نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران
2 گروه معماری و شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران
3 شهرسازی، معماری شهرسازی، دانشکاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، ایران
چکیده
مدیریت پسماند بدون در نظر گرفتن نقش مردم که تولید کننده اصلی پسماند هستند، غیر ممکن خواهد بود. در کشور ما بحث مدیریت پسماند و امر جمع آوری، دفع، بازیافت با توجه به نوع و کیفیت پسماند با سایر کشورهای جهان تفاوت دارد و از ماهیتی متفاوت برخوردار بوده و بکارگیری هرگونه روش و تکنولوژی بدون بررسی و شناخت مواد و سازگاری عوامل محلی خصوصاً موضوع مشارکت شهروندان میسر نخواهد بود. پژوهش حاضر با رویکرد تبیینی به این مهم پرداخته است تا ظرفیت های مشارکت شهروندان در هر یک از ابعاد تصمیم گیری مدیریتی مورد کنکاش قرار گیرد. نتایج 24 گویه در قالب 385 پرسشنامه در 10 منطقه شهرداری نشان داد که امتیاز حاصله در طیف لیکرت برابر با 3.08 می‌باشد. بالاترین میانگین های استخراجی مربوط به مناطق 1و 2و 9 و 5 به ترتیب برابر با 3.15، 3.13، 3.12 و 3.11 و کمترین میانگین مربوط به منطقه 4 برابر با 3.03 می‌باشد. علی‌الرغم این که این مناطق در حد متوسط طیف لیکرت قرار داده ولی به دلیل پایین بودن میانگین های مکتسبه احتمال به وجود آمدن ناپایداری در این بخش در نتیجه صورت سوء مدیریت شهری وجود دارد. مطالعه 44 شاخص حوزه پسماند و مدیریت شهری با اعمال نظر 50 خبره مرتبط نسبت به تعیین میزان اهمیت عوامل با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری در نرم افزار میک مک فازی نشان داد که تأثیرگذارتین عوامل مستقیم سیستم شامل، ظرفیت سازی اجتماعی، مشارکت فعال افراد ذی نفع یا بهره برداران، اعتماد اجتماعی، سرمایه اجتماعی، نهادها و سازمانهای جامعه مدنی (CSO)، برقراری تعامل و تعادل بین مشارکت کننده و مشارکت شونده، آموزش حقوق و تکالیف شهروندی و NGO و نقش آن می‌باشد. عوامل بدست آمده مبین نقش عوامل اجتماعی، زیرساختهای فرهنگی و نقش ذینفعان بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Identifying and Explanning Key Drivers Affecting citizen Participation In Urban Waste Managment ( Case Study : Tabriz Metropolice
نویسندگان [English]
- Bagher Khoshnavaz 1
- Mir saead MOusavi 2
- Shabnam Akbari Namdar 3
1 Ph.d student in urban planning,Islamic Azad University of Tabriz
2 Assistant Profesoor of. Department of Architecture and Urban Planning. Tabriz Branvh. Islamic Azad University, Tabriz.Iran
3 Assistant Profesoor of. Department of Architecture and Urban Planning. Tabriz Branvh. Islamic Azad University, Tabriz.Iran
چکیده [English]
The waste management without considering the role of people who are the main waste manufacturers, will be impossible. In our country, in discussion of waste management and collection, repulsion and recycling in terms of type and quality of wastes, is diffrent from other countries of the world and has different nature and taking action from any method and technology without examining and recognizing materials and compatibility of local factors, especially the issue of citizens' participation, will not be feasible.The present research with an explanatory approach has been addressed to the issue that the capacity of citizens participation in each dimensions of managerial decision making is to be explored. The results of 24 items in the form of 385 questionnaires in 10 municipalities showed that the score obtained in the Likret scale equals 3.08 . The highest extractive averages is related to areas 1, 2, 9 and 5 are 3.15, 3.13, 3.12 and 3.11, and the lowest average is associated to area 4 equals 3.03. Despite the fact that these areas are at the average of the Likert spectrum, there is a possibility of instability in this section due to the low levels of Urban mismanagement in this section.The study 44 Index of Waste sphere and Urban Management with opinion apply of 50 Related Experts to determine the importance of factors using interaction analysis method / structural in Mic MacFase software demonstrated that the most influenced direct factors of the system are: Creating social capacity, Active participation of beneficiaries people, Social trust, Social capital, Institutions and civil, society,organizations (CSO), Interaction and balance between participater and participating,Education of citizenship rights and NGO assignments. The effects obtained showed the role of social factors, cultural infrastructure and the role of beneficiaries.
کلیدواژه‌ها [English]
- citizenship participation"
- key propulsion"
- urban waste"
- "
- Tabriz metropolis
- ابطحی، مهرنوش، سعیدی، رضا، نصرالله بروجردی، ملیحه(1394)، بررسی میزان آگاهی، آموزش و مشارکت عمومی در مدیریت پسماند: تهران، فصلنامه بهداشت در عرصه، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. دانشکده بهداشت، دوره 3 شماره 2.
