نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• سیده فریا آقایاری ¹
• رسول صمدزاده ²
• محمدتقی معصومی ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

² گروه جغراقیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، اردبیل، ایران

³ استادیار گروه جغرافیا، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

چکیده

بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمین‌لرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامه‌ریزی شهری کاهش آسیب‌پذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمین‌لرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیب‌پذیری شهر خلخال در مقابل زمین‌لرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیب‌پذیری خطرات زمین‌لرزه با رویکرد تاب‌آوری در شهر خلخال است.

پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهش‌های کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، عوامل مؤثر بر تاب‌آوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامه‌ای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونه‌گیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تاب‌آوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان به‌عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب ‌شدند. پس از جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و برای ترسیم نقشه‌ها و پهنه‌بندی‌ها در قالب نرم‌افزار ARCGIS استفاده شد.

با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS می‌توان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تاب‌آوری پایینی قرار دارد و زلزله‌خیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تاب‌آوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تاب‌آوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونه‌ای نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که در پیاده‌سازی تاب‌آوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبه‌های اول تا چهارم تاب‌آوری شهر خلخال قرارگرفته‌اند و نقش مؤثری بر کارآمدی تاب‌آوری شهری در این شهر دارند.

کلیدواژه‌ها

• کلید واژگان: آسیب‌پذیری شهری
• خطر ‌لرزه ای
• تاب‌آوری
• شهر خلخال

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Assessing the vulnerability of Khalkhal city against earthquakes with the approach of improving resilience

نویسندگان [English]

• Seyyedeh Freya Aghayari ¹
• rasoul samadzadeh ²
• mohammadtagi masoomi ³

¹ PhD student in geography and urban planning, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.

² Department of Geography, Islamic Azad University Ardabil Branch, Ardabil, Iran

³ Assistant Professor of Geography Department, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.

چکیده [English]

Many cities are exposed to natural hazards such as earthquakes. One of the important goals of urban planning is to reduce the vulnerability and make cities resilient against earthquakes, and the first step to realize this goal is to recognize and assess the vulnerability of Khalkhal city to a possible earthquake. The main goal of this research is to assess the vulnerability of earthquake hazards with a resilience approach in Khalkhal city.

The current research is descriptive-analytical in terms of method and applied research in terms of nature. In this research, first through library studies, factors affecting resilience were identified and after preparing the research conceptual model, a questionnaire was designed in order to achieve the desired goal. Determining its statistical sample size was done using the Cochran method and the sampling method was done using the simple random method. To measure resilience, 380 citizens and 15 experts were selected as the sample size of the research among the households living in Khalkhal city. After collecting data and field information, SPSS software was used for data analysis and for drawing maps and zoning in ARCGIS software.

According to the output of SPSS in the form of a GIS map, it can be said that the central part of Khalkhal city is in low resilience and is prone to earthquakes, and many parts of Khalkhal city are in medium resilience and few parts of the city are in The state of resilience is very unfavorable; Also, according to the single-sample parametric test, the results of the research show that in the implementation of urban resilience, social, physical, economic and institutional criteria are ranked first to fourth in the resilience of Khalkhal city, and they have an effective role on the efficiency of urban resilience in this city.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban vulnerability
• Seismic risk
• Resilience
• Khalkhal city