نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه مازندران

چکیده

با توجه به این که تعیین مقدار دقـیق توان سرزمین برای کاربری­های مختلف غیرعملی است، با به­کارگیری منطق فازی به­عنوان منطق مدل­سازی ریاضی فرآیندهای غیردقیق و مبهم، می­توان زمینه­ای برای مدل­سازی فرایندهای مطرح در تعیین توان اکولوژیکی فراهم ساخت. برای این منظور، در این تحقیق مدل اکولوژیکی توسعه شهری ایران به­عنوان مبنا مدنظر قرار گرفت و با استفاده از منطق فازی برای استان آذربایجان­غربی اجرا شد. فازی­سازی نقشه­های منابع اکولوژیکی، در واقع کاربرد سیستم استنتاج­گر فازی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به­منظور تعیین درجه عضویت و همپوشانی فازی لایه­­های مختلف برای توسعه شهری است. نتایج ارزیابی توان اکولوژیکی برای توسعه شهری و تحلیل نقاط قوت و ضعف منطق فازی در مقایسه با پیاده­سازی مدل مبتنی بر مدل مخدوم (ایران) نشان داد که با به­کارگیری موتور استنتاج­گر فازی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ارزیابی توان اکولوژیکی به خصوص در کناره­های مرز یگان­های تشکیل­دهنده نقشه­های منابع اکولوژیکی، نزدیک­تر به واقعیت انجام می­گیرد. در نهایت به­منظور تخصیص سرزمین به­کاربری­های مختلف در استان، به مطالعات اقتصادی و اجتماعی و مدل­سازی­های بیش­تری نیاز است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Evaluation of Ecological Potential of the West Azerbaijan Province to Determine Susceptible Urban Development Using Fuzzy Logic

نویسندگان [English]

  • Iesa Jokar Sarhanghi 1
  • Hosein Jabbari 2

1 Associate Professor, Mazandaran University

2 M.A. in Geography and Urban Planning, Mazandaran University

چکیده [English]

It is impractical to exactly uncover the degree of potential of the areas for the land use purposes. However, the application of fuzzy logic, as a mathematical modeling logic of imprecise and vague processes, can pave the way so as to do processing modeling and to determine the ecological potential. In the present research the ecological urban development model of West Azerbaijan was considered as the basis and performed using fuzzy logic. The fuzzification of ecological resources maps and indeed fuzzy inference system in geographic information systems (GIS) is a way of determining the fuzzy membership degree and the overlapping of different layers for urban development. The results of the ecological evaluation of urban development and analysis of fuzzy logic strengths and weaknesses as compared to implementation of Makhdoom model illustrated that the fuzzy inference engine in the geographic information systems can yield much real output particularly in the sides of borders which form the ecological resources maps. Finally, this study invites further economic, social, and modeling studies in the issues of assigning lands for different usages

کلیدواژه‌ها [English]

  • The ecological potential
  • Fuzzy logic
  • Land use
  • urban development
  • West Azerbaijan
ـ اونق، مجید، میرکریمی، س.ح (1378)، «هدایت توسعه پایدار استان گلستان (آمایش بستر طبیعی)»، مجموعه مقالات دومین همایش توانمندی­های توسعه استان گلستان، گرگان، ص 275-265.
ـ اونق، مجید، میرکریمی، س.ح (1377). «ارزیابی توان اکولوژیکی و آمایش استان گلستان، گزارش طرح مطالعاتی»، اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان، ص 75.
ـ پورمحمدی، محمدرضا؛ قربانی، رسول؛ زالی، نادر؛ حـکمتی فریـد، صمد (1388)، «تـحلیل ویژگی­های نظام شهری منطقه آذربایجان با تأکید بر تأثیرات تمرکز اقتصادی کلان­شهر تبریز»، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، شماره29، ص117.
ـ توفیقی، ف. (1386)، «برنامه­ریزی فضایی: تجربیات جهانی و مقایسه آن با شرایط ایران»، مرکز تحقیقات برنامه­ریزی شهری و معماری.
ـ شـورای توسعه و برنامه­ریزی استان آذربایجان غربی، (1383)، «سندملیتوسعهاستان آذربایجان غربی، مصوب جلسه مورخ 24/5/1383»، استانداری آذربایجان غربی.
ـ عطائی، محمد (1388)، «تصمیم­گیری چندمعیاره فازی»، دانشگاه صنعتی شاهرود.

- فرج­زاده، منوچهر؛ میرزابیاتی، رضا (1386)، «امکان سنجی نواحی مستعد کشت زعفران در دشت نیشابور با استفاده از»، مجله مدرس علوم انسانی، شماره 50، صص 92- 67.

