نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه یزد

2 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه یزد

3 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

در این مقاله الگوی همدیدی ابر بارش 12 و 13 بهمن­ماه 1389 در مناطق جنوبی و مرکزی ایران به­ویژه استان کرمان مورد بررسی قرار گرفت. به­علت تأکید این مقاله بر استان کرمان ابتدا با استفاده از شاخص آماری توزیع گامبل تیپ 1، بارش سنگین برای هر یک از ایستگاه­های استان محاسبه گردید. سپس ویژگی­های ترمودینامیک بارش مورد نظر با استفاده از داده­های رادیوسوند و نمودار اسکیوتی ایستگاه کرمان مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل این پدیده از داده­های روزانه بارش 32 ایستگاه سینوپتیک مناطق مرکزی و جنوبی کشور و نقشه­های فشار سطح دریا و سطوح 850، 500 و 300 هکتوپاسکال استفاده گردید سپس آرایش الگوی همدید و روند آن در نقشه­های هوا، طی یک دوره انتخابی 4 روزه بررسی شد. نتایج مطالعه نشان می­دهد که عامل اصلیایجاد بارش سنگین در منطقه مورد مطالعه، تشکیل کم­ارتفاع بریده بر روی دریای مدیترانه است که همانند سیستم مانعی عمل نموده و با حرکت رو به شرق خود سبب تقویت فرود شرق مدیترانه در تروپوسفر میانی می­گردد. لذا زمانی که با حرکت رو به پایین سامانه ناوه قطبی همراه باشد به سمت عرض­های پایین­تر منتقل شده، در نتیجه سامانه­های غربی با حرکت خود از روی آب­های گرم جنوبی، رطوبت زیادی را کسب کرده و سبب ریزش بارش­های سنگین و قابل توجهی در منطقه می­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Synoptic Analysis of Heavy Rains February 2011 in Southern and Central Regions of Iran (with emphasis on Kerman Province)

نویسندگان [English]

  • Kamal Omidvar 1
  • Mehdi Mahmodabadi 2
  • Farshad Safarpour 3

1 Associate Professor of Climatology, Yazd University

2 Ph.D Student of Climatology, Yazd University

3 Ph.D Student of Climatology, Esfahan University.

چکیده [English]

