نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• صیاد اصغری سراسکانرود ¹
• الناز پیروزی ²

¹ هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

² گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبران‌ناپذیری به این جوامع وارد می‌کند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیب‌پذیر و رفع آن‌ها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسل‌های متعدد، نقاط لرزه‌خیز، عدم رعایت استاندارد‌ها و غیره، از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی آسیب‌پذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله، می‌باشد. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده، به عنوان متغیر‌های مستقل تهیه شد. ارزش‌گذاری و استاندارد‌سازی لایه‌ها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن‌دهی معیار‌ها، با بهره-گیری از روش کرتیک انجام گردید. در نهایت مدل‌سازی با استفاده از روش‌تصمیم‌گیری چند معیارۀ مارکوس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد، به ترتیب؛ عوامل فاصله از گسل، کاربری اراضی و فاصله از کانون زلزله، با ضریب وزنی 110/0، 104/0 و 102/0، بیشترین تأثیر‌گذاری را در رخداد زمین‌لرزه منطقه دارند. به علاوه با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، 67/16 درصد، از کل شهرستان اردبیل، دارای پتانسیل آسیب‌پذیری زیاد و 27/30 درصد، دارای احتمال آسیب‌پذیری نسبتاً زیاد است. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، شهر اردبیل از نظر میزان آسیب‌پذیری در برابر خطر زلزله، در سطح متوسط می‌باشد و شهرهای هیر و آراللو در طبقه آسیب‌پذیری زیاد و شهر ثمرین در پهنۀ آسیب‌پذیری نسبتاً زیاد قرار دارند. به علاوه، طبق یافته‌های پژوهش، 86/ 22 و 86/30 درصد از آبادی‌ها و روستا‌های شهرستان اردبیل، به ترتیب؛ در پهنه با آسیب‌پذیری زیاد و نسبتاً زیاد، 14/13 درصد در پهنه با آسیب‌پذیری متوسط و به ترتیب؛ 28/22 و 86/10 درصد در پهنه با آسیب‌پذیری نسبتاً کم و کم، زلزله قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

• مخاطره
• زمین لرزه
• پهنه‌بندی
• GIS

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Vulnerability zoning of Ardabil city against earthquake risk

نویسندگان [English]

• sayyad asghari ¹
• Elnaz Piroozi ²

¹ Associate professor of Geomorghology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil

² Department of Natural Geography, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili

چکیده [English]

The danger of earthquakes causes irreparable damage to societies. Therefore, it is effective to prepare to deal with it by identifying vulnerable points. Ardabil City is not exempt from this rule due to the existence of many faults, seismic points, and non-compliance with standards. Based on this, the current research seeks to measure and evaluate the vulnerability of Ardabil City against the risk of earthquakes. For this purpose, first by examining research sources related to the subject, some of the most important factors affecting the occurrence of this phenomenon were prepared as independent variables. Valuation and standardization of the layers were done by using the fuzzy membership function and weighting of the criteria, using the CRITIC method. Finally, modeling was done using the MARCOS multi-criteria decision-making method. The results of the study showed, respectively; The factors of distance from the fault, land use, and distance from the earthquake center have the greatest influence on the occurrence of earthquakes in the region with the weight coefficient of 0.110, 0.104, and 0.102. In addition, according to the results of the research, 16.67% of the entire city of Ardabil has a high vulnerability potential and 30.27% has a relatively high vulnerability probability. Also, based on the results of the research, Ardabil city is at an average level in terms of the level of vulnerability to earthquake risk, the cities of Hir and Arallo are in the high vulnerability category and Somarin city is in the relatively high vulnerability zone. In addition, according to the findings of the research, 22.86 and 30.86 percent of the settlements and villages of Ardabil, respectively; In the area with high and relatively high vulnerability, 13.14% in the area with moderate vulnerability, and respectively; 22.28 and 10.86% are located in the area with relatively low and low earthquake vulnerability.

کلیدواژه‌ها [English]

• hazard
• earthquake
• zoning
• GIS