نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مریم آزادبخت ¹
• مجتبی جهانی فر ²

¹ گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات،دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

² عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

احساس بیگانگی شکل‌گیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیط‌های اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق می‌کنند. فضاهای شهری و ویژگی‌های آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی می‌کند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌ای که بر احساس بیگانگی در فضای شهری تاثیرگذار هستند انجام گرفت. در این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) در مرحله کیفی با 32 نفر از شهروندان اهواز تا اشباع نظری مصاحبه‌های عمیقی صورت گرفت و با تحلیل مضامین مدل مفهومی برای تبیین و چگونگی تاثیر شرایط بر احساس بیگانگی ارائه شد. در مرحله کمی نیز به کمک مدل یابی معادلات ساختاری، ساختار علّی احساس بیگانگی در نمونه 310 نفری از شهروندان اهواز که به صورت تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند بررسی گردید. یافته‌های کیفی نشان داد که ناکارآمدی فضای شهر، ناامنی، سرزنده نبودن شهر، ساختارهای بی‌کیفیت کالبد شهر، دسترس ناپذیری و زیست ناپذیری شهر مهم‌ترین علت‌های بروز احساس بیگانگی در شهروندان هستند، و جنسیت افراد، خانواده، قومیت و فرهنگ آن‌ها نیز زمینه را برای بروز این احساس فراهم می‌کنند. دسترس ناپذیری با ضریب مسیر علّی 65/0 بیشترین تاثیر، و پس از آن ناامنی فضای شهری با ضریب 60/0 قرار دارد. زیست ناپذیری شهر با ضریب مسیر علّی 51/0 کمترین تاثیر را بر احساس بیگانگی در فضای شهری اهواز داشتند. احساس بیگانگی در فضاهای شهری به شدت از مداخله‌هایی مثل سیاستگذاری و قانونگذاری، طراحی‌های شهری، و تفکیک جنسیتی تاثیر می‌پذیرد. طراحی بهینه و هوشمند شهرها با توجه به تفاوت‌های فردی و جنسیتی، نمادهای قومی و فرهنگی، و البته امنیت و دسترس‌پذیری شهر این امکان را فراهم می‌کند که شهروندان در یک فضای شهری زیست‌پذیر احساس بیگانگی کمتری با فضای شهری و محل سکونت خود داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

• احساس
• بیگانگی
• فضای شهری
• معادلات ساختاری
• اهواز

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Analyzing the contexts and measuring the causal structure of the feeling of alienation in urban spaces of Ahvaz

نویسندگان [English]

• Maryam azadbakht ¹
• Mojtaba Jahanifar ²

¹ urban planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

² Shahid chamran university of Ahvaz Ahvaz Iran

چکیده [English]

The alienation feeling is a kind of mental state arising from the city in which the citizens feel a sense of separation and lack of belonging towards themselves and the city social, physical, cultural and historical environments. Urban spaces make citizens feel alienated. This research was done with the aim of presenting a conceptual model to explain the causal, background and intervention conditions that affect the urban space alienation feeling. In this mixed method research in the qualitative stage, interviews were conducted with 32 Ahvaz citizens until theoretical saturation, and by the theme analyze, a conceptual model was presented to explain and how the conditions affect the alienation feeling. In the quantitative stage, with the structural equation modeling, the alienation feeling causal structure was investigated for 310 Ahvaz citizens who were randomly selected in a stratified manner. Qualitative findings showed that city space ineffectiveness, insecurity, lack of city vibrancy, poor quality of city structures, city inaccessibility and unviability are the most important causes of the alienation feeling. The gender, family, ethnicity and culture of the people are also the background conditions. Inaccessibility has the greatest effect with a causal path coefficient of 0.65, followed by urban space insecurity with a coefficient of 0.60. The unviability of the city with a causal path coefficient of 0.51 had the least impact on the feeling of alienation in the urban space of Ahvaz. The feeling of alienation in urban spaces is strongly affected by interventions such as policy and legislation, urban designs, and gender segregation. The optimal and intelligent design of cities, taking into account individual and gender differences, ethnic and cultural symbols, and of course the security and accessibility of the city, provides the possibility that citizens feel less alienated from the urban space and their residence place.

کلیدواژه‌ها [English]

• feeling
• alienation
• Urban space
• structural equations
• Ahvaz