Abstract
In this research we investigated synoptic pattern of heavy rain 1 and 2 February 2011 in southern and central regions of Iran specially Kerman province. At the first we calculated heavy rain for all of synoptic stations with use Extreme value type1 then thermodynamic characteristics of heavy rain analyzed with use radio sounding and Skew-t data. For analyzing of this phenomenon we used daily rainfall data 32 synoptic stations of southern and central regions and SLP and 850, 500 and 300 hgt maps. In the 5 day periods, we investigated synoptic pattern formation and its trend in weather maps. The results show that main factor of precipitation in region is formation of cut off low on Mediterranean sea. This system act so blocking and with move onto east, it causes that trough of east Mediterranean reinforcement thus west systems penetrate to lower latitude and they get high level of humidity from south seas and they makes sever precipitations in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • synoptic analysis
  • Heavy rain
  • Cut off low
  • Mediterranean sea
  • Kerman province
ـ امیدوار، کمال (1386)، «بررسی و تحلیل الگوی سینوپتیکی و ترمودینامیکی رخداد بارش در منطقه شیر کوه»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 59، سال 39، صص81-89.
ـ حبیبی، فریده (1385)، «تحلیل هـمدیدی و دینامیکی سامانـه­های بندالی، روش تشخیص سامانه­های بندالی و تأثیر آن روی منطقه ایران»، فیزیک زمین و فضا، شماره3، سال 32، صص 69-89.
خوشحال دستجردی، جواد (1376)، «الگوی سینوپتیک- کلیماتولوژی برای بارش­های بیش از صد میلی­متر در سواحل جنوبی دریای خزر»، رساله دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
ـ رحیمی، داریوش؛ خوشحال، جواد و تیمور علی­زاده (1389)، «تحلیل آماری-همدیدی بارش­های سنگین مناطق خشک ایران (مطالعه موردی استان کرمان)»، جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 14، سال 5، صص69 -51.
ـ رنجبر سعادت­آبادی، عباس و نفیسه امینی (1389)، «مطالعه بارش­های شدید فصل تابستان استان گلستان (1386-1380)»، پژوهش­های اقلیم­شناسی، شماره 1 و2، سال1، صص76 – 57.
ـ صفرپور، فرشاد؛ امیدوار، کمال؛ محمودآبادی، مهدی و سعید الفتی (1390)، «تحلیل همدیدی اثرات سردچال در وقوع بارش­های شدید در نواحی مرکز و جنوب­غرب ایران»، فصل­نامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، شماره 4(68)، سال 14، صص 161-189.
ـ عربی، زهرا (1385)، «تحلیل سینوپتیک بارندگی دوره 21 تا 26 تیرماه 1378 در ایران»، فصل­نامهپژوهش­های جغرافیایی، شماره 56، سال 38، صص 1-15.
ـ عزیزی، قاسم و زهـرا صمدی (1386)، «تـحلیل الگوی سـینوپتیکی سیل 28 مرداد 1382 در استان­های گیلان و مازندران»، فصل­نامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره60، سال 39، صص 61-74.
ـ علیجانی، بهلول (1381)، «اقلیم­شناسی سینوپتیک»، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
ـ علیزاده، امین (1382)، «اصول هیدرولوژی کاربردی»، چاپ شانزدهم، مشهد، انتشارات امام رضا.
ـ قائمی، هوشنگ و محمود عدل (1371)، «ناپایداری و توفان­های رعد و برق»، سازمان هواشناسی کشور، تهران.
ـ کاویانی، محمدرضا و بهلول علیجانی (1379)، «مبانی آب و هواشناسی»، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
ـ محمودآبادی، مهدی (1389)، «پهنه­بندی اقلیم کشاورزی پسته در استان کرمان»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یزد.
ـ مرادی، حمیدرضا (1385)، «پیش­بینی وقوع سیلاب­ها بر اساس موقعیت­های سینوپتیکی در ساحل جنوبی دریای خزر»، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 55، سال 38، صص 109- 131.
ـ مسعودیان، سیدابوالفضل (1384)، «شناسایی الگوهای گردشی پدید آورنده سیلاب­های بزرگ در کارون»، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 5، سال 3، صص161-182.
ـ مفیدی، عباس و آذر زرین (1384)، «بررسی سینوپتیکی تأثیر سامانه­های کم فشار سودانی در وقوع بارش­های سیل­آسا در ایران»، فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره77، سال 20، صص113-136.
ـ یاراحمدی، داریوش و زهره مریانجی (1390)، «تحلیل الگوی دینامیکی و همدیدی بارش­های سنگین در جنوب غرب خزر و غرب ایران (مطالعه موردی: بارش مورخه 14/8/1383)»، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 76، سال 76، صص 105- 120.
- Fujibi, F., Yamazaki, N. (2006), “Long-term Change of Heavy Precipitation and Dry Weather in Japan (1901-2004)”, Journal of Meteorological of Japan, Vol 8, No 6, pp 1033-1046.
- Hong, Song-you, (2004), “Comparison of Heavy Rainfall Mechanism in Korea and the Central US”, Journal of the Meteorological Society of Japan, Vol 82, No 5, pp 1469-1479.
- Kodama, K., Barnes, G.M. (1997), “Heavy Rain Events over the South-facing Slopes of Hawaii: Attendant Conditions”, Weather and Forecasting, Vol 12. pp. 347-367.
- Kumar, A. (2008), “Analysis of the 26 July 2005 Heavy Rain Event over Mumbai India Using the Weather Research and Forecasting (WRF) Model”. Q.J.R. Meteorol Soc. PP 134.
- Lana, J. (2007). Atmospheric Patterns for Heavy Rain Events in the Balearic Island. Adv. Geosci.12, 27, 32.
- Pattanaika, D.R., Rajeevan, M. (2010), “Variability of Extreme Rainfall Events over India during Southwest Monsoon Season”, Meteorol. Appl. 17, pp: 88-104.
- Seibert, P, Frank, A, Formayer, H, (2007), “Synoptic and Region Patterns of Heavy Precipitation in Austria”, Theor. Appl. Climatol. 87, pp: 139-153.
- Xinmin, W., Panmao, Z., Cuicui, W. (2009), “Variations in Eextropical Cyclone Activity in Northern East Asia”, Journal of Atmospheric Sciences, Vol 26, No 3, pp 471-479.
- Yama, K. (1998), “A Synoptic Overview of Heavy Rain Event in Southern China”, Weather and Forecasting, Vol 2. pp. 89-112.
- www.esrl.noaa.gov.