نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• یوسف قویدل رحیمی ¹
• منوچهر فرج زاده ¹
• سعید کاکاپور ²

¹ گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

² اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در این پژوهش رابطه بین بارش­های پاییزی ایستگاه­های منطقه غرب و شمال­غرب کشور با الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر در یک دوره آماری 29 ساله (2005-1977) مورد محاسبه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین شاخص الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر و بارش­های پاییزی ایستگاه­های منطقه غرب و شمال­غرب کشور نشان داد که فاز مثبت الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر با دوره­های افزایش بارش و فاز منفی آن با دوره­های کاهش بارش از حد نرمال همراه است. ارتباط نسبتاً خوبی بین بارش پاییزی منطقه غرب و شمال­غرب کشور با شاخص الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر مورد محاسبه قرار گرفت. این ارتباط با ضریب همبستگی معنی­دار 31/0 در فصل پاییز برای متوسط ایستگاه­های مورد مـطالعه محاسبه گردید. در بررسـی ماهانه بالاترین ضریب هـمبستگی بارش ماهانه ایستگاه­ها و شاخص الگوی دریای شمال-خزر در ماه دسامبر با ضریب همبستگی 52/0 مورد محاسبه قرار گرفت. با توجه به ضرایب همبستگی مورد محاسبه، بارش ایستگاه خوی، بیشترین تاثیرپذیری را از الگوی پیوند از دور دریای شمال_خزر نشان می­دهد. این مطالعه ثابت کرد که علاوه­بر الگوی پیوند از دور رایج و متداول انسو که تأثیرات آن بر بارش پائیزی قبلاً مورد تأیید محققان قرار گرفته، الگوی جدید پیوند از دور دریای شمال-خزر نیز از الگوهای تأثیرگذار بر نوسانات بارش و وقوع دوره­های مرطوب و خشک پاییزه شمال­غرب و غرب ایران می­باشد.

کلیدواژه‌ها

• پیوند از دور
• الگوی دریای شمال-خزر
• بارش پاییزی
• شمال غرب و غرب ایران

عنوان مقاله [English]

Investigation on North Sea-Caspian Teleconnection Pattern Effect on Autumn Rainfall Fluctuations in West and Northwest Regions of Iran

نویسندگان [English]

• Yosef Ghavidel Rahimi ¹
• Manochehr Farajzadeh Asl ¹
• Saeed Kakapor ²

¹ Department of Geography, University of Tarbiat Modarres

² Climatology in Environmental Planning, University of Tarbiat Modarres

چکیده [English]

In this research the relationship between autumn precipitation rate in north west and western region stations of Iran and north Caspian sea teleconnection pattern in a time period of 29 years (1977-2005) have been calculated and analyzed. Results of the Pearson correlation analysis between the Northern Caspian sea pattern (NCP) index and North West and western regions autumn precipitation rates showed that in Positive phase of NCP autumn rainfall is increased from normal limit and in negative phase the rainfall is decreased. A relatively good linking between the northwest and west regions’ fall rainfalls with NCP was calculated. The signficance coefficient was calculated 0.31 for autumn long term mean rainfall of studied stations. The monthly correlation analyzes calculated indicated the highest correlation between monthly rainfall of stations and the NCP in December with an 0.52 correlation coefficient. Results also showed that Khoy station was affected more from NCP. This study established that In addition to the ENSO, common pattern of the effects on the autumn rainfall was previously approved and new NCP also affected rainfall fluctuations and autumn wet and dry spells occurrences in northwest and west regions of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

• Teleconnection
• North Caspian Sea Pattern
• Autumn Rainfall
• Northwest and West regions of Iran