نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مهناز صابر ¹
• برومند صلاجی ²

¹ پژوهشگر پسادکتری آب و هواشناسی دانشگاه محقق اردبیلی

² استاد آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

در این پژوهش به بررسی وضعیت خشک‌سالی حوضه ارس در شرایط تغییر اقلیم پرداخته شده است. برای این منظور، از داده بارش شبیه‌سازی‌شده مدل CNRM-CM6-1-HR با توان تفکیک افقی بالا (10 کیلومتر) تحت سناریوی SSP585 طی 76 سال و 912 ماه از دوره آینده (2025-2100) استفاده شد و شاخص SPI به‌عنوان معیار ارزیابی وضعیت خشک‌سالی تعیین گردید. بررسی ماهانه خشک‌سالی آینده تحت سناریوی SSP585 با شاخص SPI نشان داد که روند خشک‌سالی در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه جلفا نزولی است. تحت سناریوی SSP585، شدیدترین خشک‌سالی دوره در اردبیل و اهر در آوریل 2094، در جلفا در آوریل 2094، در پارس‌آباد در فوریه 2028، در خوی در سپتامبر 2078 و در ماکو در می 2080 شبیه‌سازی شد. در مقیاس سالانه، فراوانی خشک‌سالی در ماکو، جلفا، پارس‌آباد، خوی و اردبیل به‌ترتیب 42، 41، 39، 36 و 34 سال محاسبه شد. توزیع فضایی آنومالی‌های بارش سالانه حوضه ارس نشان داد بیشینه خشک‌سالی خیلی شدید و کمینه ترسالی خیلی شدید در جنوب شرقی حوضه (ایستگاه اردبیل) قرار گرفته درحالی‌که هسته بیشینه ترسالی خیلی شدید و هسته کمینه خشک‌سالی خیلی شدید در جنوب غربی حوضه متمرکز است. در مقیاس ماهانه نیز هسته بیشینه و کمینه فراوانی آنومالی‌های مثبت عمدتاً در نیمه غربی حوضه قرار دارد. در مقیاس سالانه، بیش‌ترین درصد افزایش آنومالی‌های بارشی مثبت برآورد شده مربوط به اردبیل، پارس‌آباد و اهر و بیش‌ترین کاهش آنومالی‌های منفی مربوط به اهر، خوی و اردبیل بوده است. در مقیاس ماهانه، حداکثر میزان کاهش آنومالی منفی مربوط به پارس‌آباد و حداکثر درصد افزایش آنومالی مثبت مربوط به جلفا است.

کلیدواژه‌ها

• حوضه ارس
• خشک‌سالی
• مدل CMIP6
• SSP

موضوعات

• آب و هواشناسی

عنوان مقاله [English]

Simulating and Drawing the Prospect of Drought in the Aras River Basin

نویسندگان [English]

• Mahnaz Saber ¹
• Bromand Salahi ²

¹ Post-doctoral researcher of Climatology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

² Professor of Climatology, Department of Physical Geography, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

چکیده [English]

In this research, the drought situation of Aras Basin under the conditions of climate change has been investigated. For this purpose, simulated precipitation data of CNRM-CM6-1-HR model with high horizontal resolution (10 km) under SSP585 scenario during 76 years and 912 months of the future period (2100-2025) were used, and the SPI index was determined as a criterion for evaluating the drought situation. The monthly analysis of the future drought under the SSP585 scenario with the SPI index showed that the drought trend is decreasing in all stations except Jolfa station. Under the SSP585 scenario, the most severe drought of the period was simulated in Ardabil and Ahar in April 2094, in Jolfa in April 2094, in Parsabad in February 2028, in Khoi in September 2078 and in Mako in May 2080. On an annual scale, the frequency of drought in Mako, Jolfa, Parsabad, Khoi and Ardabil was calculated as 42, 41, 39, 36 and 34 years respectively. Spatial distribution of annual precipitation anomalies in Aras basin showed that the maximum of very severe drought and the minimum of very severe wets are located in the southeast of the basin (Ardabil station), while the maximum core of extreme wets and the minimum core of extreme drought are concentrated in the southwest of the basin. On a monthly scale, the core of maximum and minimum frequency of positive anomalies is mainly located in the western half of the basin. On an annual scale, the largest increase in the estimated positive precipitation anomalies was related to Ardabil, Parsabad and Ahar, and the largest decrease in negative anomalies was related to Ahar, Khoy and Ardabil. On a monthly scale, the maximum decrease in negative anomaly is related to Parsabad and the maximum percentage increase in positive anomaly is related to Jolfa.

کلیدواژه‌ها [English]

• CMIP6 Model
• Aras Basin
• Drought
• SSP