نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای دانشگاه زنجان

2 اقلیم شناسی دانشگاه زنجان

چکیده

این مطالعه با هدف شناخت ویژگی­های جغرافیایی مؤثر در کشت درخت پسته، در استان زنجان و پهنه­بندی نواحی مستعد کشت این محصول انجام شده است. برای انجام این مطالعه، از داده­های 12 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک، 5 ایستگاه کلیماتولوژی و 15 ایستگاه باران­سنجی منطقه مورد مطالعه و ایستگاه­های مجاور استان استفاده شده است. برای انجام پهنه­بندی نواحی مستعد کشت،  از تکنیک­های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در قالب مدل­های بولین و تحلیل سلسله­مراتبی (AHP) استفاده شده است. بر این اساس، با استفاده از نرم­افزارArc/GIS10 ، نقشه­های هم­ارزش تهیه شـده، و سپس ماتریس دودوئی هر یک از لایه­ها به­ترتیب اهمیت در نرم­افزار Idrisi ترسیـم و میزان اهمیت هر یک از عناصر مشخص گردید. در نهایت با تلفیق نقشه­ها در محیط Arc/GIS10 نقشه نهایی استخراج شد. نتایج به­دست آمده حاکی از این است که تنها محدوده­های شمال­غرب و شمال­شرق، شامل دو ایستگاه آببر و ماهنشان، از لحاظ شرایط جغرافیایی، محدودیتی برای کشت درخت پسته ندارند و در نتیجه، پتانسیل کشت این محصول در این نواحی وجود دارد. در نهایت مشخص گردید که مدل سلسله­مراتبی (AHP) به­دلیل دقت و توجه به جزئیات، نتایج بهتری را نسبت به مدل بولین ارائه می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study and Zoning of Geographic Characteristics of Pistachio Cultivation in theZanjan Province

نویسندگان [English]

  • sead Hosein Mirmousavi 1
  • Mina Mirian 2

1 Department of Geography, University of Zanjan

2 Climatology, University of Zanjan

چکیده [English]

This study aimed to identify the geographical features of the pistachio tree planting, cultivation-prone are as in the province and zoning done. For this study, data from 12 synoptic meteorological stations, 5 climatologic and 15 rain gauge stations were used. Zoning of areas protoculture, the technique of GIS in terms of Bolein models and model AHP were used. Accordingly, by the use of software Arc/GIS, maps were sprepared by value. Then the Bolein matrix of each layer of software Idrisi was drawn up in order of significance of each element. The final map was obtained by integrating maps in Arc/GIS. The results indicate that the ranges of northwest and northeast, including two stations of Abbar and Mahneshan, due to geographic conditions have limited cultivation of pistachio trees. Therefore, there is potential for cultivation in these areas. It was found that the AHP model for accuracy and attention to detail, gives better results than the Bolein model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Possibility studies
  • GIS
  • Pistachio
  • Zanjan Province
1ـ ابریشمی، محمد­حسن (1373)، «پسته ایران»، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
2ـ خوشحال­دستجردی، جواد؛ شهسواری، سمیه (1384)، «بررسی شرایط محیطی و محاسبه نیازهای حرارتی کشت پسته در دشت برخوار»، پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 18 (ویژه­نامه جغرافیا)، 193-210.
3ـ خیاط­زاده ماهانی، اعظم (1384)، «بررسی عناصر اقلیمی (دما و رطوبت) بر کشت محصول پسته در شهرستان رفسنجان»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
4ـ راد، محمدهادی (1370)، «معرفی برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی پسته»، مؤسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع، نشریه شماره140، ص18.
5ـ سرور، رحیم (1383)، «استفاده از روش ای.اچ.پی در مکان­یابی جغرافیایی (مطالعه موردی: مکان­یابی جهت توسعه آتی شهر میاندوآب»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 49، 19-38 .
6- فرج­زاده، منوچهر؛ کرمی، تاج­الدین (1386)، «برنامه­ریزی کاربری اراضی با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در منطقه خرم­آباد»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 47، ص82.
7ـ فرج­زاده، منوچهر؛ تکللو­بیغش، عباس (1380)، «ناحیه­بندی آگروکلیمایی استان همدان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی با تاکید بر گندم دیم»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 41،  ص 93.
8ـ فرگسون، لوئیز (1387)، «کشت و تولید پسته»، مترجم: درویشیان، محمود، چاپ دوم، نشر آیندگان.
9ـ قانعی اردکانی، علی (1378)، «تحلیل اثرات اقلیمی در توسعه کشت پسته دشت یزد ـ‌ اردکان»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه آموزشی جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
10- قلی­پور، محمد (1389)، «مرکز تحقیقات کشاورزی قزوین»، بخش آمار و اطلاعات.
11ـ لشکری، حسن، کیخسروی، قاسم (1388)، «مکان­یابی محل­های مناسب کشت پسته در شهرستان سبزوار به روش استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، همراه با مدل­های (بولین، نسبت­دهی، روش مقایسه زوجی)»، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی (دانشگاه تبریز)، شماره 27، ص 139-95.
12ـ مرکز تحقیقات کشاورزی قزوین (1390).
13ـ نوجوان، مهدی؛ امیدوار، بابک؛ صالحی، اسماعیل (1392)، «مکان­یابی اسکان موقت با استفاده از الگوریتم­های فازی؛ مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری تهران»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 31، ص 222-205.
14- Agar, I.T., Kasa, N. (1995). “Effect of Different Ecologies on the Fat Content and Fatty acid Composition of Different Pistachio Vera Varieties Grown in September 1994”, Adana-Turkey, Acta Hort, 419.
15- Bahurmoz, Asma M.A, (2006), “The Analytic Hierarchy Process: A Methodology for Win-Win Management: JKAU: Econ. & Adm., Vol. 20 No. 1, pp: 3-16
16- Jrns, C.H. (2002), “Towards a Britis Framework for Enhanching the Availability and Value of Agro-metreorogical Data”, Applied Geography, vol 22.
17- Jvanshah, A., Alipuor, H., Hadavi, F. (2006), “A Model for Assessing the Chill Units Received in Kerman and Rafsanjan Areas, IV International Symposium on Pistachios and Almonds, Book of Abstracts, Pp71.
18- Oche, C.Y. (2009), “Agroclimatic Zoning for Wheat Production in the Savanna Region of Nigeria”, Journal Compilation, Department of Geography, National University of Singapore and Blackwell Publishing Asia Pty Ltd.
19- Orlandi. F., L. Ruga, B. Romano, and M. Fornaciari, (2005), “Olive Floeering as an Indicator of Local Climatic Change”, Department of Plant Biology and Agro Environmental Biotechnology, University of Perugia, Italy, Pages 169-171.
20- Todoroic, M. Steduto, P., Caliandro, A., Catalano, M., Rusco, E., Quaglino, E., Samarelli, S., (1993), “Development at a GIS Data Base for Agro-Ecologicalcharacterization of the Apulia Region”, (Southhern Italy)”, http://proceedings.Esri.com.
21- Vargas, R. Becerra, O. Baeza-yates, R. Cambiazo, V. Gonzalez, M. Meisel, L. Orellana, A. Retamales, J. Silva, H. Defilppi, B. (2006), “Seasonal Variation in the Development of Chilling in Jury in ‘O’ Henry Peaches”, Scientia Horticulturae.