- ازکیا، مصطفی (1390)، جامعهشناسی توسعه، انتشارات مؤسسه کیهان، چاپ نهم، تهران.
- بنیاد تدبیرگران توسعه فردا(بنیاد توسعه فردا) (1392). روش‌های آینده‌نگاری تکنولوژی، تهران، نشر بنیاد توسعه فردا.
- پیوسته گر، یعقوب، انصاری، محمد حسین (1396)، بررسی و ارزیابی عوامل اجتماعی مؤثر بر کاهش سرانه تولید پسماند خانگی (نمونه موردی: مناطق 3 و 10 شهرداری تهران). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست, 19(4), 219-236. doi: 10.22034/jest.2017.11635
- تقوایی م، موسوی م، کاظمی زاد ش، قنبری ح (1393)، مدیریت پسماندهای جامد شهری، گامی در راستای توسعه پایدار مطالعه موردی: شهر زنجان، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، جلد سوم، شماره دوازدهم، صفحه 3.
- توانایی بشرویه، هانیه، بهزادی، محمد حسن، خانی، محمد رضا، (1395)، ارایه مدل مفهومی مشارکت مردمی در مدیریت پسماند شهر تهران (مطالعه موردی: مناطق 3، 6 و 21 )، انسان و محیط زیست, 14(3), 37-46.
- چلبی، م(1388)، بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران موسسه پژوهشی فرهنگ هنر و ارتباطات.
- حیدری، زهره (1399)، ارزیابی و تحلیل عوامل موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند خانگی (مطالعه موردی مناطق 19 شهر تهران). مطالعات علوم محیط زیست, 5(3), 2943-2951.
- خادم الحسینی, احمد, عارفی پور, صفیه (1391)، شهر سازی مشارکتی و جایگاه مردم دربرنامه ریزی شهری، مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی.
- رحمانی، جواد، پیربابایی، محمدتقی، شجاری، مرتضی(1394)، تبیین مفهوم مشارکت شهروندی در مدیریت شهری از دیدگاه علامه طباطبایی، نشریه اسلام و مدیریت، سال سوم پاییز و زمستان شماره 6.
- زیاری،کرامت‌الله(1395)، سنجش میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری براساس الگوی حکمروایی خوب شهری، مطالعه: شهر یاسوج، فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره ۱۴۱.
- سعیدی مهر، محمود، انوری، محمودرضا، کریمیان بستانی، مریم، (1400)، تحلیل ابعاد مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای, 11(4), 521-535.
- سعیدی رضوانی، هادی (1388)، عملیاتی کردن شهرسازی مشارکتی در ایران، نمونه: قلعه آبکوه مشهد، فصلنامه هنرهای زیبا، ش 28.
- سمیعی فرد، رضا(1395)، توسعه مدل برنامه ریزی راهبردی سلسله مراتبی در مدیریت پسماند شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)، پایان نامه دکتری تخصصی PhD ، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.
- شاه مرادی، ل؛ بزی، خ؛ حیدری تاشه کبود(1391)، بررسی و ارزیابی مشارکت های مردمی در توسعه پایدار محله ای با استفاده از مدل TOPSIS مطالعه موردی: کلان شهر ارومیه، فصل نامه جغرافیا و توسعه، (36) : 49-60.
- شربتی، اکبر (1397)، میزان مشارکت شهروندان در امور شهری (مطالعه موردی: شهر گنبد). آمایش محیط, 11(41), 161-184.
- شفیعی، شیرین (۱۳۹۳)، مشارکت محوری و نقش آن در فعالیت های بنگاه های اقتصادی تعاونی» وزارت تعاون، دفتر آموزش.
- شمس پویا، م، توکلی نیا، ج(1394)، تحلیل سرمایه ی اجتماعی با تاکید بر مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری (مورد پژوهی: شهر اسلام شهر)، فصل نامه آمایش محیط،8(30) : 137-152.
- عبدالله پور، جمال، مختار پور، حسن، مختار پور، رجبعلی(1394)، مشارکت در اداره مور شهر تجارب، آسیب ها و زمینه ها، منطقه 4 شهرداری تهران، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره دوم، شماره 4.
- عسگری، سحر (1398)، سنجش تأثیر عوامل مشارکت پذیری شهروندان در مدیریت پسماند شهری. جغرافیا و روابط انسانی, 2(3),
- عمرانی، قاسمعلی (1396)، مواد زاید جامد مشتمل برزباله‌سوزها، بازیافت مواد و روش‌های جمع‌آوری و دفع مواد زاید سمی و خطرناک (جلد 2)، ناشر:دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران. چاپ پنجم.
