lewis,D. Wrathall, D. CradockHenry, N. Huq, S. Lawless,C. Nawrotzki, R. Bronen, R Prasad, V. Rahman,M. Alaniz, R. King, K.McNamara, K. (2015) Livelihood resilience: Preparing for sustainable transformations in the face of climate change, Nature Climate Change,1,23-26.
- Petrosillo, I., Zurlini, G., Grato, E. and Zaccarelli, N., (2006), Indicating fragility of socioecological tourism-based systems, Ecological Indicators Vol. 6, pp. 104–113.