فلاح شمسی، سیدرشید، سبحانی، هوشنگ، ارسطو، سعید، درویش صفت، علی اصغر، فرجی دانا، احمد (1384)، «مدل برنامه­ریزی خطی در تخصیص زمین به کاربری­های مختلف در حوزه آبخیز کلیبر چای وسطی«، منابع طبیعی ایران، دوره  58، شماره  3، صص 589- 579.
ـ کوره­پزان دزفولی، ا. (1385)، «اصولتئوریمجموعه­هایفازیوکاربردآندرمدل­سازیمسایلمهندسی آب»، واحد صنعتی امیرکبیر، تهران.
- محمدی، ا، پاشای اول، ا، مساواتی، س.ا، صادقی، س، (1388)، «ارزیابی تناسب کیفی زمین برای محصولات مهم زراعی در گنبد کاووس شمال شرق ایران«، مجله علوم و تکنولوژی کشاورزی و علوم طبیعی، شماره 14، صص 111- 99.
- محمدی، ج، گیوی، ج. (1380)، «ارزیابی تناسب اراضی برای گندم آبی در منطقه فلاورجان (اصفهان) با استفاده از نظریه مجموعه­های فازی»، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 5، صص 116- 103.
- مخدوم، مجید (1378)، «شالوده آمایش سرزمین»، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
ـ مخدوم، مجید (1370)، «ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه گیان و مازندران برای توسعه شهری و صنعتی و توریسم»، مجله محیط­شناسی،  شماره 99، ص 16-18.
ـ مسیح ­آبادی، ی.هـ، محمدی، س، پذیرا، ابراهیم (1380)، «بررسی تناسب اراضی برای محصولات منتخب در منطقه میناب»، مجله علوم خاک و آب، مختص ارزیابی خاک و زمین، صص 46-31.
ـ منهاج، م، ب، (1387)، «محاسبات فازی و هوش مصنوعی»، چاپ اول، انتشارات دانش نگار.
ـ وزارت مسکن و شهرسازی (1372)، «مکان­یابی و قابلیت اراضی ساحلی دریای خزر»، نشریه شماره 85، 1372، ص 47.
- Ahamed, T.R.N., Rao, K.G., Murthy, J.S.R., (2000), "GIS-based Fuzzy Membershi Model for Crop-land Suitability Analysis", Agricultural Systems, 63, 75-95.
- Biswas, A., Pal, B.B., (2005), "Application of Fuzzy Goal Programming Technique to Land Use Planning in Agricultural System", Omega, 33, pp. 391-398.
- Ceballos-Silva, A., Lopez-Blanco, J., (2003b), “Evaluating Biophysical Variables to Identify Suitable Areas for Oat in Central Mexico: A Multi-criteria and GIS Approach”, Agriculture, Ecosystems and Environment 95, 371-377.
- Dragan, M., Feoli, E., Fernetti, .M., Zerihun,W., (2003), "Application of a Spatial Decision Support System (SDSS) to Reduce Soil Erosion in Northern Ethiopia”, Environmental Modelling & Software, 861-868.
- F.A.O., (1976), “A Framework for Land Evaluation”, F.A.O Soils Bull, pb No 32, Rome.
- Geneletti, D., Van Duren, I., (2008), “Protected Area Zoning for Conservation and Use: A Combination of Spatial Multicriteria and Multiobjective Evaluation”, Landscape and Urban Planning 85, 97–110.
- Kalogirou, S., (2002), “Expert Systems and GIS: an Application of Land Suitability Evaluation, Computers”, Environment andUrban Systems 26, 89-112.
- Malczewski, J., (2006), “Ordered Weighted Averaging with Fuzzy Quantifiers: GIS based Multicriteria Evaluation for Landuse Suitability Analysis”, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 8, 270-277.
- N. Ramakrishna, (2003), “Production system planning for natural resource conservation in a Micro Watershed”, Electronic Green J, Vol: 18, 1-10.
- Sante-Riveira, I., Crecente-Maseda, R., Miranda- Barros, D., (2008), “GIS-based Planning Support System for Rural Land-use Allocation”, Computers and Electronics inAgriculture 63, 257-273.
- Sicat, R.S., Carranza, E.J.M., Nidumolu, U.B., (2005), “Fuzzy Modeling of Farmers’ Knowledge for Land Suitability Classification”, Agricultural Systems 83, 49-75.
- Store, R., Kangas, J., (2001), “Integrating Spatial Multi-criteria Evaluation and Expert Knowledge for GIS-based Habitat Suitability Modeling”, Landscape and Urban Planning 55, 79-93.