- کلانتری، حسین، (۱۳۹۱)، ارزیابی میزان تحقق پذیری شاخص های توسعه پایدار شهری در مناطق مرزی نمونه موردی: شهر پیرانشهر، فصل نامه مدیریت شهری شماره ۳۰ زمستان.
- گیوی، مجید، علی پور، سمیره، نظری، صفیه، اقامتی گشتی، رضا(1394)، بررسی عوامل موثر بر جلب مشارکت شهروندان در توسعه پایدار شهری(شهربندرعباس)، فصلنامه علوم اجتماعی، پیاپی ۳۱.
- محمدرضایی، الهه(1394)، بررسی راهکارهای فرهنگی جهت افزایش مشارکت مردم در بازیافت پسماندهای شهری، سومین کنگره ملی بازیافت و استفاده از منابع آلی تجدید شونده، اصفهان.
- مختار پور، رجبعلی(1400)، مدیریت پسماندهای شهری، کتاب‌های سبز شهرداری‌ها(راهنمای عمل شهرداری‌ها)، مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری و روستایی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
- مرادی،گ(1393)، تهیه ابزار مشارکت شهری و برآورد پایایی و روایی آن (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه)، فصل نامه مطالعات جامعه شناختی، 4 (11): 149-180.
- منوری. م، امین شرعی(1388)، مدیریت و طراحی جمع آوری پسماندهای شهری، جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیر کبیر، چاپ اول.
- نجفی، علی(1390)، مدیریت پسماندهای الکترونیکی و بررسی نقش آن در حفاظت از محیط زیست، پنجمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.
- نظریان، اصغر، شوهانی، نادر (1390)، توانمند سازی نظام مدیریت شهری بر اساس الگوی شهر شهروند مدار در ایلام. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 6(16), 134-151.
- نوروزی، قدرت الله، آقایی، مهرداد (1400)، نقش شهرداری‌ها در تضمین حق بر محیط زیست سالم در مدیریت پسماند شهری؛ مطالعه موردی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان. فصلنامه تحقیقات حقوقی, 24(94), 295-320.
- هارولد کونتز و همکاران (۱۳۸۰)، اصول مدیریت، ترجمه محمدهادی چمران، موسسه انتشارات علمی، شابک ۹۶۴-۶۳۷۹-۶۰-۵.
- هانتینگتون، ساموئل (۱۳۷۰)؛ سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگون، ترجمه محسن ثلانی، تهران: نشر علم.
- همتی، سمیه،(1397)، بررسی عوامل موثر جهت مشارکت شهروندان در طرح تفکیک از مبدا پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهرسرعین)، سیزدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری و سومین همایش ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست با محوریت آبخیزداری و صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست،اردبیل.
- Pichtel, J., Waste, 2005, Management Practices: Municipal, Hazardous and Industrial, Taylor and Francis, Boca Raton.
- 21 th Rio Conference agenda, 1992(In Persian).
- Vieira, Victor H Argentino de Morais. & Matheus, Dácio R, (2018) The impact of socioeconomic factors on municipal solid waste generation in SãoPaulo, Brazil, Waste Management & esearch, Vol.36, No.1, pp.79-85.
- Singhirunnusorn, W., Donlakorn, K. and Kaewhanin, W. (2012). Household recycling behaviours and attitudes toward waste Bank Project: Mahasarakham Municipality. Journal of Asian Behavioural Studies, 2(6):35-47.
- Pavlas, Martin,2014, Waste-to-Energy Systems Modelling Using In-House Developed Software, review article
- Arnstein , R. Sherry(1969); A ladder of citizens participation, AIP Journal, pp. 216-224.
- Priyadarshini, S.,( 2018). Waste mountain, Macmillan Publishers Limited, part of Springer Nature, N ature, Vol. 555.
- Yang L, Li ZS, Fu HZ. 2015, Model of municipal solid waste source separation activity: A case study of beijing. J Air Waste Manag Assoc;61(2):157-63.
- Jokela JP, Kettunen RH, Rintala JA. 2013, Methane and leachate pollutant emission potential from various fractions of municipal solid waste (msw): Effects of source separation and aerobic treatment. Waste Manag Res;20:424-33.
- Xiao, L ;Zhang,G; Zhu, Y; Lin,T(2017). Promoting public participation in household waste management: A survey based method and case study in Xiamen city, China. Journal of Cleaner Production. Volume 144.
- Coelhoa, Lineker. & Liséte, Celina. (2019) Applying life cycle assessment to support environmentally,sustainable waste management strategies in Brazil, Resources, Conservation and Recycling, Vol.128, pp.438–450.
- Isensee, K., Valdes, L.,( 2015). GSDF 2015 Brief Marine Litter: Microplastic, IOCUNESCO, 2015.
)